Bibele yi vula leswaku Sathana u “[kanganyisa] misava hinkwayo.” (Nhlavutelo 12:⁠9) Sathana ni madimona yakwe a va swi lavi leswaku hi tshemba Rito ra Xikwembu ku nga Bibele. Va ringeta ku khorwisa vanhu leswaku vafi va hanya kun’wana exivandleni xa moya. A hi voneni ndlela leyi va endlaka sweswo ha yona.

Vukhongeri byo tala byi dyondzisa leswaku munhu un’wana ni un’wana u ni moyaxiviri lowu hundzelaka exivandleni xa moya loko a fa. Byi vula leswaku miri wa fa kambe moyaxiviri a wu fi. Nakambe byi vula leswaku moyaxiviri a wu nge pfuki wu file.

Kambe Rito ra Xikwembu a ri swi dyondzisi sweswo. Bibele yi vula leswaku moyaxiviri i munhu, hayi nchumu wo karhi lowu nga endzeni ka munhu. Hi xikombiso, loko yi hlamusela ku vumbiwa ka Adamu, Bibele yi ri: “Kutani Yehovha Xikwembu a vumba munhu hi ntshuri wa misava, a huhutela etinhompfini ta yena eku hefemula ka vutomi, kava loko munhu a endliwe [moyaxiviri lowu] hanyaka.” (Genesa 2:⁠7) Hikwalaho Adamu a a nga nyikiwanga moyaxiviri; a a ri moya-xiviri.

 Swiharhi na swona swi vuriwa mimoyaxiviri.​—⁠Genesa 1:​20, 21, 24, 30, NW.

Tanihi leswi rito leri nga eBibeleni leri nge ‘moya-xiviri’ ri vulaka munhu hi vuyena, a swi fanelanga swi hi hlamarisa ku twa leswaku moyaxiviri wa fa. Matsalwa ma ri:

• “Moya[-xiviri] lowu dyohaka, hi wona lowu nga ta fa!”​—⁠Ezekiyele 18:⁠4.

• “Samsoni u te: Moya[xiviri] wanga a wu fe ni Vafilista!”​—⁠Vaavanyisi 16:⁠30.

• “Xana swi le nawini hi savata ku endla ntirho lowunene kumbe ntirho lowo biha, ku ponisa moya-xiviri kumbe ku wu dlaya?”​—⁠Marka 3:⁠4, NW.

Matsalwa man’wana ma komba leswaku mimoyaxiviri yi nga lovisiwa (Genesa 17:​14, NW), ku dlayiwa hi tlhari (Yoxuwa 10:​37, NW), ku talerisiwa (Yobo 7:​15, NW), ku mbombomerisiwa (Yonasi 2:⁠6). Xisweswo, moyaxiviri wa fa.

Loko u hlaya Bibele ku suka eku sunguleni ku ya fika emakumu, u wu nge xi kumi xivulwa lexi nge: “moyaxiviri lowu nga fiki.” Moyaxiviri a hi moya. Dyondzo ya moyaxiviri lowu nga fiki a hi dyondzo ya Bibele. I dyondzo ya Sathana ni madimona yakwe. Yehovha u venga  mavunwa hinkwawo ya vukhongeri.​—⁠Swivuriso 6:​16-19; 1 Timotiya 4:​1, 2.

Ndlela yin’wana leyi Sathana a kanganyisaka vanhu ha yona i ku tirhisa vangoma. Mungoma i munhu loyi a kotaka ku amukela marungula lama humaka exivandleni xa mimoya hi ku kongoma. Vunyingi bya vanhu, ku katsa ni vangoma hi voxe, va kholwa leswaku marungula lawa ma huma eka vafi. Kambe hilaha hi swi voneke hakona eBibeleni, leswi a swi koteki.​—⁠Eklesiasta 9:​5, 6, 10.

Kutani, marungula lawa ma huma eka vamani? Eka madimona hi xiviri! Madimona ma swi kota ku xiya munhu loko a ha hanya; ma tiva ndlela leyi munhu a a vulavula ha yona, leswi a a langutekisa xiswona, leswi a swi endleke, ni leswi a a swi tiva. Kutani swa ma olovela ku tekelela munhu loyi a feke.​—⁠1 Samuel 28:​3-⁠19.

Ndlela yin’wana leyi Sathana a andzisaka vunwa mayelana ni vafi i ku tirhisa timhaka ta mavunwa. Timhaka to tano ti hambukisa vanhu entiyisweni wa Bibele.​—⁠2 Timotiya 4:⁠4.

EAfrika ku ni mintsheketo yo tala mayelana ni vanhu lava va voniweke va hanya loko se va file. Hi ntolovelo, swivono swo tano swi humelela ekule swinene ni laha munhu yoloye a a tshama kona. Kambe tivutise: ‘Xana swa twala leswaku loko munhu a a ri ni matimba yo pfuka eku feni, a a pfukela ku ya hanya endhawini ya le kule swinene ni ndyangu ni vanghana vakwe?’

Nakambe, xana munhu yoloye a ngo fana ntsena ni munhu loyi a feke? Hi xikombiso, vachumayeri vambirhi va Vakreste lava a va chumayela endhawini yin’wana va vone mukhalabye a va landzelela ku ringana tiawara to hlayanyana. Loko va n’wi vutisa, va kume leswaku munhu loyi a a ehleketa leswaku un’wana wa vachumayeri lava a a ri makwavo wa yena wa xinuna loyi a loveke malembe yo hlayanyana lama hundzeke. I ntiyiso leswaku a a hoxisile, kambe a nga pfumelanga leswaku u hoxisile. Anakanya leswi mukhalabye loyi a nga ha vaka a swi byele vanghana ni vaakelani vakwe endzhaku ka sweswo!

A swi kanakanisi leswaku u tiva swilo swo hlamarisa leswi vanhu va swi voneke, va swi tweke, kumbe ku swi lorha. Hakanyingi mintokoto yo tano ya mahlori yi chavisa lava yi va humelelaka. Marein, loyi a a tshama eAfrika Vupela-dyambu, ni vusiku a a tshamela ku twa rito ra kokwa wa yena wa xisati loyi a nga lova ri n’wi vitana. Hi ku chava, Marein a a huwelela, a pfuxa vandyangu wa ka vona hinkwavo. Eku heteleleni, u sungule ku penga.

Kutani, loko vafi a va hanya hakunene, xana swa twala leswaku a va ta chavisa varhandziwa va vona? A swi tano. Sweswo hinkwaswo swi vangiwa hi madimona.

Kambe ku vuriwa yini hi marungula lama vonakaka ma pfuna ni ku chavelela? Hi xikombiso, Gbas­say, wa le Sierra Leone, a a vabya. Kutani u lorhe tata wa yena loyi a loveke a humelela eka yena. U n’wi lerise ku ya emurhini wo karhi, a teka tluka, a ri pfanganisa ni mati, ivi a nwa. A a nga fanelanga ku vulavula ni munhu wihi na wihi loko a nga si endla tano. Leswi u swi endlile ivi a hanya.

Wansati un’wana u vule leswaku nuna wa yena loyi a loveke u humelele eka yena hi vusiku byin’wana. U vule leswaku a a languteka kahle naswona a ambale swiambalo swo saseka.

Marungula ni swivono swo tano swi languteka swi pfuna naswona swi ri swinene. Xana swi huma eka Xikwembu? Doo, a swi humi kona. Yehovha i “Xikwembu xa [ntiyiso].” (Pisalema 31:⁠5) A a nge hi kanganyisi kumbe ku hi xisa. I madimona ntsena lama endlaka sweswo.

Kambe xana madimona lamanene ma kona ke? Doo. Hambi leswi ma nga ha vonakaka ma pfuna hi mikarhi yin’wana, hinkwawo ka wona ma bihile. Loko Diyavulosi a vulavula na Evha, a a languteka a ri ni xinghana. (Genesa 3:⁠1) Kambe ku ve ni vuyelo byihi loko a n’wi yingiserile ni ku endla leswi a swi vuleke? U file.

Wa swi tiva leswaku swi tolovelekile leswaku munhu wo biha a va ni xinghana eka lava a lavaka ku va xisa ni ku va kanganyisa. Ku ni xivuriso lexi nge, “ku basa ka meno i mbilu ya ntima.” Naswona Rito ra Xikwembu ri ri: “Sathana, ú tiendla onge i ntsumi ya ku vonakala.”​—⁠2 Vakorinto 11:⁠14.

Sweswi Xikwembu a xa ha vulavuli ni vanhu lava nga emisaveni hi ku tirhisa milorho, swivono kumbe marito lama humaka exivandleni xa moya. Xi va kongomisa ni ku va letela hi ku tirhisa Bibele, leyi kotaka ku endla munhu ‘a hlomela ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene hi laha ku heleleke.’​—⁠2 Timotiya 3:⁠17.

Xisweswo, loko Yehovha a hi tsundzuxa ku lwisana ni mano ya Diyavulosi, u endla tano hikwalaho ka leswi a hi rhandzaka. Wa swi tiva leswaku madimona i valala lava nga ni khombo.