1. Hi kwihi ku fana loku nga kona exikarhi ka Vakreste va lembe-xidzana ro sungula ni Timbhoni ta Yehovha ta manguva lawa?

 VAKRESTE va lembe-xidzana ro sungula va chumayele hi ku hiseka. Timbilu ta vona ti endle leswaku va tiyimisela ku amukela nkongomiso ni mpfuno wa moya lowo kwetsima. Ku xanisiwa a ku va tshikisanga ku chumayela. Nakambe Xikwembu xi va katekise hi ndlela leyi nga hlamuselekiki. Swilo leswi hinkwaswo leswi endlekeke eka Vakreste va lembe-xidzana ro sungula swa ha endleka ni le ka Timbhoni ta Yehovha ta manguva lawa.

2, 3. I yini lexi xiyekaka swinene hi buku ya Mitirho?

² A swi kanakanisi leswaku u khutazekile loko u hlaya rungula leri tsakisaka ni leri tiyisaka ripfumelo leri kumekaka ebukwini ya Bibele ya Mitirho Ya Vaapostola! A ri fani ni marungula man’wana hikuva hi rona ntsena leri nga huhuteriwa leri vulavulaka hi Vakreste va lembe-xidzana ro sungula endzhaku ka loko Yesu a tlhandlukele etilweni!

³ Buku ya Mitirho yi vulavula hi mavito ya vanhu va 95 lava humaka ematikweni ya 32, emitini ya 54 ni le swihlaleni swa kaye. I rungula leri tsakisaka leri vulavulaka hi vanhu lava tolovelekeke, vagandzeri va mavunwa lava tikukumuxaka, van’watipolitiki lava tikukumuxaka swin’we ni vaxanisi lava nga ni tihanyi. Kambe xa nkoka swinene hileswaku ri vulavula hi vamakwerhu va lembe-xidzana ro sungula lava langutaneke ni swiphiqo swa vutomi leswi tolovelekeke va tlhela va chumayela mahungu lamanene hi ku hiseka.

4. Ha yini vanhu vo fana na muapostola Pawulo, Thavitha ni timbhoni tin’wana ta khale to tshembeka, va rhandzeka eka hina?

⁴ Kutani sweswi endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 2 000, hi hlaya hi rungula ra Petro na Pawulo, lava a va ri vaapostola lava hisekaka, Luka loyi a a ri n’anga leyi rhandzekaka, Barnaba loyi a a hanana, Stefano loyi a a ri ni xivindzi, Thavitha loyi a a ri ni musa, Lidiya loyi a a ri ni malwandla swin’we ni timbhoni tin’wana to tala to tshembeka. Hambileswi va nga hanya enkarhini wa khale swinene, va rhandzeka eka hina. Ha yini? Hikuva hi endla ntirho lowu fanaka ni wa vona wa ku endla vadyondzisiwa. (Mat. 28:19, 20) Hakunene hi ni lunghelo lerikulu ro hoxa xandla eka wona!

5. Xana valandzeri va Yesu va lembe-xidzana ro sungula va sungule kwihi ku chumayela mahungu lamanene?

⁵ Anakanyisisa hi xileriso lexi Yesu a xi byeleke valandzeri va yena. U te: “Mi ta  amukela matimba loko moya lowo kwetsima wu fika ehenhla ka n’wina, naswona mi ta va timbhoni ta mina eYerusalema, etikweni hinkwaro ra Yudiya ni le Samariya ni ku ya fika emakumu ka misava.” (Mit. 1:8) Xo sungula, moya lowo kwetsima wu pfune vadyondzisiwa leswaku va chumayela “eYerusalema.” (Mit. 1:1–8:3) Moya lowo kwetsima wu tlhele wu va pfuna leswaku va ya chumayela “etikweni hinkwaro ra Yudiya ni le Samariya.” (Mit. 8:4–13:3) Hiloko va sungula ku chumayela mahungu lamanene “ku ya fika emakumu ka misava.”—Mit. 13:4–28:31.

6, 7. Loko hi ri karhi hi chumayela, hi swihi swilo leswi hi nga na swona leswi vamakwerhu va lembe-xidzana ro sungula a va nga ri na swona?

⁶ Vamakwerhu va lembe-xidzana ro sungula a va nga ri na yona Bibele leyi heleleke loko va ri karhi va endla ntirho wo chumayela. Evhangeli ya Matewu swi nga endleka yi sungule ku kumeka kwalomu ka lembe ra 41 C.E. Mapapila man’wana ya Pawulo ma tsariwe loko buku ya Mitirho yi nga si hela ku tsariwa, kwalomu ka lembe ra 61 C.E. Kambe Vakreste va lembe-xidzana ro sungula a va nga ri na tona tikopi leti heleleke ta Matsalwa yo Kwetsima kumbe minkandziyiso yo hambana-hambana leyi a va ta yi siyela vanhu lava tsakelaka. Loko Vakreste lava nga Vayuda va nga si va vadyondzisiwa va Yesu, a va tshame va twa loko ku hlayiwa Matsalwa ya Xiheveru esinagogeni. (2 Kor. 3:14-16) Hambiswiritano, Vakreste volavo a swi lava leswaku va hisekela ku dyondza hikuva swi tikomba onge a va tshaha matsalwa hi nhloko.

⁷ Vo tala va hina namuntlha hi na tona Tibibele swin’we ni minkandziyiso ya ntsandza-vahlayi leyi sekeriweke eBibeleni. Hi endla vadyondzisiwa hi ku chumayela mahungu lamanene ematikweni ya 240 hi tindzimi to tala swinene.

8, 9. (a) Xana moya lowo kwetsima wu pfune vadyondzisiwa va Yesu leswaku va endla yini? (b) Xana hlonga ro tshembeka ri humesa yini hi ku pfuniwa hi moya wa Xikwembu?

⁸ Loko Yesu a lerisa vadyondzisiwa va yena ku chumayela, u te: “Mi ta amukela matimba loko moya lowo kwetsima wu fika ehenhla ka n’wina.” Tanihi leswi valandzeri va Yesu a va kongomisiwa hi moya wa Xikwembu kumbe matimba ya xona lama tirhaka, a va ta hetelela va ri timbhoni ta yena emisaveni hinkwayo. Petro na Pawulo va kongomisiwe hi moya lowo kwetsima leswaku va tshungula lava vabyaka, va hlongola madimona hambi ku ri ku pfuxa lava feke! Hambiswiritano, matimba lawa moya lowo kwetsima wu va nyikeke wona a va fanele va ma tirhisela ku endla ntirho wa nkoka swinene. Ma pfune vaapostola swin’we ni vadyondzisiwa van’wana leswaku va dyondzisa vanhu ntiyiso lowu kongomeke lowu nga ta va pfuna va kuma vutomi lebyi nga heriki.—Yoh. 17:3.

⁹ Hi siku ra Pentekosta ya 33 C.E., vadyondzisiwa va Yesu va vulavule hi “tindzimi to hambanahambana, hilaha moya a wu va pfumelela hakona.” Hikwalaho va chumayele hi “mitirho ya matimba ya Xikwembu.” (Mit. 2:1-4, 11) Hina namuntlha a hi vulavuli hi tindzimi to hambanahambana hi singita. Hambiswiritano, hlonga ro tshembeka ri kongomisiwa hi moya wa Xikwembu leswaku ri humesa minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni hi tindzimi to tala swinene. Hi xikombiso, ku kandziyisiwa tikopi ta timiliyoni ta Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! n’hweti yin’wana ni yin’wana, naswona eka website ya hina ya jw.org, ku ni mikandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni ku katsa ni tivhidiyo hi tindzimi to tlula 1 000. Hinkwaswo sweswo swi hi pfuna leswaku hi chumayela “mitirho ya matimba ya Xikwembu” eka vanhu va matiko hinkwawo, tinxaka hinkwato ni tindzimi hinkwato.—Nhlav. 7:9.

10. Ku sukela hi 1989, hi wahi matshalatshala lama endliwaka leswaku ku hundzuluxeriwa Bibele?

 ¹⁰ Ku sukela hi 1989, hlonga ro tshembeka ri endle matshalatshala lamakulu ya leswaku Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Yo Kwetsima byi kumeka hi tindzimi to tala. Bibele leyi, yi hundzuluxeriwe hi tindzimi to tlula 200, naswona se ku kandziyisiwe tikopi ta makume ya timiliyoni—naswona ta ha tele leti nga ta kandziyisiwa. Matshalatshala wolawo hinkwawo ma humelerile hikwalaho ka leswi Xikwembu xi tirhisaka moya wa xona.

11. Hi wahi matshalatshala lama endliwaka leswaku ku hundzuluxeriwa minkandziyiso ya Timbhoni?

¹¹ Ntirho wo hundzuluxela wu endliwa ematikweni lama tlulaka 150 hi Vakreste va magidi lava tinyiketeleke hi ku tirhandzela. Sweswo a swi fanelanga swi hi hlamarisa hikuva a yi kona nhlengeletano yin’wana laha misaveni leyi kongomisiwaka hi moya lowo kwetsima loko yi ri karhi yi “komba vumbhoni lebyi heleleke” hi Yehovha Xikwembu emisaveni hinkwayo, hi Hosi ya yena leyi nga Mesiya ni hi Mfumo lowu nga simekiwa etilweni!—Mit. 28:23.

12. I yini lexi nga pfuna Pawulo swin’we ni Vakreste van’wana leswaku va endla ntirho wa vona wo chumayela?

¹² Loko Pawulo a chumayela Vayuda ni Vamatiko eAntiyoka wa Pisidiya, “hinkwavo lava kombiseke leswaku va lava ku kuma vutomi lebyi nga heriki va ve vapfumeri.” (Mit. 13:48) Loko Luka a gimeta rungula ra buku ya Mitirho, Pawulo a a ri karhi a “chumayela hi Mfumo wa Xikwembu . . . hi ntshunxeko lowukulu ku nga ri na lexi n’wi sivelaka.” (Mit. 28:31) Xana muapostola yoloye a a chumayela kwihi? A a chumayela eRhoma—ku nga ntsindza wa mfumo lowu a wu fuma misava hinkwayo! Swi nga khathariseki leswaku valandzeri va Yesu va lembe-xidzana ro sungula a va chumayela erivaleni kumbe va tirhisa tindlela tin’wana, va endle ntirho wa vona hi ku pfuniwa ni hi ku kongomisiwa hi moya lowo kwetsima.

13. Ha yini hi fanele hi khongela loko hi xanisiwa?

¹³ Loko vadyondzisiwa va Yesu va lembe-xidzana ro sungula va xanisiwa, a va khongela Yehovha leswaku a va nyika matimba yo tiyisela. Xana vuyelo byi ve byihi? Va tale moya lowo kwetsima kutani va kuma xivindzi xo chumayela rito ra Xikwembu. (Mit. 4:18-31) Na hina hi hambeta hi khongelela vutlhari ni matimba yo hambeta hi chumayela hambiloko hi xanisiwa. (Yak. 1:2-8) Tanihi leswi hi katekisiwaka hi Xikwembu naswona hi pfuniwaka hi moya wa xona, hi hambeta hi chumayela hi Mfumo. A xi kona lexi nga ta sivela ntirho wo chumayela—ku nga khathariseki leswaku i nkaneto kumbe ku xanisiwa hi tihanyi. Loko hi xanisiwa hi fanele hi khongelela moya lowo kwetsima ni vutlhari ni xivindzi xo chumayela mahungu lamanene.—Luka 11:13.

14, 15. (a) Xana ku endleke yini endzhaku ka “nhlomulo lowu weleke Stefano”? (b) Xana vanhu vo tala va le Siberia va wu dyondze njhani ntiyiso?

¹⁴ Stefano u chumayele hi xivindzi loko a nga si dlayiwa hi valala va yena. (Mit. 6:5; 7:54-60) Loko ku va ni “xanisiwa swinene” hi nkarhi wolowo, vadyondzisiwa hinkwavo handle ka vaapostola, va hangalakele emitini hinkwayo ya le Yudiya ni ya le Samariya. Kambe sweswo a swi wu sivelanga ntirho wo chumayela. Filipi u ye emutini wa Samariya a ya “chumayela hi Kreste” naswona ku ve ni vuyelo lebyinene ngopfu. (Mit. 8:1-8, 14, 15,  25) Ku tlula kwalaho, Bibele yi ri: “Lava hangalakeke hikwalaho ka ku xanisiwa loku veke kona endzhaku ka rifu ra Stefano va fambe va ya fika ni le Fenikiya, eKipra ni le Antiyoka, kambe a va chumayela Vayuda ntsena. Hambiswiritano, van’wana va vavanuna lava a va ri na vona, lava a va huma eKipra ni le Kirena, va ye eAntiyoka va fika va vulavula ni vanhu lava vulavulaka Xigriki, va chumayela mahungu lamanene ya Hosi Yesu.” (Mit. 11:19, 20) Hi nkarhi wolowo, nxaniso wu endle leswaku rungula ra Mfumo ri chumayeriwa etindhawini to hambana-hambana.

¹⁵ Manguva lawa ku endleke nchumu lowu fanaka ematikweni lawa khale ka wona a ma vumba mfumo wa Soviet Union. Ngopfu-ngopfu hi va-1950, Timbhoni ta Yehovha ta magidi-gidi ti hlongoleriwe eSiberia. Hikwalaho ka leswi a ti hangalaseriwe etindhawini to hambana-hambana, mahungu lamanene ma hambete ma chumayeriwa etikweni leri lerikulu. A swi nga ta koteka leswaku Timbhoni to tala hi ndlela yoleyo ti kuma mali yo hakelela maendzo wolawo, lawa man’wana ya wona a ma lehe mpfhuka lowu ringanaka tikhilomitara ta 10 000, leswaku ti ya chumayela mahungu lamanene! Hambiswiritano, mfumo wa kwalaho wu ti yise etindhawini to hambana-hambana etikweni rero. Makwerhu un’wana u ri: “Hi ku endla tano, valawuri volavo va pfune vanhu va magidi-gidi va timbilu letinene va le Siberia leswaku va chumayeriwa mahungu lamanene.”

16, 17. Xana buku ya Mitirho yi hi komba vumbhoni byihi bya leswaku Yehovha wa wu katekisa ntirho wo chumayela?

¹⁶ A swi kanakanisi leswaku Yehovha u va katekisile Vakreste va lembe-xidzana ro sungula. Pawulo ni van’wana va byarile va tlhela va cheleta “kambe Xikwembu hi xona xi swi kurisaka.” (1 Kor. 3:5, 6) Rungula ra buku ya Mitirho ri swi veka erivaleni leswaku ku andza koloko ku ve kona hileswi Yehovha a katekiseke ntirho wo chumayela. Hi xikombiso, “rito ra Xikwembu ri ya emahlweni ri hangalaka, ni nhlayo ya vadyondzisiwa yi ya yi andza swinene eYerusalema.” (Mit. 6:7) Loko ntirho wo chumayela wu ri karhi wu ya emahlweni, “mavandlha hinkwawo ya le Yudiya, Galeliya na Samariya ma va ni ku rhula, ma tiya; naswona ma ye ma andza ma ri karhi ma chava Yehovha ni ku chaveleriwa hi moya lowo kwetsima.”—Mit. 9:31.

¹⁷ Le Antiyoka wa Siriya, vanhu lava vulavulaka Xiyuda ni Xigriki, va dyondze ntiyiso eka timbhoni leti nga ni xivindzi. Bibele yi ri: “Ku tlula kwalaho, Yehovha a a va seketela naswona vo tala va ve vapfumeri va landzela Hosi.” (Mit. 11:21) Loko Bibele yi vulavula hi ku andza loku engetelekeke loku veke kona emutini wolowo, yi ri: “Rito ra Yehovha ri ya ri kula ri tlhela ri hangalaka.” (Mit. 12:24) Naswona tanihi leswi Pawulo swin’we ni van’wana a va ku hisekela swinene ku chumayela Vamatiko, “rito ra Yehovha ri ya ri kula ni ku hlula hi ndlela ya matimba.”—Mit. 19:20.

18, 19. (a) Hi swi tivisa ku yini leswaku “voko ra Yehovha” ri na hina? (b) Nyika xikombiso xa leswaku Yehovha wa va seketela vanhu va yena.

¹⁸ A swi kanakanisi leswaku “Yehovha” wa hi pfuna manguva lawa. Hi swona leswi endlaka leswaku vanhu vo tala va va vapfumeri va tlhela va kombisa ku tinyiketela ka vona eka Xikwembu hi ku khuvuriwa. Tlhandlakambirhi, hi pfuniwa hi Xikwembu ni hi mikateko ya xona leswaku hi kota ku tiyisela ku kanetiwa hi tihanyi—minkarhi yin’wana ku xanisiwa hi ndlela yo vava swinene—nileswaku swi hi fambela kahle entirhweni wa hina wo chumayela, ku fana na Pawulo ni Vakreste van’wana va lembe-xidzana ro sungula. (Mit. 14:19-21) Yehovha Xikwembu a nge pfuki a hi fularherile. “Mavoko ya xona lama tshamaka hilaha ku nga heriki” ma ta hambeta ma hi pfuna loko hi ringiwa. (Det. 33:27)  Nakambe hi fanele hi tsundzuka leswaku hikwalaho ka vito ra yena leri tlakukeke swinene Yehovha a nge va tshiki vanhu va yena.—1 Sam. 12:22; Ps. 94:14.

¹⁹ Hi xikombiso: Tanihi leswi Makwerhu Harald Abt a a hambeta a chumayela, Manazi ma n’wi yise ekampeni ya le Sachsenhausen hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Hi May 1942, maphorisa lama vuriwaka Magestapo ma ye ekaya ra yena laha nsati wa yena Elsa a a ri kona, ma fika ma n’wi tekela xinhwanyetana xa yena ivi ma yisa Elsa etikampeni to hambana-hambana. Elsa u ri: “Malembe lawa ndzi nga ma tshama etikampeni ta nxaniso ta le Jarimani ma ndzi dyondzise dyondzo ya nkoka ya leswaku moya wa Yehovha wu nga ku nyika matimba loko u xanisiwa hi tihanyi! Loko ndzi nga si khomiwa, a ndzi hlaye papila ra makwerhu un’wana wa xisati leri a ri vula leswaku loko u ri ehansi ka ndzingo lowukulu moya wa Yehovha wu endla leswaku u va ni ku rhula. A ndzi anakanya leswaku wo swi hundzeleta. Kambe loko ndzi langutane ni miringo, ndzi swi vonile leswaku leswi a swi vuleke a ku ri ntiyiso. Swi ve tano hakunene. Swa tika ku swi twisisa loko swi nga si ku humelela. Kambe ndzi tivonele hi ya mina.”

20. Xana Pawulo u endle yini loko a ha tshama endlwini kambe a ri mukhotsiwa naswona sweswo swi nga va khutaza njhani vamakwerhu van’wana?

²⁰ Buku ya Mitirho yi gimeta Pawulo a ri karhi a hisekela ku “chumayela hi Mfumo wa Xikwembu.” (Mit. 28:31) Tanihi leswi Pawulo a a tshama endlwini kambe a ri mukhotsiwa, a a nga pfumeleriwanga ku chumayela hi yindlu ni yindlu emitini ya le Rhoma. Nilokoswiritano, u hambete a chumayela vanhu hinkwavo lava a va n’wi endzela. Namuntlha, ku ni vamakwerhu van’wana lava rhandzekaka lava nga swi kotiki ku huma etindlwini, kumbexana va tshama va lo etlela kumbe va tshama emakaya yo khathalela vadyuhari hileswi va nga dyuhala kumbe hileswi va vabyaka. Kambe, va xi rhandza swinene Xikwembu naswona va swi navela hi timbilu ta vona hinkwato ku hambeta va chumayela. Ha va khongelela naswona hi kombela Tata wa hina la nge matilweni leswaku a va pfuna va kota ku hlangana ni vanhu lava swi navelaka ku dyondza hi yena ni hi swikongomelo swa yena leswi hlamarisaka.

21. Ha yini hi fanele hi endla ntirho wa hina wo chumayela hi xihatla?

²¹ Vo tala va hina ha swi kota ku chumayela hi yindlu ni yindlu naswona hi tirhisa tindlela tin’wana leswaku hi endla vadyondzisiwa. Kutani onge un’wana ni un’wana wa hina a nga endla hinkwaswo leswi a nga swi kotaka leswaku a hoxa xandla entirhweni wa Mfumo, hi ku chumayela “ku ya fika emakumu ka misava.” Ntirho lowu wu fanele wu endliwa hi xihatla hikuva “xikombiso” xa vukona bya Kreste xi lo dlaa, erivaleni. (Mat. 24:3-14) Hi fanele hi wu tirhisa kahle nkarhi lowu saleke. Sweswi hi ni “swo tala swo swi endla entirhweni wa Hosi.”—1 Kor. 15:58.

22. Xana hi fanele hi tiyimisela ku endla yini tanihi leswi hi rindzeleke siku ra Yehovha?

²² Loko hi ri karhi hi yimela “siku lerikulu ni leri chavisaka ra Yehovha,” a hi tiyimiseleni ku hambeta hi chumayela hi xivindzi naswona hi tshembeka entirhweni wa hina. (Yuw. 2:31) Va ha tele vanhu lava fanaka ni Vaberiya lava nga “amukel[a] rito hi mbilu hinkwayo.” (Mit. 17:10, 11) Kutani onge hi nga hambeta hi chumayela kukondza hi twa marito lama nge: “U endle kahle, wena nandza lonene ni wo tshembeka!” (Mat. 25:23) Loko hi wu hisekela ntirho wo endla vadyondzisiwa naswona hi tama hi tshembekile eka Yehovha, hi ta tsaka hilaha ku nga heriki hi ku tiva leswaku a ku ri lunghelo ku hoxa xandla entirhweni wo “komba vumbhoni lebyi heleleke” hi Mfumo wa Xikwembu!