Yararlı Bir Tercüme Aracı

MUKADDES KİTABIN asıl Yazarı Yehova Tanrı, Gökteki Krallığı hakkındaki iyi haberin “her millete, her kabileye, her dile ve her halka” ilan edilmesini arzuluyor (Vahiy 14:6). Yazılı Sözünü tüm insanlığın kolayca elde edebilmesini istiyor. Bu amaçla Mukaddes Kitap dünyadaki herhangi bir kitaptan daha fazla dile tercüme edildi. Binlerce tercüman Tanrı’nın düşüncelerini başka bir dile aktarmak için çok zaman ve çaba harcadı.

Fakat Mukaddes Kitap sadece tercüme edilecek bir metin değildir. Mukaddes Kitabın kendisi başka metinleri de tercüme etmekte bir araç olarak defalarca kullanıldı. Birçok tercüman belirli sözcükler için uygun bir karşılık bulmak üzere Mukaddes Kitabın farklı dillerdeki tercümeleriyle karşılaştırmalar yaptı. Mukaddes Kitap şimdi kaliteli bir tercüme aracı olarak tercüme yapan bilgisayarlarda da kullanılmaktadır.

Bir bilgisayarın tercüme yapması oldukça zordur. Hatta bazı uzmanlar tercüme işinin bilgisayarları aşan bir iş olduğunu düşünmektedir. Neden böyle olsun? Çünkü dil sadece bir kelimeler topluluğu değildir. Her dilin kendine özgü düzeni, kuralları, bu kuralların dışına çıkan istisnaları, deyimleri ve dolaylı anlatımları vardır. Bu nedenle bilgisayarı tüm bunlar için programlama çabaları pek sonuç vermedi. Bu nedenle bilgisayar aracılığıyla yapılan tercümelerin çoğunun anlaşılması çok zordur.

Fakat bilgisayar uzmanları şimdi yeni bir tercüme yöntemi üzerinde çalışıyorlar. Bilgisayarın yaptığı tercümelerde önde gelen bir uzman olan Franz Josef Och şöyle söylüyor: “Bizim yöntemimizde en uygun tercümeyi bulmak için istatistiksel modeller kullanılıyor.” Diyelim ki Hintçeden İngilizceye tercüme yapmak istiyorsunuz. İlk önce her iki dilde de mevcut bazı metinleri alın. Sonra bunları bilgisayara girin. Bilgisayar iki metni karşılaştırır. Hintçe metnin birkaç yerinde aynı kelimeyi bulur. Sonra bu kelimeyi bulduğu her defasında, diğer metinde karşılık olarak örneğin İngilizce “ev” kelimesini bulur. O zaman “ev” için kullanılan İngilizce sözcüğün Hintçede de aynı sözcük olduğuna karar verecektir. Ayrıca “büyük”, “küçük”, “eski” ve “yeni” gibi yakınındaki kelimeler de büyük  ihtimalle sıfatlardır. Bilgisayar aynı ifadelerin ve kelimelerin birleşiminden bir liste yapar. Sadece birkaç gün ya da hafta alabilecek böyle bir liste oluşturduktan sonra, bilgisayar yeni metinlere “öğrenmiş” olduklarını uygulayabilir. Ortaya çıkan tercümenin dilbilgisi ve üslup yönünden birçok eksiği olabilirse de genellikle anlamı ve önemli detayları iletmek için yeterince anlaşılabilir durumdadır.

Tercümenin kalitesi aslında büyük ölçüde başlangıçta bilgisayara girilen makalenin uzunluğu ve kalitesine bağlıdır. Mukaddes Kitap bu açıdan çok değerli bir yardım sağlar. Çünkü Mukaddes Kitap birçok dile dikkatle tercüme edilmiştir. Ayrıca kolayca elde edilebilir ve çok sayfalık bir metne sahiptir. Bu nedenle, bilgisayarı yeni bir dil için programlamak gerektiğinde araştırmacıların ilk seçimi Mukaddes Kitaptır.