Çocuklarınıza Okumayı ve İnceleme Yapmayı Sevdirin

ÇOCUĞUNUZUN geleceği için yapabileceğiniz en önemli şeylerden biri ona okumayı ve inceleme yapmayı öğretmektir. Bu çocuğunuzun yaşamına mutluluk katacaktır. Birçokları küçükken anne babasıyla kitap okuduğu zamanları yıllar sonra özlemle anıyor. Okumak zevkli olduğu kadar yararlıdır da. Bu özellikle Tanrı’nın toplumu için geçerlidir, çünkü ruhi gelişimimiz büyük oranda Kutsal Kitabı araştırmamıza bağlıdır. Şahit olan bir baba şu gözlemde bulundu: “Hayatımızda en çok değer verdiğimiz şeyler okumayı ve araştırmayı gerektiriyor.”

Çocuklarınız iyi inceleme alışkanlıkları edinirlerse Tanrı’yla gittikçe daha yakın bir ilişki geliştirebilecekler (Mezm. 1:1-3, 6). Elbette Tanrı’nın onayını kazanmak için okuryazar olmak şart değildir, fakat Kutsal Kitap birçok yerinde, okumanın bize ruhen büyük yarar sağlayacağını söyler. Örneğin Vahiy 1:3’te şöyle okuyoruz: “Bu peygamberlik sözlerini sesli olarak okuyana, dinleyene . . . . ne mutlu!” Pavlus da Timoteos’a verdiği şu öğütle, araştırma yapabilmek için gerekli olan bir becerinin, dikkat toplama becerisinin önemini vurguladı: “Bu konuların üzerinde derin düşün; kendini bunlara ver ki herkes ilerleyişini açıkça görsün” (1. Tim. 4:15).

Elbette okumayı ve araştırma yapmayı bilmek tek başına yarar sağlamaz. Bu becerilere sahip birçok kişi onları kullanmıyor, bunun yerine daha önemsiz uğraşlarla zaman geçiriyorlar. Öyleyse anne baba olarak çocuğunuza öğrenme isteği aşılamak için ne yapabilirsiniz?

Sevgi Gösterin ve Örnek Olun

Çocuklarınızla birlikte inceleme yaparken sevgi dolu bir ortam yaratırsanız bunu yapmaktan zevk almaya başlayacaklar. İsa’nın takipçisi bir çift olan Owen ve Claudia, çocukları hakkında şöyle diyor: “İnceleme yapacağımız zamanı büyük hevesle beklerlerdi, çünkü bu onların kendilerini güvende ve rahat hissettikleri özel bir zamandı. Bu faaliyet bir süre sonra onlara sıcak bir ortamı çağrıştırmaya başladı.” İnceleme sırasında sevgi dolu bir ortam yaratmak, zorlu ilkgençlik dönemi başladıktan sonra da çocuklarınızın inceleme yapmaktan zevk almasına yardım edecek. Owen ve Claudia’nın iki çocuğu da şimdi öncü olarak hizmet ediyor. Onlar küçük yaştan itibaren okumayı ve araştırmayı sevmenin yararlarını görmeye devam ediyorlar.

Çocuklarınızın okumayı sevmesi için sevginiz kadar örneğiniz de önemlidir. Anne ya da babalarını sık sık okurken ve araştırma yaparken gören çocuklar bu faaliyetleri yaşamın doğal bir kısmı olarak görmeye başlarlar. Fakat okumak size zor geliyorsa ne yapabilirsiniz? Önceliklerinizi ya da okumayla ilgili tutumunuzu değiştirmeniz gerekebilir (Rom. 2:21). Kitap okumak günlük yaşamınızın önemli bir kısmı olursa bunun çocuklarınız üzerinde köklü bir etkisi olacaktır. Özellikle Kutsal Kitabı okumak, ibadetlere hazırlanmak ve Aile İbadeti yapmak konusunda gayretli olursanız  çocuklarınız bu faaliyetlerin ne kadar önemli olduğunu anlayacak.

Evet, çocuklarınıza okuma sevgisi aşılamak için sevgi göstermeniz ve iyi örnek olmanız çok önemlidir. Peki bunlara ek olarak hangi pratik adımları atabilirsiniz?

Okuma Sevgisi Aşılamanın Yolları

Çocuklarınızı okumaya özendirmek için neler yapabilirsiniz? Küçük yaşta onları kitapla tanıştırın. Küçükken anne babasından kitapları sevmeyi öğrenen bir cemaat ihtiyarı şu öneride bulunuyor: “Çocuklarınız eline kitap almaya alışsın. Böylece kitaplar onların arkadaşı olur ve yaşamlarının bir parçası haline gelir.” Büyük Öğretmenini İyi Dinle ve Mukaddes Kitap Öyküleri gibi Kutsal Kitaba dayalı kitaplar da bu yüzden, daha okumayı öğrenmemiş küçük çocukların bile elinden düşmez. Böyle yayınları çocuklarınızla birlikte okuduğunuzda onların sadece dile değil, “ruhi konular” ve “ruhi sözler”e de aşina olmalarına yardım edersiniz (1. Kor. 2:13).

Birlikte sık sık yüksek sesle kitap okuyun. Çocuklarınıza her gün kitap okumayı alışkanlık haline getirin. Bunu yaptığınızda onlara hem doğru telaffuzu öğretmiş hem de okuma alışkanlığı kazandırmış olursunuz. Nasıl okuduğunuz da önemli. Siz coşkulu olursanız onlar da coşkulu olacak. Hatta bazen aynı öyküyü tekrar tekrar okumanızı isteyebilirler. Bunu istediklerinde mutlaka yapın. Zamanla başka konular da keşfetmek isteyecekler. Ancak çocuğunuzu hiçbir zaman okumaya zorlamayın. İsa bu konuda güzel bir örnektir; o kendisini dinleyenlere sadece “anlayabildikleri ölçüde” yeni şeyler öğretti (Mar. 4:33). Çocuklarınıza baskı yapmazsanız okuma saatlerini hevesle bekleyecekler. Böylece okuma sevgisi aşılama hedefinize daha da yaklaşmış olacaksınız.

Okuduklarınız üzerinde konuşun. Çocuklarınız çok geçmeden birçok yeni sözcüğü tanımaya, telaffuz etmeye ve anlamını kavramaya başlayacak. Okuduklarınız üzerinde birlikte konuşmanız, gelişimlerini büyük oranda hızlandırabilir. Çocuklara okuma yeteneği kazandırmakla ilgili bir kitaba göre, sohbet etmek çocukların “daha sonra okurken karşılaşacağı kelimeleri tanıyıp anlamasına” yardım eder. “Zihinleri henüz gelişmekte olan ve okuma yazmayı öğrenmeye çalışan küçük çocuklar için sohbet şarttır. Sohbetler ne kadar anlamlı . . . . olursa o kadar yararlı olur.”

Çocuklarınıza da okutun ve soru sormalarına yardımcı olun. Çocuğunuzla birlikte bir şeyler okurken, okuduklarınızla ilgili bazı sorular sorup cevaplarının ne olabileceğiyle ilgili tahminler yürütebilirsiniz. Böylece çocuklarınız kitapların bilgi kaynağı olduğunu ve okuduklarının bir anlam taşıdığını öğrenirler. Özellikle Kutsal Kitabı okurken bu yöntemi uygulamak yararlı olacaktır, çünkü Tanrı’nın Sözü dünyadaki en büyük bilgi hazinesidir (İbr. 4:12).

Unutmayın ki okuma becerisini geliştirmek zordur. Çok zaman harcamayı ve pratik yapmayı gerektirir. * Bu nedenle çocuklarınızın okuma hevesinin kırılmaması için onları bol bol övün. Bunu yaparsanız kitap okumak onlara gittikçe daha çok sevinç verecek.

Zevkli ve Yararlı

Çocuğunuza sadece okumayı değil, inceleme yapmayı da öğretirseniz okudukları onun için daha anlamlı olacak. Çünkü inceleme yapmak, yeni bilgiler öğrenmeyi ve aralarındaki bağlantıları kavramayı içerir. Bunu yapabilmek için bilgileri mantığa oturtmak, hatırlamak ve kullanmak gerekir. Çocuğunuz inceleme yapmayı öğrenir ve faydasını görürse bu onun için zevkli ve yararlı bir uğraş olacak (Vaiz 10:10).

İnceleme yapmak için gereken temel becerileri öğretin. Aile İbadeti yaptığınız ve günün ayetini incelediğiniz zamanlar bu becerileri çocuklarınıza öğretmek için harika fırsatlardır. Kısa bir  süre sakince oturup tek bir konuya odaklanmak çocuğun dikkat toplama becerisini geliştirir, ki bu yeni bilgiler öğrenebilmek için şarttır. Belki oğlunuza, okuduğu şeyin daha önce öğrendiği şeylerle nasıl bir bağlantısı olduğunu sorabilirsiniz. Bu ona karşılaştırma yapmayı öğretecek. Ya da kızınızdan, okuduklarını kendi sözleriyle özetlemesini isteyebilirsiniz. Bu, okuduklarının ne anlama geldiğini kavramasına ve daha sonra hatırlamasına yardımcı olacak. Bir makaleyi okuduktan sonra ana noktalara değinerek de çocuklarınıza okuduklarını tekrar gözden geçirmeyi öğretebilirsiniz. İnceleme sırasında veya ibadetlerde kısa notlar almak, küçük çocukların da yapabileceği bir şeydir ve dikkat toplama becerisinin gelişimine büyük katkıda bulunur. Bu basit yöntemleri uygularsanız öğrenme süreci hem sizin hem de çocuklarınız için zevkli ve anlamlı olacak.

İnceleme için uygun bir ortam yaratın. İncelemenin yapılacağı yerin sakin, rahat, iyi havalandırılmış ve aydınlık olması çocuklarınızın dikkatini toplamasını kolaylaştırır. Anne babaların incelemeyle ilgili doğru tutuma sahip olmaları da önemlidir. Bir anne şu gözlemde bulundu: “Okuma ve inceleme yapacağınız zamanı belirlerken düzenli ve tutarlı olmanız çok önemli. Bu, çocuklarınızın da programlı olmasını sağlar. Ne yapıyorlarsa belli bir saate kadar bitirmeleri gerektiğini öğrenirler.” Birçok anne babanın uyguladığı basit bir yöntem ise, inceleme saatinde çocukların başka şeylerle ilgilenmesini yasaklamaktır. Bir uzmana göre bu, çocukların iyi inceleme alışkanlıkları edinmesi için yapılabilecek en etkili şeylerden biridir.

İnceleme yapmanın yararlarını fark etmelerini sağlayın. Son olarak, çocuklarınızın öğrendikleri bilgileri nasıl kullanabileceklerini görmelerine yardım edin. Bilgileri uygulamak inceleme yapmanın asıl amacını ortaya koyar. Genç bir birader şöyle diyor: “İncelediğim konunun bana nasıl yarar sağlayacağını göremiyorsam onu incelemeyi istemek için çok çaba sarf etmem gerekiyor. Öte yandan bu bilgileri nasıl uygulayacağımı görebiliyorsam o konuyu anlamaya daha istekli oluyorum.” Gençler inceleme yapmanın önemli bir amaca hizmet ettiğini fark ederlerse bunu severek yapacaklar. Küçükken okuma saatini nasıl hevesle bekledilerse inceleme yapacakları zamanı da aynı hevesle bekleyecekler.

Çabalarınızın En Büyük Ödülü

Çocuklarınıza okuma sevgisi aşılamanın yararları anlatmakla bitmez. Çocuğun ileride okulda, işyerinde ve insan ilişkilerinde başarılı olması, dünyayı anlayabilmesi ve anne babasıyla arasındaki sevgi bağlarının güçlenmesi bu yararlardan sadece birkaçıdır. Ve tabii ki okumak ve inceleme yapmak çok zevklidir de!

Her şeyden önemlisi okumayı ve incelemeyi sevmeleri çocuklarınızın ruhi düşünüşlü olmalarına yardım edecektir. Bu sevgi, Tanrı’nın Sözündeki hakikatlerin ‘genişliğini, uzunluğunu, yüksekliğini ve derinliğini’ kavramaları için zihinlerini ve yüreklerini açar (Efes. 3:18). Yehova’nın Şahitleri olarak çocuklarımıza öğreteceğimiz çok şey var. Çocuklarımıza zaman ayırıp onlarla ilgilenirken ve yaşama iyi bir başlangıç yapmaları için elimizden geleni yaparken umudumuz, Yehova’ya hizmet etmeyi seçmeleridir. Çocuklarınıza iyi inceleme alışkanlıkları kazandırmanız onları ruhi sağlıklarını korumak ve Yehova’yla ilişkilerini geliştirmek üzere donatacaktır. Öyleyse Yehova’ya çabalarınızı desteklemesi için dua ederek çocuklarınızın okumayı ve incelemeyi sevmesine yardım edin (Özd. 22:6).

[Dipnot]

 [Sayfa 26’deki çerçeve/​resim]

Okumayı sevdirmek için . . .

• Çocuklarınızı küçük yaşta kitapla tanıştırın

• Birlikte yüksek sesle okuyun

• Okuduklarınız üzerinde konuşun

• Onlara da okutun

• Soru sormalarına yardımcı olun

İnceleme yapmayı sevdirmek için . . .

• İyi bir örnek olun

• Şu becerileri edinmelerine yardım edin:

○ dikkat toplama

○ karşılaştırma yapma

○ özetleme

○ tekrar gözden geçirme

○ not alma

• İnceleme için uygun bir ortam yaratın

• İnceleme yapmanın yararlarını fark etmelerini sağlayın