Yaşlıların Güvenliği İçin Öneriler

GENÇ bir kız buz pateni yapıyor. Birden dengesini kaybedip düşüyor. Birkaç saniye sonra ayağa kalkıyor, biraz mahcup olması dışında gayet iyi görünüyor. Öte yandan yaşlı bir kadın evindeyken ayağı takılıp düşüyor ve kalçasını kırıyor. Bir ameliyat geçiriyor ve iyileşmesi aylar alıyor. Artık düşmekten daha da korktuğu için fazla hareket etmiyor ve giderek zayıf düşüyor.

Bir Batı ülkesinde yapılan araştırmalara göre, her yıl 65 ve daha yukarı yaştaki insanların üçte birinden fazlası düşerek zarar görüyor. Dahası bu yaş grubunda, ölüme yol açan yaralanmaların başlıca nedeni düşmedir. Kutsal Kitabın yaşlılıkla ilgili şu sözleri çok yerindedir: “Yüksekten korkulacak, yolda dehşet duyulacak” (Vaiz 12:5).

İlerleyen yaş, genelde fiziksel zorluklara yol açsa da yaşam kalitenizi artırmak ve güvenliğinizi sağlamak için bazı adımlar atabilirsiniz. Öncelikle sağlığınızı ve gücünüzü makul ölçüde korumaya çalışabilirsiniz. Bunun yanı sıra, evinizi daha güvenli hale getirebilirsiniz.

Sağlığınızı ve Gücünüzü Koruyun

Yaşlandıkça koordinasyon bozukluğu yaşarız, yani hareket ederken vücudumuzun farklı organları arasında uyumsuzluklar olabilir; görme yetimiz ve denge duyumuz zayıflayabilir. Ayrıca kaslarımız ve kemiklerimiz zayıfladığı için daha dayanıksız olur. Fakat düzenli egzersiz ve iyi yeme alışkanlıkları sayesinde bedenimizdeki bu çöküşü yavaşlatabiliriz. Bir fizyoterapist olan Nita şöyle diyor: “Özellikle denge, duruş, güç ve esneklik açısından yararlı olan egzersizleri yapmak önemlidir.”

ABD Sağlık Bakanlığının bir yayını şunları belirtiyor: “Sağlıkları ve hareket yetenekleri ne durumda olursa olsun, yaşlı kişiler fiziksel açıdan faal kalarak çok şey kazanabilirler. Ayağa kalkmakta ya da yürümekte zorluk çekseniz bile, egzersiz yapabilir ve bundan yarar görebilirsiniz. Aslında, hiçbir şey yapmazsanız çok daha fazla şey kaybedersiniz.” * Fiziksel faaliyet başka yararlarının yanı sıra, kalp hastalığı, eklem ağrısı, kemik erimesi ve depresyonla mücadelenize yardımcı olabilir. Aynı zamanda, dolaşım sisteminiz, sindirim sisteminiz ve uykunuz için yararlı olabilir. Kendinize güven duymanızı sağlar ve uyuşukluğu engeller.

Egzersiz yapma alışkanlığınız yoksa, başlamadan önce doktorunuza danışmanız iyi olur. Ayrıca egzersiz sırasında fenalaştıysanız ya da göğsünüzde ağrı hissettiyseniz bunu da bildirin. Aslında böyle bir durumda hemen acil servisi aramanız çok daha akıllıca olur. Tehlike işareti olabilecek böyle belirtileri hafife  almayın! Ayrıca yılda bir kere göz doktoruna görünmenizi de tavsiye ederiz.

Beslenme konusuna gelince, hazırlanması çabuk ve kolay olsa da vitamin ve mineral açısından fakir yiyeceklerden uzak durun. Yaşlı kişilerin özellikle kemik kitlesinin korunmasına ya da en azından kaybının yavaşlatılmasına yardımcı olabilecek, D vitamini ve kalsiyum açısından zengin yiyeceklere ihtiyacı var. Bu nedenle, tam tahıllar, az yağlı süt ürünleri ve taze meyve sebze tüketmeye çalışın. Yeme alışkanlıklarınızda büyük değişiklikler yapmadan önce doktorunuza danışın. Sağlık durumunuz nedeniyle yemeniz ya da yememeniz gereken yiyeceklerle ilgili yararlı önerileri olabilir.

Ayrıca, yeterince su içmeye çalışın. Özellikle bakımevlerinde ya da yalnız yaşayan yaşlı kişiler arasında yaygın olan su kaybı, düşmelere, bilinç bulanıklığına, kabızlığa, ciltte esneklik kaybına, enfeksiyona, hatta ölüme yol açabilir.

Evinizi Güvenli Duruma Getirin

Düşme olaylarının çoğu evde olur. Fakat bazı önlemler alarak bu riski büyük oranda azaltabilirsiniz. Aşağıdaki noktaları okurken kendi evinizi düşünün.

Banyo:

● Zemin döşemesi ıslakken kaymayacak malzemeden olmalı.

● Duş ya da küvetin yüzeyi kaygan olmamalı ya da kaydırmaz paspas kullanılmalı; duşta oturak kullanıyorsanız, musluklara kolayca uzanabileceğiniz bir konumda olmalı. Ayrıca elinize alabileceğiniz bir duş başlığı olursa, oturarak banyo yapabilirsiniz.

● Tuvaleti kullanırken ya da banyo küvetine girip çıkarken destek için banyo tutamağı kullanmak iyi olur. Bu destek tutamakları sağlam olmalı ve iyi monte edilmeli. Ayrıca oturup kalkarken fazla zorlanmamak için klozet yeterince yüksek olmalı.

● Gece lambalarını açık tutun ya da bir fener kullanın.

Merdivenler:

● Basamakların üzerinde eşya bırakılmamalı, merdiven sağlam ve iyi aydınlatılmış olmalı.

● Basamaklarda mümkünse, her iki tarafta da tırabzan olmalı, kaydırmaz şeritler kullanılmalı ve merdivenin hem başlangıcına hem de bitişine elektrik anahtarı konmalı.

● Merdiven inip çıkmak yaşlı kişilerin bacaklarını kuvvetlendirmek açısından yararlıdır. Bununla birlikte denge sorununuz varsa, basamakları kendi başınıza inip çıkmaya kalkışmayın.

Yatak odası:

● Güvenli şekilde hareket edebilmeniz için yatağın ve diğer mobilyaların etrafında yeterince boş alan bırakın.

● Odada giyinirken oturabileceğiniz bir sandalye bulundurun.

● Yatarken ulaşabileceğiniz bir yerde lamba ya da fener bulundurun.

Mutfak:

● Marketten aldığınız şeyleri kolayca yerleştirebilmeniz için tezgâhların üzeri eşyalarla dolu olmamalı.

● Mutfak zemini kaygan ya da fazla parlak olmamalı.

● Dolap rafları ne çok yüksek ne de çok alçak olmalı, yardım gerekmeden içindekilere erişebilmelisiniz. Mutfakta merdiven ya da tabure kullanmaktan kaçının ve asla sandalyeye çıkmayın!

Genel:

● Banyoya giden yolu ya da gece dolaşabileceğiniz yerleri aydınlatmak için gece lambaları kullanın.

● Gece uykuluyken kalkmak isterseniz, bir baston ya da yürüteç kullanmanız iyi olabilir.

● Kullandığınız sandalye ve koltukların sabit (tekerleksiz), kollu ve kolayca oturup kalkabileceğiniz yükseklikte olmasına dikkat edin.

● Düşme olaylarını engellemek için yıpranıp saçaklanmış halıları, ucu kalkmış muşambaları ve kırık döşemeleri onarmalı, değiştirmeli ya da kaldırmalısınız. Tüm elektrik kablolarını duvar kenarına döşeyin, yürüme alanında tutmayın.

 ● Zemine konan kilimler takılıp düşme tehlikesi oluşturabilir ve duvardan duvara halı döşeli yerlerde kullanılmamalıdır. Seramik ya da ahşap döşeme gibi düz bir zemine kilim serildiğinde, tutturmak için kaydırmaz bir altlık kullanın.

● Ayağınıza büyük gelen, yıpranmış, arkası açık ve tabanı kayabilecek terlikler kullanmayın. Yüksek topuklu sandalet ya da ayakkabılardan uzak durun.

● Bazı ilaçlar kişilerde uyuşukluk ya da denge bozukluğu yapabilir. Herhangi bir ilacı aldıktan sonra böyle hissederseniz kesinlikle bunu doktorunuza bildirin; ilacı ya da dozajını değiştirebilir.

Kendi başınıza yapamadığınız ve yapılması gereken bir şeyi fark ederseniz, aile bireylerinden, dostlarınızdan ya da binanın bakımından sorumlu kişilerden yardım istemeye ne dersiniz? Bunu ertelemeden yapın.

Başkaları Neler Yapabilir?

Yaşlı anne babanız, büyük anne babanız ya da dostlarınız varsa, düşerek zarar görmelerini engelleyebilmek için neler yapabilirsiniz? Öncelikle yukarıda belirtilen noktaları onlarla nezaketle gözden geçirip, sorun varsa gerekli düzeltmeleri yapmalarına yardım edebilirsiniz. İhtiyaç varsa onlara her hafta bir ya da iki kez sağlıklı bir yemek hazırlayabilirsiniz. Yaşlı kişilerin egzersiz yapmaya da ihtiyacı vardır. Kendi işlerinizi yaparken bazen onları da yanınıza alıp yürüyüşe çıkarabilir misiniz? Birçok yaşlı yanlarında güvenebilecekleri biri varsa evden çıkıp biraz dolaşmaktan mutlu olur. Bazı ülkelerde devlet yaşlıların evde bakımına, meşguliyet tedavisi ya da fizik tedavi görmelerine ve ev güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olur. Doktorunuz böyle hizmetlerden sizi haberdar etmelidir.

Kutsal Kitapta “Devirlerin Efendisi” olarak adlandırılan Yaratıcımız, uzun bir ömrü geride bırakmış kişilere, özellikle de yaşlı anne babamıza saygı göstermemizi söyler (Daniel 7:9). Şöyle emreder: “Annene ve babana saygılı ol” (Çıkış 20:12). Ayrıca şunları söyler: “Ak saçlının önünde ayağa kalkacaksın; yaşlıya saygı göstereceksin ve Tanrından korkacaksın” (Levioğulları 19:32). Evet, yaşlılara saygı duymak, sağlıklı bir Tanrı korkusunun göstergesidir! Yaşlı kişiler kendilerine sunulan yardımı içtenlikle takdir ettiklerini belli ederlerse, doğal olarak bunun sonucunda daha çok sevgi ve saygı görürler. Böyle yaşlılara yardım etmek bir görev değil zevktir!

[Dipnot]

[Sayfa 15’teki çerçeve/resim]

ACİL DURUMLARDA YARDIM EDECEK CİHAZLAR

Bazı ülkelerde yaşlılar, kötü bir şekilde düşmek gibi acil durumlarda, tek bir düğmeye basarak yardım çağırmak için “düşme dedektörü” olarak bilinen küçük, elektronik bir cihaza sahip olabilir. Bu cihazlar, boyuna asılabilir ya da bileğe takılabilir. Eğer yaşadığınız yerde böyle bir imkân varsa, özellikle de yalnız yaşıyorsanız bundan yararlanmayı düşünebilirsiniz.