Ndzima 15

Ku Tlhelela Eka Xikwembu Xa Ntiyiso

“Ndzi mi nyika nawu lowuntshwa ndzi ri: Rhandzanani! Kukotisa leswi mina ndzi mi rhandzeke, rhandzanani na n’wina. Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.”—Yohane 13:34, 35.

1, 2. Byi fanele byi va byihi vuyelo bya rirhandzu eka Vakriste va ntiyiso?

 HI MARITO wolawo, Yesu u simeke mfungho wa lava tivulaka valandzeri va yena va ntiyiso. Rirhandzu ra Vukriste a ri fanele ri tlula ku avana ka tinxaka, swivongo ni ka vutiko. A ri ta lava leswaku Vakriste va ntiyiso va nga vi “va misava,” hi laha Yesu a a ri ha kona, naswona a hi wa “misava.”—Yohane 17:14, 16; Varhoma 12:17-21.

² Xana Mukriste u tikombisa njhani a nga ri wa “misava”? Hi xikombiso, xana u fanele a endlisa ku yini eka tipolitiki, mindzhundzunuko ni tinyimpi ta minkarhi ya hina leswi vangaka mpfilumpfilu? Yohane muapostola wa Mukriste u tsarile, ku pfumelelana ni marito ya Yesu lama nga laha henhla a ku: “Un’wana ni un’wana la nga endliki leswo lulama, kumbe loyi a nga rhandziki makwavo, a hi wa Xikwembu. Rito leri hi ri tweke ku sukela eku sunguleni, hi leswaku hi fanele ku rhandzana.” Naswona Yesu hi yexe u hlamuserile leswaku ha yini vadyondzisiwa va yena va nga lwelanga ku n’wi kutsula, a ku: “Mfumo wa mina a hi wa misava leyi; loko a wu ri wa misava leyi, malandza ya mina a ma ta lwa . . . kambe hilaha swi nga hakona, mfumo wa mina a hi wa laha hansi.” Hambi loko vutomi bya Yesu byi ri ekhombyeni, malandza wolawo a ma katsekanga eku lulamiseni ka nkwetlembetano hi ku ya hi tindlela ta ku lwa ta misava.—1 Yohane 3:10-12; Yohane 18:36.

3, 4. (a) Xana Esaya u profete yini malunghana ni ‘xiphemu xo hetelela xa masiku’? (b) Hi swihi swivutiso leswi lavaka nhlamulo?

 ³ Ku tlula malembe ya 700 emahlweni ka Kriste, Esaya u profetile leswaku vanhu va matiko hinkwawo a va ta hlengeletana evugandzerini bya ntiyiso bya Yehova naswona a va nga ha ta dyondza nyimpi. U te: “Eminkarhini ya makumu, ku ta humelela leswaku ntshava ya yindlu ya Israyele yi ta vekiwa enhlohlorhini ya tintshava, . . . kutani matiko hinkwawo ma ta talela kona. Matiko layo tala ma ta ta kona, ma ku: Tanani, hi ta tlhandlukela ntshaveni ya Yehova, endlwini ya Xikwembu xa Yakobo; xi ta hi dyondzisa tindlela ta xona, kutani hi ta famba emintileni ya xona. Hikuva nawu wu ta huma eSiyoni, ni rito ra Yehova ri ta huma eYerusalema. Kutani Xikwembu xi ta lamula matiko, xi ta avanyisa matiko layo tala ngopfu. Hi mabanga ya vona va ta fula swikomu, hi matlhari ya vona va ta fula masikeri; tiko ri nga ka ri nga ha lwi ni rin’wana, kutani a ku nga ha dyondzisiwi ku lwa.” *—Esaya 2:2-4.

⁴ Hi byihi eka vukhongeri hinkwabyo bya misava lebyi xiyekaka eku fikeleleni ka swilaveko leswi? I vamani lava aleke ku dyondza nyimpi ku nga khathariseki swigwevo swa makhotso, mixaxa ya nxaniso ni rifu?

Rirhandzu Ra Vukriste Ni Vukala-tlhelo

5. Hi yihi rhekhodo ya vukala-tlhelo bya Vukriste leyi Timbhoni ta Yehova ti yi akeke ha un’we-un’we, naswona hikwalaho ka yini?

⁵ Timbhoni ta Yehova ta tiveka emisaveni hinkwayo hi xiyimo xa tona ha un’we-un’we xa ripfalo xa vukala-tlhelo bya Vukriste. Va tiyisele makhotso, mixaxa ya nxaniso, ku kayakayisiwa, ku hlongoriwa ni ku xanisiwa eka lembe xidzana ra vu-20 hinkwaro hi mhaka ya leswi va aleke ku lan’wa rirhandzu ra vona ni vun’we tanihi bandlha ra misava hinkwayo ra Vakriste lava kokeriweke eka Xikwembu. Le Jarimani ra Manazi hi nkarhi wa malembe ya 1933-45, kwalomu ka Timbhoni ta gidi ti file naswona magidi ma khotsiwile, hikwalaho ka ku ala ka tona ku seketela matshalatshala ya  Hitler ya nyimpi. Hi ku fanana, le Spain, khale ka tiko ra Vufasisi, ehansi ka Franco, madzana ya Timbhoni ta vantshwa ti ye khotsweni naswona to tala ti hete avhareji ya malembe ya khume un’wana ni un’wana emakhotsweni ya swa nyimpi ematshan’wini yo dyondza nyimpi. Ku ta fikela namuntlha, ematikweni yo hlayanyana, Timbhoni ta vantshwa ta Yehova ta xaniseka emakhotsweni hikwalaho ka xiyimo xa tona xa vukala-tlhelo bya Vukriste. Hambi swi ri tano, Timbhoni ta Yehova a ti lwisani ni tihulumendhe eka minongonoko ya tona ya nyimpi. Vukala-tlhelo lebyi tiyeke bya Timbhoni etimhakeni ta politiki byi ve swin’wana swa swiaki leswi nga cinciki swa ripfumelo ra tona eka minkwetlembetano hinkwayo ni tinyimpi ta lembe xidzana ra vu-20. Byi va fungha tanihi valandzeri va ntiyiso va Kriste naswona byi va hambanisa ni vukhongeri bya Vujagana.—Yohane 17:16; 2 Vakorinto 10:3-5.

6, 7. I yini leswi Timbhoni ta Yehova ti swi twisiseke mayelana ni Vukriste?

⁶ Hi ku namarhela Bibele ni xikombiso xa Kriste, Timbhoni ta Yehova ti kombisa leswaku ti tirhisa vugandzeri bya Xikwembu xa ntiyiso, Yehova. Ti xiya rirhandzu ra Xikwembu hi laha ri kombisiweke  ha kona evuton’wini na le gandzelweni ra Yesu. Ta swi twisisa leswaku rirhandzu ra ntiyiso ra Vukriste ri tisa vumakwerhu lebyi nga hambanisekiki bya misava hinkwayo—ku tlula ku avana ka politiki, ka rixaka ni ka vutiko. Hi marito man’wana, Vukriste byi tlula ku va bya matiko hinkwawo; byi hlula mindzilakana, vulawuri  kumbe swilaveko swa matiko. Byi languta tinxaka ta vanhu tanihi ndyangu wun’we lowu humaka eka mutswari un’we ni Muvumbi un’we, Yehova Xikwembu.—Mintirho 17:24-28; Vakolosa 3:9-11.

⁷ Hambi loko kwalomu ka vukhongeri hinkwabyo byin’wana byi hlanganyerile etinyimpini—byi dlaya vamakwavo ni ku dlaya vanhu-kulobye—Timbhoni ta Yehova ti kombise leswaku ti yingisa vuprofeta bya Esaya 2:4, lebyi tshahiweke emahlweninyana. ‘Kambe,’ u nga ha vutisa, ‘xana Timbhoni ta Yehova ti huma kwihi? Xana ti tirha hi ndlela yihi?’

Nxaxamelo Wa Xikwembu Wo Leha Wa Timbhoni

8, 9. Hi xihi xirhambo lexi Xikwembu xi xi nyikeke vanhu?

⁸ Ku tlula malembe ya 2 700 lama hundzeke, muprofeta Esaya na yena u vule xirhambo lexi landzelaka: “Lavani Yehova loko a ha kumeka; huwelelani ka yena, loko a ha ri kusuhi! Lowo biha a a tshike ndlela ya yena, ni wa lunya emeehleketo ya yena; a a tlhelele ka Yehova, la nga ta n’wi twela vusiwana; ni ka Xikwembu xa hina, lexi rivalelaka, ku nga ri hi mpimo.”—Esaya 55:6, 7.

⁹ Malembe xidzana endzhaku, muapostola Pawulo wa Mukriste u hlamusele Magriki wolawo eAtena lawa a ma ‘chava swikwembu swa ntsheketo’: “[Xikwembu] hi munhu un’we xi endlile vanhu van’wana hinkwavo leswaku va eneta misava hinkwayo; xi va vekele tinguva leti xi ti hlawuleke khale, xi veka ni mindzilekana ya lomu va fanelaka ku tshama kona. A swi ri leswaku va lava Xikwembu, ni leswaku kumbexana va nga xi ambamba, va xi kuma; hambiswiritano, a xi le kule ni un’wana ni un’wana wa hina.”—Mintirho 17:22-28.

10. Hi swi tivisa ku yini leswaku Xikwembu a xi nga ri kule na Adamu na Evha ni vana va vona?

¹⁰ Entiyisweni Xikwembu a xi nga ri kule ni swivumbiwa swa xona swa vanhu Adamu na Evha. A xi vulavula na vona, xi vula milawu ni ku rhandza ka xona. Nakambe, Xikwembu a xi titumbetanga eka vana va vona Kayini na Avele. Xi tshinye Kayini la nga ni rivengo loko a kombise mavondzo malunghana ni gandzelo ra makwavo eka Xikwembu. Hambi swi ri tano, ematshan’weni yo  cinca xivumbeko xa yena xa ku gandzela, Kayini u kombise mavondzo, ku venga vukhongeri ivi a dlaya makwavo Avele.—Genesa 2:15-17; 3:8-24; 4:1-16.

11. (a) Xana rito leri nge “martyr” ri vula yini? (b) Xana Avele u ve mudlawela-ripfumelo wo sungula hi ndlela yihi?

¹¹ Avele, hi ku tshembeka ka yena eka Xikwembu ku fikela eku feni, u ve mudlawela-ripfumelo (martyr) wo sungula. * Nakambe u ve mbhoni yo sungula ya Yehova ni murhangeri wa nxaxamelo wo leha wa timbhoni leti hlayisaka vutshembeki ematin’wini hinkwawo. Xisweswo Pawulo u swi kotile ku vula a ku: “Hi ku pfumela, Avele ú humesele Xikwembu magandzelo lama amukelekeke ku tlula ya Kayini, kutani hikwalaho ka swona ú nkhensiwile a vuriwa loyi a lulameke, Xikwembu xi ri karhi xi tiyisa sweswo hi ku amukela tinyiko ta yena. Ú file, kambe hi mhaka ya ku pfumela ka yena, wa ha vulavula.”—Vaheveru 11:4.

12. I vamani lava nga swikombiso swin’wana swa timbhoni leti tshembekaka ta Yehova?

¹² Eka papila leri fanaka leri yaka eka Vaheveru, Pawulo u xaxameta nxaxamelo hinkwawo wa vavanuna ni vavasati vo tshembeka, vo tanihi Nowa, Abrahama, Sara na Muxe, lava, hikwalaho ka rhekhodo ya vona ya vutshembeki, va vumbeke ‘papa lerikulu ra timbhoni [Xigriki, mar·tyʹron]’ leti tirheke tanihi swikombiso ni xikhutazo eka van’wana lava lavaka ku tiva ni ku tirhela Xikwembu xa ntiyiso. A va ri vavanuna ni vavasati lava a va ri na vuxaka na Yehova Xikwembu. Va n’wi lavile ivi va n’wi kuma.—Vaheveru 11:1–12:1.

13. (a) Ha yini Yesu a ri xikombiso lexi xiyekaka xa rirhandzu ra Xikwembu? (b) Xana Yesu i xikombiso eka valandzeri vakwe hi ndlela yihi yo hlawuleka?

¹³ La xiyekaka exikarhi ka timbhoni to tano, a ku ri loyi a hlamuseriwaka ebukwini ya Nhlavutelo, “Yesu Kriste, mbhoni leyo  tshembeka.” Yesu nakambe i vumbhoni byin’wana lebyi nga erivaleni bya rirhandzu ra Xikwembu, hikuva Yohane u tsarile: “Na hina hi swi vonile, hi vuya hi tiyisa, leswaku Tatana ú rhumele N’wana ku va Muponisi wa misava. Un’wana ni un’wana loyi a vulaka leswaku Yesu i N’wana wa Xikwembu, Xikwembu xi tshame ka yena, na yena eka Xikwembu. Hikwalaho, ha tiva ni ku tshemba rirhandzu leri Xikwembu xi nga na rona eka hina.” Leswi a tswariweke a ri Muyuda, Yesu a a ri mbhoni ya ntiyiso naswona u fe tanihi mudlawela ripfumelo hi ku tshembeka eka Tata wakwe, Yehova. Valandzeri va xiviri va Kriste eka malembe xidzana hinkwawo hi ku fanana a va ta va timbhoni ta yena ni ta Xikwembu xa ntiyiso, Yehova.—Nhlavutelo 1:5; 3:14; 1 Yohane 4:14-16; Esaya 43:10-12; Matewu 28:19, 20; Mintirho 1:8.

14. Hi xihi xivutiso lexi sweswi xi lavaka nhlamulo?

¹⁴ Vuprofeta bya Esaya byi kombise leswaku ku tlhelela eka Xikwembu xa ntiyiso, Yehova, a ku ta va xivumbeko xa ‘masiku yo hetelela,’ kumbe leswi swiyenge swin’wana swa Bibele swi swi vitanaka “masiku ya makumu.” * Hikwalaho ka ku hambana-hambana ni mpfilumpfilu wa vukhongeri leswi hi swi hlamuseleke ebukwini leyi, xivutiso xa tlakuka: I vamani lava emasikwini lawa ya makumu lawa hi hanyaka eka wona lava hakunene va lavisiseke Xikwembu xa ntiyiso, leswaku va xi tirhela “hi moya ni ntiyiso”? Leswaku hi hlamula xivutiso lexi, hi fanele hi sungula hi nyikela nyingiso eka swiendlakalo swa lembe xidzana ra vu-19.—Esaya 2:2-4; 2 Timotiya 3:1-5; Yohane 4:23, 24.

Jaha Leri Lavisisaka Xikwembu

15. (a) Charles Taze Russell a a ri mani? (b) Xana i yini leswi a a swi kanakana evukhongerini?

¹⁵ Hi 1870, jaha ra migingiriko, Charles Taze Russell (1852-1916), ri sungule ku vutisa swivutiso swo tala mayelana ni tidyondzo ta ndhavuko ta Vujagana. Tanihi muntshwa, a a tirha exitolo xa tata wakwe emutini wa vumaki lowu nga bizi swinene wa Allegheny  lowu (sweswi wu nga xiphemu xa Pittsburgh), Pennsylvania, U.S.A. Masungulo ya yena ya vukhongeri a ku ri Mupresbyterian ni Mucongregational. Hambi swi ri tano, a a karhatiwa hi tidyondzo to tanihi vumundzuku lebyi kunguhatiweke khale ni ku xanisiwa hi laha ku nga heriki endzilweni wa tihele. Xana a swi ri swihi swivangelo swa yena swo kanakana tidyondzo leti ta xisekelo ta byin’wana bya vukhongeri bya Vujagana? U tsarile: “Xikwembu lexi a xi ta tirhisa matimba ya xona ku vumba vanhu lava a xi swi tiva naswona xi swi kunguhatile ka ha ri emahlweni leswaku va xanisiwa hi laha ku nga heriki, a xi ta va xi nga tlharihanga, no pfumala rirhandzu. Mpimanyeto wa xona a wu ta va ehansi eka lowuya wa vanhu vo tala.”—Yeremia 7:31; 19:5; 32:35; 1 Yohane 4:8, 9.

16, 17. (a) I tidyondzo tihi leti a ti tsakisa swinene ntlawa wa Russell wa dyondzo ya Bibele? (b) Hi kwihi ku hambana lokukulu loku tlhekekeke, naswona xana Russell u hlamurise ku yini?

 ¹⁶ Loko a ha ri eku heleni ka malembe ya yena ya kondlo-a-ndzi-dyi, Russell u sungule ntlawa wa dyondzo ya Bibele ya vhiki na vhiki ni majaha man’wana. Va sungule ku kambisisa tidyondzo ta Bibele ehenhleni ka tidyondzo tin’wana, to tanihi ku nga fi ka moya swin’we ni gandzelo ra nkutsulo ra Kriste ni ku ta ka yena ka vumbirhi. Hi 1877, loko a ri na malembe ya 25, Russell u xavise ndzhaka ya yena ebindzwini leri bindzulaka ra tata wakwe ivi a sungula ntirho-vutomi wa ku chumayela nkarhi lowu taleke.

¹⁷ Hi 1878 Russell u hambane swinene ni un’wana wa vatirhi-kulobye, loyi a aleke dyondzo ya leswaku rifu ra Kriste i nkutsulo eka vadyohi. Eka tsalwa ra yena ro lwisana na swona Russell u tsarile a ku: “Kriste u hi hetisisele swilo swo hambana-hambana leswinene hi rifu ni ku pfuxiwa kakwe. A a ri musivi wa hina eku feni; u fe a lulamile hikwalaho ka lava nga lulamangiki—hinkwerhu a hi nga lulamanga. Yesu Kriste hi musa wa Xikwembu u nantswe rifu hikwalaho ka vanhu hinkwavo. . . . U ve musunguri wa ku pona hi laha ku nga heriki eka hinkwavo lava n’wi yingisaka.” U ye emahlweni a ku: “Ku kutsula i ku tlhela u xava. I yini lexi Kriste a tlheleke a xi xavela vanhu hinkwavo? I vutomi. Byi hi lahlekerile hi ku dyoha ka Adamu wo sungula. Adamu wa vumbirhi [Kriste] u byi xavile nakambe hi vutomi bya yena n’wini.”—Marka 10:45; Varhoma 5:7, 8; 1 Yohane 2:2; 4:9, 10.

18. (a) I yini lexi landzeleke ku hambana ehenhleni ka nkutsulo? (b) Hi wihi ntila lowu Swichudeni swa Bibele swi wu landzeleke malunghana ni minyikelo?

¹⁸ Hi minkarhi hinkwayo a a ri museketeri la tshembekaka wa dyondzo ya nkutsulo, Russell u dlaye ku hlangana hinkwako ni khale ka mutirhi-kulobye. Hi July 1879, Russell u sungule ku hangalasa Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence, leyi tiviwaka emisaveni hinkwayo tanihi Xihondzo xo Rindza—Xi Huwelela Mfumo wa Yehova. Hi 1881, yena kun’we ni Vakriste van’wana lava tinyiketeleke, va simeke sosayiti ya Bibele leyi nga hava mpindzulo. A yi vuriwa Zion’s Watch Tower Tract Society, leyi namuntlha yi  tiviwaka tanihi Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, xitirho xa le nawini lexi tirhaka ematshan’weni ya Timbhoni ta Yehova. Ku sukela eku sunguleni, Russell u kandziyise leswaku a ku nga ta va na ku hlengeletiwa ka mali loku tekiwaka eminhlanganweni ya bandlha hambi ku ri minyikelo leyi kumiwaka hi ku tirhisa tibuku ta Watch Tower. Vanhu lava joyineke Russell eka dyondzo leyi enteke ya Bibele va tiviwe hi ku olova tanihi Swichudeni swa Bibele.

Ku Tlhelela eNtiyisweni Wa Bibele

19. Hi tihi tidyondzo ta Vujagana leti Swichudeni swa Bibele swi ti aleke?

¹⁹ Hikwalaho ka dyondzo ya vona ya Bibele, Russell ni vanghana va yena va sungule ku ala tidyondzo ta Vujagana ta “Vunharhu-un’we Lebyi Kwetsimaka Swinene” bya xihundla, moya wa munhu hi lowu nga fiki hi ndzhaka ni ku xanisiwa endzilweni wa tihele hi laha ku nga heriki. Nakambe va ale xilaveko xa ntlawa wa vafundhisi lava leteriweke vufundhisi hi ku hlawuleka. Va lave ku thlelela eka masungulo ya le hansi ya Vukriste, lebyi nga ni vakulu lava fanelekaka emoyeni leswaku va rhangela mabandlha va nga languteli muholo kumbe hakelo.—1 Timotiya 3:1-7; Tito 1:5-9.

20. I yini leswi Swichudeni sweswo swa Bibele swi swi twisiseke malunghana ni pa·rou·siʹa ya Yesu na 1914?

²⁰ Eku kambisiseni ka vona Rito ra Xikwembu, Swichudeni leswi swa Bibele a swi tsakela swinene vuprofeta bya Matsalwa ya Vukriste ya Xigriki lama vulavulaka hi “makumu ya misava” na hi ku “ta” ka Kriste. (Matewu 24:3, KJ ) Hi ku hundzukela eka tsalwa ra Xigriki, va kume leswaku ku “ta” ka Kriste, kahle-kahle, a ku ri “pa·rou·siʹa,” kumbe vukona lebyi nga vonekiki. Hikwalaho, Kriste u nyike vadyondzisiwa va yena rungula mayelana ni vumbhoni bya vukona bya yena lebyi nga vonekiki enkarhini wa makumu, hayi ku ta loku vonekaka ka nkarhi lowu taka. Hi ku ya hi dyondzo leyi, swichudeni sweswo swa Bibele a swi navela swinene ku twisisa nxaxamelo wa minkarhi ya Bibele mayelana ni vukona bya Kriste. Va nga si twisisa vuxokoxoko hinkwabyo, Russell ni vanghana vakwe va swi xiyile leswaku 1914 a ri ta va lembe leri tsemaka nguva ematin’wini ya vanhu.—Matewu 24:3-22; Luka 21:7-33, Int.

21. Hi byihi vutihlamuleri lebyi Russell ni vapfumeri-kulobye va tivoneke va ri na byona?

 ²¹ Russell a a swi tiva leswaku ntirho lowukulu wo chumayela a wa ha ta endliwa. A a ma tiva marito ya Yesu lama rhekhodiweke hi Matewu: “Kutani Evhangeli leyi ya Mfumo yi ta twarisiwa emisaveni hinkwayo, leswaku yi va vumbhoni eka vanhu va matiko hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.” (Matewu 24:14; Marka 13:10) A wu ri wa xihatla swinene ntirho wa Swichudeni swoleswo swa Bibele emahlweni ka 1914. A va kholwa leswaku ntirho wo chumayela a wu ta chaputa hi lembe rero, xisweswo va vone onge va fanele va tirhisa matshalatshala hinkwawo leswaku va pfuna van’wana ku tiva “Evhangeli leyi ya Mfumo.” Eku heteleleni, tinkulumo ta Bibele ta C. T. Russell a ti ri karhi ti hangalasiwa hi magidi ya tinyuziphepha emisaveni hinkwayo.

Miringo Ni Ku Cinca

22-24. (a) Xana Swichudeni swo tala swa Bibele swi titwise ku yini loko C. T. Russell a file? (b) I mani la tlhandlameke Russell tanihi muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower?

²² Hi 1916, loko a ri na malembe ya 64, Charles Taze Russell a fa hi xitshuketa a ha ri eriendzweni ro chumayela ehandle ka le United States. Kutani a ku ta humelela yini eka Swichudeni swa Bibele? Xana a va ta tshama ehansi onge hi loko a va ri valandzeri va munhu ntsena? Xana a va ta langutanisa ku yini ni miringo ya Nyimpi yo Sungula ya Misava (1914-18), leyi eka ku dlaya ka yona United States a ri ta katseka ku nga ri khale?

²³ Ku titwa ka Swichudeni swa Bibele swo tala ku yimeriwe hi marito ya W. E. Van Amburgh, mutirheli wa Sosayiti ya Watch Tower: “Ntirho lowu wa misava hinkwayo i wukulu, a hi ntirho wa munhu un’we. I wukulu swinene ku ri na sweswo. I ntirho wa Xikwembu naswona a wu cinci. Xikwembu xi tirhise malandza yo tala enkarhini lowu hundzeke naswona handle ko kanakana xi ta tirhisa vo tala enkarhini lowu taka. A hi tinyiketelanga eka munhu, kumbe entirhweni wa munhu, kambe ku endla ku rhandza ka Xikwembu, tanihi leswi xi nga ta hi paluxela hi ku tirhisa Rito ra xona ni minkongomiso ya vutlhari. Xikwembu xa ha ri xona lexi lawulaka.”—1 Vakorinto 3:3-9.

 ²⁴ Hi January 1917, Joseph F. Rutherford, gqweta ni xichudeni lexi gingiritekaka xa Bibele, u hlawuriwe tanihi muungameri wa vumbirhi wa Sosayiti ya Watch Tower. A a ri na vumunhu lebyi hlamarisaka naswona a a nga ta chavisiwa. A a swi tiva leswaku Mfumo wa Xikwembu wu fanele wu chumayeriwa.—Marka 13:10.

Ku Chivirika Loku Pfuxetiweke Ni Vito Lerintshwa

25. Xana Swichudeni swa Bibele swi langutanise ku yini ni mphikamakaneta ya le malembeni ya le ndzhaku ka nyimpi yo sungula ya misava?

²⁵ Sosayiti ya Watch Tower yi hlele mintsombano eUnited States hi 1919 na hi 1922. Endzhaku ka nxaniso wa Nyimpi yo Sungula ya Misava eUnited States, a swi tikomba onge i Pentekosta yin’wana eka magidi ma nga ri mangani ya Swichudeni swa Bibele hi nkarhi wolowo. (Mintirho 2:1-4) Ematshan’weni yo amukela ku chava vanhu, va engetele matimba eka xirhambo xa Bibele xo huma ivi va ya chumayela matiko. Hi 1919 Sosayiti ya Watch Tower yi humese magazini lowu fambisanaka ni Xihondzo xo Rindza lowu vuriwaka The Golden Age, lowu namuntlha wu tivekaka emisaveni hinkwayo tanihi Awake! Lowu wu tirhe tanihi xitirho xa matimba eku xalamukiseni ka vanhu hi ntikelo wa minkarhi leyi hi hanyaka eka yona ni ku aka ntshembo eka xitshembiso xa Muvumbi xa misava leyintshwa ya ku rhula.

26. (a) Xana Swichudeni swa Bibele swi kandziyise ngopfu vutihlamuleri byihi? (b) Hi kwihi ku twisisa loku nga erivaleni loku Swichudeni swa Bibele swi ku amukeleke?

²⁶ Hi va-1920 na va-1930, Swichudeni swa Bibele swi kandziyise swinene endlelo ro sungula ra Vukriste ro chumayela—hi yindlu na yindlu. (Mintirho 20:20) Mupfumeri un’wana ni un’wana a a ri na vutihlamuleri byo nyikela vumbhoni eka vo tala hi laha a nga kotaka ha kona malunghana ni ku fuma ka Mfumo wa Kriste. Va sungule ku swi vona kahle hi ku ya hi Bibele leswaku mphikamakaneta leyikulu leyi langutaneke ni vanhu a ku ri liya ya ku lwela vuhosi bya vuako hinkwabyo ni leswaku leswi a swi ta tlhantlhiwa hi ku pfotlosiwa ka Sathana hi Yehova Xikwembu kun’we ni mintirho ya yena leyi onhaka emisaveni. (Varhoma 16:20; Nhlavutelo  11:17, 18) Eka mongo wa mphikamakaneta leyi, swi twisisiwile leswaku ku pona ka vanhu a ku ri ka vumbirhi eku lweriweni ka Xikwembu tanihi Mulawuri la faneleke. Hikwalaho, a ku ta va ni timbhoni leti tshembekaka emisaveni leti ti tiyimiseleke ku nyikela vumbhoni bya swikongomelo ni ku tlakuka ka Xikwembu. Xana xilaveko lexi xi hetisisiwe njhani?—Yobo 1:6-12; Yohane 8:44; 1 Yohane 5:19, 20.

27. (a) Hi xihi xiendlakalo lexi tsemaka nguva lexi humeleleke hi 1931? (b) Hi tihi tidyondzo tin’wana ta Timbhoni leti va hlawulaka?

²⁷ Hi July 1931, Swichudeni swa Bibele swi ve ni ntsombano eColumbus, Ohio, lowu eka wona magidi lawa a ma ri kona ma amukeleke xiboho. Eka wona hi ntsako va amukele “vito leri nomu wa Hosi Xikwembu wu ri nyikeke,” ivi va twarisa va ku: “Hi lava ku tiviwa ni ku vitaniwa hi vito, leri nge, ‘Timbhoni ta Yehova’” Ku sukela hi siku rero, Timbhoni ta Yehova ti tiviwe emisaveni hinkwayo hayi hi tidyondzo ta tona leti hlawulekeke ntsena kambe na hi vutirheli bya tona bya ku gingirika bya yindlu na yindlu ni bya le xitarateni. (Vona matluka 356-7.)—Esaya 43:10-12; Matewu 28:19, 20; Mintirho 1:8.

28. Hi 1935 hi kwihi ku twisisa loku nga erivaleni loku Timbhoni ti ku amukeleke malunghana ni vuhosi bya Mfumo?

²⁸ Hi 1935 Timbhoni ti twisise kahle malunghana ni ntlawa wa le tilweni wa Mfumo, lowu nga ta fuma na Kriste ni vafumiwa va vona emisaveni. Ana se a va swi tiva leswaku nhlayo ya Vakriste lava totiweke leyi vitaneriweke ku ya fuma na Kriste ematilweni a yi ta va 144 000 ntsena. Kutani, a wu ta va wihi ntshembo wa vanhu lavan’wana hinkwavo? Hulumendhe yi lava vafumiwa leswaku yi tiyisekisa vukona bya yona. Hulumendhe leyi ya le tilweni, Mfumo, na wona a wu ta va ni timiliyoni ta vafumiwa lava yingisaka laha emisaveni. Lava a va ta va “ntshungu lowukulu wa vanhu; a ku nga ri na un’we la kotaka ku va hlaya. A va huma ematikweni hinkwawo, ni le tinxakeni hinkwato, va ri va swivongo hinkwaswo ni va tindzimi hinkwato,” lava huwelelaka va ku: “Ku ponisiwa ku huma eka [Yehova] Xikwembu xa hina lexi tshameke exiluvelweni, ni le ka Xinyimpfana [Kriste Yesu]!”—Nhlavutelo 7:4, 9, 10; 14:1-3; Varhoma 8:16, 17.

29. Hi yihi mphikamakaneta leyi Timbhoni ti yi voneke ni ku yi amukela?

 ²⁹ Ku twisisa loku mayelana ni ntshungu lowukulu ku pfune Timbhoni ta Yehova ku vona leswaku emahlweni ka vona ku ni mphikamakaneta leyikulu—ku lava ni ku chumayela timiliyoni leti hinkwato leti a ti ri karhi ti lavisisa Xikwembu xa ntiyiso ni leti a ti ta vumba “ntshungu lowukulu.” A swi ta katsa tsima ra ku dyondzisa ra matiko hinkwawo. A swi ta lava swivulavuri ni vatirheli lava leteriweke. A ku ta laveka swikolo. Hinkwaswo leswi swi voniwile hi muungameri la landzeleke wa Sosayiti ya Watch Tower.

Ku Lavisisa Ka Misava Hinkwayo Ka Valavi Va Xikwembu

30. Hi swihi swiendlakalo swa va-1930 na va-1940 leswi khumbeke Timbhoni?

³⁰ Hi 1931 a ku ri na Timbhoni leti nga ehansi ka 50 000 ematikweni lama nga ehansi ka 50. Swiendlakalo swa va-1930 na va-1940 a swi endlanga ntirho wa vona wo chumayela wu olova. Hi nkarhi lowu Vufasisi ni Vunazi byi andzile ivi ku tlhekeka ni Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Hi 1942 J. F. Rutherford a fa. Sosayiti ya Watch Tower a yi ta lava vurhangeri bya migingiriko leswaku yi engetela matimba lamakulu eku chumayeleni ka Timbhoni ta Yehova.

31. I yini lexi sunguleke ku tirha hi 1943 leswaku ku ndlandlamuxiwa ku chumayeriwa ka mahungu lamanene?

³¹ Hi 1942, loko a ri na malembe ya 36, Nathan H. Knorr u hlawuriwile tanihi muungameri wa vunharhu wa Sosayiti ya Watch Tower. A a ri muhleri la nga ni migingiriko swinene loyi a a xi twisisa kahle xilaveko xo antswisa ku chumayeriwa ka mahungu lamanene emisaveni hinkwayo hi ku hatlisa hi laha swi nga kotekaka ha kona, hambi leswi matiko a ma ha khomekile hi Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Hikwalaho, hi ku hatlisa u sungule makungu ya xikolo xo letela varhumiwa, lexi vuriwaka Xikolo xa Bibele xa Gilead xa Watchtower. * Swichudeni swo sungula swa dzana, hinkwaswo a swi ri vatirheli va nkarhi hinkwawo, swi tsarisiwile hi  January 1943. Va dyondze Bibele ni tinhloko-mhaka leti yelanaka ni vutirheli hi ku chivirika ku ringana tin’hweti ta tsevu va nga si rhumeriwa eswiavelweni swa vona, ngopfu-ngopfu ematikweni mambe. Ku ta fikela hi 1990, mintlawa ya 89 yi thwasile naswona vatirheli va magidi va sukile eGilead va ya tirha emisaveni hinkwayo.

32. Hi wihi nhluvuko lowu endliweke hi Timbhoni ta Yehova ku sukela hi 1943?

³² Hi 1943 a ku ri na Timbhoni ta 126 329 ntsena leti chumayelaka ematikweni ya 54. Ku nga khathariseki nxaniso wa tihanyi wa Vunazi, Vufasisi, Vukhomanisi ni wa Catholic Action kun’we ni lowu humaka eka leswi vuriwaka vudimokratiki hi Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, hi 1946 Timbhoni ta Yehova a ti fikelele nhlohlorhi yo tlula vahuweleri va Mfumo va 176 000. Malembe ya makume-mune endzhakunyana, a ku ri na leti lavaka ku va mune wa timiliyoni leti chivirikaka eka matiko, swihlala ni tindhawu to tlula 200. Handle ko kanakana, ku tiveka ka vona loku nga erivaleni hi vito ni mintirho swi tirhe ku va tivisa emisaveni hinkwayo. Kambe timhaka tin’wana a ti katseka leti ti veke ni nkucetelo lowukulu eku humeleleni ka vona.—Sofonia 4:6.

Ku Hleriwa Ka Ku Dyondzisa Bibele

33. Ha yini Timbhoni ta Yehova ti ri na Tiholo ta Mfumo?

³³ Timbhoni ta Yehova ti na minhlangano ya dyondzo ya Bibele ya vhiki na vhiki eTiholweni ta tona ta Mfumo leti nga ni mabandlha lama tlulaka 60 000 emisaveni hinkwayo. Minhlangano leyi a yi sekeriwanga eka mihiva-hivana kumbe mintlhaveko kambe eku kumeni ka vutivi lebyinene bya Xikwembu, Rito ra xona ni swikongomelo swa xona. Hikwalaho, Timbhoni ta Yehova ta hlengeletana hi makhamba manharhu hi vhiki leswaku ti engetela ku twisisa ka tona Bibele ni ku dyondza ndlela yo chumayela ni ku dyondzisa rungula ra yona eka van’wana.—Varhoma 12:1, 2; Vafilipiya 1:9-11; Vaheveru 10:24, 25.

34. Hi xihi xikongomelo xa Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni?

³⁴ Hi xikombiso, nhlangano wa le xikarhi ka vhiki wu katsa Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni, lexi swirho swa bandlha swi nga ha tsarisiwaka eka xona. Xikolo lexi, lexi ungameriwaka hi nkulu  wa Mukriste la fanelekaka, xi tirha ku letela vavanuna, vavasati ni vana hi vutshila bya ku dyondzisa ni ku tiphofula hi ku ya hi misinya ya milawu ya Bibele. Muapostola Pawulo u te: “Ku vulavula ka n’wina a ku ve lokunene, loku nandzihaka masiku hinkwawo, mi ta tiva hilaha mi fanelaka ku hlamula un’wana ni un’wana hakona.” Eminhlanganweni ya vona ya Vukriste, Timbhoni nakambe ti dyondza ndlela yo vula rungula ra Mfumo “hi ndlela yo rhula ni xichavo lexikulu.”—Vakolosa 4:6; 1 Petro 3:15, NW.

35. Hi yihi minhlangano yin’wana leyi Timbhoni ti vaka na yona, naswona hi yihi mimpfuno ya yona?

³⁵ Hi siku leri hambaneke, Timbhoni nakambe ta hlangana leswaku  ti yingisa nkulumo ya Bibele ya timinete ta 45 leyi landzeriwaka hi nkambisiso wa bandlha wo ringana awara (hi ku tirhisa swivutiso ni tinhlamulo) wa nhloko-mhaka ya Bibele leyi yelanaka ni dyondzo ni ku tikhoma ka Vukriste. Swirho swa bandlha swi ntshunxekile ku hlanganyela. Lembe na lembe nakambe Timbhoni ti va kona eka minhlangano minharhu leyikulu, tinhlengeletano ni mintsombano ya siku rin’we ku ya eka ya mune, laha hi ntolovelo magidi ma hlanganaka ku yingisa tinkulumo ta Bibele. Hikwalaho ka leswi ni minhlangano yin’wana ya mahala, Mbhoni yin’wana ni yin’wana yi entisa vutivi bya yona bya swikongomelo swa Xikwembu hi misava leyi na hi vanhu ku katsa ni ku kuma dyondzo leyinene ya mahanyelo ya Vukriste. Un’wana ni un’wana u tshinetiwa eka Yehova, Xikwembu xa ntiyiso, hi ku landzelela tidyondzo ni xikombiso xa Kriste Yesu.—Yohane 6:44, 65; 17:3; 1 Petro 1:15, 16.

Xana Timbhoni Ti Tirhisa Ku Yini?

36. (a) Xana Timbhoni ti na wona ntlawa wa vafundhisi lava hakeriwaka? (b) Kutani ke, i vamani lava rhangelaka ebandlheni?

³⁶ Hi laha ku faneleke, loko Timbhoni ta Yehova ti ri na minhlangano naswona ti hleleriwe ku chumayela, ku fanele ku ri na wo karhi la rhangelaka. Hambi swi ri tano, a va na wona ntlawa wa vafundhisi lowu hakeriwaka kumbe murhangeri la hlawulekeke, la tlakukeke swinene hi ndlela yo karhi. (Matewu 23:10) Yesu u te: “Mi nyikiwile ntsena; na n’wina, nyikani ntsena.” (Matewu 10:8; Mintirho 8:18-21) Eka bandlha rin’wana ni rin’wana, ku ni vakulu ni malandza ya vutirheli lava fanelekaka emoyeni, vo tala va vona va ni mintirho ya ku tihanyisa naswona va khathalela mindyangu ya vona, lava hi ku tirhandzela va rhangelaka eku dyondziseni ni le ku kongomiseni ka bandlha. Lowu hi wona ntila lowu vekiweke hi Vakriste va lembe xidzana ro sungula.—Mintirho 20:17; Vafilipiya 1:1; 1 Timotiya 3:1-10, 12, 13.

37. Xana vakulu ni malandza ya vutirheli va hlawuriwa hi ndlela yihi?

³⁷ Xana vakulu lava ni malandza ya vutirheli va hlawuriwa hi ndlela yihi? Ku hlawuriwa ka vona ku endliwa ehansi ka nkongomiso wa huvo leyi fumaka ya vakulu lava totiweke vo huma eka matiko yo hambana-hambana lava ntirho wa vona wu fanaka ni  lowuya wa huvo ya vaapostola ni vakulu va le Yerusalema lava rhangeleke ebandlheni ro sungula ra Vukriste. Hi laha hi voneke ha kona eka Ndzima 11, ku hava ni muapostola ni un’we loyi a a fuma van’wana. Va fikelele swiboho swa vona tanihi huvo naswona lava a va xiximiwa hi mabandlha lama hangalakeke exivandleni hinkwaxo xa Rhoma.—Mintirho 15:4-6, 22, 23, 30, 31.

38. Xana Huvo leyi Fumaka yi tirhisa ku yini?

³⁸ Lunghiselelo leri fanaka hi leri tirhaka eka Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehova namuntlha. Va va ni minhlangano ya vona ya vhiki na vhiki eyindlu-nkulu ya vona eBrooklyn, New York naswona swiletelo swi rhumeriwa swi suka kona swi ya eka Tikomiti ta Marhavi emisaveni hinkwayo leti langutelaka ntirho wa vutirheli eka tiko rin’wana ni rin’wana. Hi ku landzelela xikombiso xa Vakriste vo sungula, Timbhoni ta Yehova ti swi kotile ku hlanganisa swiyenge leswikulu swa misava hi ku chumayela mahungu  lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. Ntirho wolowo wu ya emahlweni hi mpimo wa misava hinkwayo.—Matewu 10:23; 1 Vakorinto 15:58.

Ku Khitikanela Eka Xikwembu Xa Ntiyiso

39. (a) Hikwalaho ka yini Timbhoni ti teka xiyimo xa vukala-tlhelo etimhakeni ta politiki? (b) Xana Timbhoni ti humelerise ku yini ehansi ka nsivelo?

³⁹ Hi lembe xidzana ra vu-20, Timbhoni ta Yehova ti humelerile emisaveni hinkwayo. Leswi swi ve tano hambi ku ri ematikweni laha a va yirisiwile kona. Ku yirisa loku ku endliwe ntsena hi mimfumo leyi yi tsandzekeke ku twisisa xiyimo xa vukala-tlhelo xa Timbhoni ta Yehova malunghana ni timhaka ta politiki ni ta vutiko ta misava leyi. (Vona bokisi, tluka 347.) Hambi swi ri tano, ematikweni yo tano, makume ya magidi ya vanhu va hundzukele eMfun’weni wa Xikwembu tanihi ntshembo wu ri woxe wa ku rhula ni nsirhelelo wa vanhu. Ematikweni yo tala ku nyikeriwe vumbhoni  lebyikulu, naswona sweswi ku na timiliyoni ta Timbhoni leti chivirikaka hinkwako.—Vona Chati, tluka 361.

40, 41. (a) Xana Timbhoni ta Yehova ti yimele yini sweswi? (b) Hi xihi xivutiso lexi xa ha faneleke ku hlamuriwa?

⁴⁰ Hi rirhandzu ra vona ra Vukriste ni ntshembo wa vona wa “matilo lamantshwa ni misava leyintshwa,” Timbhoni ta Yehova ti langutele swiendlakalo leswi nga ta tsekatsekisa misava eka vumundzuku lebyi nga ekusuhi leswi swi nga ta herisa vuhomboloki, nthyakiso ni vubihi hinkwabyo hi ku hatlisa emisaveni leyi. Hikwalaho ka sweswo va ta hambeta va endzela vaakelani va vona hi matshalatshala ya xiviri yo tshineta vanhu va timbilu letinene eka Yehova, Xikwembu xa ntiyiso.—Nhlavutelo 21:1-4; Marka 13:10; Varhoma 10:11-15.

⁴¹ Hambi swi ri tano, hi ku ya hi vuprofeta bya Bibele, xana vumundzuku byi va khomele yini vanhu, vukhongeri ni misava leyi yi thyakisiweke? Ndzima ya hina yo hetelela yi ta hlamula xivutiso xexo xa nkoka.—Esaya 65:17-25; 2 Petro 3:11-14.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Bokisi leri nga eka tluka 347]

Vukala-tlhelo Bya Vukriste eRhoma Wa Vuhedeni

Hi ku pfumelelana ni misinya ya milawu ya rirhandzu ni ku rhula leyi Yesu a yi dyondziseke, naswona exisekelweni xa dyondzo ya vona ya munhu hi xiyexe ya Rito ra Xikwembu, Vakriste vo sungula a va nga ta hlanganyela etinyimpini kumbe ku leteriwela tona. Yesu u te: “Mfumo wa mina a hi wa misava leyi; loko a wu ri wa misava leyi, malandza ya mina a ma ta lwa leswaku ndzi nga nyiketiwi eka Vayuda; kambe hilaha swi nga hakona, mfumo wa mina a hi wa laha hansi.”—Yohane 18:36.

Ku nga ri khale hi 295 C.E., Maximilianus wa le Theveste, n’wana wa socha leri nga ni ntokoto ra le Rhoma, u vitaniwile leswaku a nghenela ntirho wa nyimpi. Loko ndhuna ya mavuthu yi n’wi vutisa vito rakwe, u hlamurile: “Ha yini se u lava ku tiva vito ra mina? A ndzi ngheneli nyimpi hikwalaho ka ripfalo ra mina: Ndzi Mukriste. . . . a ndzi nga swi koti; a ndzi nge ri dyoheli ripfalo ra mina.” Ndhuna yi n’wi byele leswaku a a ta lahlekeriwa hi vutomi bya yena loko a nga yingisi. “A ndzi nge swi koti. U nga ndzi tsema nhloko, kambe a ndzi nge yi tirheli mimfumo ya Misava Leyi; ndzi ta tirhela Xikwembu xa mina.”—An Historian’s Approach to Religion, hi Arnold Toynbee.

Eminkarhini ya manguva lawa, dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Bibele yi yise Timbhoni ta Yehova ha un’we-un’we emisaveni hinkwayo eku yingiseni ka leswi vuriwaka hi ripfalo eku tekeni ka xiyimo lexi fanaka. Ematikweni man’wana vo tala va hakele hi nxavo lowukulu, ngopfu-ngopfu eJarimani ya Manazi, laha va balaseriweke, va hayekiwa ni ku tsemiwa tinhloko hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Kambe vun’we bya vona bya misava hinkwayo, lebyi sekeriweke erirhandzwini ra Vukriste, a byi herisiwanga. A nga kona loyi a nga tshama a fa enyimpini emavokweni ya un’wana wa Timbhoni ta Vukriste ta Yehova. Vona ndlela leyi matimu ya misava a ma ta va ma hambane ha yona loko un’wana ni un’wana la tivulaka Mukriste a a hanye hi nawu wa Kriste wa rirhandzu!—Varhoma 13:8-10, 1 Petro 5:8, 9.

 [Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 356, 357]

Leswi Timbhoni Ta Yehova Ti Swi Pfumelaka

Xivutiso: Moya (soul, hi Xinghezi) i yini?

Nhlamulo: EBibeleni moya (soul) (Xiheveru, neʹphesh; Xigriki, psy·kheʹ) i munhu kumbe xiharhi kumbe vutomi lebyi munhu kumbe xiharhi xi byi tsakelaka.

“Kutani Xikwembu xi ku: ‘Misava a yi humese mimoya leyi hanyaka hi ku ya hi tinxaka ta yona, swifuwo ni swikokovi ni swiharhi swa misava hi ku ya hi tinxaka ta swona.’ Kutani Yehova Xikwembu a vumba munhu hi ntshuri wa misava ivi a huhutela ku hefemula ka vutomi etinhompfini ta yena, kutani munhu a va moya lowu hanyaka.”—Genesa 1:24; 2:7, NW.

Swiharhi ni vanhu I mimoya leyi hanyaka. Moya a hi nchumu lowu nga hanyaka wu ri woxe. Wu nga fa naswona wa fa. “Vonani, mimoya hinkwayo i ya mina; hambi wu ri moya wa n’wana ni moya wa tatana. Moya lowu dyohaka, hi wona lowu nga ta fa.”—Ezekiel 18:4.

Xivutiso: Xana Xikwembu i Vunharhu-un’we?

Nhlamulo: Timbhoni ta Yehova ti pfumela leswaku Yehova i Hosi Leyikulu ya vuako leyi nga ringaniki na nchumu. “Yingisa, Israyele! Yehova, Xikwembu xa hina [i Yehova un’we]” (Deuteronoma 6:4) Kriste Yesu tanihi Rito a a ri xivumbiwa xa moya (spirit, hi Xinghezi) naswona u te emisaveni hi ku yingisa ku rhandza ka Tata wakwe. U le hansi ka Yehova. “Loko hinkwaswo swi vekiwile ehansi ka yena [Kriste] N’wana, na yena hi xiviri ú ta vekiwa ehansi ka Xikwembu lexi xi vekeke hinkwaswo ehansi ka yena, leswaku Xikwembu xi va lexi fumaka ehenhla ka hinkwaswo-kwas[w]o.”—1 Vakorinto 15:28; nakambe vona Matewu 24:36; Marka 12:29; Yohane 1:1-3, 14-18; Vakolosa 1:15-20.

Moya lowo kwetsima i matimba lama tirhaka ya Xikwembu kumbe  ntamu lowu tirhaka hayi munhu.—Mintirho 2:1-4, 17, 18.

Xivutiso: Xana Timbhoni ta Yehova ta swi gandzela swifaniso kumbe ku swi nkhinsamela?

Nhlamulo: Timbhoni ta Yehova a ti xi tirhisi xivumbeko xihi na xihi xa ku gandzela swikwembu swa hava, hambi swi katsa swifaniso, vanhu kumbe tinhlengeletano.

“[Ha swi] tiva leswaku ‘xikwembu xa hava a hi xilo xa nchumu emisaveni’, ni leswaku ‘ku ni Xikwembu xi ri xin’we ntsena, ku hava xin’wana.’ Hambiloko swilo swo vuriwa ‘swikwembu’, swi ri kona etilweni kumbe emisaveni—tanihi leswi kunene swikwembu swi nga tala ni tihosi ti nga tala—eka hina ku ni Xikwembu xin’we ntsena, Tatana loyi swilo hinkwaswo swi humaka eka yena, na hina hi hanyelaka yena; naswona ku ni Hosi yin’we ntsena, Yesu Kriste loyi hinkwaswo swi taka hi le ka yena, na hina hi hanyaka hikwalaho ka yena.”—1 Vakorinto 8:4-6; nakambe vona Psalma 135:15-18.

Xivutiso: Xana Timbhoni ta yi tlangela Mass kumbe Paseka?

Nhlamulo: Timbhoni ta Yehova a ti pfumeli eka ku cinca ka swifanekiselo, dyondzo ya Rhoma Khatoliki. Va xi tlangela Xilalelo xa Hosi hi siku leri fanaka na Nisan 14 ya Vayuda (hi ntolovelo hi March kumbe hi April) tanihi xitsundzuxo xa lembe na lembe xa rifu ra Kriste. Eka nhlangano lowu va rhendzelekisa xinkwa xo pfumala comela ni vhinya yo tshwuka ebandlheni tanihi xifaniso xa miri wa Kriste lowu nga hava xidyoho ni ngati ya gandzelo. Hi lava ntsena va nga ni ntshembo wa ku fuma na Kriste etilweni eMfun’weni wa yena wa le tilweni lava dyaka swifanekiselo.—Marka 14:22-26; Luka 22:29; 1 Vakorinto 11:23-26; Nhlavutelo 14:1-5. *

[Swifaniso]

Timbhoni ta Yehova nkarhi na nkarhi ti hlangana eTiholweni ta Mfumo leswaku ti dyondza Bibele

Tiholo ta Mfumo: Doroba ra Ichihara, Japani (tluka leri hundzeke), na Boituva, Brazil

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Chati leyi nga eka tluka 361]

Matiko Man’wana Lawa Timbhoni Ti Chumayelaka Eka Wona

Tiko Timbhoni Leti Gingiritekaka

Argentina 79 000

Australia 51 000

Brazil 267 000

Britain 117 000

Canada 98 000

Colombia 42 000

El Salvador 18 000

Finland 17 000

Furwa 109 000

Jarimani, F. R. 129 000

Greece 24 000

Hungary 10 000

India 9 000

Italy 172 000

Japani 138 000

Korea 57 000

Lebanon 2 500

Mexico 277 000

Nigeria 137 000

Philippines 102 000

Poland 91 000

Portugal 36 000

Puerto Rico 24 000

Afrika Dzonga 46 000

Spain 78 000

U.S.A. 818 000

Venezuela 47 000

Zambia 72 000

36 lama yirisiweke 220 000

Tifigara Ta Misava Hinkwayo Ta 1989 Mabandlha Ya 60 192

Timbhoni Ta 3 787 000

[Swifaniso leswi nga eka tluka 346]

Xifaniso xa ku rhula xa UN xi ri: “Hi mabanga ya hina hi ta fula swikomu”; “Rirhangu ra Esaya” ri nyika ndzimana ya Bibele

[Xifaniso lexi nga eka tluka 351]

Timbhoni ta Yehova ti pfumela eka gandzelo ra Kriste ra nkutsulo eka swidyoho swa vanhu

[Swifaniso leswi nga eka tluka 363]

Tiholo ta Tinhlengeletano ta Timbhoni ta Yehova: Xivono xa le henhla xa holo ya le Pennines Vuxa, Nghilandi

Holo ya Nhlengeletano, Fort Lauderdale, Florida, U.S.A., yi tirhiseriwa minongonoko ya Xinghezi, Xipaniya ni ya Xifurwa

[Swifaniso leswi nga eka tluka 364]

Yindlu-nkulu ya Misava hinkwayo ya Sosayiti ya Watch Tower, Brooklyn, New York; (ku suka ehenhla eximatsini) tihofisi, tifektri ni ndhawu yo tshama eka yona (yo dzwihala)

[Swifaniso leswi nga eka tluka 365]

Tihofisi ta Marhavi ya Watch Tower (ku sukela ehenhla eximatsini) eAfrika Dzonga, Spain ni le New Zealand