Tasarımcı Olmaksızın Tasarım Olur mu?

CHARLES DARWİN’İN, yaşamdaki karmaşıklığın ve çeşitliliğin nedeninin doğal seçilim olduğunu ileri sürmesinden bu yana yaklaşık 150 yıl geçti. Fakat yakın zamanlarda, Darwin’in evrim kuramı ve bu kuramın çağdaş çeşitleri, canlı organizmaların hassas ayarlı yapısının anlamlı bir tasarıma işaret ettiğine inanan kimselerin saldırısına uğradı. Saygın bilim adamları bile, yeryüzünde gördüğümüz türlerin muazzam çeşitliliğini evrimin açıklayabileceğini kabul etmiyor.

Bu bilim adamlarından bazıları, “akıllı tasarım” olarak bilinen bir karşı delil sunarak, yaratılıştaki tasarımın biyoloji, matematik ve sağduyuyla kesinlikle desteklendiğini ileri sürüyor. Onlar bu görüşün okulların müfredatına girmesi için uğraşıyorlar. Evrim savaşları denilen bu tartışmalar çoğunlukla Amerika Birleşik Devletlerinde şiddetle devam etmekle birlikte, Hollanda, İngiltere, Pakistan, Sırbistan ve Türkiye’de de benzer eğilimlerin olduğu bildiriliyor.

Şaşırtıcı İhmal

Ancak akıllı tasarımın dikkatle seçilmiş sözcüklerle yapılan savunmasında genelde dikkat çekici bir ihmal var. Bu görüşte, bir tasarımcıdan söz edilmiyor. Böyle bir tasarımın bir tasarımcı olmadan kavranabileceğine inanıyor musunuz? Bir dergi, akıllı tasarım görüşünü destekleyenlerin “bu tasarımcının kim ya da ne olabileceği konusunda somut iddialarının olmadığını” bildirdi (The New York Times Magazine). Yazar Claudia Wallis akıllı tasarım taraftarlarının “konuya Tanrı’yı dahil etmemeye özen gösterdiklerini” söyledi. Newsweek dergisi ise şu yorumu yaptı: “Akıllı tasarım görüşü, tasarımcının varlığından ve kimliğinden söz etmez.”

Yine de takdir edersiniz ki, tasarımcı meselesini göz ardı etmeye çalışmak boşunadır. Eğer tasarımcının varlığı ve kimliği gizli tutuluyor, hatta dikkate alınmıyorsa, evrenin ve yaşamın tasarımıyla ilgili yapılan açıklamalar eksik olmaz mı?

Bir tasarımcıyı kabul edip etmemekle ilgili tartışma bir ölçüde şu sorular üzerinde yoğunlaşmaktadır: İnsanüstü bir tasarımcının varlığını kabul etmek bilimsel ve entelektüel gelişmeye engel mi? Zekâ sahibi bir tasarımcı görüşü, ancak başka hiçbir makul açıklama bulunmadığında mı kabul edilmeli? Tasarıma bakarak bir tasarımcının olduğu sonucuna varmak gerçekten mantıklı mı? Sonraki makale bu ve bunlarla bağlantılı soruları ele alacak.

[Sayfa 3’teki resimler]

Charles Darwin yaşamdaki karmaşıklığın nedeninin doğal seçilim olduğuna inanıyordu

[Tanıtım notu]

Darwin: J. M. Cameron tarafından çekilmiş bir fotoğraf/U.S. National Archives photo