Dikkat! Kurşun Zehirlenmesi!

Geçtiğimiz yıllarda bazı ülkelerde oyuncak ve takı gibi ürünler acilen toplatıldı. Neden? Bu ürünlerden bazılarında tehlikeli düzeyde kurşun tespit edildi. Çocuklar genelde böyle nesneleri ağızlarına sokar ya da emer. Altı yaşından küçük çocukların merkezi sinir sistemleri hâlâ gelişme aşamasında olduğundan kurşun zehirlenmesi özellikle onlar için çok tehlikelidir.

BİR okulun yaptığı araştırmaya göre kurşun, beynin gelişimi ve zihinsel faaliyetler için önemli bir proteinin işlevini engeller (Johns Hopkins Bloomberg Halk Sağlığı Okulu). Araştırmalar, ağız yoluyla çocukların vücuduna giren kurşunun yaklaşık yüzde 50’sinin emildiğini gösteriyor, oysa bu oran yetişkinlerde sadece yüzde 10 ila 15’tir.

Son zamanlarda yapılmış araştırmalardan, devletin belirlediği sınır değerlerin altında bir kurşun seviyesinin bile zarar verebileceği sonucu çıkıyor. ABD’deki Ulusal Güvenlik Kuruluna göre bu zararlar arasında, çocuklarda “öğrenme bozukluğu, dikkat eksikliği sendromu, davranış bozuklukları, işitme bozukluğu, gelişme geriliği ve böbrek hasarı” sayılabilir. Hamile kadınların kurşuna maruz kalmamaya özellikle dikkat etmesi gerekir, çünkü bu metal cenine zarar verebilir. *

Kurşun sırlı toprak kaplarda hazırlanan yiyecek ve içeceklere de kurşun bulaşabilir. Bu tür kaplar Asya ve Latin Amerika’nın bazı kısımlarında yaygın olarak kullanılır. Bazen içme suyu soğuk kalması için böyle testilerde tutulur veya kurşun sırlı kupalara sıcak içecekler konur. México’da 5 yaşından küçük çocuklarla ilgili bir araştırma, 18 aylıktan büyük çocukların yarısının kanında yüksek seviyede kurşun olduğunu ortaya çıkardı. Araştırmada buna kurşun sırlı kaplarda hazırlanan yemeklerin yol açtığı ileri sürüldü. Kurşun, kilden yapılmış kaplara pürüzsüz, parlak bir yüzey kazandırır. Fakat bu tür kaplar özellikle ısıtıldığında veya içlerine bazı sebze ve meyveler konduğunda kurşunun besinlere geçme olasılığı artar.

Kurşun Zehirlenmesinin Diğer Nedenleri

Son yıllarda birçok gelişmiş ülke kurşunlu benzini büyük oranda kullanımdan kaldırdıysa da, Dünya Sağlık Örgütü dünyada  yaklaşık 100 ülkenin hâlâ kurşunlu benzin kullandığını söylüyor. Bu metal yanmaz ve kendiliğinden parçalanmaz. Dolayısıyla motorlu araçların egzozlarından yayılan kurşun parçacıkları yol kenarındaki toprağa geçer, sonra solunum yoluyla vücuda girer ya da ayakkabılarla eve taşınır.

Kurşun kirliliğine yol açan başka önemli bir etken ise, sınırlayıcı kanunlar çıkmadan önce kullanılmış kurşun bazlı boyalardır. Sadece ABD’de tahminen 38 milyon evde –ki bu toplam konutların yüzde 40’ıdır– kurşunlu boyalar kullanılmıştır. Özellikle duvardan dökülen veya boya yapılırken kazınan boya ve kurşun tozu tehlikelidir.

Birçok eski şehir ve evde kurşun su boruları kullanılmıştır veya borular bakırdan olsa da kurşunla lehimlenmiştir. ABD’de saygın bir tıp merkezi olan Mayo Klinik böyle borulardan gelen soğuk suyun içilmeden önce 30 ila 60 saniye akıtılmasını öneriyor. Bu borulardan akan sıcak su ise içecek ya da yiyecek hazırlamak için, özellikle de bebek mamalarında asla kullanılmamalıdır.

Kurşun bulaştıran kaynaklar ortadan kalktığında kandaki kurşun düzeyi büyük ölçüde azalır. Kanlarında kurşun olduğundan şüphelenen kişiler kan tahlili yaptırabilir. Kurşun seviyesi yüksek çıkarsa bir uzmana danışmalıdırlar.

Toplum Tehlikenin Bilincinde Olmalı

Kurşun vücutta zaman içinde biriktiğinde zehirlenmeye yol açar, fakat tek seferde yüksek miktarda alınırsa öldürücüdür. ABD Salgın Hastalıklar Denetim Merkezi, 2006 yılında 4 yaşındaki bir çocuğun yüksek düzeyde kurşun içeren metal bir takı yuttuğu için öldüğünü bildirdi.

Toplumun bilinçli olması gerektiğine dikkat çeken bir sağlık ansiklopedisi, şu anda ABD’de okul çağına gelmemiş her 20 çocuktan 1’inin kanında yüksek düzeyde kurşun olduğunu belirtiyor. Kurşun kullanımının yasalarca kontrol edildiği bir ülkede durum buysa, böyle yasaların olmadığı ülkeler kim bilir ne durumdadır! Evet, herkes tehlikenin bilincinde olmalı!

[Dipnot]

[Sayfa 29’daki çerçeve/resim]

ÇOCUKLARDA KURŞUN ZEHİRLENMESİNİN BAZI BELİRTİLERİ

Karın ağrısı, saldırganlık, kansızlık, dikkat eksikliği, kabızlık, halsizlik, baş ağrısı, sinirlilik, beceri kaybı, iştahsızlık, bitkinlik ve gelişme geriliği (MEDLINE PLUS MEDICAL ENCYCLOPEDIA).