Düşünme Yetisi Sizi Nasıl Koruyabilir?

GÖĞE doğru yükselen dalgalar hayranlık uyandıran bir manzara oluştursa da, denizciler için tehlikedir. Çünkü suların kabarması onların yaşamına mal olabilir.

Benzer şekilde, Tanrı’nın hizmetçileri de giderek ağırlaşan baskılar altında ezilme tehlikesiyle karşı karşıya kalabilirler. Deneme ve ayartmaların art arda dalgalar halinde İsa’nın takipçilerinin üstüne geldiğini belki siz de fark etmişsinizdir. Kuşkusuz siz de ruhi açıdan bir gemi gibi batmamak için azim göstererek bu dalgaları tamamen etkisiz kılmak istersiniz. (I. Timoteos 1:19) Mücadelenizde düşünme yetisinin rolü çok önemlidir. Öyleyse, düşünme yetisi nedir ve nasıl kazanılır?

Çağdaş bir çeviride “düşünme yetisi” olarak geçen İbranice mezimma sözcüğü, “tasarlamak, ölçüp biçmek” anlamındaki bir kökten gelir. (Süleymanın Meselleri 1:4) Bu nedenle Mukaddes Kitabın bazı çevirilerinde, mezimma’nın karşılığı olarak “ihtiyat”, “sağgörü” ya da “öngörü” sözcükleri kullanılmıştır. Mukaddes Kitap bilginleri Jamieson, Fausset ve Brown’a göre, mezimma’nın anlamı “kötüden kaçıp iyiyi bulmak üzere ihtiyatlı davranmaktır.” Bu, davranışlarımızın hemen görülen sonuçlarını olduğu kadar, ileride doğuracağı sonuçları da hesaba katmak demektir. Özellikle önemli kararlar vermemiz gerektiğinde, harekete geçmeden önce düşünme yetisini kullanarak seçeneklerimizi dikkatle gözden geçiririz.

Düşünme yetisine sahip biri, bugün ya da ilerisi için kararlar verirken, önce ortaya çıkabilecek zarar veya tehlikeleri hesaplar. Olası tehlikeleri saptadıktan sonra, onlardan nasıl sakınabileceğini kararlaştırır ve bunu, çevresinin ve arkadaşlarının etkisini de göz önünde tutarak yapar. Böylece iyi sonuç verecek, hatta belki Tanrı’dan nimetlerin gelmesiyle sonuçlanacak bir yol izlemeye karar verebilir. Şimdi bunu pratik örneklerle anlatalım.

Cinsel Ahlaksızlık Tuzağından Sakınalım

Rüzgârın, güçlü dalgaları teknenin başına doğru itmesine denizciler “baş denizleri” derler. Denizciler teknenin başını dalgalara doğru çevirerek alabora olmasını engellerler.

Biz de benzer bir durumdayız. Aklı sürekli cinsellikle meşgul bir dünyada yaşıyoruz. Her gün dalga dalga erotik fikirlerle, görüntülerle karşılaşıyoruz. Bunların doğal cinsel duygularımız üzerinde yaratabileceği etkiyi göz ardı edemeyiz. Düşünme yetisini kullanmalı ve tehlikeli durumlara doğru sürüklenmek yerine, ayartmalara azimle karşı koymalıyız.

Örneğin, İsa’nın takipçisi erkekler, genelde kadınları sadece seks objesi olarak gören ve onlara pek saygı duymayan kişilerle birlikte çalışıyorlar. İş arkadaşları belki konuşmalarına kendilerince renk katmak için açık saçık şakalar yapıp cinsel imalarda bulunabilirler. Böyle bir  ortam İsa’nın bir takipçisinin aklına er geç ahlaksız fikirler sokabilir.

Dünyevi işyerlerinde çalışan İsa’nın takipçisi kadınlar da güç durumlarla karşılaşabilirler. Onlar da kendi ahlak standartlarını paylaşmayan kişilerle birlikte çalışıyorlar. Birine, belki birlikte çalıştığı bir erkek ilgi duyabilir. Ona ilk başta saygılı davranıp dinsel görüşlerine değer veriyor gibi görünebilir. Erkeğin sürekli ilgisi ve yakınlığı sonucunda kadın onunla daha da yakınlaşmak isteyebilir.

Bu gibi durumlarda, düşünme yetisi Mesih’i takip eden bizlere nasıl yardım eder? Öncelikle, bizi ruhi tehlikelere karşı uyarabilir; ayrıca uygun bir yol izlemeye yöneltebilir. (Süleymanın Meselleri 3:21-23) Bu gibi durumlarda, iş arkadaşlarımıza, Kutsal Yazılara dayanan inançlarımız nedeniyle bizim standartlarımızın diğer insanlarınkinden farklı olduğunu belirten açık bir mesaj vermek zorunda kalabiliriz. (I. Korintoslular 6:18) Sözlerimiz ve davranışlarımızla bu mesajı destekleyebiliriz. Ayrıca, bazı iş arkadaşlarımızla ilişkilerimizi sınırlı tutmamız gerekebilir.

Bununla birlikte, ahlaksızlığa yol açabilecek durumlarla sadece işyerlerinde karşılaşılmıyor. Evli bir çift aile birliğini zayıflatan sorunlara fırsat verdiği takdirde de böyle bir durum baş gösterebilir. Yehova’nın Şahitlerinin seyahat eden nazırlarından biri şu gözlemini aktardı: “Bir evliliğin parçalanması birden olmaz. Çift, çok az birlikte vakit geçirip konuşursa duygusal bakımdan yavaş yavaş birbirinden uzaklaşırlar. Evliliklerindeki boşluğu mal mülk peşinden koşarak kapatmaya çalışırlar. Ve birbirlerine güzel sözler pek söylemediklerinden, sonunda karşı cinsten birine kapılabilirler.”

Bu deneyimli nazır şunları da dedi: “Evli çiftler ilişkilerine zarar veren bir şey olup olmadığını sık sık oturup konuşmalıdırlar. Birlikte Mukaddes Kitabı incelemek, dua etmek ve vaaz faaliyetine katılmak için planlar yapmalıdırlar. Tıpkı ana babaların çocuklarıyla yaptığı gibi, ‘evde otururken, yolda yürürken, yatarken, kalkarken’ birbirleriyle konuşmaktan büyük yarar göreceklerdir.”—Tesniye 6:7-9.

İsa’nın Takipçilerine Yakışmayan Davranışlarla Mücadele

Düşünme yetisi, ahlaksızlığa götüren ayartmalara göğüs germemize yardımcı olmaktan başka, iman kardeşlerimizle ilgili sorunların üstesinden gelmemizi de sağlar. Rüzgâr dalgaları teknenin kıçına doğru ittiğinde, dalgalar tekneyle aynı yönde hareket ederler. Ve teknenin arkasını kaldırıp rüzgârı yandan alacak biçimde çevirebilirler. Bu durumda dalgaları yandan alan tekne zarar görebilir.

Aynı şekilde biz de beklenmedik yönden gelen bir tehlikeye kolayca hedef olabiliriz. Yehova’ya sadık birçok kardeşimizle birlikte “omuz omuza” hizmet ediyoruz. (Tsefanya 3:9, Yeni Çeviri) Onlardan birinin İsa’nın takipçilerine yakışmayan bir davranışta bulunması, belki güvenimizi sarsıp bizi derin üzüntüye sokabilir. Bu durumda düşünme yetisi dengemizi kaybedip aşırı derecede incinmemize nasıl engel olabilir?

Unutmayalım, “suç etmiyen adam yoktur.” (I. Kırallar 8:46) Öyleyse, bir kardeşimiz ara sıra da olsa, bizi sinirlendirip incitebilir; böyle bir durum bizi şaşırtmamalı. Bunu bildiğimizden, bu olasılığa karşı hazırlıklı olup böyle bir durumda nasıl tepki vereceğimizi önceden planlayabiliriz. Resul Pavlus iman kardeşlerinden bazısı kendisi hakkında kırıcı, küçültücü tarzda konuştuklarında nasıl tepki göstermişti? Ruhi dengesini kaybetmek yerine, Yehova’nın onayını kazanmanın insanlarınkini kazanmaktan çok daha önemli olduğunu düşünmüştü. (II. Korintoslular 10:10-18) Böyle bir tutum, sinirlendirildiğimizde düşüncesizce karşılık vermemizi önler.

Bu bir bakıma, ayak parmağımızı sert bir yere çarpıp incitmemize benzer. Parmağımız incindiğinde belki bir iki dakika sakin düşünemeyiz. Ama ağrı dinince yine eskisi gibi normal düşünüp davranırız. Benzer şekilde, tatsız bir söz veya davranış karşısında hemen tepki  göstermemeliyiz. Bunun yerine, biraz bekleyip düşüncesizce misilleme yapmanın sonuçlarını dikkate almalıyız.

Yıllardır dolgun vakitli vaiz olarak çalışan Malcolm incitildiğinde nasıl davrandığını anlatıyor: “İlk işim kendime şu soruları sormak oluyor: Aslında kişiliklerimiz çatıştığından ötürü mü bu kardeşe kızıyorum? Söylediği gerçekten önemli mi? Acaba şu anda sinirlerim zaten bozuk olduğundan mı ona böyle öfkeleniyorum? Birkaç saat sonra her şeye farklı gözle mi bakacağım?” Malcolm’un da fark ettiği gibi, çoğu kez aradaki anlaşmazlık hiç de önemli değildir ve görmezlikten gelinebilir. *

Malcolm sözlerine şunları da ekliyor: “Bazen, durumu düzeltmek için gösterdiğim tüm çabalara rağmen, diğer kardeş soğuk davranmaya devam ediyor. Bu durumda altüst olmamaya çalışıyorum. Elimden geleni yaptıktan sonra, konuya değişik açıdan bakıyorum. Meseleyi derhal halletmem gerektiğini düşünmektense, zihnimde askıya alıyorum. Beni ruhen yıkmasına ya da Yehova’yla ve kardeşlerle ilişkimi bozmasına izin vermiyorum.”

Malcolm gibi biz de, bir tek kişinin yanlış davranışının bizi aşırı derecede rahatsız etmesine izin vermemeliyiz. Her cemaatte birçok sıcak ve sadık kardeş var. Hakikat yolunda onlarla yan yana yürümek büyük bir zevk. (Filipililer 1:27) Ayrıca, gökteki Babamızın bizi sevgiyle desteklediğini aklımızda tutarsak meseleye doğru açıdan bakabiliriz.—Mezmur 23:1-3; Süleymanın Meselleri 5:1, 2; 8:12.

Dünyaya Ait Şeyleri Sevmeyelim

Düşünme yetisi başka bir sinsi baskıya da göğüs germemize yardımcı olabilir. Rüzgâr bazen dalgaların tekneye yandan vurmasına neden olabilir. Bu tip dalgalar normal havada tekneyi  belki hafifçe yana iter. Ama fırtınada, tekneyi alabora edebilir.

Benzer şekilde biz de bu kötü dünyanın sunduğu her şeye sahip olmamız yönünde baskı görüyoruz; bu baskıya boyun eğersek, maddeci tutum bizi ruhi bakımdan yoldan çıkarabilir. (II. Timoteos 4:10) Kendimizi frenlemezsek, dünyaya duyduğumuz sevgi bize sonunda hakikat yolunu tamamen bıraktırabilir. (I. Yuhanna 2:15) Düşünme yetisi böyle bir durumda bize nasıl yardım edebilir?

Öncelikle, düşünme yetisi hangi tehlikelerle karşılaşabileceğimizi hesaplamamıza yardımcı olur. Dünya akla gelebilecek her tür pazarlama oyunuyla bizi kandırmaya çalışıyor. Herkesin peşine düşeceği varsayılan, zenginlerin, ünlülerin, “başarılı” olanların gösterişli yaşamının sürekli reklamını yapıyor. (I. Yuhanna 2:16) Böyle bir yaşamımız olursa herkesin, özellikle çevremizdekilerin, komşularımızın bize imreneceğini garanti ediyor. Bu durumda, düşünme yetisi, ‘para sevgisinden beri olmamızın’ ne denli önemli olduğunu, çünkü Yehova’nın bizi ‘hiç bırakmayacağını’ vaat ettiğini hatırlatarak bu propagandaya karşı koymamıza yardımcı olur.—İbraniler 13:5.

Ayrıca, düşünme yetisi hakikatten sapanları izlememize de engel olur. (II. Timoteos 2:18) Sevmiş ve güvenmiş olduğumuz kimselerle ters düşmek çok zordur. (I. Korintoslular 15:12, 32-34) Hakikat yolunu terk edenlerin üzerimizde yaratabileceği en küçük etki bile ruhen ilerlememize engel olup sonunda bizi tehlikeye sokabilir. O durumda, rotasından hafifçe sapan bir gemiye benzeyebiliriz. Böyle bir gemi kat edeceği uzun yolda hedefinden çok uzaklaşmış olur.—İbraniler 3:12.

Düşünme yetisi, ruhi açıdan ne durumda olduğumuzu ve nereye doğru gittiğimizi anlamamızı sağlayabilir. Belki İsa’nın takipçilerinden beklenen etkinliklere daha fazla katılmamız gerektiğini fark ederiz. (İbraniler 6:11, 12) Bu yetiyi kullanmanın genç bir Şahidin ruhi hedefler edinmesine nasıl yardımcı olduğuna bakın: “Gazetecilik dalında kariyer edinme fırsatına sahiptim. Bu bana gerçekten çok çekici geliyordu, ama Mukaddes Kitaptaki “dünya . . . . geçer, fakat Allahın iradesini yapan ebediyen durur” diyen ayeti düşündüm. (I. Yuhanna 2:17) Yaşam tarzımın neye inandığımı göstereceği sonucuna vardım. Ana babam hakikati bırakmışlardı; onları örnek almak istemiyordum. Böylece anlamlı bir yaşam sürmeye karar verip daimi öncülüğe başladım. Dört yıldır bu hizmette çalışıyorum ve bu işten büyük bir doyum aldığım için ne kadar doğru bir seçim yapmış olduğumu görüyorum.”

Ruhi Fırtınalara Göğüs Gerelim

Günümüzde düşünme yetisini kullanmamız neden acildir? Denizcilerin özellikle fırtına öncesinde tehlike işaretlerine daha da çok dikkat etmeleri gerekir. Sıcaklık düşer ve rüzgâr şiddetlenirse, ambar kapaklarını sıkıca kapatıp en kötü olasılığa hazırlanmalıdırlar. Benzer şekilde, biz de bu kötü ortam sona yaklaşırken fırtına gibi gelecek şiddetli baskılara göğüs germeye hazırlanmalıyız. Toplumun ahlak değerleri çöküyor, ‘kötü adamlar fenalıkta daha ileri gidiyorlar.’ (II. Timoteos 3:13) Denizcilerin hava tahmin raporlarını sürekli dinledikleri gibi, biz de Tanrı’nın ilham edilmiş Sözünde önceden bildirilen uyarılara kulak vermeliyiz.—Mezmur 19:7-11.

Sonsuz yaşama götüren bilgiyi düşünme yetisini kullanarak uygulayabiliriz. (Yuhanna 17:3) Çıkabilecek sorunları önceden tahmin edip onların nasıl üstesinden gelebileceğimize karar verebiliriz. Böylece hakikat yolundan sapmamak için tamamen hazır oluruz; ayrıca ruhi hedefler edinip bunları gerçekleştirmeye uğraşarak ‘gelecek vakit için iyi bir temel’ atabiliriz.—I. Timoteos 6:18.

Pratik hikmeti ve düşünme yetisini korursak ‘beklenmedik felaketten korkmamıza’ gerek kalmaz. (Süleymanın Meselleri 3:21, 25, 26, Yeni Çeviri) Tersine, Tanrı’nın şu vaadiyle rahatlayabiliriz: “Senin yüreğine hikmet girecek, ve canına bilgi hoş gelecek; akıl (düşünme yetisi) sana bekçilik edecek.”—Süleymanın Meselleri 2:10, 11.

[Dipnot]

[Sayfa 23’teki resim]

İletişimi sürdürmek evlilik için yapıcıdır