1, 2. (a) Özdenetim eksikliği nelere yol açabilir? (b) Özdenetim konusunu neden ele almalıyız?

ÖZDENETİM Yehova Tanrı’nın geliştirmemizi istediği bir niteliktir (Gal. 5:22, 23). Yehova bu niteliği kusursuz şekilde sergiler. Fakat insanlar kusurludur, bu nedenle özdenetim sergilemekte zorlanırlar. Aslında insanların günümüzde yaşadığı sorunların birçoğu özdenetim eksikliğinden kaynaklanır. Bu niteliği göstermemek bir kişinin önemli şeyleri ertelemesine ve okulda ya da işte verimsiz olmasına yol açabilir. Ayrıca özdenetim eksikliği kötü sözler söylemek, sarhoşluk, şiddet, boşanma, gereksiz borçlar, bağımlılık, hapse girmek, duygusal travma, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ya da istenmeyen hamilelikler gibi başka olumsuz sonuçlar doğurabilir (Mezm. 34:11-14).

² Açıkça görüldüğü gibi özdenetim göstermeyen kişiler hem kendi hayatlarında hem de başkalarının hayatında sıkıntılara yol açarlar. Ne yazık ki özdenetim eksikliği giderek büyüyen bir sorun. Toplumda görülen özdenetim yoksunluğu 1940’larda araştırmalara konu olmuştu. Fakat son yıllarda yapılan araştırmalar insanların çok daha kontrolsüz davrandığını gösteriyor. Bu bizi şaşırtmıyor, çünkü Kutsal Kitap özdenetim eksikliğinin “son günlerde” yaşadığımızı gösteren kanıtlardan biri olduğunu söyler (2. Tim. 3:1-3).

3. İsa’nın takipçilerinin neden özdenetime ihtiyacı var?

 ³ Özdenetime neden ihtiyacımız var? Bunun iki önemli nedenini görelim. İlk olarak, duygularını ve düşüncelerini kontrol edebilen insanların genelde daha az sorun yaşadığı görülüyor. Böyle kişiler hem duygusal yönden daha dengeli hem de iyi ilişkiler kurmakta daha başarılı. Ayrıca düşünmeden hareket eden kişiler kadar öfkelenmiyorlar. Kaygılanmaya ya da depresyona onlar kadar yatkın değiller. İkinci olarak, Tanrı’nın onayına sahip olmak için ayartıcı durumlara karşı koymak ve yanlış arzuları kontrol altında tutmak şarttır. Âdem ve Havva’nın başarısızlığı buna çarpıcı bir örnektir (Başl. 3:6). Onlar gibi bugün birçok kişi de özdenetime sahip olmadığı için korkunç sorunlar yaşıyor.

4. Hangi gerçeği bilmek, özdenetim göstermekte zorlanan kişileri güçlendirebilir?

⁴ Kusurlu hiçbir insan kusursuz bir özdenetim sergileyemez. Yehova kullarının bu konudaki mücadelesinin farkında ve günahkâr eğilimlerini kontrol altına almaları için onlara yardım etmek istiyor (1. Kral. 8:46-50). Kendisine hizmet etmek isteyen, fakat bazı alanlarda özdenetim göstermekte zorlanan samimi kişileri sevgi dolu bir dost gibi nazikçe cesaretlendiriyor. Şimdi Yehova’nın nasıl kusursuz bir özdenetim gösterdiğini inceleyelim. Ardından Kutsal Kitaptaki olumlu ve olumsuz örnekleri ele alacağız. Ayrıca özdenetim konusunda gelişmek için neler yapabileceğimizi göreceğiz.

5, 6. Yehova özdenetim konusunda nasıl bir örnektir?

⁵ Yehova her yönden kusursuz olduğu için özdenetim niteliğini de kusursuz şekilde sergiler (Tekr. 32:4). Biz ise kusurluyuz. Yine de Yehova’nın nasıl özdenetim sergilediğini incelediğimizde bu niteliği daha iyi anlarız ve O’nu daha iyi örnek alabiliriz. Peki Yehova’nın özdenetim gösterdiği bazı olaylar nelerdir?

⁶ Örneğin, Şeytan’ın isyanı karşısında Yehova’nın nasıl özdenetim gösterdiğini düşünün. Bu, ele alınması gereken bir meseleydi. Tanrı’ya sadık ruhi varlıklar İblis’in ortaya attığı iddia nedeniyle çok şaşırmış, öfkelenmiş ve ona olan saygılarını yitirmiş olmalılar. Belki siz de Şeytan’ın yol açtığı tüm acıları düşününce benzer duygular hissediyorsunuz. Fakat Yehova bu duruma aşırı tepki göstermedi ve hemen öfkeye kapılmadı. Verdiği karşılık tamamen yerindeydi. O, Şeytan’ın isyanını adil şekilde ele aldı (Çık. 34:6; Eyüp 2:2-6). Acaba Yehova neden hâlâ sabrediyor? Çünkü hiç kimsenin yok olmasını istemiyor, ‘herkesin tövbe etmesini istiyor’ (2. Pet. 3:9).

7. Yehova’yı nasıl örnek alabiliriz?

⁷ Yehova’nın özdenetim göstermesinden şunu öğreniyoruz: Sözlerimizi tartmalı ve dikkatle düşünerek adım atmalıyız. Önemli bir karar vermeniz gerektiğinde, düşünmek için kendinize zaman tanıyın. Doğru şekilde konuşmak ya da davranmak için dua edip Yehova’dan hikmet isteyin (Mezm. 141:3). Duygularımız yoğunken aşırı tepki vermemiz çok kolaydır. Mutlaka birçoğumuz düşünmeden konuştuğumuz ya da aceleyle hareket ettiğimiz için pişman olmuşuzdur (Özd. 14:29; 15:28; 19:2).

8. (a) Özdenetim gösteren kişiler hakkında nereden bilgi alabiliriz? (b) Yusuf Potifar’ın karısına nasıl karşı koyabildi? (Makalenin başındaki resme bakın.)

⁸ Kutsal Kitaptaki hangi örnekler tepkilerimizi kontrol etmenin önemini vurgular?  Kuşkusuz sınandığında özdenetim gösteren bazı kişileri hatırlarsınız. Onlardan biri Yakup’un oğlu Yusuf’tur. O, Firavunun başmuhafızı olan Potifar’ın evinde hizmet ediyordu. Potifar’ın karısı “yakışıklı, güzel bir genç” olan Yusuf’a göz koydu ve onu ayartmaya çalıştı. Yusuf bu kadının ısrarlı tekliflerine nasıl karşı koyabildi? O biraz olsun taviz verse bunun nasıl sonuçları olabileceğini şüphesiz önceden düşündü. Durum tehlikeli bir hal alınca da kadının yanından kaçtı. Yusuf “Nasıl böyle büyük bir kötülük yapıp Tanrı’ya karşı günah işlerim?” diye düşündü (Başl. 39:6, 9; Özdeyişler 1:10’u okuyun).

9. Ayartıcı durumlara karşı koyabilmek için nasıl hazırlık yapabilirsiniz?

⁹ Yusuf’tan ne öğreniyoruz? Tanrı’nın bir kanununu çiğnememize yol açabilecek bir durumda bazen en doğru davranış kaçmak olabilir. Şu anda Şahit olan bazı kişilerin geçmişte aşırı yemek yemek, aşırı içki içmek, sigara, uyuşturucu ya da cinsel ahlaksızlık gibi alışkanlıkları vardı. Onlar vaftiz edildikten sonra bile bu eski alışkanlıklarına geri dönmek üzere zaman zaman güçlü bir arzu duyabilir. Eğer siz de böyle hissederseniz, günahkâr eğilimlerinize karşı koymadığınız takdirde ruhi yönden yaşayacağınız feci sonuçlar üzerinde düşünün. Sizi ayartabilecek durumları önceden görmeye çalışın ve bunlardan nasıl kaçınabileceğinize karar verin (Mezm. 26:4, 5; Özd. 22:3). Böyle bir sınavla karşılaşırsanız, size gereken hikmeti ve özdenetimi vermesi için Yehova’ya dua edin.

10, 11. (a) Birçok genç okulda hangi sınavla karşılaşıyor? (b) Hıristiyan gençlerin ayartıcı durumlara direnmesine ne yardım edebilir?

¹⁰ Birçok Hıristiyan genç, Yusuf’un karşılaştığı türden sınavlarla karşılaşıyor. Kimberly isimli bir hemşirenin yaşadıklarını düşünelim. Onun sınıf arkadaşları genellikle her hafta sonu birileriyle cinsel ilişkiye giriyor, sonra da bunları anlatıp övünüyordu. Kimberly’nin anlatacak böyle maceraları yoktu. O zaman zaman kendini “dışlanmış ve yapayalnız” hissettiğini kabul ediyor. Kimseyle çıkmadığı için arkadaşları onun aptal olduğunu düşünüyordu. Fakat Kimberly, gençken cinsel ilişkide bulunma arzusunun ne kadar güçlü olduğunu bilecek kadar akıllıydı (2. Tim. 2:22). Okul arkadaşları sık sık ona hâlâ bakire olup olmadığını soruyordu. O da bu fırsatı kullanıp neden cinsel ilişkiye girmediğini açıklıyordu. Ahlaksızlık yapma baskısına karşı koymaya kararlı böyle gençlerimizle gurur duyuyoruz. Yehova da onlarla gurur duyuyor!

¹¹ Kutsal Kitap özdenetim göstermeyip cinsel ahlaksızlık yapan kişilerden bahseder. Ayrıca bu davranışın acı sonuçlarına dikkat çeker. Kimberly’nin yaşadığına benzer bir durumla karşılaşan herkesin Özdeyişler kitabının 7. bölümünde anlatılan toy gencin yaşadıkları üzerinde düşünmesi iyi olacaktır. Amnon’un yaptıklarını ve bunun korkunç sonuçlarını da düşünün (2. Sam. 13:1, 2, 10-15, 28-32). Anne babalar aile ibadetinde bu Kutsal Kitap kayıtlarını inceleyerek çocuklarının özdenetim geliştirmesine ve hikmet kazanmasına yardım edebilir.

12. (a) Yusuf duygularını nasıl kontrol etti? (b) Hangi durumlarda duygularımızı kontrol etmeliyiz?

¹² Yusuf başka bir olayda daha özdenetim gösterdi. Abileri yiyecek satın almak için Mısır’da huzuruna çıktıklarında Yusuf onların gerçekten ne düşündüğünü anlamak için kimliğini gizledi.  Duygularına hâkim olamayacağını hissedince, gözyaşlarını gizlemek için yalnız kalacağı bir yere geçti (Başl. 43:30, 31). Bir iman kardeşiniz ya da sevdiğiniz biri sizi üzen bir şey yaparsa, Yusuf gibi özdenetim göstermeniz sonradan pişman olacağınız bir şey söylemenizi ya da yapmanızı engelleyebilir (Özd. 16:32; 17:27). Ya da ailenizden biri cemaatten çıkarıldıysa onunla gereksiz yere görüşmemek için duygularınızı kontrol etmeniz gerekebilir. Böyle durumlarda özdenetim göstermek zor olabilir. Fakat bu şekilde Tanrı’yı örnek aldığımızı ve O’nun öğüdünü uyguladığımızı akılda tutarsak daha kolay özdenetim gösterebiliriz.

13. Kral Davut’la ilgili kayıtlardan neler öğrenebiliriz?

¹³ Kral Davut’tan da çok şey öğrenebiliriz. O büyük bir güce sahipti, fakat Saul ve Şimei onu kışkırttığında öfkelenip gücünü onlara karşı kullanmadı (1. Sam. 26:9-11; 2. Sam. 16:5-10). Ancak Bat-şeba’yla işlediği günahtan ve Nabal’ın açgözlülüğüne verdiği ilk tepkiden gördüğümüz gibi, Davut’un her zaman özdenetim gösterdiğini söyleyemeyiz (1. Sam. 25:10-13; 2. Sam. 11:2-4). Yine de ondan alabileceğimiz çok değerli dersler var. İlk olarak, Tanrı’nın toplumundaki gözetmenler yetkilerini kötüye kullanmamak için özdenetim göstermeye özel olarak dikkat etmeliler. İkinci olarak, hiç kimse kendine aşırı güvenerek ayartıcı durumların onu asla etkilemeyeceğini düşünmemeli (1. Kor. 10:12).

14. Bir birader nasıl bir olay yaşadı? Benzer durumlarda verdiğimiz tepkiler neden çok önemli?

¹⁴ Özdenetim konusunda gelişmek için neler yapabilirsiniz? Luigi biraderin yaşadığı bir olayı ele alalım. Bir araç onun arabasına arkadan çarptı. Aracın şoförü hatalı olmasına rağmen Luigi’ye hakaret etti ve kavga çıkarmaya çalıştı. Luigi sakinliğini koruyabilmek için dua edip Yehova’dan yardım istedi ve adamı yatıştırmaya çalıştı. Fakat bu pek işe yaramadı ve adam bağırmaya devam etti. Luigi sigorta işlemleri için aracın plakasını alıp oradan ayrıldı. Bir hafta sonra hizmette bir kadını tekrar ziyaret etti. Bu kadının kocası Luigi’nin arabasına çarpan şofördü! Adam çok utandı ve o günkü davranışı için özür diledi. Kazayla ilgili işlemleri hızlandırmak için Luigi’nin sigorta şirketini aramayı teklif etti. Ayrıca Kutsal Kitapla ilgili sohbete katıldı ve bundan çok zevk aldı. Luigi geriye dönüp bakınca kazadan sonra sakin kalmasının ne kadar önemli olduğunu görebiliyor. Öfkelenseydi bunun çok üzücü sonuçları olabilirdi (2. Korintoslular 6:3, 4’ü okuyun).

15, 16. Kutsal Kitabı incelemek sizin ve ailenizin özdenetim geliştirmesine nasıl yardım edebilir?

¹⁵ Kutsal Kitabı gayretle ve dikkatle incelemek İsa’nın takipçilerinin özdenetim geliştirmesine yardım eder. Tanrı’nın Yeşu’ya söylediği şu sözleri hatırlayın: “Bu kanun kitabında yazılanlar dilinden düşmesin. Orada yazılanlara tam olarak uymak için, onu gece gündüz, üzerinde düşünerek oku. O zaman akıllıca hareket eder ve işinde başarılı olursun” (Yeşu 1:8). Peki Kutsal Kitabı incelemek özdenetim geliştirmenize nasıl yardım eder?

¹⁶ Gördüğümüz gibi Kutsal Yazılarda davranışlarımızın olumlu ve olumsuz sonuçlarını canlı şekilde betimleyen kayıtlar yer alır. Yehova’nın bunları yazdırmasının bir amacı var (Rom. 15:4). Bu kayıtları okumamız, üzerinde derin düşünmemiz ve incelememiz bize yarar sağlar. İncelediğiniz bir kaydın siz ve aileniz  için hangi dersleri içerdiğini kavramaya çalışın. Yehova’dan Sözünü uygulamanıza yardım etmesini isteyin. Bazı yönlerden özdenetiminizin eksik olduğunu fark ederseniz bunu kabul edin. Ardından o konuda dua edin ve nasıl gelişebileceğinizi görmeye çalışın (Yak. 1:5). Ayrıca yayınlarımızdan araştırma yaparak size yardım edecek bazı makaleler bulabilirsiniz.

17. Anne babalar çocuklarının özdenetim geliştirmesine hangi yollarla yardım edebilir?

¹⁷ Çocuklarınızın özdenetim geliştirmesine nasıl yardım edebilirsiniz? Anne babalar çocuklarının bu niteliğe doğuştan sahip olmadığını bilir. Bu nedenle onlara örnek olarak güzel nitelikler geliştirmelerine yardım etmelidirler (Efes. 6:4). Çocuklarınızın özdenetim göstermekte zorlandığını fark ederseniz, onlara iyi örnek olup olmadığınızı düşünün. Düzenli olarak hizmete çıkmanızın, ibadete katılmanızın ve aile ibadeti yapmanızın çocuklarınız üzerindeki olumlu etkisini asla küçümsemeyin. Çocuklarınızın isteklerine gerektiğinde hayır demekten korkmayın. Yehova Âdem ve Havva’ya bazı sınırlar koymuştu, bunun amacı yetkisine uygun bir saygı duymalarını sağlamaktı. Benzer şekilde anne babanın verdiği terbiyenin ve bıraktığı örneğin amacı çocuklara özdenetim aşılamaktır. Tanrı’nın yetkisine ve standartlarına saygı duymak çocuklarınıza öğretebileceğiniz en değerli şeylerden biridir (Özdeyişler 1:5, 7, 8’i okuyun).

18. Arkadaşlarınızı neden akıllıca seçmelisiniz?

¹⁸ Çocuğunuz olsun ya da olmasın arkadaşlarınızı akıllıca seçmeniz çok önemlidir. Sizi yararlı hedeflere erişmeye ve sorunlardan kaçınmaya teşvik eden kişilerle arkadaşlık etmeye çalışın (Özd. 13:20). Ruhi düşünüşlü kişilerle arkadaş olduğunuzda onların özdenetimini örnek almak isteyeceksiniz. Kuşkusuz sizin iyi davranışlarınız da onlar üzerinde iyi bir etki yaratacak. Özdenetim konusunda geliştiğinizde sevdiklerinizi olumlu yönde etkileyecek, Tanrı’nın onayını kazanacak ve hayattan zevk alacaksınız.