Mayalar Gerçek Özgürlüğe Kavuşuyor

MAYA UYGARLIĞINI duymayan herhalde yoktur. Her yıl binlerce turist, etkileyici piramitleri görmeye Meksika’ya, Yucatán Yarımadası’na gidiyor; bu piramitlerden bazısı Chichén Itzá’da ve Cobá’da bulunur. Mayalar sadece yaratıcı mühendislikleriyle değil, edebiyat, matematik ve astronomideki başarılarıyla da göze çarparlar. Karmaşık bir hiyeroglif yazı sistemi, bizim takvimimizdeki artıkyıla benzeyen ayarlamaların bulunduğu 365 günlük bir takvim ve sıfır kavramını geliştirmişlerdir.

Ancak konu din olunca karşımıza oldukça farklı bir tablo çıkıyor. Mayalar çoktanrılıydı; güneş, ay, yağmur, mısır tanrılarına ve daha başka birçok şeye tapınıyorlardı. Rahipleri durup dinlenmeksizin yıldızları gözlemlerdi. Dinlerinde tütsü ve tasvir kullanımı, kan akıtma ayinleri, kendini yaralama ve insan kurbanları vardı; tutsaklar, köleler ve özellikle de çocuklar kurban edilirdi.

İspanyolların Gelişi

İspanyollar 16. yüzyılın başlarında yarımadaya geldiklerinde karşılarında bu gelişmiş uygarlığı buldular. İspanyol fatihlerin iki amacı vardı: birincisi yeni topraklar ve oradaki zenginlikleri ele geçirmek; ikincisi Mayaları, acımasız putperest âdetlerinden kurtarmak için Katolik yapmak. Acaba İspanyol fethi Mayalara dinsel açıdan veya başka bir yönden gerçek özgürlük getirdi mi?

İspanyollar (Katolik Kilisesi’nin din adamları da dahil), Mayaların yüzyıllardır bitki örtüsünü yakıp tarım için kullandıkları müşterek toprakları ele geçirdi. Bu durum büyük sıkıntılara ve düşmanlığa yol açtı. İspanyollar, Yucatán Yarımadası’ndaki neredeyse tek su kaynağı olan doğal kuyuları (cenote) da ele geçirdi. Ayrıca kilise, zaten ağır olan devlet vergisine ek olarak her erkek için yılda 12,5 her kadın için de yılda 9 real * baş vergisi isteyince halkın sıkıntısı daha da arttı. İspanyol  toprak sahipleri durumdan faydalanarak Mayalar için kilise vergisini ödediler, sonra da onları borçlarını çalışarak ödemeye zorladılar. Böylece Mayaların köleden farkı kalmadı.

Papazlar da vaftiz, evlilik ve cenaze gibi dinsel ayinler için para istedi. Toprakların ele geçirilmesi, baş vergisi ve ücretler talep edilmesiyle kilise, Mayaları sömürerek zenginleşti. Batıl inançların ve cehaletin yerlilerin doğasında olduğu düşünülüyordu. Bu nedenle din adamları ve diğer yetkililer Mayaları terbiye etmek ve batıl inançlardan kurtarmak için kamçılamaya hakları olduğuna inandılar.

Savaş

Mayalar kilise vergilerini ödemeyerek, çocuklarını kilise okullarından alarak, kateşizm derslerine girmeyerek ve hacienda’larda, yani çiftliklerde çalışmayı reddederek tepki verdiler. Fakat bu, daha kötü muameleye yol açmaktan başka bir işe yaramadı. 1847’de, yani İspanyolların gelişinden 300 yıl kadar sonra olaylar çığırından çıktı. Mayalar “beyazlara” savaş açtılar.

İsyancı liderler, Konuşan Haç diye adlandırılan tasvirle halkı etkilediler. Bir vantrilok aracılığıyla haçın konuştuğu izlenimini uyandırarak ölümüne savaş ilan ettiler. Fakat savaş Mayaların felaketiyle sonuçlandı. Savaş resmi olarak 1853’te sona erdiğinde Yucatán Mayalarının yaklaşık yüzde 40’ı öldürülmüştü. Çarpışmalar aralıklarla 55 yıl daha sürdü. Sonunda Mayalar İspanyol boyunduruğundan kurtulabildiler ve toprak paylaşımında reform sağladılar. Peki dinsel açıdan özgür kaldılar mı?

Gerçek Özgürlük Yok

Ne İspanyol fethinin getirdiği Katoliklik ne de savaş Mayalara gerçek özgürlük sağladı. Bugün orada İspanyol egemenliğinden önceki yerel âdetlerle Katolik geleneklerinin birleştiği karma bir din var.

Bugünkü Mayaları anlatan bir kitap şöyle diyor: “Mayalar tarlalarda, mağaralarda ve dağlarda eski doğa tanrılarına ve atalarına, . . . . bir yandan da kilisede azizlere tapınıyorlar” (The Mayas—3000 Years of Civilization). Böylece tanrı Quetzalcoatl (ya da Kukulcán) İsa’yla, ay tanrıçası da Bakire Meryem’le eş tutuluyor. Dahası, kapok ağacı yerine haçı kutsal görmeye başladılar; üstelik hâlâ insanlar haçı canlı ağaçmış gibi suluyor. Ve haçlar İsa tasvirleri yerine kapok çiçekleriyle süsleniyor.

Sonunda Gerçek Özgürlük!

Son yıllarda Meksika’daki Yehova’nın Şahitleri, Mayalar arasında geniş çaplı bir eğitim kampanyası başlattılar. Tanrı’nın insanlarla ilgili amacını anlamalarına yardım etmek için, şu an okuduğunuz dergi gibi Kutsal Kitaba dayanan yayınlar Mayaların ana dilinde yayımlandı. Sonuç ne oldu? Bu makale yazıldığında o bölgedeki Yehova’nın Şahitlerinin 241 cemaatinde, Maya dilinde Gökteki Krallığın iyi haberini duyuran yaklaşık 6.600 kişi vardı. Mayaların geleneksel inançlarından kurtulup Kutsal Kitaptaki hakikati kabul etmesi acaba kolay oldu mu?

Birçok samimi Maya büyük mücadele verdi. Marcelino ve karısı Margarita gayretli birer Katolik olduklarını düşünüyorlardı. Her yıl haça saygılarını göstermek için onu kiliseden evlerine taşıyor, evde kurban kesiyor ve kurban etini akrabaları ve dostlarıyla yiyorlardı. Bir gün Yehova’nın Şahitleri onları ziyaret etti ve birlikte Kutsal Kitabı incelemeye  başladılar. Bu çift “Öğrendiklerimizin hakikat olduğunu anladık fakat eski inançlarımızı bırakırsak ruhların bize saldıracağından korktuk” diyor. Yine de Kutsal Kitabı incelemeye devam ettiler. Marcelino şöyle anlatıyor: “Kutsal Kitaptaki hakikat yavaş yavaş yüreğimize erişti. Bu bize ailemizle ve dostlarımızla Kutsal Kitaptan öğrendiklerimiz hakkında konuşma cesareti verdi. Kölesi olduğumuz batıl inançlardan kurtulduğumuz için çok mutluyuz. Keşke bunu daha önce yapsaydık. Kaybettiğimiz zamanı Kutsal Kitaptaki harika hakikatleri başkalarına anlatmak için çok çalışarak telafi etmek istiyoruz.”

73 yaşındaki Alfonso koyu Katolik’ti. Kasabasındaki bayram kutlamalarını o düzenliyordu; bu işin kapsamına Missa ayinlerinin, dansların ve katılanlar için yiyecek içeceklerin organizasyonu da girerdi. Bayramlarda boğa güreşleri de yapılırdı. Alfonso şöyle anlatıyor: “Bu kutlamaların, sarhoş kavgalarıyla sona ermesi olağandı. Bayramları sevsem de dinimde bir şeylerin eksik olduğunu hissediyordum.” Alfonso Yehova’nın Şahitlerinden iyi haberi duyduğunda onlarla Kutsal Kitabı incelemeyi kabul etti. Sağlık sorunlarına rağmen Yehova’nın Şahitlerinin ibadetlerine gitmeye başladı. Artık eski dinsel alışkanlıklarını bıraktı ve evine kendisini görmeye gelenlerle yeni inancını paylaşmak için her fırsatı değerlendiriyor.

Bunlar gerçek dinsel özgürlüğü tadan birçok samimi Mayadan sadece birkaçı. Evet, Yucatán’daki etkileyici piramitleri inşa edenlerin torunları hâlâ orada. Atalarıyla aynı dili konuşuyorlar. Birçokları ataları gibi palmiye yapraklarından çatısı olan, çamurla sıvanmış sazdan evlerde yaşıyor. Mısır ve pamuklarını aynı yöntemle, bitki örtüsünü yakarak elde ettikleri topraklarda yetiştiriyorlar. Fakat bugün Tanrı’nın Sözündeki hakikat birçok Mayayı sahte ve boş inançlara tutsaklıktan kurtardı. Onlar İsa’nın şu etkili sözlerinin doğruluğunu tamamen kabul ediyorlar: “Siz hakikati bileceksiniz ve hakikat sizi özgür kılacak” (Yuhanna 8:32).

[Dipnot]

[Sayfa 13’teki harita]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

Eskiden Mayaların etkisi altında bulunan alan

Meksika Körfezi

MEKSİKA

Yucatán Yarımadası

Chichén Itzá

Cobá

BELİZE

GUATEMALA

HONDURAS

EL SALVADOR

[Sayfa 13’teki resim]

Maya harabeleri, Chichén Itzá

[Sayfa 15’teki resim]

Marcelino ve karısı Margarita, Yucatán’da iyi haberi duyururken