Bölüm Sekiz

Aslanların Pençesinden Kurtuldu!

1, 2. (a) Med Darius geniş bir alana yayılan imparatorluğunu nasıl örgütledi? (b) Satrapların görev ve yetkilerini anlatın.

BABİL düşmüştü! Bir dünya kudreti olarak yüz yıldır süren ihtişamı birkaç saat içinde sona ermişti. Yeni bir çağ, Med-Pers çağı başlıyordu. Belşatsar’dan sonra tahta oturan Med Darius artık zorlu görevlerle karşı karşıyaydı. Geniş bir alana yayılan imparatorluğunu örgütlemesi gerekiyordu.

² Darius’un yaptığı ilk işlerden biri 120 satrap atamak oldu. Satraplık yapanların bazen kralın akrabaları arasından seçildiği sanılıyor. Her ne ise, satraplardan her biri imparatorluğun büyük eyaletlerinden birini ya da daha küçük bir idari birimi yönetiyordu. (Daniel 6:1) Vergi toplamak ve kraliyet sarayına haraç göndermek de satrapın görevleri arasındaydı. Satraplar zaman zaman kralın gezici müfettişleri tarafından denetleniyorlarsa da oldukça büyük yetkiye sahiptiler. Satrap unvanı “kralın koruyucusu” anlamına geliyordu. Kendi eyaletleri içinde neredeyse mutlak güce sahip birer vasal kral sayılıyorlardı.

3, 4. Darius, Daniel’i neden kayırdı ve onu hangi konuma getirdi?

³ Daniel’in bu yeni düzenlemedeki rolü ne olacaktı? Med Darius artık doksanını geçmiş olan bu yaşlı Yahudi peygamberi görevden alacak mıydı? Kesinlikle hayır! Darius, Daniel’in Babil’in düşüşünü tam bir doğrulukla önceden bildirdiğinin ve bir olayı önceden bildirebilmek için insanüstü bir sezgi gücü gerektiğinin hiç kuşkusuz farkındaydı. Üstelik Daniel, Babil’de sürgün  yaşayan çeşitli topluluklara nasıl davranılacağı konusunda da yılların tecrübesine sahipti. Darius’un niyeti yeni aldığı toprakların tebaalarıyla barışçı ilişkiler sürdürmekti. Bu nedenle Daniel gibi anlayışlı ve deneyimli birinin danışman olarak yanında bulunmasını kuşkusuz istiyordu. Hangi konumda?

⁴ Darius’un Yahudi sürgün Daniel’i satrap olarak görevlendirmesi bile yeterince şaşırtıcı olacakken onu, satrapların gözetiminden sorumlu üç vezirden biri yapma kararını bildirmesinin ne büyük bir kargaşaya yol açtığını tahmin edebilirsiniz! Bununla da kalmadı; Daniel, çok farklı biri olduğunu kanıtlayarak diğer vezirlerden “üstün” de oldu. Gerçekten, onda “âlâ bir ruh” bulundu. Hatta Darius’un niyeti onu başvezir yapmaktı.—Daniel 6:2, 3.

5. Diğer vezir ve satraplar Daniel’in atanmasına ne tepki göstermiş olmalı, neden?

⁵ Diğer vezirler ve satraplar öfkeden köpürmüş olmalı. Onlar ne Medialı, ne Persialı, ne de kraliyet ailesinden olan Daniel’in kendilerinden daha yetkili bir konumda bulunması fikrine bile dayanamıyorlardı! Darius kendi vatandaşları, hatta ailesi dururken bir yabancıyı böylesine önemli bir konuma nasıl yükseltebilirdi? Böyle bir hareket haksızlık gibi görünmüş olmalı. Ayrıca satraplar belli ki, Daniel’in dürüstlüğünün rüşvet ve yolsuzluklarına set çekeceğini düşünüyor ve bundan hiç hoşlanmıyorlardı. Buna rağmen vezirler ve satraplar söz konusu mesele hakkında Darius’a yaklaşmaya cüret edemiyorlardı. Ne de olsa Darius Daniel’e çok değer veriyordu.

6. Vezirler ve satraplar Daniel’i nasıl gözden düşürmeye çalıştılar, çabaları neden boşa gitti?

⁶ Böylece bu kıskanç politikacılar birlikte bir komplo  hazırladılar. “Daniele karşı ülke işleri yüzünden şikâyet fırsatı aramağa çalıştılar.” Onun sorumluluklarını yerine getiriş tarzında bir kusur var mıydı? Acaba o dürüstlükten sapmış mıydı? Vezirler ve satraplar Daniel’in görevinde ihmalcilik ya da yolsuzluk yaptığını gösteren hiçbir kanıt bulamadılar. “Bu Daniele karşı, kendi Allahının şeriati yüzünden bulmazsak, ona karşı şikâyet fırsatı bulmıyacağız” diye düşündüler. Ve böylece bu hilekâr adamlar bir komplo kurdular. Bunun Daniel’in sonunu getireceğini düşündüler.—Daniel 6:4, 5.

CANİCE BİR KOMPLO GİRİŞİMİ

7. Vezirler ve satraplar krala hangi öneride bulundular ve bunu nasıl bir tavırla yaptılar?

⁷ Vezirlerle satraplardan oluşan maiyeti Darius’un başına “üşüştü.” Burada kullanılan Aramca terim müthiş bir kargaşanın çıktığı fikrini veriyor. Anlaşılan, bu adamlar Darius’a bildirmeleri gereken çok acil bir mesele varmış gibi bir izlenim uyandırdılar. Söylediklerine samimiyetle inanmış görünürlerse ve derhal harekete geçilmesi gereken bir durum varmış gibi davranırlarsa, Darius’un büyük ihtimalle önerilerini soruşturmadan kabul edeceğini düşünmüş olabilirler. Böylece hemen konuya girip şunları dediler: “Bir ilâhtan, veya insandan, senden başkasından, ey kıral, kim otuz güne kadar bir dilekte bulunursa, aslanlar çukuruna atılsın diye, bir kıral kanunu, ve kuvvetli bir yasak konmak üzre, ülkenin bütün vezirleri, kaymakamları, ve satrapları, öğütçüleri ve valileri, bir arada danıştılar.” *—Daniel 6:6, 7.

8. (a) Yasa önerisi neden Darius’un hoşuna gitmiş olmalı? (b) Vezirlerin ve satrapların asıl niyeti neydi?

 ⁸ Tarihsel kayıtlar, Mezopotamya’da kralları tanrı olarak görüp onlara tapınmanın yaygın olduğunu doğrular. Bu nedenle söz konusu öneri kuşkusuz Darius’un gururunu okşadı. Ayrıca o, bu önerinin kendine sağlayacağı avantajı da fark etmiş olabilir. Darius’un, Babil’de yaşayanların gözünde bir yabancı ve yeni bir kral olduğunu unutmayın. Bu yeni yasa onun kral olarak yerini sağlamlaştıracaktı, Babil’de yaşayan halkları vefalarını açıkça göstermeye ve yeni rejimi desteklemeye teşvik edecekti. Ne var ki, vezirler ve satraplar bu fermanı çıkarmasını önerirken aslında kralın iyiliğiyle hiç mi hiç ilgilenmiyorlardı. Onların asıl niyeti Daniel’i tuzağa düşürmekti, çünkü onun damdaki odasının açık pencereleri önünde Tanrı’ya günde üç defa dua etme âdetini biliyorlardı.

9. Yeni yasa Yahudi olmayanların çoğu için neden sorun yaratmadı?

⁹ Duaya konulan bu kısıtlama Babil’deki tüm dinsel topluluklar için sorun yaratacak mıydı? Özellikle bu yasaklama sadece bir ay süreceğinden mutlaka sorun çıkması gerekmiyordu. Üstelik Yahudi olmayanlardan pek azı bir insana belli süre tapınmayı bir uzlaşma sayacaktı. Bir Mukaddes Kitap bilgini şunları bildiriyor: “Krala tapınma, putperest milletlerin çoğu için hiç de garip bir istem değildi; bu nedenle Babillilerden bir tanrıya göstermeleri gereken saygıyı bir fatihe, Med Darius’a göstermeleri istendiğinde hemen buna itaat ettiler. Böyle bir isteğe içerleyenler yalnızca Yahudilerdi.”

10. Medler ve Persler krallarının çıkardığı yasaya ne gözle bakıyorlardı?

¹⁰ Her ne ise, Darius’un başına üşüşenler ona “yasağı koy, Medlerin ve Farsların değişmez kanununa göre yazıyı imza et de, değişmesin” diye ısrarda bulundular. (Daniel 6:8) Genel olarak eski Doğu’da kralın her isteği  mutlak kabul edilirdi. Bu sayede onun yanılmaz olduğu inancı yaşatılıyordu. Masum insanların ölümüne neden olabilecek bir yasa bile yürürlükte kalmak zorundaydı!

11. Darius’un fermanı Daniel’i nasıl etkileyecekti?

¹¹ Daniel’i aklına bile getirmeyen Darius buyruğu imzaladı. (Daniel 6:9) Bunu yapmakla hiç farkında olmadan en değer verdiği vezirinin ölüm hükmünü imzalamış oldu. Evet, bu ferman kuşkusuz Daniel’i etkileyecekti.

DARİUS ALEYHTE HÜKÜM VERMEK ZORUNDA KALDI

12. (a) Daniel yeni yasanın çıktığını öğrenir öğrenmez ne yaptı? (b) Kimler Daniel’i seyrediyordu, neden?

¹² Çok geçmeden Daniel duayı kısıtlayan bir yasanın çıktığını öğrendi. Hemen evine gitti ve pencereleri Yeruşalim’e doğru açılan damdaki odasına çıktı. * “Orada önceleri yaptığı gibi” Tanrı’ya dua etmeye başladı. Daniel herhalde yalnız olduğunu sanıyordu, oysa komplocular onu seyrediyorlardı. Birdenbire odaya “üşüştüler.” Bunu hiç kuşkusuz Darius’un başına üşüştüklerinde olduğu gibi heyecanlı bir tavırla yaptılar. Şimdi ‘Daniel’in Tanrısının önünde dua edip yalvardığını’ kendi gözleriyle görüyorlardı. (Daniel 6:10, 11) Vezirler ve satraplar, Daniel’i kralın önünde suçlamaya yetecek delili bulmuşlardı.

13. Daniel’in düşmanları krala hangi haberi verdiler?

¹³ Daniel’in düşmanları Darius’a sinsice şunu sordular: “Bir ilâhtan, veya bir insandan, senden başkasından, ey kıral, otuz güne kadar bir şey diliyen her adam aslanlar çukuruna atılsın diye, sen bir yasak imza etmedin  mi?” Darius “Medlerin ve Farsların değişmez kanununa göre bu söz doğrudur” cevabını verdi. Bunun üzerine komplocular hemen konuya girdiler. “Yahuda sürgünlerinden o Daniel, seni, ey kıral, ve imza ettiğin yasağı saymıyor, ve günde üç defa duasını ediyor.”—Daniel 6:12, 13.

14. Vezirlerin ve satrapların Daniel’e “Yahuda sürgünlerinden” biri olarak değinmelerinin nedeni anlaşılan neydi?

¹⁴ Vezirlerin ve satrapların Daniel’e “Yahuda sürgünlerinden” biri olarak değinmeleri anlamlıdır. Anlaşılan onlar Darius’a, böylesine önemli bir konuma yükselttiği Daniel’in aslında Yahudi bir köleden başka bir şey olmadığını vurgulamak istiyorlardı. Onlar, kral ne düşünürse düşünsün, basit bir kölenin kuşkusuz bu yasadan muaf olmadığına inanıyorlardı.

15. (a) Darius vezirlerin ve satrapların getirdiği habere ne tepki gösterdi? (b) Vezirler ve satraplar Daniel’i hor gördüklerini başka hangi yolla da gösterdiler?

¹⁵ Vezirler ve satraplar belki, zekice yaptıkları dedektiflikten dolayı kralın kendilerini ödüllendireceğini umuyorlardı. Eğer böyle düşündülerse, bir sürprizle karşılaşacaklardı. Darius kendisine getirdikleri haberden fena halde rahatsız olmuştu. Daniel’e öfkeleneceği veya onu derhal aslanlar çukuruna attıracağı yerde bütün gününü onu kurtarmaya çalışmakla geçirdi. Fakat çabaları boşa gitti. Komplocular çok geçmeden geri geldiler ve utanmazca Daniel’in kanını istediler.—Daniel 6:14, 15.

16. (a) Darius, Daniel’in Tanrısına neden saygı duyuyordu? (b) Darius, Daniel ile ilgili neyi umuyordu?

¹⁶ Darius bu konuda hiçbir seçeneği kalmadığını düşündü. Ne yasa iptal edilebilir, ne de Daniel’in “suçu” bağışlanabilirdi. Darius’un Daniel’e tüm söyleyebileceği sadece “durmadan kendisine kulluk ettiğin Allahın, seni o kurtaracaktır” oldu. Anlaşılan Darius  Daniel’in Tanrısına saygı duyuyordu. Daniel’e Babil’in düşüşünü önceden bildirme gücünü veren Yehova’ydı. Tanrı ona kendisini diğer vezirlerden farklı kılan “âlâ bir ruh” da vermişti. Darius’un belki, yine bu Tanrı’nın yıllar önce üç İbrani genci alev alev yanan fırından kurtardığından da haberi vardı. Kral imzaladığı yasayı iptal edemediğinden, herhalde Yehova’nın şimdi de Daniel’i kurtaracağını umuyordu. Böylece Daniel aslanlar çukuruna atıldı. * Sonra “bir taş getirilip çukurun ağzına konuldu, ve Danielden ötürü hiç bir şey değişmesin diye, kıral kendi mühür yüzüğü ile, ve büyük adamlarının mühür yüzüğü ile taşı mühürledi.”—Daniel 6:16, 17.

OLAYLAR ÇARPICI BİÇİMDE TERSİNE DÖNÜYOR

17, 18. (a) Darius’un Daniel’in durumuna üzüldüğünü gösteren nedir? (b) Kral ertesi sabah aslanlar çukuruna tekrar gittiğinde ne oldu?

¹⁷ Darius kederli bir halde sarayına döndü. Eğlenecek durumda olmadığından önüne saz ekibi getirilmedi. Darius bütün geceyi ağzına hiçbir şey koymadan uykusuz geçirdi. “Uykusu kaçtı.” Şafak söker sökmez aceleyle aslanlar çukuruna gitti. Kederli bir sesle şöyle feryat etti: “Ey Daniel, hay Allahın kulu, durmadan kendisine kulluk ettiğin Allahın, aslanlardan seni kurtarabildi mi?” (Daniel 6:18-20) Cevap gelince hem rahatladı, hem de hayretler içinde kaldı!

¹⁸ “Ey kıral, ebediyen yaşa!” Daniel’in bu saygı dolu selamı krala karşı hiçbir düşmanlık beslemediğini gösterdi. Çektiği ezanın Darius’tan değil, kıskanç vezirlerden ve satraplardan kaynaklandığının bilincindeydi. (Matta 5:44; Resullerin İşleri 7:60 ile karşılaştırın.) Daniel devamen şunları dedi: “Allahım kendi meleğini gönderdi,  ve aslanların ağzını kapadı, ve bana dokunmadılar; çünkü onun önünde bende suç bulunmadı; ve senin önünde de, ey kıral, zararlı bir iş yapmadım.”—Daniel 6:21, 22.

19. Darius vezirler ve satraplar tarafından nasıl aldatılıp kullanılmıştı?

¹⁹ Bu sözler Darius’un vicdanını oldukça sızlatmış olmalı. Daniel’in aslanlar çukuruna atılmayı hak edecek bir davranışta bulunmadığını başından beri biliyordu. Darius, vezirlerin ve satrapların Daniel’i öldürtmek amacıyla komplo düzenlediklerinin ve bencil amaçlarına erişmek üzere kendisini kullandıklarının çok iyi farkındaydı. Onlar ‘krallığın bütün vezirlerinin’ bu fermanın çıkmasını salık verdiğini ısrarla söyleyerek, sanki bu meselede Daniel’e de danışılmış gibi bir imada bulunmuşlardı. Darius bu kurnaz ve hilekâr adamların hesabını sonra görecekti. Fakat önce Daniel’in aslanlar çukurundan çıkarılması için emir verdi. Mucize sonucu, Daniel bir tırmık yarası bile almamıştı!—Daniel 6:23.

20. Daniel’in hain düşmanlarının başına ne geldi?

²⁰ Daniel’in kurtarılmasından sonra, Darius’un ilgilenmesi gereken başka bir iş daha vardı. “Kıral emretti, ve Daniel’den şikâyet etmiş olan o adamları getirdiler, ve onları, oğullarını ve karılarını, aslanlar çukuruna attılar; ve daha çukurun dibine varmadan, aslanlar onları kaptılar, ve bütün kemiklerini kırdılar.” *—Daniel 6:24.

21. Suç işleyenlerin aile fertlerine gösterilen davranışlar açısından Musa Kanunu ile bazı eski kültürlerin yasaları arasında hangi tezat vardı?

²¹ Yalnızca komplocuları değil, karılarını ve çocuklarını da öldürtmek aşırı sert bir ceza gibi görünebilir.  Buna tezat olarak, Tanrı’nın peygamber Musa aracılığıyla verdiği Kanun şunu diyordu: “Oğullar için babalar öldürülmiyecekler, ve babalar için oğullar öldürülmiyeceklerdir; herkes kendi suçu için öldürülecektir.” (Tesniye 24:16) Ne var ki, bazı eski kültürlerde ciddi bir suç işlendiğinde, suç işleyenin yanı sıra aile fertlerini de öldürmek olağandı. Bu belki, aile fertlerinin sonradan öç almaya kalkışmaması için yapılıyordu. Bununla birlikte, vezirlerin ve satrapların ailelerine karşı girişilen bu eylemle Daniel’in hiçbir ilgisi yoktu. Herhalde o, bu kötü adamların ailelerinin başına getirdikleri felakete üzülüyordu.

22. Darius hangi yeni duyuruda bulundu?

²² Entrikacı vezirler ve satraplar ortadan kaldırıldı. Darius şu duyuruda bulundu: “Ferman ediyorum ki, bütün kırallığım ülkesi içinde bulunan insanlar, Danielin Allahından titresinler ve korksunlar; çünkü o hay Allahtır, ve ebetlerce kaimdir, ve yıkılmıyacak kırallık onun kırallığıdır, ve saltanatı sona kadar sürer. Kurtarır ve azat eder, ve göklerde ve yerde alâmetler ve hârikalar işler; aslanların pençesinden Danieli kurtaran odur.”—Daniel 6:25-27.

TANRI’YA SADAKATLE KULLUK EDİN

23. Daniel dünyevi işi açısından hangi örneği bıraktı; biz nasıl onun gibi olabiliriz?

²³ Daniel, çağımızda Tanrı’ya hizmet eden herkese şahane bir örnek bıraktı. Davranışlarında hiçbir zaman kınanacak bir yön yoktu. Dünyevi işinde “sadıktı, ve kendisinde ne bir yanlışlık, ne de suç bulundu.” (Daniel 6:4) Aynı şekilde, İsa’nın bir takipçisi de işinde çalışkan olmalı. Bu, büyük bir hevesle maddi servet peşinde koşan insafsız bir iş adamı ya da kariyerinde yükselmek üzere başkalarını basamak olarak kullanan biri olmak anlamına gelmez. (I. Timoteos 6:10) Kutsal Yazılar İsa’ nın bir takipçisinden dünyevi sorumluluklarını ‘Yehova’ya yapar gibi’ dürüstçe ve tüm benliğiyle yerine getirmesini ister.—Koloseliler 3:22, 24; Titus 2:7, 8; İbraniler 13:18.

24. Daniel tapınma konusunda uzlaşmadığını nasıl kanıtladı?

²⁴ Daniel, tapınma konusunda asla uzlaşmayan biriydi. Onun dua etme alışkanlığı herkes tarafından biliniyordu. Üstelik vezirler ve satraplar Daniel’in, tapınmasını ciddiye aldığını çok iyi biliyorlardı. Aslında onlar yasalarca yasaklansa da onun bu alışkanlığını sürdüreceğine inanıyorlardı. İsa’nın günümüzdeki takipçileri için ne şahane bir örnek! Onlar da Tanrı’ya tapınmayı hayatlarında ilk plana koymalarıyla tanınmışlardır. (Matta 6:33) Gözlemciler bunu hemen fark etmelidirler, çünkü İsa, takipçilerine şu emri verdi: “Sizin ışığınız insanların önünde böyle parlasın da, sizin iyi işlerinizi görsünler, ve göklerde olan Babanıza hamdetsinler.”—Matta 5:16.

25, 26. (a) Kimileri Daniel’in davranış tarzı hakkında hangi sonuca varabilir? (b) Daniel dua alışkanlığında herhangi bir değişiklik yapmayı neden uzlaşmayla bir tutuyordu?

²⁵ Kimileri belki şöyle diyecek: Daniel Yehova’ya 30 gün gizlice dua etseydi eza görmekten kurtulabilirdi. Nasıl olsa, Tanrı tarafından işitilebilmek için özel bir duruş biçimi ya da yer talep edilmiyor. Yehova yürekten geçenleri bile anlayabilir. (Mezmur 19:14) Oysa Daniel dua alışkanlığında herhangi bir değişiklik yapmayı herhalde uzlaşmayla bir tutuyordu. Neden?

²⁶ Daniel’in dua etme alışkanlığı çok iyi bilindiğinden, bundan aniden vazgeçseydi nasıl bir izlenim uyandırırdı? Onu izleyenler, Daniel’de insan korkusu olduğu ve kralın buyruğunun Yehova’nın yasasına üstün geldiği sonucuna varabilirlerdi. (Mezmur 118:6) Oysa Daniel davranışlarıyla Yehova’ya özel bağlılık  gösterdiğini kanıtladı. (Tesniye 6:14, 15; İşaya 42:8) Tabii, bunu yaparken kralın yasasını saygısızca hiçe saymadı. Ancak, uzlaşarak sinmedi de. Aynen “önceleri yaptığı gibi” damdaki odasında dua etmeye devam etti.

27. Bugün Tanrı’nın hizmetçileri şu açılardan nasıl Daniel gibi davranabilirler: (a) üstün otoritelere tabi olmak? (b) insanlardan ziyade hükümdar olarak Tanrı’ya itaat etmek? (c) tüm insanlarla barış içinde yaşamaya çalışmak?

²⁷ Bugün Tanrı’nın hizmetçileri Daniel’in örneğinden ders alabilirler. İçinde yaşadıkları ülkenin yasalarına itaat ederek “hükûmetlere tâbi” olmaya devam ederler. (Romalılar 13:1) Ne var ki, insan yasaları Tanrı’nınkilerle çeliştiğinde, cesaretle “insanlardan ziyade Allaha itaat etmek gerektir” diyen İsa’nın resullerinin tavrını takınırlar. (Resullerin İşleri 5:29) Bunu yaparken kimseyi ayaklanmaya veya isyana teşvik etmezler. Amaçları yalnızca, ‘Tanrı’nın yoluna tam bir bağlılıkla sakin ve huzurlu bir yaşam sürmek’ üzere her tür insanla barış içinde yaşamaktır.—I. Timoteos 2:1, 2, Müjde; Romalılar 12:18.

28. Daniel Yehova’ya nasıl “durmadan” kulluk etti?

²⁸ Darius iki olayda da Daniel’in Tanrı’ya “durmadan” kulluk ettiğini söyledi. (Daniel 6:16, 20) “Durmadan” diye tercüme edilen Aramca sözcüğün kökü “bir daire içinde hareket etmek” anlamına gelir. Devamlı bir çevrim ya da süreklilik fikrini verir. Daniel’in bütünlüğü böyleydi. İzleyeceği yol önceden kestirilebilirdi. İster küçük ister büyük denemelerle karşılaşsın, Daniel’in tavrı konusunda hiç şüphe yoktu. Yehova’ya vefa ve sadakat göstererek uzun yıllardan beri sergilediği davranış tarzını yine sürdüreceği kesindi.

29. Bugün Yehova’nın hizmetçileri Daniel’in sadık davranış tarzından nasıl yararlanabilirler?

²⁹ Tanrı’nın bugünkü hizmetçileri Daniel’in davranış  tarzını izlemek isterler. Aslında resul Pavlus İsa’nın tüm takipçilerine, Tanrı’dan korkar eski adamların örneğini düşünmelerini öğütledi. İmanla onlar “salâh işlediler, vaitlere nail oldular” ve “aslanların ağızlarını kapadılar”; ikinci ifadeyle Daniel’in örneğine dikkat çekildiği bellidir. Bugün Yehova’nın hizmetçileri olarak bizler de Daniel’inkine benzer bir iman ve kararlılık göstererek “önümüze konulan koşuyu sabırla koşalım.”—İbraniler 11:32, 33; 12:1.

[Dipnotlar]

DİKKAT ETTİNİZ Mİ?

• Med Darius neden Daniel’i yüksek bir konuma getirmeye karar verdi?

• Vezirler ve satraplar sinsice hangi komployu kurdular? Yehova Daniel’i nasıl kurtardı?

• Daniel’in sadakat örneğine dikkat etmekle neler öğrendiniz?

[Sorular]

 [Sayfa 114’teki tam sayfa resim]

 [Sayfa 121’deki tam sayfa resim]

[Sayfa 127’deki resim]

Daniel Yehova’ya “sadakatle” kulluk etti. Siz de ediyor musunuz?