Mukaddes Kitap Tek Ciltte

İLK Hıristiyanlar, Mukaddes Kitabın kopyalarını çıkarma uğraşlarıyla bağlantılı olarak kodeks kullanımına öncülük ediyorlardı; kodeks bir rulo değil, kitaptı. Bununla birlikte, bu Hıristiyanlar Mukaddes Kitabın tamamını içeren tek bir cilt oluşturmaya hemen başlamadılar. Mukaddes Kitabın tek cilt olarak geniş çapta üretilmesinde en önemli adım, altıncı yüzyılda Flavius Cassiodorus tarafından atıldı.

Flavius Magnus Aurelius Cassiodorus, MS 485-490 dolaylarında günümüz İtalyası’nın güney ucundaki Calabria bölgesinde, zengin bir ailenin çocuğu olarak doğdu. O, yarımadanın ilk olarak Gotlar ve sonra Bizanslılar tarafından işgal edildiği, İtalyan tarihinin çalkantılı bir döneminde yaşadı. Cassiodorus yaklaşık 60-70 yaşlarındayken, Calabria bölgesinde Squillace (bugün Catanzaro) kentindeki evine yakın bir yerde Vivarium manastırını ve kütüphanesini kurdu.

Titiz Bir Mukaddes Kitap Editörü

Cassiodorus’un ilgi duyduğu başlıca konulardan biri, insanların Mukaddes Kitaba kolayca erişmelerinin nasıl sağlanabileceğiydi. Tarihçi Peter Brown şunları yazıyor: “Cassiodorus’un görüşüne göre, Latince edebi kültürün tümü Kutsal Yazıların yayılması için seferber edilmeliydi. Önceleri klasik metinleri incelemek ve kopya etmek için kullanılan tüm araçlar, Kutsal Yazıları anlamak ve onları zekice kopya etmek için kullanılmalıydı. Yeni oluşmuş bir gezegen sistemi gibi, Latin kültürünün tamamen, devasa bir güneş olan Tanrı’nın Sözünün etrafındaki yörüngede dönmesi gerekiyordu.”

Cassiodorus Mukaddes Kitabın tümünün karşılaştırılarak okunması için çevirmenleri ve dilbilimcileri Vivarium manastırına topladı ve editörlüğünü yaptığı bu titiz çalışmaya nezaret etti. İşi, sadece birkaç eğitimli kişiye emanet etti. Bu kişiler, yazıcılara ait olduğu varsayılan hataları düzeltmek konusunda aceleyle davranmaktan kaçınmalıydılar. Gramerle ilgili bir sorun olduğunda, Mukaddes Kitabın eski elyazmaları, Latincedeki genel olarak onaylanan kullanımdan daha güvenilir sayılmalıydı. Cassiodorus’un talimatı şöyleydi: “İlham edildiği bilinen bir metin bozulmaya maruz olamayacağına göre, . . . . gramerdeki garip özellikler korunmalıdır. . . . . Latince standartlarının yanında tuhaf kalsa bile, Mukaddes Kitabın ifade, mecaz ve deyimlerle ilgili metodu korunmalıdır; aynı şey özel isimlerin ‘İbranice’ biçimleri için de geçerlidir.”—The Cambridge History of the Bible.

Codex Grandior

Vivarium manastırındaki kopyacılar Mukaddes Kitabın Latince en az üç ayrı versiyonunu hazırlamakla görevlendirildi. Bunlardan biri dokuz ciltti ve muhtemelen, ikinci yüzyılın sonlarında yapılmış bir çeviri olan Eski Latince metni içeriyordu. İkinci versiyon, yaklaşık beşinci yüzyılın başında Hieronymus tarafından tamamlanan Latince Vulgata’yı içeriyordu. Üçüncü versiyon, “daha büyük kodeks” anlamına gelen Codex Grandior’du ve üç Mukaddes Kitap metninden alınmıştı. Bu son iki versiyon da Mukaddes Kitabın tamamını tek bir ciltte topluyordu.

Cassiodorus’un, Latince Mukaddes Kitapları tek ciltte toplayan ilk kişi olduğu anlaşılıyor; o  bunları pandectae * diye adlandırmıştı. Kuşkusuz o Kutsal Yazıların tüm kitaplarını tek bir ciltte birleştirmenin pratikliğini görmüştü; böylece, birkaç cilde başvurmak gibi vakit alan bir yönteme son vermişti.

Güney İtalya’dan Britanya Adaları’na

Cassiodorus’un ölümünden (muhtemelen yaklaşık MS 583) kısa bir süre sonra, Codex Grandior’un yolculuğu başladı. Vivarium kütüphanesinin bir kısmının o sıralarda Roma’daki Lateran kütüphanesine nakledildiğine inanılıyor. Anglosakson başkeşiş Ceolfrith, MS 678’de Roma’ya yaptığı bir ziyaretin dönüşünde, kodeksi beraberinde Britanya Adaları’na götürdü. Böylece kodeks Ceolfrith tarafından yönetilen Wearmouth ve Jarrow’daki ikiz manastıra geldi (her iki kasaba da bugün İngiltere’nin Northumbria bölgesindedir).

Cassiodorus’un tek cilt Mukaddes Kitabı, Ceolfrith ve keşişlerini büyülemiş olmalı; muhtemelen onlar kodeksin kullanım kolaylığından çok etkilendiler. Bu nedenle, onlar sadece birkaç on yıl içinde Mukaddes Kitabın tümünü içeren tek ciltlik üç adet başka kodeks meydana getirdiler. Bunlardan günümüze kalan tek kopya, devasa bir elyazması olan Codex Amiatinus’tur. Bu kodeksin dana derisinden yapılmış, her biri 51x33 santimetre ebadında 2.060 sayfası var. Ön ve arka kapağı da dahil kalınlığı 25 santimetredir ve ağırlığı 34 kilogramdan fazladır. Kutsal Yazıların tümünü içeren, şu anda mevcut en eski tek ciltlik Latince Mukaddes Kitap budur. 19. yüzyılın ünlü Mukaddes Kitap bilgini Fenton J. A. Hort, kodeksi 1887’de teşhis etti. Hort şu yorumda bulundu: “Bu harika [elyazması], çağımızda bile görenleri hayranlık içinde bırakmaktadır.”

İtalya’ya Dönüş

Cassiodorus’un orijinal Codex Grandior’u bugün kayıp. Fakat onun Anglosakson versiyonu olan Latince Codex Amiatinus, tamamlandıktan kısa bir süre sonra İtalya’ya dönüş yolculuğuna başladı. Ceolfrith ölümünden kısa bir süre önce Roma’ya dönmeye karar verdi. Ve Papa II. Gregorius için hediye olarak kendisinin Latince üç Mukaddes Kitap elyazmasından birini yanına aldı. Ceolfrith MS 716’da Langres’de (Fransa), yolculuk sırasında öldü. Fakat Mukaddes Kitabı yolculuk ekibiyle birlikte yola devam etti. Kodeks sonunda, orta İtalya’daki Amiata Dağı manastırının kütüphanesine ulaştı; Codex Amiatinus ismini buradan almaktadır. Elyazması 1782’de Floransa’daki (İtalya) Medicean-Laurentian kütüphanesine götürüldü; ve kütüphanenin en değerli eserlerinden biri olarak varlığını sürdürmektedir.

Codex Grandior’un bize ne yararı olmuştur? Cassiodorus’un zamanından beri, kopyacılar ve matbaacılar Mukaddes Kitabın tek cilt olarak çıkarılmasını giderek daha çok tercih etmekteler. Mukaddes Kitabın bu biçimde elde edilebilmesi, günümüze dek insanların ona başvurmasını ve böylece yaşamlarında onun gücünden yararlanmasını kolaylaştırmıştır.—İbraniler 4:12.

[Dipnot]

[Sayfa 29’daki harita]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

Codex Grandior’un yolculuğu

Vivarium manastırı

Roma

Jarrow

Wearmouth

Codex Amiatinus’un yolculuğu

Jarrow

Wearmouth

Amiata Dağı

Floransa

[Tanıtım notu]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Sayfa 30’daki resimler]

Üstte: Codex Amiatinus Solda: Ezra’nın Codex Amiatinus’taki resmi

[Tanıtım notu]

Biblioteca Medicea Laurenziana, Firenze