Çocuk Yetiştirme Konusunda Güvenilir Öğütler

“ON DOKUZ yaşında, ailemden uzak ve tamamen hazırlıksız durumdaydım.” Ruth ilk hamileliği hakkında bunları söylüyor. Kendisi tek çocuk olduğundan, çocuk sahibi olmak üzerinde çok düşünmemişti. Acaba Ruth güvenilir öğütler almak için nereye başvurabilirdi?

Diğer taraftan, şimdi iki yetişkin çocuk babası olan Jan şunları söylüyor: “Başlangıçta kendime çok güveniyordum. Fakat uygulanabilir bilgiden yoksun olduğumu fark etmem uzun sürmedi.” İster başlangıçta hazırlıksız olduklarını hissetsinler, isterse de sonradan kafaları karışmış olsun, ana babalar çocuklarını yetiştirirken nereden yardım alabilirler?

Günümüzde internete başvuran ana babaların sayısı giderek artıyor. Ancak internette bulunabilecek öğütlerin ne ölçüde güvenilir olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. Temkinli olmak için iyi bir neden var. Acaba internette size öğüt verenin kim olduğunu gerçekten biliyor musunuz? Onlar kendi çocuklarını yetiştirirken ne kadar başarılı oldular? Kuşkusuz ailenizi ilgilendiren meseleler söz konusu olduğunda dikkatli olmak istersiniz. Önceki makalede de belirtildiği gibi, bazen uzmanların öğütleri bile sonunda düş kırıklığına yol açıyor. O halde nereye başvurabilirsiniz?

Çocuk yetiştirme konusunda asıl öğüt Kaynağı, ailenin Kurucusu olan Yehova Tanrı’dır (Efesoslular 3:14). O, tek gerçek uzmandır. Sözü olan Mukaddes Kitapta gerçekten işe yarayan, güvenilir ve uygulanabilir bir rehberlik sağlıyor (Mezmur 32:8; İşaya 48:17, 18). Tabii bunu uygulayıp uygulamamak bize kalmıştır.

Bazı çiftlerden, çocuklarını dengeli ve Tanrı korkusuna sahip yetişkinler olma yolunda yetiştirirken onlara ne öğrettiklerini anlatmaları istendi. Bu ana babalar başarılarının öncelikle Mukaddes Kitap ilkelerini uygulamanın bir sonucu olduğunu söylediler. Onlar Mukaddes Kitabın öğütlerinin günümüzde de ilk yazıldığı zamanki kadar güvenilir olduğunu fark ettiler.

Onlarla Vakit Geçirin

İki çocuk annesi olan Catherine’e kendisine en fazla yardımı dokunan öğüdün hangisi olduğu sorulduğunda, hemen Tesniye 6:7’den söz etti. Bu ayette şöyle deniyor: “[Mukaddes Kitap ilkelerini] oğullarının zihnine iyice koyacaksın, ve evinde oturduğun, ve yolda yürüdüğün, ve yattığın, ve kalktığın zaman bunlar hakkında konuşacaksın.” Catherine, bu nasihati uygulaması için çocuklarıyla vakit geçirmesi gerektiğini anladı.

‘Bunu yapmak o kadar kolay değil’ diye düşünebilirsiniz. Ailenin geçimini sağlamak için eşlerden her ikisinin de çalışması gerektiğinde, böyle meşgul durumdaki ana babalar çocuklarıyla nasıl daha fazla vakit geçirebilirler? Oğlu şimdi kendi çocuklarını yetiştiren Torlief, işin sırrının Tesniye kitabındaki öğüdü uygulamak olduğunu söylüyor. Gittiğiniz her yere çocuklarınızı da götürdüğünüzde konuşma fırsatı kendiliğinden doğacaktır. Torlief “evde yapılması gereken boyama ve onarım gibi işleri oğlumla birlikte yapardık” diyor. “Ailece beraber yolculuğa çıkardık. Yemekleri birlikte yerdik.” Sonuç olarak şöyle söylüyor: “Oğlumuz her zaman kendini rahatça ifade edebileceğini biliyordu.”

Eğer iletişim bozulur ve sohbetler gergin bir hal alırsa ne olacak? Çocuklar büyüdükçe bazen böyle şeyler oluyor. Onlarla daha fazla vakit geçirmek buna da yardımcı olabilir. Catherine’nin kocası Ken, ‘kızımız ergenlik çağına girdiğinde onu dinlemediğimden yakınıyordu’ diyor. Bu, gençlerin sıkça yakındığı bir konudur. Acaba Ken ne yapabilirdi? O şöyle söylüyor: “Onun düşüncelerini, duygularını ve düş kırıklıklarını bire bir konuşmak üzere daha fazla vakit ayırmaya karar verdim. Bunun gerçekten yararı  oldu” (Süleyman’ın Meselleri 20:5). Ancak Ken, aile içi iletişimi daha önceden kurmamış olsalardı bu yöntemin işe yaramayacağına inanıyor. “Kızımla aramızda her zaman güzel bir ilişki olmuştu; bu nedenle o, benimle rahatça konuşabileceğini biliyordu” diyor.

İlginç olan şu ki, geçenlerde yapılan bir araştırmaya göre, gençlerin, ana babaların çocuklarıyla birlikte yeterince vakit geçirmediğini söyleme olasılığı ana babalardan üç kat daha fazla. Öyleyse neden Mukaddes Kitabın öğüdünü uygulamayasınız? Dinlenirken, çalışırken, evdeyken, yolculuk yaparken, sabah kalktığınızda, gece yatmadan önce çocuklarınızla mümkün olduğunca çok vakit geçirin. Mümkünse, gittiğiniz her yere onları da götürün. Tesniye 6:7’nin ima ettiği gibi, çocuklarınızla vakit geçirmenin yerini hiçbir şey tutmaz.

Onlara Doğru Değerleri Öğretin

İki çocuk babası olan Mario da benzer şeyler öneriyor: “Çocuklara bol bol sevgi gösterin ve onlara bir şeyler okuyun.” Ancak mesele sadece çocukların zihinsel yetilerini uyarmak değildir. Onlara doğruyu yanlıştan nasıl ayırt edeceklerini öğretmeniz de gerekir. Mario sözlerine şöyle devam ediyor: “Onlarla Mukaddes Kitabı inceleyin.”

Bu amaçla Mukaddes Kitap ana babalara şunu tembihliyor: “Çocuklarınızı sinirlendirmeyin, fakat onlara Yehova’nın yol gösteren düşünüşünü aşılayarak, O’nun terbiyesiyle yetiştirin” (Efesoslular 6:4). Bugün birçok evde ahlaki eğitim üzerinde durulmuyor. Bazıları, hangi değerleri kabul edeceğine, büyüdüğünde çocukların kendisinin karar verebileceğine inanıyor. Bu size makul geliyor mu? Genç bedenlerin kuvvetli ve sağlıklı şekilde büyümek için uygun beslenmeye ihtiyacı olduğu gibi, genç zihin ve yüreklerin de eğitime ihtiyacı var. Çocuklarınız evde sizden ahlaksal değerler öğrenmezlerse, muhtemelen okul arkadaşlarının, öğretmenlerinin ya da medyadaki kişilerin görüşlerini benimseyecekler.

Mukaddes Kitap ana babaların, çocuklarına doğruyu yanlıştan ayırt etmeyi öğretmesine yardım edebilir (2. Timoteos 3:16, 17). İki çocuk yetiştirmiş ve cemaatte deneyimli bir ihtiyar olan Jeff, çocuklara doğru değerler öğretmek için Mukaddes Kitabın kullanılmasını tavsiye ediyor. O şöyle söylüyor: “Mukaddes Kitabın kullanılması, sadece annenin ve babanın değil, Yaratıcının bir konu hakkında neler düşündüğünü çocukların da anlamasına yardım eder. Mukaddes Kitabın zihin ve yürek üzerindeki eşsiz etkisini fark ettik. Yanlış davranışı ya da düşünceyi ele alırken, konuya uygun bir ayet bulmak için vakit ayırırdık. Sonra özel olarak ayeti çocuğa okuturduk. Çocuğumuz çoğu kez ayeti okuduktan sonra ağlamaya başlardı. Bu duruma şaşırırdık. Mukaddes Kitabın etkisi, söylemeyi ya da yapmayı düşünebileceğimiz herhangi bir şeyden çok daha fazla olurdu.”

İbraniler 4:12’de şöyle deniyor: “Tanrı’nın sözü canlıdır ve güçlüdür; . . . . yürekteki niyetleri ve düşünceleri ortaya serecek güçtedir.” Bu nedenle, Mukaddes Kitabın mesajı, Tanrı’nın onu kaleme aldırırken kullandığı insanların kişisel görüşlerinden ya da deneyimlerinden ibaret değildir. Öncelikle bu mesaj, Tanrı’nın ahlaki meselelerle ilgili görüşünü açıklar. Bu, onun içindeki öğütleri diğer tüm öğütlerden ayırır. Çocuklarınıza eğitim vermek için Mukaddes Kitabı kullanırken, onların, Tanrı’nın düşünüş tarzına sahip olmasına yardım ediyorsunuz. Böylece, verdiğiniz eğitimin daha büyük etkisi oluyor ve çocuğunuzun yüreğine erişme olasılığınız artıyor.

Daha önce bahsedilen Catherine de bu sözlere katılıyor ve şöyle diyor: “Durum ne kadar zorsa, Tanrı’nın Sözündeki rehberliği o kadar çok araştırırdık ve işe yarardı!” Çocuklarınıza doğruyu yanlıştan nasıl ayırt edeceklerini öğretirken Mukaddes Kitabı daha fazla kullanabilir misiniz?

Makul Olun

Elçi Pavlus çocuk yetiştirirken yararlı olacak başka bir önemli ilkeye işaret ediyor. O, iman kardeşlerini “Makullüğünüz herkesçe bilinsin” diye uyarmıştı (Filipililer 4:5). Şüphesiz buna, makullüğümüzün çocuklarımız tarafından görülmesi de dahildir. Ayrıca makullüğün “yukarıdan  gelen hikmet”i yansıttığını da unutmayın (Yakub 3:17).

Öyleyse makullük çocuklarımızın eğitiminde nasıl bir rol oynuyor? Onlara elimizden gelen tüm yardımı sunarken, onların her hareketini kontrol etmiyoruz. Örneğin Yehova’nın bir Şahidi olan ve daha önce sözü edilen Mario şunları söylüyor: “Çocuklarımızı vaftiz, tamgün hizmet ve diğer ruhi hedefler için her zaman teşvik ettik. Fakat vakti geldiğinde bunları yapmanın kendi seçimleri olduğunu onlara açıkladık.” Sonuç ne oldu? Mario’nun her iki çocuğu da şimdi incil vaizi olarak tamgün hizmet ediyor.

Mukaddes Kitap, Koloseliler 3:21’de babaları şöyle uyarıyor: “Cesaretleri kırılmasın diye çocuklarınızı usandırmayın.” Catherine bu ayete çok değer veriyor. Anne veya babanın tahammülü azaldığında, kızması ya da makullükten uzaklaşarak talepkâr olması kolaydır. Fakat Catherine şöyle diyor: “Çocuğunuzdan, kendinizin yapabileceği kadarını talep etmeyin.” Yehova’nın bir Şahidi olan Catherine sözlerine şöyle devam ediyor: “Yehova’ya hizmet etmekten sevinç duymalarını sağlayın.”

Daha önce sözü edilen Jeff şu pratik öneride bulunuyor: “Çocuklarımız büyürken, iyi bir dostumuz bize kendi çocuklarının isteklerine çok sık hayır demek zorunda kaldığını fark ettiğini söyledi. Bu, çocukları düş kırıklığına uğratmış ve bunaltmıştı. O, bundan kaçınmak için evet demenin yollarını aramamızı önerdi.”

Jeff “bunun iyi bir öğüt olduğunu düşündük” diyor. “Sonra çocuklarımızın, onayladığımız koşullarda, başkalarıyla bir şeyler yapması için fırsatlar kolladık. Dolayısıyla onlara şöyle dedik: ‘Biliyor musun falanca şunu yapıyor? Neden sen de gitmiyorsun?’ Ya da çocuklar onları bir yere götürmemizi istediğinde, yorgun olsak bile isteklerini yerine getirmeye çalıştık. Sadece hayır dememek için böyle yaptık.” Tarafsız olmak, düşünceli davranmak ve Mukaddes Kitap ilkeleri konusunda uzlaşmadan esnek olmak; makullüğün özü budur.

Güvenilir Öğütlerden Yararlanın

Bu çiftlerin çoğunun şimdi torunları var. Onlar aynı Mukaddes Kitap ilkelerinin çocuklarının başarılı ana babalar olmasına yardım ettiğini görmekten mutluluk duyuyorlar. Siz de Mukaddes Kitabın öğütlerinden yararlanmak ister misiniz?

Makalenin başında adı geçen Ruth çocuk sahibi olduğunda, o ve kocası bazen kendilerini yapayalnız hissettiler. Fakat yalnız değillerdi. Onlar, Tanrı’nın Sözü olan Mukaddes Kitabın üstün öğütlerine sahiptiler. Yehova’nın Şahitleri, ana babaların Mukaddes Kitabı incelemelerine yardım edebilecek şahane araçlar hazırladılar. Bunların arasında Büyük Öğretmenini İyi Dinle, Mukaddes Kitap Öyküleri, Gençler Soruyor–Sorular ve Pratik Cevaplar ve Dünyada Yaşamış En Büyük Adam kitapları bulunuyor. Ruth’un kocası Torlief şöyle diyor: “Günümüzde ana babaların elinin altında Mukaddes Kitaba dayalı bol bol öğüt var. Sadece onları kullansalar bile, çocuk büyürken yaşamda karşılaşabilecekleri her tür güçlüğün üstesinden gelecek yardıma sahip olabilirler.”

 [Sayfa 5’teki çerçeve/resim]

UZMANLARIN Söyledikleri ve MUKADDES KİTABIN Söyledikleri

Sevgi Gösterme Konusunda:

Dr. John Broadus Watson kitabında ana babaları, çocuklarınıza “asla sarılmayın ve öpmeyin,” “onları asla kucağınıza oturtmayın” diye uyardı (The Psychological Care of Infant and Child [Bebeğin ve Çocuğun Psikolojik Bakımı]; 1928). Oysa yakın zamanlarda Dr. Vera Lane ve Dr. Dorothy Molyneaux çocuklarla ilgili bir dergide şuna dikkat çekti: “Araştırmalar fiziksel temastan ve sevgi ifadelerinden yoksun olan çocukların çoğu kez iyi gelişmediklerini gösteriyor” (Our Children, Mart 1999).

İşaya 66:12 ayeti ise Tanrı’nın, ana babaya özgü sevgi ifadelerini kullanarak toplumuna sevgi gösterdiğinden söz ediyor. İsa da benzer şekilde davrandı. Öğrencileri, halkın küçük çocukları ona getirmesini engellemeye çalıştıklarında, “Bırakın çocuklar yanıma gelsinler, onlara engel olmayın” diyerek onların davranışını düzeltti. Sonra İsa “çocukları kucakladı ve . . . . hayırdua etmeye başladı” (Markos 10:14, 16).

Doğru Değerler Öğretme Konusunda:

Psikoloji profesörü olan Dr. Bruno Bettelheim 1969 yılında bir dergide yayımlanan makalesinde bir çocuğun “[ana babasının] amirane [nutuklarından] değil, yaşamda doğrudan edindiği kendi tecrübesinden etkilenerek içsel görüşlerini şekillendirme hakkı” olduğunu vurguladı (New York Times Magazine). Oysa yaklaşık 30 yıl sonra, çocukların ahlaki anlayışıyla ilgili bir kitabın yazarı olan Dr. Robert Coles şunu kabul etti: “Çocukların yaşamda bir amaca ve rehberliğe,” ayrıca ana babalarının ve diğer yetişkinlerin onayladığı “değerlere çok ihtiyacı var” (The Moral Intelligence of Children, 1997).

Süleyman’ın Meselleri 22:6 ayeti ana babaları şöyle uyarıyor: “Çocuğu gideceği yola göre yetiştir, yaşlı olunca da ondan ayrılmaz.” “Yetiştir” olarak tercüme edilen İbranice sözcük “yola başlama” anlamına da geliyor ve burada bebeğin ilk eğitiminin başlatılmasını gösteriyor. Böylece ana babalar, çocuklarına bebekliklerinden itibaren eğitim vermeye başlamaya teşvik ediliyor (2. Timoteos 3:14, 15). Bu gelişim döneminde öğrendikleri, çocukların büyük ihtimalle sonraki yıllarını da etkiliyor.

Terbiye Konusunda

Dr. James Dobson kitabında şunları yazdı: “Sevgi dolu bir anne ya da babanın verdiği fiziksel ceza, zararlı davranışların önünü alan bir öğretim aracıdır” (The Strong-Willed Child, 1978). Öte yandan, Baby and Child Care (Bebek ve Çocuk Bakımı, 1998) adlı popüler kitabının yedinci baskısından uyarlanan bir makalede Dr. Benjamin Spock şunları söyledi: “Dayak çocuklara, daha büyük ve güçlü kişinin, haklı olsa da olmasa da, her istediğini yaptırma gücü olduğunu öğretir.”

Mukaddes Kitapta terbiye konusunda şöyle denir: “Değnek ve tedip hikmet verir” (Süleyman’ın Meselleri 29:15). Ancak, tüm çocuklara fiziksel ceza vermek gerekmez. Süleyman’ın Meselleri 17:10 bize şunu açıklar: “Anlayışlı adama bir azarlama, akılsıza yüz vuruştan ziyade batar.”

[Resim]

Çocuğun yüreğine erişmek için Mukaddes Kitabı kullanın

[Sayfa 7’deki resim]

Hikmetli ana babalar çocuklarına boş vakitlerini değerlendirme fırsatları sunarlar