Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde Kazanılan Zafer

STRASBOURG’DA (Fransa) bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 11 Ocak 2007’de, Rusya Federasyonu’na karşı açılan davada oybirliğiyle Rusya’daki Yehova’nın Şahitlerinin lehinde bir karar alındığını açıkladı. Karar Yehova’nın Şahitlerinin din özgürlüğünü ve adil yargılanma haklarını onayladı. Şimdi duruşmaya neyin yol açtığına bakalım.

Yehova’nın Şahitlerinin Çelyabinsk (Rusya) şehrindeki bir cemaati, çoğunluğu işitme engelli olan kişilerden oluşuyor. Onlar ibadetlerini mesleki eğitim veren bir üniversiteden kiraladıkları bir tesiste yapıyorlardı. 16 Nisan 2000 Pazar günü yerel İnsan Hakları Komisyonunun Komiseri, yani başkanı, rütbeli iki polis memuru ve bir sivil polis ibadeti yarıda kesti. Özellikle de Komiserin ayrımcılık yapması nedeniyle, toplantı uydurma sebeplerle ve yasal bir dayanak olmaksızın durduruldu. Bu tesisle yapılan kira sözleşmesi 1 Mayıs 2000’de feshedildi.

Yehova’nın Şahitleri Çelyabinsk savcısına yazılı olarak şikâyette bulundular, fakat hiçbir sonuç alamadılar. Rus Anayasası ve İnsan Haklarını ve Temel Özgürlükleri Korumaya İlişkin Sözleşme, din ve toplantı özgürlüğünü güvence altına alır. Bu yüzden bölge mahkemesine bir dava açıldı ve ardından yerel mahkemede temyiz edildi. Daha önceden, 30 Temmuz 1999’da yüksek mahkeme başka bir davada şu karara varmıştı: “Rusya’daki vicdan özgürlüğü ve dinsel teşkilatlarla ilgili kanunlara göre, ‘herhangi bir engel olmadan’ ifadesi, dinsel törenlerin, [bu amaçla kullanılacağı] tespit edilen binalarda yapılmasından önce herhangi bir devlet yetkilisinden izin alınmasının veya haber verilmesinin gerekmediği anlamına gelmektedir.” (Parantezler karar metninden). Bu emsal karara rağmen yerel mahkemeye ve bölge mahkemesine yapılan şikâyetler reddedildi.

Dava 17 Aralık 2001’de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine götürüldü. 9 Eylül 2004’te bir duruşma yapıldı. Mahkemenin verdiği son kararın bazı kısımları şöyle:

“Mahkeme, 16 Nisan 2000’de söz konusu dini toplantının belirlenen zamandan önce bitirilmesine yol açan Devlet görevlilerinin dinsel özgürlükleri kısıtladığı sonucuna varmıştır.”

“Kanunlara uygun olarak dinsel amaçla kiralanan bu binada yapılan dinsel bir etkinliği durdurmak için yeterli bir yasal temelin gösterilmediği, Mahkemenin özel olarak dikkatini çekmiştir.”

“[Mahkeme] Rusya Yüksek Mahkemesinin içtihadına göre, dinsel toplantılar için önceden herhangi bir yetkiliden izin alınmasının ya da haber verilmesinin gerekmediğine dikkat çekmiştir.”

“Mahkemeye başvuruda bulunan bu kişilerin 16 Nisan 2000’deki dini toplantılarının Komiser ve yardımcıları yüzünden kesintiye uğramasıyla, Sözleşmenin [din özgürlüğü başlıklı] 9. Maddesi ihlal edilmiştir.”

“Mahkeme, yerel mahkemelerin, . . . . tarafların adil ve eşit tarzda yargılandığını ispatlama görevlerini yerine getirmedikleri sonucuna varmıştır. . . . . Sözleşmenin [adil yargılanma hakkı başlıklı] 6. Maddesinin ihlali söz konusudur.”

Yehova’nın Şahitleri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde onlara zafer kazandırdığı için Tanrı’ya şükrediyorlar (Mezmur 98:1). Mahkeme kararı ne çapta bir etkiye sahip olacak? Din ve Kamu Politikası Enstitüsü başkanı Joseph K. Grieboski şunları diyor: “Bu karar Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yargı hakkına sahip olduğu tüm ülkelerdeki dini hakları etkileyeceğinden, tüm Avrupa’daki din özgürlüğünü ilgilendiren çok önemli bir karardır.”