Biliyor muydunuz?

Elçi Pavlus Roma’ya ilk yolculuğu sırasında hangi güzergâhı kullandı?

▪ Elçiler 28:13-16’da Pavlus’un İtalya’ya gitmek için bindiği geminin Napoli Körfezindeki Puteoli’ye (bugün Pozzuoli) vardığını okuruz. Sonra şehrin başlıca anayolu olan Via Appia’yı kullanarak Roma’ya gitti.

Via Appia, adını Romalı devlet adamı Appius Claudius Caecus’tan alır. O bu yolu inşa etmeye MÖ 312’de başladı. Büyük volkanik taşlarla döşeli, 5 ila 6 metre genişliğindeki bu yol bittiğinde Roma’nın güneydoğusuna doğru 583 kilometre uzanıyordu. Via Appia Roma’yı doğuya açılan Brundisium limanına (bugün Brindisi) bağlıyordu. Yolcuların öte beri alması, uyuması, at ya da araba değiştirmesi için yaklaşık 25 kilometrede bir mola noktaları vardı.

Pavlus herhalde yaya yolculuk yapıyordu. O Via Appia’nın 212 kilometrelik kısmını kullandı. Bu yolun bir bölümü Pontino Bataklıklarından geçiyordu. O bölgeden geçen Romalı bir yazar sivrisineklerden ve iğrenç kokulardan şikâyet etmişti. Pontino Bataklıklarının hemen kuzeyinde, Roma’dan 70 kilometre uzaktaki Appius Çarşısı ve 50 kilometre uzaktaki Üç Hanlar bulunuyordu. Roma’dan gelen kardeşler Pavlus’u bu iki mola yerinde bekliyordu. “Pavlus onları görünce Tanrı’ya şükretti ve cesaret buldu” (Elçiler 28:15).

Luka 1:63’te nasıl bir levhadan söz ediliyor?

▪ Luka İncili’ndeki kayda göre Zekeriya’ya dostları yeni doğan oğlunun isminin ne olacağını sordular. “Zekeriya bir levha istedi ve üzerine ‘Adı Yahya’dır’ diye yazdı” (Luka 1:63). Bir kaynağa göre, “levha” olarak tercüme edilen Yunanca sözcük “mumla kaplanmış, genelde tahtadan küçük bir yazı levhasını” kastediyor. Bu tahta levhalar uzun kenarlarından birbirlerine menteşe ile tutturulurdu. Her levhanın dört kenarı biraz yüksekçe olurdu ve iç kısmı balmumuyla kaplanırdı. İnsanlar bir çubuğu kalem gibi kullanarak bu yüzeye yazı yazardı. Daha sonra yüzey düzleştirilerek yazı silinebilir ve levha tekrar kullanılabilirdi.

İlk yüzyıldaki okuma yazma üzerine bir kitapta şöyle deniyor: “Pompei’deki resimler, Roma İmparatorluğu’nun çeşitli yerlerindeki heykeller ve Mısır’dan [kuzey Britanya’daki] Hadrianus Suru’na kadar olan bölgede yapılan pek çok arkeolojik kazıda çıkarılan örnekler, bu gibi levhaların çok yaygın olarak kullanıldığını gösteriyor” (Reading and Writing in the Time of Jesus). Tüccarlar, devlet memurları, hatta birinci yüzyıldaki bazı Hıristiyanlar gibi çok farklı kesimlerden kişiler böyle levhalar kullanmış olabilir.

[Sayfa 11’deki resim]

Via Appia

[Sayfa 11’deki resim]

Bir öğrencinin balmumu levhası, MS 2. YY.

[Tanıtım notu]

British Library’nin izniyle