Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

Nhlengeletano ya Swichudeni swa Bibele, eTacoma le Washington, U.S.A.

Malembe Ya Dzana Lama Hundzeke Hi 1917

Malembe Ya Dzana Lama Hundzeke Hi 1917

XIHONDZO XO RINDZA xa January 1, 1917 xi te: “Lembe lerintshwa ri sungule hi madzolonga, mpfilumpfilu ni ku halatiwa ka ngati.” Nyimpi yo Sungula ya Misava leyi eka yona ku feke vanhu vo tala emisaveni hinkwayo yi tiveke tanihi Nyimpi Leyikulu naswona yi ye emahlweni ku ya fika eYuropa.

Hambileswi Swichudeni swa Bibele a swi nga swi twisisi hi ku helela ku va Vakreste va ntiyiso va nga katseki eka tinyimpi, swo tala swa swona swi tirhe hi matimba leswaku swi nga katseki enyimpini. Hi xikombiso, le Nghilandhi Stanley Willis loyi a a ri ni malembe ya 19, a a tiyimisele ku nga katseki enyimpini. Loko a nga si ya eku tengisiweni u tsale leswi: “Ndzi swi teka ku ri lunghelo ku va ndzi pfumeleriwa ku nyikela vumbhoni. Nimixo Ndhuna ya Masocha yi ndzi byele leswaku ndzi ta ambarisiwa yunifomo ya vusocha naswona loko ndzo ala ndzi ta pfaleriwa ekhotsweni.”

Endzhaku ka loko Stanley a ale ku landzula ripfumelo rakwe, u gweviwe ku ya endla mintirho yo tika swinene ekhotsweni. Hambiswiritano u tshame a ri ni langutelo lerinene. Endzhaku ka tinh’weti timbirhi u tsale a ku: “Hikwalaho ka ‘moya wa matimba’ lowu nyikelaka Vumbhoni, munhu u kota ku tiyisela . . . swilo leswi swi nga tikelaka van’wana ku swi tiyisela.” Loko a ri khotsweni u tirhise nkarhi wakwe hi vutlhari naswona u te: “Yin’wana ya mikateko leyikulu leyi ndzi yi kumeke i ku va ni nkarhi lowu eneleke wo khongela, wo anakanyisisa ni wo dyondza.”

Swi nga si ya kwihi, United States yi katseke hi ku kongoma enyimpini. Eka mbulavulo lowu nyikeriweke eka Nhlangano wa le United States lowu veke kona hi April 2, 1917, Presidente Woodrow Wilson u tivise ximfumo hi ta ku sunguriwa ka nyimpi eJarimani. Endzhaku ka masiku ya mune, United States yi katseke enyimpini. Hi ku hatlisa, Vakreste va le United States a va langutane ni mhaka ya ku nga katseki enyimpini.

Leswaku ku fikeleriwa xilaveko xa xihatla xa masocha, hi May United States yi simeke Nawu lowu a wu kombisa leswaku swa boha ku va munhu un’wana ni un’wana a ya evusocheni. Endzhaku ka nh’weti, ku tlhele ku simekiwa Nawu wo Kambela. Nawu wo sungula a wu pfumelela hulumendhe ya le United States ku tsarisa masocha yo tala enyimpini naswona nawu wa vumbirhi a wu swi teka ku ri nandzu loku munhu a nga yi seketeli mhaka yo ya enyimpini. Swi nga si ya kwihi, vakaneti va ntiyiso va tirhise nawu wolowo leswaku va “kunguhata khombo hi xileriso xa nawu” eka vagandzeri va Yehovha lava nga ni ku rhula.—Ps. 94:20.

Mpfilumpfilu lowu a wu ri kona emisaveni hikwalaho ka nyimpi a wu swi hlamarisanga Swichudeni swa Bibele. Ku ringana malembe yo tala, a swi ri karhi swi dzikisaka mianakanyo ya swona eka vuprofeta bya Bibele lebyi profeteke hi swiyimo swo tano. Hambiswiritano, vo tala va hlamarisiwe hi ku xandzuka loku hi ku hatlisa ku veke kona exikarhi ka vanhu van’wana va Yehovha.”

Nkarhi Wo Ringiwa Ni Wo Sefiwa

Endzhaku ka rifu ra Charles Taze Russell le United States ku sungule ku va ni swiphiqo. Xiphiqo a ku ri leswaku mintirho ya malandza ya Yehovha a yi ta kongomisiwa njhani. Makwerhu Russell u simeke Zion’s Watch Tower Tract Society hi 1884 a tlhela a va presidente ya nhlangano lowu, lowu nga enawini kukondza a fa hi October 1916. Loko Joseph F. Rutherford a sungula ku va murhangeri, vamakwerhu va nga ri vangani lava a va tiveka enhlengeletanweni ku katsa ni swirho swa mune leswi a swi wela eka huvo leyi kongomisaka, a va lava vutihlamuleri lebyi engetelekeke.

Swirho leswi swa mune swin’we ni vanhu van’wana vo hlayanyana a va nga yi seketeli ndlela leyi makwerhu Rutherford a a kongomisa ha yona. Xin’wana xa swiphiqo leswi a xi katsa ntirho wa Paul S. L. Johnson loyi a ri mulanguteri wa muganga.

Loko Makwerhu Russell a nga si fa, a a hlele ku rhumela Johnson eNghilandhi tanihi muyimeri wa nhlengeletano. Kwalaho Johnson a a fanele a chumayela mahungu lamanene, a endzela mavandlha ni ku yisa xiviko xa ntirho wa nsimu xa ndhawu yoleyo. Loko a fika hi November 1916, vamakwerhu va le Nghilandhi va n’wi amukele hi mandla mambirhi. Lexi twisaka ku vava, ndlela leyi va n’wi bumabumeleke ha yona yi endle leswaku a vona onge hi yena loyi a a ta kongomisa nhlengeletano endzhaku ka loko makwerhu Russell a file.

Handle ka mpfumelelo, Johnson u hlongole swirho swin’wana swa ndyangu wa Bethele eNghilandhi leswi a swi nga n’wi seketeli. U tlhele a ringeta ku lawula nkwama wa timali wa nhlengeletano eLondon leswi endleke leswaku Makwerhu Rutherford a n’wi kombela leswaku a vuya eUnited States.

Johnson u tlhelele eBrooklyn kambe ematshan’weni yo amukela ndzayo leyi a nyikiweke yona, hi ku phindhaphindha u kombele Makwerhu Rutherford leswaku a n’wi pfumelela ku tlhelela eNghilandhi leswaku a ya emahlweni ni ntirho wakwe. Loko a xiya leswaku u tsandzekile eka matshalatshala wolowo, Johnson u ringete ku kucetela swirho leswi a swa ri eka huvo leyi kongomisaka, laha mune wa swona swi n’wi seketeleke.

Hi ku xiya leswaku vavanuna lava va ringeta ku yiva mali ya nhlengeletano eUnited States, hilaha Johnson a a tiyimisele ku endla hakona eNghilandhi, Makwerhu Rutherford u teke goza ro va susa eka huvo leyi kongomisaka. Nawu wa le United States a wu vule leswaku swirho leswi nga eka huvo leyi kongomisaka swi ta hlawuriwa lembe ni lembe hi swirho swa nhlangano. Hambiswiritano, eka nhlangano wa lembe ni lembe lowu veke kona hi January 6, 1917 ku hlawuriwe swirho swinharhu ntsena swa nhlangano ku nga Joseph F. Rutherford, Andrew N. Pierson na William E. Van Amburgh. Un’wana u ve presidente, un’wana a va xandla xa presidente kutani un’wana a va matsalana. A ku hlawuriwanga munhu leswaku a siva swiyenge swa mune leswi saleke swa huvo leyi kongomisaka. Vavanuna lava va mune lava a va tirha eka swiyenge sweswo lava veke vakaneti, a va hlawuriwile eka huvo yo kongomisa enkarhini lowu nga hundza naswona vanhu van’wana a va vona onge va ta tirha eka swiyenge swoleswo vutomi bya vona hinkwabyo. Hambiswiritano, leswi a va nga ha vekiwanga eka swiyenge swoleswo eka nhlangano wa lembe ni lembe, a va nga ha ta va swirho swa huvo swa le nawini! Hi July, 1917, Makwerhu Rutherford u hlawule vavanuna van’wana vo tshembeka ku va swirho swa huvo.

Hi laha swi tolovelekeke ha kona, vakongomisi va mune lava hlongoriweke a va hlundzukile naswona va sungule tsima ra leswaku va tlhela va vekiwa eka swiyenge leswi a va ri eka swona. Kambe va tsandzekile. Hambileswi Swichudeni swin’wana swa Bibele a swi va seketela ivi va simeka minhlangano yin’wana, swo tala swa swona swi tshame swi tshembekile naswona lava mune a va ha tlhelanga va va swirho swa huvo leyi kongomisaka.

Ku Ve Ni Ku Andza Ku Nga Khathariseki Swiphiqo

Hi nkarhi wolowo, Makwerhu Rutherford ni vamakwerhu van’wana vo tshembeka va ndyangu wa Bethele va ye emahlweni va endla leswaku ku va ni ku andza eka ntirho wa Mfumo. Nhlayo ya valanguteri va muganga, lava hi nkarhi wolowo a va tiviwa tanihi tiphiligrimi, yi andzile ku suka eka 69 ku ya eka 93. Nhlayo ya makhalipotiya lawa sweswi ku nga maphayona ya nkarhi hinkwawo na yona yi andzile ku suka eka 372 ku ya eka 461. Ku engetela kwalaho, a ku ri ro sungula ku va ni makhalipotiya ya nkarhinyana hi laha ku endliwaka ha kona sweswi eka maphayona ya nkarhinyana. Mavandlha man’wana a ma ri ni vatirhi vo tano lava hisekaka vo tlula 100.

Hi July  17, 1917 ku humesiwe buku leyi nge The Finished Mystery. Eku heleni ka lembe, mphakelo wa tibuku wu herile naswona ku tlhele ku endliwa xikombelo xa tikopi tin’wana ta 850 000 eka feme leyi a yi kandziyisa minkandziyiso ya hina. *

Ku hleriwa hi vuntshwa ka ntirho wa le Bethele loku a ku sunguriwe hi Makwerhu Russell hi 1916 ku hele hi 1917. Hi December ya lembe rero, Xihondzo xo Rindza xi te: “Ku hleriwa hi vuntshwa ka ntirho wa Hofisi . . . ku herile naswona sweswi wu famba kahle naswona wu ta famba hi ndlela leyi wu hleriweke ha yona . . . Swirho swa Hofisi swi swi teka ku ri lunghelo ku tirha eHofisini ku nga ri leswaku swa boha.”

Hi September 1917, Xihondzo xo Rindza xi te: “Ku sukela hi January 1, n’hweti ni n’hweti ku ve ni ku andza [eka minkandziyiso leyi fambisiweke] ku tlula leyi fambisiweke hi n’hweti leyi fanaka na yona ya lembe ra 1916 . . . Lebyi i vumbhoni bya leswaku Xikwembu a xi ri karhi xi wu katekisa ntirho lowu a wu endliwa eBrooklyn.”

Nkarhi Wa Ku Ringiwa Ni Wa Ku Sefiwa Wu Ya eMahlweni

Vakaneti hinkwavo va susiwile ku va swirho swa nhlengeletano naswona vuyelo bya nhlayo ya mavandlha leyi boxiweke eka Xihondzo xo Rindza yi kombise leswaku vamakwerhu vo tala va seketele Makwerhu Rutherford ni vamakwerhu vo tshembeka eBethele. Kambe ku ringiwa ka vamakwerhu volavo a ku ya emahlweni. Hambileswi lembe ra 1918 ri sunguleke hi ndlela leyinene, a ri ta fungha nkarhi wo tika swinene eka matimu ya hina ya manguva lawa.

^ ndzim. 18 Minkandziyiso ya hina hinkwayo a yi kandziyisiwa hi tifeme ta misava ku fikela hi 1920.