Demir Ağlar Ülkenin Bir Ucunu Öbür Ucuna Bağlıyor

YÜZÖLÇÜMÜ bakımından dünyanın en büyük ikinci ülkesi olan Kanada’nın büyük bir bölümü yaklaşık 150 yıl önce keşfedilmemiş vahşi topraklardan oluşuyordu. Tarihçi Pierre Berton şunları söyledi: “Nüfusun dörtte üçü birbirinden uzakta, çiftliklerde yaşıyordu” ve yolların durumu “uzun yolculukları neredeyse imkânsız kılıyordu.” Göl ya da ırmak ulaşımı da sıkıntılıydı çünkü sular yılın en az beş ayı donuyordu.

Bu sorunların farkında olan Başbakan Sir John A. Macdonald, 1871’de Kanada’nın Atlas Okyanusu kıyısından Pasifik Okyanusu kıyısına kadar giden bir demiryolu yapılmasını teklif etti. Aslında bu tür bir demiryolu ABD’de daha 1869’da tamamlanmıştı. Fakat ABD’nin yüzde 10’u kadar bir nüfusa sahip olan Kanada’nın parası daha azdı ve demiryolu döşenecek olan mesafe daha uzundu. Kanadalı bir siyasetçi teklif edilen bu proje için “Akla gelebilecek en saçma şeylerden biri” yorumunu yaptı. Başka bir siyasetçi ise başbakanın bundan sonraki projesinin aya giden bir demiryolu döşemek olacağını söyleyerek alay etti.

Pahalı Bir Teklif

Bununla birlikte, hükümet demiryolunu on yılda tamamlama sözü verdi. Demiryolu mühendisi olan İskoç Sandford Fleming, inşaatın maliyetinin yaklaşık 100 milyon dolar olacağını söyledi, o günlerde bu çok büyük bir miktardı. Demiryolunun bir kısmının ABD topraklarından geçmesi yolun kısalmasını ve işin kolaylaşmasını sağlayacağı halde Başbakan Macdonald tüm demiryolunun Kanada topraklarından geçmesinde ısrar etti; savaş halinde bunun Kanada’nın çıkarına olacağını düşünüyordu.

Birçok yatırımcı böyle pahalı ve riskli bir projeye atılmakta tereddüt ediyordu. Ancak 1875’te Kanada Pasifik Demiryolları (CPR) ana hattının inşasına başlandı. Ne var ki, proje on yıl sonra durma noktasına gelmişti. 10 Temmuz 1885 günü öğleden sonra saat 3’e kadar ödenmesi gereken 400.000 dolarlık bir borç vardı ve CPR bunu ödeyebilecek durumda değildi. Fakat o gün öğleden sonra saat 2’de Kanada Parlamentosu nihayet daha fazla borç vermeyi kabul ederek projeyi kurtardı.

İnşa İşinin Zorlukları

Ontario’nun kuzeyinde raylar döşenirken işçiler yerin birkaç santim altında sert bir kaya tabakası olduğunu fark etti. Bu yüzden uzak mesafelerden toprak taşınması gerekti. Kanada’nın orta kesiminde kışın eksi 47 dereceye  kadar düşen sıcaklık inşa projesinde pek çok sorunlara yol açtı. Bunun yanı sıra yıllık kar kalınlığı ortalaması yüzlerce santimetreyi buluyordu. Ülkenin batısındaki Kayalık Dağlar kesiminde döşenen rayların olduğu bölgeye “ölümün habersiz geldiği yer” adı verildi. Birçok tünel ve köprü inşa edilmesi gerekti. İşçiler yağmura, çamura, kara rağmen günde ortalama on saat çalışıyordu.

Sonunda 7 Kasım 1885’te, batıdaki İngiliz Kolumbiyası eyaletindeki Eagle Geçidi’nde son çivi sessiz sedasız çakıldı. İstasyona Craigellachie adı verildi. Bu isim İskoçya’da savaş döneminde cesurca yapılan savunmanın simgesi haline gelmiş mücadeleci bir köyün ismiydi. Konuşma yapmaya davet edilen CPR genel müdürü sadece şunları söyledi: “Söyleyebileceğim tek şey bütün işin en iyi şekilde yapıldığıdır.”

İnsanlar Üzerindeki Etkisi

Projede çalışmaları için ülkeye Çin’den getirilen binlerce işçiye demiryolunda istikrarlı bir işleri olacağı güvencesi verildi. İş özellikle de Kayalık Dağlar bölgesinde tehlikeli olabiliyordu. İşçilerin çoğu ancak son çivi çakıldıktan yıllar sonra evlerine dönebilecek kadar para biriktirebilmişlerdi.

Demiryolu inşaatı ilerledikçe endüstri ve ticaret merkezleri batıya kaydı ve bu durum  geleneksel yaşam tarzını olumsuz yönde etkiledi. Yeni kent ve kasabalar kuruldu, yerliler kendilerine ayrılan özel bölgelere yerleştirildi. Eski ticaret yolları ve anayol üstündeki barlar gibi küçük işletmeler kapandı. Diğer yandan tren sayesinde “toplum çamur ve kirden arındı”, aynı zamanda “kışın esaretinden kurtuldu.” Ayrıca Asya’dan Kanada’nın Pasifik Kıyı Bölgesine gelen gıda ürünleri sadece birkaç gün içinde doğudaki şehirlere ulaşabiliyordu.

Trenler hâlâ Kanada’nın bir ucundan diğer ucuna yapılan yük taşımacılığında önemli bir rol oynasa da, otomobillerin ve uçakların yaygın çapta kullanılması trenle seyahat eden insanların sayısını azalttı. Yine de birçok insan 21. yüzyılın koşuşturmasından kaçmak için bu rahat trenlere atlayıp Toronto’dan Vancouver’a giden yol boyunca muhteşem manzaranın tadını çıkarıyor. Tabii artık bu trenler geçmişte olduğu gibi hayatı hızlandırmıyor. Ülkenin bir ucunu öbür ucuna bağlayan demir ağlarda yolculuk edenlerin rahatlamasına ve demiryolunun renkli tarihini düşünmesine fırsat sağlıyor.

[Sayfa 18’deki çerçeve/​resim]

DEMİR AĞLARDA İYİ HABER DUYURULUYOR

Kanada’da bazı toplulukların hâlâ seyahat etmek için tek seçeneği tren olduğundan Yehova’nın Şahitleri Kutsal Kitapta yer alan Tanrı’nın Krallığıyla ilgili iyi haberi ücra bölgelerde duyurmak için trenleri kullanıyor (İşaya 9:6, 7; Matta 6:9, 10). Şahitler şöyle diyor: “Trende Kutsal Kitap hakkında konuşmak çok kolay çünkü insanlar nereye gittiğimizi ve ne yapacağımızı merak ediyorlar.”

Kuzey Amerika yerlilerinden Ocibuaların yaşadığı, Ontario’nun kuzeyindeki Nipigon Gölü yakınlarındaki yere yaptıkları seyahatle ilgili bir Şahit şunları anlattı: “Manzara ve vahşi doğa harikulade olsa da aklımızda kalan en güzel şey tanıştığımız insanlardı. Buralara fazla kimse seyahat etmediğinden gelişimiz insanlarda büyük bir merak uyandırdı. Bazıları kanolarını ödünç verdi. Ayrıca okullarındaki sınıfları hiçbir ücret almadan kullanmamıza izin verdiler. İnsanlara gün boyu iyi haberi duyurduktan sonra topluluğun fertleri dünya çapındaki duyuru işimizi anlatan bir videoyu izlemek için bir araya toplandı.”

[Sayfa 16’daki resim]

Sir John A. Macdonald

[Sayfa 17’deki resim]

Demiryolu inşa etmek zor bir işti

[Sayfa 17’deki resimler]

Dağlarda sayısız köprü ve tünel yapılması gerekti

[Sayfa 17’deki resim]

Son çivinin çakılmasıyla Kanada’nın kıta boyunca yol alan demiryolu tamamlanmış oldu

[Sayfa 18’deki resim]

Bugün tren yolculuğu

[Sayfa 16’daki resim tanıtım notları]

Üst: Kanada Pasifik Demiryolları (A17566); orta: Library and Archives Canada/C-006513

[Sayfa 17’deki resim tanıtım notları]

Üst, soldan sağa: Kanada Pasifik Demiryolları (NS13561-2); Kanada Pasifik Demiryolları (NS7865); Library and Archives Canada/PA-066576; alt: Kanada Pasifik Demiryolları (NS1960)

[Sayfa 18’deki resim tanıtım notları]

Üst: Kanada Ulusal Demiryolları Şirketi; sağ: VIA Rail Canada Inc.