Gençler Soruyor

Elektronik Araçlara Bağımlı mıyım?

Şu üç kişinin ortak noktası ne?

“Mesajlaşmaya bayılıyorum! Bu kadar muhteşem bir şey olamaz! Hayatımı ele geçirdiğini söyleyebilirim” (Arda). *

“Annem odama bir televizyon aldığında sevinçten havalara uçtum! Geceleri uyumak yerine saatlerce televizyon seyrediyordum. Ailemle ve arkadaşlarımla vakit geçirmektense televizyon seyretmeyi tercih ediyordum” (Demet).

“Bir dönem her ne yapsam ve her nereye gitsem, acaba biri Web sayfama bir şey yollamış mıdır diye düşünüyordum. Gece uyanırsam mutlaka internete giriyordum. Her fırsatta blogumu güncelliyordum” (Anna).

Sence bu gençlerden hangisi bir elektronik araca bağımlılığı tarif ediyor?

□ Arda □ Demet □ Anna

ANNENLE babanın gençliğinde elektronik araç olarak sadece televizyon ve radyo gibi şeyler vardı. O zamanlar telefonlar sadece telefondu; yalnızca sesi iletebilen, sabit bir yerde duran ağır cihazlardı. Sana çok demode geliyor, değil mi? Anna isimli bir kız da öyle düşünüyor. Şöyle diyor: “Annemle babam teknolojinin karanlık çağında büyümüşler. Cep telefonlarındaki bazı özellikleri nasıl kullanacaklarını yeni yeni fark ediyorlar!”

Bugün, cebine sığabilecek tek bir cihazla telefon açabilir, bir şeyler seyredebilir, oyun oynayabilir, arkadaşlarına mail atabilir, fotoğraf çekebilir ve internete girebilirsin. Bilgisayar, cep telefonu, televizyon ve internetle büyüdüğün için onları sürekli kullanmakta bir sakınca görmeyebilirsin. Fakat annenle baban bunlara bağımlı olduğunu düşünebilir. Sana kaygılarını anlatırlarsa, abartıyorlar deyip hemen kestirip atma. Hikmetli Kral Süleyman ‘Dinlemeden cevap vermek akılsızlıktır’ demişti (Özdeyişler 18:13).

Acaba annenle baban neden kaygılanıyor olabilir? Herhangi bir elektronik araca bağımlı olup olmadığını görmek için aşağıdaki testi yap.

‘Bağımlı mıyım?’

Bir ansiklopediye göre bağımlılık, “kişinin, bırakamadığı ya da bırakmak istemediği ölçüsüz bir davranışı, zararlarına rağmen alışkanlık haline getirmesidir.” Bu tanıma göre makalenin  başında adı geçen gençlerin söyledikleri, üçünün de elektronik araçlara bağımlı olduğunu gösteriyor. Peki senin durumun ne? Sonraki paragraflarda bağımlılığın tanımındaki ifadeleri ayrı ayrı ele alacağız. Gençlerin söylediklerini oku ve kendi kendine ‘Acaba ben de benzer şeyler söylüyor ya da yapıyor muyum?’ diye sor. Ardından boşlukları doldur.

“Kişinin bırakamadığı ya da bırakmak istemediği.” “Annemle babam beni sürekli mesajlaşırken görüyor ve aşırıya kaçtığımı söylüyor. Fakat benim yaşımdaki gençlere göre aslında çok az mesajlaşıyorum. Yani tabii ki annem ve babama kıyasla çok daha fazla mesaj atıyorum. Fakat bu elmayla portakalı karşılaştırmaya benziyor, onlar 40 yaşında, bense 15” (Arda).

Annenle baban ya da arkadaşların herhangi bir elektronik aracı çok fazla kullandığını söyledi mi?

□ Evet □ Hayır

Bu elektronik araca ayırdığın zamanı kısıtlayamıyor ya da kısıtlamak istemiyor musun?

□ Evet □ Hayır

“Ölçüsüz bir davranış.” “Saatlerce bilgisayar oyunu oynardım. Bu yüzden uykusuz kalırdım. Başkalarıyla sürekli oyunlar hakkında konuşurdum. Kendimi ailemden soyutlardım ve oynadığım oyunların hayal dünyasında kaybolup giderdim” (Kaan).

Sence elektronik araçlara günde ne kadar zaman ayırmak makuldür? ․․․․․

Annenle babana göre bunlara en fazla ne kadar zaman ayırmalısın? ․․․․․

Mesajlaşmak, televizyon seyretmek, bilgisayar oyunu oynamak, internette bir sayfaya resim yüklemek ya da yorum yazmak gibi şeylere her gün toplam ne kadar zaman harcıyorsun? ․․․․․

Yukarıda verdiğin cevaplara bakınca elektronik araçları kullanmak konusunda aşırıya kaçtığını söyleyebilir misin?

□ Evet □ Hayır

“Zararlarına rağmen.” “Arkadaşlarım devamlı, hatta araba kullanırken bile mesajlaşıyor. Bu çok tehlikeli!” (Julie).

“Cep telefonumu ilk aldığımda sürekli birilerini arardım ya da birileriyle mesajlaşırdım. Tek yaptığım buydu. Ancak bu alışkanlığım ailemle, hatta bazı arkadaşlarımla ilişkime zarar verdi. Şimdi fark ediyorum ki arkadaşlarım, birlikte dışarı çıktığımızda sürekli ‘Bir dakika, bir mesaja cevap vermem lazım’ deyip sohbeti bölüyorlar. O arkadaşlarımla yakın olamamamın bir nedeni de bu” (Shirley).

Araba kullanırken ya da ders sırasında hiç mesaj okudun mu ya da bir mesaja cevap yazdın mı?

□ Evet □ Hayır

Ailenle ya da arkadaşlarınla konuşurken maillerini ya da mesajlarını cevaplamak veya  telefona cevap vermek için sürekli sohbeti bölüyor musun?

□ Evet □ Hayır

Kullandığın elektronik bir araç seni uykundan alıkoyuyor mu ya da ders çalışırken dikkatini dağıtıyor mu?

□ Evet □ Hayır

Nasıl Dengeli Olabilirsin?

Bilgisayar, cep telefonu ya da başka bir gereç olsun herhangi bir elektronik araç kullanıyorsan aşağıdaki dört soruyu kendine sor. Kutsal Kitabın tavsiyelerini, yapılması ve yapılmaması gerekenlerle ilgili birkaç basit öğüdü uygularsan olası zararlardan korunabilir ve kontrolü elinde tutabilirsin.

1. İçeriği ne? “Gerçek, saygıdeğer, doğru, pak, sevimli, hayranlık uyandıran, erdemli ve övülmeye değer ne varsa, onu düşünün” (Filipililer 4:8, Yeni Çeviri).

Yap: Arkadaşların ve ailenle iletişimini sürdür, yapıcı haberleri ve düşünceleri paylaş (Özdeyişler 25:25; Efesoslular 4:29).

Yapma: Dedikoduları yayma, ahlaksız mesajları veya resimleri paylaşma ya da ahlaksız videoları veya programları seyretme (Koloseliler 3:5; 1. Petrus 4:15).

2. Ne zaman kullanıyorum? ‘Her şeyin bir zamanı var’ (Vaiz 3:1).

Yap: Telefonda konuşarak, mesajlaşarak, bir şeyler seyrederek ya da bilgisayar oyunu oynayarak geçireceğin zamana bir sınır koy. İbadetler gibi önemli faaliyetlerde saygıdan ötürü elektronik cihazını kapat. Mesajlara sonra da cevap verebilirsin.

Yapma: Arkadaşlarına, ailene, inceleme  yapmaya ve Tanrı’ya hizmet etmeye ayırdığın zamanlarda elektronik araçların seni meşgul etmesine izin verme (Efesoslular 5:15-17; Filipililer 2:4).

3. Kimlerle görüşüyorum? “Aldanmayın. Kötü arkadaşlar iyi alışkanlıkları bozar” (1. Korintoslular 15:33).

Yap: Elektronik araçları iyi alışkanlıklar edinmeni sağlayacak kişilerle arkadaşlığını güçlendirmek için kullan (Özdeyişler 22:17).

Yapma: Kendini kandırma; mail, mesaj, televizyon, video ya da internet yoluyla görüştüğün ya da zaman geçirdiğin kişilerin standartlarını, konuşma tarzını ve düşünüşünü benimsersin (Özdeyişler 13:20).

4. Ne kadar zaman harcıyorum? ‘Nelerin daha önemli olduğunu saptayın’ (Filipililer 1:10).

Yap: Elektronik araçları kullanırken ne kadar zaman harcadığını takip et.

Yapma: Arkadaşların ya da annenle baban herhangi bir elektronik aracı çok fazla kullandığını söylerse dediklerini görmezden gelme (Özdeyişler 26:12).

Daha önce sözü edilen Kaan konuyu şu sözlerle çok güzel özetliyor: “Elektronik cihazlar eğlencelidir, fakat insanı sadece kısa bir süreliğine eğlendirebilir. Teknolojinin annem, babam ve arkadaşlarımla arama girmesine izin vermemeyi öğrendim.”

Başka “Gençler Soruyor” makalelerini www.watchtower.org/​ype adresinde İngilizce olarak bulabilirsin.

[Dipnot]

[Sayfa 25’teki çerçeve/resimler]

YAŞITLARIN ŞUNLARI DİYOR

“Annemle babam sürekli, ‘Gören de ellerini uhuyla telefona yapıştırdık sanacak’ derdi. Başlarda bunu komik bulurdum ama daha sonra kaygılarının ciddi olduğunu anladım. Artık mesajlaşmak konusunda kendime bir sınır koydum. Daha önce hiç bu kadar mutlu olmamıştım!”

“Bir yerde internet olduğunu görürsem hemen mesajlarımı kontrol etme ihtiyacı duyardım. Ödevlerimi ve diğer çalışmalarımı ihmal ederdim. Şimdi internette geçirdiğim zamanı azalttım ve omzumdan büyük bir yük kalktığını hissediyorum. İşin sırrı dengeli olmak.”

[Resimler]

Jovarny

Mariah

[Sayfa 26’daki çerçeve]

“BİR SOSYAL AĞ SİTESİNİN BAĞIMLISI OLMUŞTUM”

“Birkaç yıl önce taşındık. Arkadaşlarımla iletişimimi sürdürmek istiyordum. Bu nedenle beni fotoğrafların paylaşıldığı bir internet sitesine davet ettiklerinde, bunun görüşmeye devam etmek için harika bir yöntem olduğunu düşündüm. Yabancılarla değil, sadece tanıdığım kişilerle konuşacaktım, bunun ne zararı olabilirdi ki?

Başlarda her şey güzel gitti. Haftada bir kere internete girip arkadaşlarımın resimlerine bakıyor, yorumlar yazıyor ve onların benim resimlerime yaptığı yorumları okuyordum. Fakat çok geçmeden bu bir saplantı haline geldi. Farkında olmadan tüm zamanımı bu sitede geçirmeye başladım. Siteye bu kadar çok girdiğim için arkadaşlarımın arkadaşları da beni fark etmeye başladı ve bana arkadaşlık isteği gönderdiler. Bilirsiniz, bir arkadaşınız şu eğlenceli biridir der ve siz de arkadaşlık isteğini kabul edersiniz. Bir de bakarsınız ki internetten tanıdığınız 50 arkadaşınız olmuş.

Sonra sürekli internete girmeyi düşündüğümü fark ettim. Sitede vakit geçirirken bile bir daha ne zaman gelip hesabımı kontrol edebilirim, ne zaman yeni resimler koyabilirim diye düşünüyordum. Şurdaki bir yorumu okuyayım, oraya bir video ekleyeyim derken saatler geçip gidiyordu.

Yaklaşık bir buçuk yıl bu böyle sürdü. Ama sonunda bağımlı olduğumu anladım. Şimdi internet kullanımımı ciddi ölçüde kısıtladım ve artık benimle aynı ahlak standartlarına sahip olduğunu bildiğim kişilerle yüz yüze görüşerek arkadaş oluyorum. Bazı arkadaşlarım neden böyle yaptığımı anlamıyor ama ben dersimi aldım” (Eda, 18).

[Sayfa 26’daki çerçeve]

ANNE BABANA SORMAYA NE DERSİN?

Eğlenceyle ilgili sohbet açtığında annenle babanın söyledikleri bazen seni şaşırtabilir. Cheryl isimli bir kız “Bir keresinde babam dinlediğim CD’lerden birinin uygun olmayabileceğini düşündü” diyor. “Ben de CD’yi birlikte baştan sona dinlemeyi önerdim. O da kabul etti. Dinledikten sonra CD’de sakıncalı hiçbir şey olmadığını söyledi.”

Elektronik araçlarla ilgili anne babana sen ne sormak isterdin? Aşağıya yaz.

[Sayfa 27’deki çerçeve]

ANNE BABALARA BİR NOT

Çocuğunuz internette çok mu fazla zaman geçiriyor? Cep telefonuyla çok mu mesajlaşıyor ya da MP3 çalarıyla ilişkisi sizinle olan ilişkisinden daha mı iyi? Öyleyse ne yapabilirsiniz?

Çocuğunuzun bilgisayarını, telefonunu ya da MP3 çalarını elinden almak bir seçenek olabilir. Fakat tüm elektronik araçları hemen kötü olarak damgalamayın. Sonuçta siz de muhtemelen anne babanızın sahip olmadığı bazı elektronik araçları kullanıyorsunuz. Bu nedenle ciddi bir neden yoksa cihazı çocuğunuzun elinden hemen almak yerine, bu durumu çocuğunuza onu daha doğru ve dengeli şekilde kullanmayı öğretmek için bir fırsat olarak değerlendirmeye ne dersiniz? Bunu nasıl yapabilirsiniz?

Konuyu çocuğunuzla oturup konuşun. İlk önce kaygılarınızı dile getirin. İkinci olarak çocuğunuzu dinleyin (Özdeyişler 18:13). Üçüncü olarak pratik çözümler bulmaya çalışın. Kesin sınırlar koymaktan korkmayın, fakat makul olun (Filipililer 4:5). Daha önce adı geçen Eda “Bir dönem çok fazla mesajlaşıyordum” diyor. “Annemle babam telefonu elimden almak yerine bazı kurallar koydular. Durumu bu şekilde ele almaları, onların beni görmediği zamanlarda bile mesajlaşmak konusunda dengeli olmama yardım etti.”

Peki ya çocuğunuz hemen savunmaya geçiyorsa ne yapabilirsiniz? Verdiğiniz öğüdün çocuğunuzun bir kulağından girip öbür kulağından çıktığını düşünmeyin. Bunun yerine sabırlı olun ve çocuğunuza bu konuda düşünmesi için biraz zaman tanıyın. Büyük ihtimalle dediklerinize aslında katılıyor ve gerekli değişiklikleri yapacak. Birçok genç Hailey’yle aynı durumda. O şöyle diyor: “Annemle babam bilgisayarıma bağımlı olduğumu söyleyince ilk başta onlara kızdım. Fakat sonra üzerinde düşündükçe onlara hak verdim.”

[Sayfa 27’deki resim]

Kim kimi kontrol ediyor? Sen mi elektronik araçları, onlar mı seni?