Eski Yeruşalim Ne Zaman Yıkıldı? 2. Bölüm

Kil Tabletler Aslında Neyi Gösteriyor?

Bu makale eski Yeruşalim’in yıkılış tarihiyle ilgili akademik tartışmalarda ortaya çıkan ve bazı okuyucuların aklını kurcalayan soruları ele alan iki makalenin ikincisidir. Bu dizi makalelerde verilen bilgiler kapsamlı şekilde yapılmış araştırmalara ve Kutsal Kitaba dayanır.

Birinci Bölümde Şu Kanıtlar Yer Aldı:

▪ Tarihçiler Yeruşalim’in yıkılış tarihi olarak MÖ 587 yılını veriyor.

▪ Kutsal Kitap kronolojisi bu yıkımın MÖ 607’de gerçekleştiğini gösteriyor.

▪ Tarihçiler çıkarımlarını klasik tarihçilerin yazılarına ve Batlamyus (Ptolemaios) derlemelerine dayandırırlar.

▪ Klasik tarihçilerin yazıları bazı önemli hatalar içerir ve kil tabletlerdeki kayıtlarla her zaman uyuşmaz. *

KUTSAL KİTAP, “Yeremya’nın ağzı ile olan RABBİN Sözü yerine gelsin” diye, Yahudi tutsakların “yetmiş yıl” boyunca Babil’de sürgünde kalacağını söyler. Acaba bu tutsaklar ne zaman serbest kaldılar? “Fars [Pers] kıralı Koreşin [saltanatının] birinci yılında” (2. Tarihler 36:21, 22, Kitabı Mukaddes). Hem Kutsal Kitap tarihine hem de dindışı tarihe göre bu sürgün, Koreş’in Babil’i fethetmesinden sonra Yahudileri MÖ 537’de Yeruşalim’e dönmek üzere serbest bırakmasıyla sona erdi. Kutsal Kitap, sürgünün 70 yıl sürdüğünü açıkça söyler; bu nedenle sürgün MÖ 607’de başlamış olmalı.

Bununla birlikte birçok bilgin Yeruşalim’in yıkılışını MÖ 587 yılına tarihlendirir. Buna göre sürgün sadece 50 yıl sürmüş olmalı. Peki bilginler neden bu sonuca vardılar? Onlar hesaplamalarını, II. Nabukadnezar ve ardıllarıyla ilgili ayrıntılar içeren çivi yazılı belgelerden yola çıkarak yapıyorlar.¹ Bu belgelerin çoğu Yeruşalim’in yıkımı sırasında ya da o döneme yakın bir zamanda yaşamış kişiler tarafından yazılmıştır. Fakat MÖ 587 yılına işaret eden bu hesaplamalar ne kadar güvenilirdir? Bu belgeler aslında neyi gösteriyor?

Bu sorulara cevap bulmak için bilginlerin sık sık başvurduğu şu üç belgeyi inceleyelim: (1) Babil kronikleri, (2) ticari kayıtlar içeren tabletler ve (3) astronomiyle ilgili kayıtlar içeren tabletler.

 ● Babil kronikleri.

Nedir? Babil kronikleri, Babil tarihindeki önemli olayların kayıtlı olduğu bir dizi tablettir.²

Uzmanlar ne söylüyor? Çivi yazılı metinler konusunda uzman olan R. H. Sack, kroniklerin önemli olaylarla ilgili eksik bilgi verdiğini söylüyor. * Ayrıca tarihçilerin, “gerçekte neler olduğunu belirleme umuduyla . . . . ikincil kaynakları” derinlemesine araştırmaları gerektiğini de yazıyor.

Belgeler ne gösteriyor? Babil kroniklerindeki tarihsel kayıtta boşluklar vardır.³ (Aşağıdaki çerçeveye bakın.) O halde şöyle bir soru doğuyor: Böyle eksik bir kayda dayanan çıkarımlar ne kadar güvenilir olabilir?

● Ticari kayıtlar içeren tabletler.

Nedir? Yeni Babil döneminden kalan bu tabletlerin çoğu resmi makbuzlardır. Tabletlerdeki tarihler, o dönemdeki kralın hüküm sürdüğü yıl, ay ve günle ifade edilirdi. Örneğin bir tablette, “Babil kralı Nabukadrezar’ın [II. Nabukadnezar olarak da bilinir] 11. yılının, Nisan ayının 27. gününde” yapılan bir ticaretten söz edilir.⁴

Bir kral öldüğünde ya da tahttan indirildiğinde ve yeni bir kral tahta geçtiğinde eski kralın saltanat sürdüğü son yıldan kalan aylar yeni kralın tahta çıktığı döneme dahil oluyordu. *⁵ Başka sözlerle yönetimin bir kraldan öbürüne geçmesi Babil takviminde aynı yıla denk gelirdi. Buna göre, yeni hükümdarın tahta geçtiği yıldan kalan tabletler, mantıken bir önceki kralın hüküm sürdüğü son aydan itibaren yazılmış olmalı.

Uzmanlar ne söylüyor? R. H.  Sack, Yeni Babil döneminden kalan, ticari kayıtların bulunduğu çok sayıda tablet inceledi. 1972’de, British Museum’da bulunan henüz yayımlanmamış yeni metinleri incelediğinde elde ettiği bilgilerin, II Nabukadnezar’dan oğlu  Amel-Marduk’a (Evil-merodak olarak da bilinir) hükümdarlığın geçişi konusunda önceden varılan sonuçları “tamamen altüst” ettiğini yazdı.⁶ Bunu neye dayanarak söyledi? Sack önceden çözülmüş tabletlerin, II. Nabukadnezar’ın, son yılının (43. yılı) altıncı ayında hâlâ hüküm sürdüğünü gösterdiğini biliyordu. Fakat sonraki kralın, yani Amel-Marduk’un tahta çıkış yılından kalan bu yeni çözülmüş tabletler, aynı olduğu düşünülen yılın dördüncü ve beşinci aylarına tarihlendirilmiştir.⁷ Bu bilgiler arasında, gözle görülür bir tutarsızlık vardı.

Belgeler ne gösteriyor? Hükümdarlığın bir kraldan diğerine geçişiyle ilgili başka tutarsızlıklar da vardır. Örneğin bir belgede II. Nabukadnezar’ın, son yılının onuncu ayında hâlâ kral olarak hüküm sürdüğü gösteriliyor; bu, ondan sonraki kralın hüküm sürmeye başladığı varsayılan tarihten altı ay sonrasına denk geliyor.⁸ Benzer bir tutarsızlık Amel-Marduk’la, ardılı olan Neriglissar arasında da vardır.⁹

Peki bu tutarsızlıklar neden önemlidir? Daha önce de bahsedildiği gibi Babil kroniklerindeki tarihsel kayıtlarda bulunan boşluklar nedeniyle, kesintisiz bir kronolojik kayda sahip olmadığımız sonucuna varabiliriz.¹⁰ Acaba bu kralların saltanat sürdüğü dönemler arasında başkaları da hüküm sürmüş olabilir mi? Eğer böyleyse, Yeni Babil dönemine başka yılların da eklenmesi gerekirdi. Bu yüzden hem Babil kronikleri hem de ticari kayıtları içeren tabletler, Yeruşalim’in MÖ 587’de yıkıldığına dair kesin bir kanıt oluşturmaz. *

● Astronomiyle ilgili kayıtlar içeren tabletler.

Nedir? Bunlar Güneş’in, Ay’ın, gezegenlerin ve yıldızların konumlarını, belirli bir kralın hüküm sürdüğü yıl gibi tarihsel bilgilerle birlikte içeren çivi yazılı tabletlerdir. Örneğin aşağıda gösterilen astronomi günlüğünde, Kral Mukin-zeri’nin saltanatının ilk yılının birinci ayında bir ay tutulması olduğu kayıtlıdır.¹¹

Uzmanlar ne söylüyor? Uzmanlar, ay tutulmalarının olası zamanını tahmin edebilmek için Babillilerin kapsamlı çizelgeler ve şemalar geliştirdikleri konusunda hemfikirdir.¹²

Fakat Babilliler geçmişte meydana gelmiş ay tutulmalarının zamanını hesaplayabilirler miydi? Profesör John Steele şöyle diyor: “İlk tahminlerden bazılarının, metin derlendiği sırada geriye doğru hesap yapılarak ortaya çıkmış olması mümkündür.” (İtalikler tarafımızdan.)¹³ Astronomi haritalarının, kayıtlı  olaylardan kısa bir süre önce yapılan tahminleri içerdiğine inanan profesör David Brown, bunlardan bazılarının “MÖ 4. ve sonraki yüzyıllarda yazıcılar tarafından yapılan geriye dönük hesaplamalar” olabileceğini de kabul ediyor.¹⁴ Eğer bunlar geriye dönük hesaplamalarsa, başka kanıtlar tarafından doğrulanmadığı sürece tamamen güvenilir oldukları söylenebilir mi?

Ay tutulması belirli bir tarihte gerçekleştiyse bile bu, tabletin yazarının bu tarihte meydana geldiğini söylediği tarihsel bilginin doğru olduğu anlamına gelir mi? Her zaman değil. Bilgin R. J. van der Spek şöyle diyor: “Derlemeyi yapanlar tarihçi değil, astrologdu.” O, tabletlerin tarihi kayıtları içeren kısımlarının “oldukça gelişigüzel” olduğunu söylüyor ve bu gibi tarihi bilgileri “kullanırken dikkat edilmesi” gerektiği konusunda uyarıda bulunuyor.¹⁵

Belgeler ne gösteriyor? VAT 4956 numaralı tabletin ilk satırında şunlar yazar: “Babil Kralı Nabukadnezar’ın 37. yılı.”¹⁶ Ardından, Ay ve gezegenlerin, farklı yıldız ve takımyıldızlara göre konumlarını anlatan ayrıntılı betimlemeler yer alır. Bu tablette bir ay tutulmasından da bahsedilir. Bilginlere göre gök cisimlerinin bu konumları MÖ 568/567’de gerçekleşti, bu hesaba göre II. Nabukadnezar’ın Yeruşalim’i yıktığı 18. saltanat yılı, MÖ 587’ye denk gelir. Peki bu astronomi verileri kesin olarak, yalnızca MÖ 568/567 tarihine mi işaret eder?

Bu tablet, Babil takviminin üçüncü ayı olan Simanu’nun 15. gününde meydana geldiği hesaplanan bir ay tutulmasından söz eder. Gerçekten de MÖ 568’de bu Babil ayında, 4 Temmuz’a (Jülyen takvimine göre) denk gelen günde bir ay tutulması oldu. Bununla birlikte 20 yıl önce de, yani MÖ 588 yılının 15 Temmuz gününde de bir ay tutulması olmuştu.¹⁷

Eğer II. Nabukadnezar’ın 37. yılı MÖ 588 yılıysa, 18. yılı da MÖ 607 olmalıdır. Bu da, tam olarak Kutsal Kitap kronolojisinin Yeruşalim’in yıkılışı için verdiği tarihtir! ( Aşağıdaki zaman çizelgesine bakın.) Peki VAT 4956 tableti, MÖ 607 yılını doğrulayan başka bir kanıt sunar mı?

Daha önce bahsedilen tutulmaya ek olarak tablette, Ayla ilgili 13, gezegenlerle ilgili 15 farklı gözlem yer almaktadır. Bu gözlemler, Ay’ın ya da gezegenlerin, belirli yıldızlara ve takımyıldızlara göre konumlarını tarif eder.¹⁸ Ayrıca, hem Güneş’in hem de Ay’ın doğuşu ve batışı arasında sekiz zaman aralığı bulunmaktadır.^18a

Ay’ın konumları kesinlikle şaşmaz olduğundan, araştırmacılar VAT 4956’da bulunan, Ay’ın bu 13 farklı konumunu titizlikle analiz ettiler. Gök cisimlerinin geçmişte belirli bir tarihte bulundukları yeri gösterebilen bilgisayar programlarının yardımıyla elde ettikleri verileri incelediler.¹⁹ Peki sonuç ne oldu? Hesaplamalarda, Ay’ın bu farklı konumlarının tümü  MÖ 568/567 yılına denk gelmemekle birlikte tümü, yani 13’ü de, 20 yıl önceki konumlarla eşleşmektedir; bu da MÖ 588/587 yılına denk gelir.

Ay ile ilgili gözlemlerin, MÖ 568’den çok MÖ 588’e uyduğunu gösteren kayıtlardan biri de yandaki sayfada yer alan tablette bulunmaktadır. Bu tabletin 3. satırında, “9 [Nisanu] gecesi” Ay’ın belirli bir konumda olduğu yazar. Ancak bu olayı ilk başta MÖ 568 (astronomi takviminde –567) yılına tarihlendiren bilginler, Ay’ın MÖ 568’de “9 değil 8 Nisanu’da” o konumda olduğunu söylediler. Tabletin MÖ 568 yılına tarihlendirilmesini desteklemek için, yazarın yanlışlıkla “8” yerine “9” yazdığını öne sürdüler.²⁰ Ancak 3. satırda bulunan Ay’ın konumu, aslında MÖ 588 yılının 9 Nisanu günüyle tam olarak örtüşür.²¹

Açıkça görüldüğü gibi VAT 4956’da bulunan astronomi verilerinin çoğu, II. Nabukadnezar’ın 37. yılının, MÖ 588’e denk geldiğini gösterir. Bu nedenle tüm bunlar, tıpkı Kutsal Kitabın da belirttiği gibi Yeruşalim’in MÖ 607’de yıkıldığını destekler.

Kutsal Kitaba Neden Güvenebiliriz?

Günümüzde tarihçilerin büyük çoğunluğu Yeruşalim’in MÖ 587’de yıkıldığına inanıyor. Bununla birlikte Kutsal Kitap yazarlarından Yeremya ve Daniel, Yahudilerin 50 değil 70 yıl sürgünde kaldığını net bir şekilde belirtti (Yeremya 25:1, 2, 11; 29:10; Daniel 9:2). Bu sözler Yeruşalim’in MÖ 607’de yıkıldığını açık bir şekilde göstermektedir. Yukarıdaki kanıtların gösterdiği gibi bazı Kutsal Kitap dışı kaynaklar da bu sonucu desteklemektedir.

Uzmanlar Kutsal Kitabın doğruluğunu defalarca sorguladılar. Ancak daha fazla kanıt ortaya çıktıkça, Kutsal Kitap kayıtlarının doğruluğu tekrar tekrar görülüyor. * Kutsal Kitaba güvenenlerin geçerli nedenleri var. Onlar düşüncelerini Kutsal Kitabın tarihsel, bilimsel ve gelecekle ilgili sözlerinin doğruluğuna dair kanıtlara dayandırıyorlar. Böylece Kutsal Kitabın, Tanrı’nın ilham edilmiş Sözü olduğuna inanıyorlar (2. Timoteos 3:16). Bu kanıtları kendiniz için araştırmaya ne dersiniz? Siz de aynı sonuçlara ulaşabilirsiniz.

[Dipnotlar]

[Sayfa 23’teki çerçeve/çizelge]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

BABİL KRONİKLERİ: BOŞLUKLARLA DOLU BİR TARİH

Babil kroniklerindeki kayıt, yaklaşık 88 yıl sürdüğü tahmin edilen Yeni Babil döneminin yalnızca 35 yılını içerir.

□KRONİK KAYITLARIN OLMADIĞI BİR YIL

▪KRONİK KAYITLARIN OLDUĞU BİR YIL

BM 21901 BM 21946 BM 35382

↓ ↓ ↓ ↓

YENİ BABİL DÖNEMİ PERSLER

Nabopolassar II. Nabukadnezar Amel-Marduk Nabonidus

Neriglissar Labaşi-Marduk

↑ ↑ ↑

BM 25127 BM 22047 BM 25124

[Tanıtım notu]

BM 21901 ve BM 35382: Fotoğraf British Museum’ın izniyle çekilmiştir; BM 21946: Copyright British Museum; BM 22047, 25124, 25127: © The Trustees of the British Museum

[Sayfa 24’teki çerçeve/resim]

BM 32238 ASTRONOMİ GÜNLÜĞÜ

Bu tablette, ay tutulmalarının bir kaydı bulunmaktadır; fakat tablet ilkinden yaklaşık 400 yıl sonra gerçekleşen son ay tutulmasından sonra derlenmiştir. Tabletin yazarı bütün ay tutulmalarını gözlemlemediği için, daha öncekilerin ne zaman olduğunu belirlemek için matematik hesapları yapmış olabilir. Onun çıkarımlarını destekleyen ek kanıtlar olmadığı sürece, bu hesaplamalar kronolojik açıdan güvenilir bir bilgi kaynağı olmayabilir.

[Tanıtım Notu]

© The Trustees of the British Museum

 [Sayfa 26, 27’deki çerçeve/resimler]

VAT 4956’DA GERÇEKTEN NE YAZIYOR?

Neden önemli? Bu tabletin üçüncü satırında ilk ayın (Nisanu/​Nisan) ‘9. gününün gecesinde’ “Ay ß Virginis’in 1 arşın önünde duruyordu” diye yazar. Ancak 1915 yılında Neugebauer ve Weidner, MÖ 568 yılında (bu tarih Yeruşalim’in yıkılışı olarak MÖ 587 yılına işaret eder) “Ay’ın bu yıldızın bir arşın önünde durduğu gün 9 Nisan değil, 8 Nisan’dı” diye yazdılar (İtalikler tarafımızdan). Oysa Ay, MÖ 588 yılının 9 Nisan gününde tam olarak o konumdaydı; bu da MÖ 607 yılına işaret eder.

9. gün mü 8. gün mü olmalı?

(1) Fotoğrafta Akad sembolüyle yazılan 9 rakamı açıkça görülmektedir.

(2) Neugebauer ve Weidner bu çivi yazılı tabletin harf çevirisini yaparken “9” rakamını değiştirerek “8” yazdılar.

(3) Orijinal metindeki rakamın “9” olduğu sadece dipnotta belirtildi.

(4) Almanca’ya yaptıkları tercümede bile “8” rakamını kullandılar.

(5) 1988 yılında Sachs ve Hunger tabletteki metni olduğu gibi yayımladılar; “9” rakamını da aynen geçirdiler.

(6) Fakat yine de İngilizceye yaptıkları tercümede, ‘8 yerine yanlışlıkla 9’ yazıldığını ileri sürerek, değişikliği korudular.

[Tanıtım notu]

bpk /​ Vorderasiatisches Museum, SMB /​ Olaf M. Teßmer

 [Sayfa 28’deki çerçeve]

“Eski Yeruşalim Ne Zaman Yıkıldı? 2. Bölüm”den Notlar

1. Çivi yazısı, üçgen şeklindeki farklı işaretlerden oluşan bir yazı türüdür. Bu işaretler, bir yazıcı tarafından üçgen uçlu bir aletin yaş kil üzerine bastırılmasıyla oluşuyordu.

2. Assyrian and Babylonian Chronicles, A. K. Grayson, 1975, 2000 yeni baskı, sayfa 8.

3. Yeni Babil dönemi, Kalde hanedanından gelen kralların Babil İmparatorluğunda hüküm sürdüğü zaman, yani MÖ yedinci yüzyılda başladı. Bu dönemin ilk hükümdarı, II. Nabukadnezar’ın babası Nabopolassar’dı. Bu dönem, son kral olan Nabonidus’un MÖ 539’da Pers kralı Koreş tarafından tahttan indirilmesiyle sona erdi.

4. Neo-Babylonian Business and Administrative Documents, Ellen Whitley Moore, 1935, sayfa 33.

5. Archimedes, Volume 4, New Studies in the History and Philosophy of Science and Technology, “Observations and Predictions of Eclipse Times by Early Astronomers,” John M. Steele, 2000, sayfa 36.

6. Amel-Marduk 562-560 B.C.—A Study Based on Cuneiform, Old Testament, Greek, Latin and Rabbinical Sources. With Plates, Ronald H. Sack, 1972, sayfa 3.

7. BM 80920 ve BM 58872 numaralı tabletler Evil-merodak’ın tahta çıkış yılının dördüncü ve beşinci aylarına tarihlendirilmiştir. Sack tarafından yayımlanan, Amel-Marduk 562-560 B.C.—A Study Based on Cuneiform, Old Testament, Greek, Latin and Rabbinical Sources. With Plates, sayfa 3, 90, 106.

8. British Museum’da bulunan bu tablet (BM 55806) 43. yılın onuncu ayına tarihlendirildi.

9. BM 75106 ve BM 61325 tabletleri, hüküm süren Amel-Marduk’un son (ikinci) yılı olduğu düşünülen yılın yedinci ve onuncu aylarına tarihlendirilmiştir. Ancak BM 75489 numaralı tablet, onun ardılı olan Neriglissar’ın tahta çıkış yılının ikinci ayına tarihlendirilmiştir.—Catalogue of the Babylonian Tablets in the British Museum, Cilt VIII, (Sippar’dan 3 numaralı Tablet) Erle Leichty, J. J. Finkelstein ve C.B.F. Walker, 1988, sayfa 25, 35.

Catalogue of the Babylonian Tablets in the British Museum, Cilt VII, (Sippar’dan 2 numaralı Tablet) Erle Leichty ve A. K. Grayson, 1987, sayfa 36.

Neriglissar—King of Babylon, Ronald H. Sack, 1994, sayfa 232. Tabletin üzerinde yazan ay Ajaru (ikinci ay).

10. Neriglissar’ın örneğini ele alalım. Onunla ilgili kraliyet yazıtlarında, “Babil kralı Bel-şum-işkun’un oğlu” olduğu belirtiliyor (İtalikler tarafımızdan). Başka bir kayıt, Bel-şum-işkun’un, “hikmetli prens” olduğunu söylüyor. Orijinal dilde “prens” için kullanılan rubû kelimesi, “kral, hükümdar” anlamına da gelir. Neriglissar ve ondan önceki hükümdar olan Amel-Marduk’un saltanat dönemleri arasında zaman açısından tutarsızlık olduğuna göre, “Babil kralı” Bel-şum-işkun bu iki kral arasında hüküm sürmüş olabilir mi? Profesor R. P. Dougherty şunu kabul ediyor: “Neriglissar’ın asil soy ağacının kanıtları göz ardı edilemez.”—Nabonidus and Belshazzar—A Study of the Closing Events of the Neo-Babylonian Empire, Raymond P. Dougherty, 1929, sayfa 61.

11. Astronomical Diaries and Related Texts From Babylonia, Cilt V, Hermann Hunger, 2001, sayfa 2, 3.

12. Journal of Cuneiform Studies, Cilt 2, No: 4, 1948, “A Classification of the Babylonian Astronomical Tablets of the Seleucid Period,” A. Sachs, sayfa 282, 283.

13. Astronomical Diaries and Related Texts From Babylonia, Cilt V, sayfa 391.

14. Mesopotamian Planetary Astronomy-Astrology, David Brown, 2000, sayfa 164, 201,202.

15. Bibliotheca Orientalis, L N° 1/2, Januari-Maart, 1993, “The Astronomical Diaries as a Source for Achaemenid and Seleucid History,” R. J. van der Spek, sayfa 94, 102.

16. Astronomical Diaries and Related Texts From Babylonia, Cilt I, Abraham J. Sachs tarafından yazıldı, Hermann Hunger tarafından tamamlandı ve baskıya hazırlandı, 1988, sayfa 47.

17. Babylonian Eclipse Observations From 750 BC to 1 BC, Peter J. Huber ve Salvo De Meis, 2004, sayfa 186. VAT 4956 tabletine göre bu ay tutulması üçüncü Babil ayının 15. gününde gerçekleşti; bu da Simanu ayının 15 gün önce başladığını gösteriyor. Bu tutulma, Jülyen takvimine göre MÖ 588’in 15 Temmuz gününe denk geliyorsa, o halde Simanu ayının ilk günü MÖ 588’in 30 Haziran/1 Temmuz gününe denk gelmelidir. Bu yüzden yılın ilk Babil ayı (Nisanu), iki ay öncesinde, yani 2/3 Mayıs’ta başlamış olmalıdır. Normalde bu tutulmanın gerçekleştiği yılın 3/4 Nisan’da başlamış olması gerekirken, VAT 4956 tabletinin 6. satırında, bir önceki yılın 12. (son) ayından (Addaru) sonra, ekstradan bir ay eklendiği yazıyor. (Tablette şöyle yazıyor: “XII₂. ayın [onüçüncü ayın] 8.”) O halde, yeni yıl aslında 2/3 Mayıs’tan önce başlamamıştır. Böylece, MÖ 588’de gerçekleşen bu tutulmanın günü tabletteki verilerle örtüşmektedir.

18. Berichte über die Verhandlungen der Königl. Sächsischen Gesellschaft der Wissenschaften zu Leipzig; Cilt 67; 1 Mayıs, 1915; “Ein astronomischer Beobachtungstext aus dem 37. Jahre Nebukadnezars II” (An Astronomical Observer’s Text of the 37th Year Nebuchadnezzar II) makalesi, Paul V. Neugebauer ve Ernst F. Weidner, sayfa 67-76’da, Ay’ın belirli yıldızlara ya da takımyıldızlara göre konumuyla ilgili 13 farklı gözlemin bulunduğu anlatılmaktadır. Ayrıca gezegenlerle ilgili yapılan 15 farklı gözlem de listelenmiştir (Sayfa 72-76). Ay için kullanılan çivi yazısı işaret açık ve net olsa da, gezenlerin isimleri ve konumları için kullanılan işaretlerden bazıları net değildir. (Mesopotamian Planetary Astronomy—Astrology, David Brown, 2000, sayfa 53-57). Bu yüzden, gezegenlerle ilgili yapılan gözlemler yoruma açıktır ve bunlar farklı şekillerde açıklanabilir. Ay çok kolay izlenilebildiği için VAT 4956 tabletinde adı geçen ve Ayla bağlantısı olan diğer gök cisimleri tespit edilebilir ve bu gök cisimlerinin konumları neredeyse tam olarak tarihlendirilebilir.

18a. Bu zaman aralıkları (“üçlü Ay ölçümleri”) örneğin, ayın ilk gününde Güneş’in batışından Ay’ın batışına kadar olan sürede ve ay içindeki başka iki devrede yapılan ölçümlerdir. Bilim insanları bu zaman ölçülerini takvim tarihleriyle eşleştirdiler. (“The Earliest Datable Observation of the Aurora Borealis,” F. R. Stephenson ve David M. Willis, Under One Sky—Astronomy and Mathematics in the Ancient Near East, John M. Steele ve Annette Imhausen, 2002, sayfa 420-428). Eski dönemlerdeki gözlemciler bu devreyi ölçmek için bir tür saat kullanırdı. Fakat bu gibi ölçümler güvenilir değildi (Archimedes, Volume 4, New Studies in the History and Philosophy of Science and Technology, “Observations and Predictions of Eclipse Times by Early Astronomers,” John M. Steele, 2000, sayfa 65, 66). Öte yandan Ay’ın diğer gökcisimlerine göre konumu, daha kesin bir şekilde hesaplanırdı.

19. Bu analizler, TheSky6™ adlı bir astronomi yazılım programıyla yapıldı. Ayrıca, Cartes du Ciel/​Sky Charts (CDC) adlı kapsamlı bir ücretsiz yazılım programıyla ve ABD Denizcilik Gözlemevi tarafından sağlanan bir tarih çevirme programıyla desteklendi. Gezegenlerin konumları için kullanılan çivi yazısı işaretler yoruma açık olduğu ve farklı şekilde açıklanabileceği için bu konumlar, astronomi günlüğünün vermek istediği yılı tespit etmek üzere araştırmada kullanılmadı.

20. Berichte über die Verhandlungen der Königl. Sächsischen Gesellschaft der Wissenschaften zu Leipzig (Reports Regarding the Discussions of the Royal Saxonian Society of Sciences at Leipzig); Cilt 67; 1 Mayıs, 1915; “Ein astronomischer Beobachtungstext aus dem 37. Jahre Nebukadnezars II, (-567/66)” (An Astronomical Observer’s Text of the 37th Year Nebuchadnezzar II), Paul V. Neugebauer ve Ernst F. Weidner, sayfa 41.

21. VAT 4956 tabletinin üçüncü satırında şöyle yazıyor: “Ay, ß Virginis’in 1 arşın [veya 2 derece] önünde duruyordu.” Önceden söz edilen analizlere göre 9 Nisanu’da Ay, ß Virginis yıldızının 2°04ʹ önünde ve 0° aşağısındaydı. Her iki veri arasında tam bir eşleşme olduğu kabul edildi.

[Sayfa 25’teki çizelge]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

 VAT 4956 YERUŞALİM’İN YIKILIŞI İÇİN HANGİ TARİHE İŞARET EDER, MÖ 587’YE Mİ YOKSA MÖ 607’YE Mİ?

▪ Bu tablet Kral II. Nabukadnezar’ın 37. saltanat yılında meydana gelen astronomi olaylarını anlatır.

▪ II. Nabukadnezar Yeruşalim’i 18. saltanat yılında yıktı (Yeremya 32:1).

Eğer II. Nabukadnezar’ın

37. yılı MÖ 568 ise,

o zaman Yeruşalim

MÖ 587 yılında

587 ← ← yıkılmış olmalı.

MÖ 610 600 590 580 570 560

607 ← ← Eğer 37. yılı MÖ 588 ise, o zaman Yeruşalim

Kutsal Kitap kronolojisinin de gösterdiği yıl

olan MÖ 607’de yıkılmış olmalı.

▪ VAT 4956 MÖ 607 yılına daha ikna edici şekilde işaret ediyor.

[Sayfa 22’deki resim tanıtım notu]

Fotoğraf British Museum’ın izniyle çekilmiştir