1-3. I yini leswi endlaka leswaku rifu ra Yesu ri nga fani ni man’wana?

 A KU ri siku ra ximun’wana, eka malembe ya kwalomu ka 2 000 lama hundzeke, loko wanuna un’wana la nga riki na nandzu, a tengisiwa, a tlhela a khomiwa hikwalaho ka nandzu lowu a nga wu tiviki, kutani a xanisiwa kukondza a fa. Loyi a a nga ri munhu wo sungula ku dlayiwa hi tihanyi a nga dyanga xa munhu; naswona a a nga ri wo hetelela. Kambe, rifu rero a ri nga fani ni man’wana.

² Loko munhu yoloye a ri karhi a xaniseka ro hetelela, matilo hi woxe ma swi kombisile leswaku xiendlakalo lexi a xi ri xa nkoka. Hambileswi a ku ri nhlikanhi, munyama wu funengete misava hi xitshuketa. Hilaha n’wamatimu un’wana a swi vekeke ha kona, “dyambu ri nga voningi.” (Luka 23:44, 45) Kutani, loko a ri ekusuhi ni ku fa, u vule marito lawa lama nga rivalekiki: “Swi hetisekile”! Ina, u endle nchumu wo saseka swinene, hi ku nyikela hi vutomi byakwe. Gandzelo rakwe a ku ri xikombiso lexikulu xa rirhandzu, lexi tlulaka hinkwaswo leswi nga tshama swi endliwa hi munhu.—Yohane 15:13; 19:30.

³ Wanuna yoloye a ku ri Yesu Kreste. Vanhu vo tala va swi tiva kahle leswaku u tshame a xaniseka, a tlhela a fa, hi siku leri ra munyama, ra Nisan 14, 33 C.E. Hambiswiritano, ku ni mhaka ya nkoka leyi talaka ku rivariwa. Hambileswi Yesu a xanisekeke swinene, ku ni munhu un’wana la xanisekeke ku tlurisa. Kahlekahle, ku ni munhu la nga endla nchumu lowukulu swinene hi siku rero—ku nga xikombiso  lexikulu xa rirhandzu lexi tlulaka hinkwaswo leswi tshameke swi endliwa evuakweni hinkwabyo. Hi wihi nchumu wa kona? Nhlamulo ya kona yi endla xingheniso lexi fanelekaka eka mhaka ya nkoka swinene: ku nga rirhandzu ra Yehovha.

4. Xana socha ra Murhoma ri swi vone njhani leswaku Yesu a a nga fani ni vanhu van’wana, naswona socha rero ri te yini?

⁴ Ndhuna ya vuthu ya Murhoma leyi a yi kongomisa ku dlayiwa ka Yesu, yi hlamarisiwe hi munyama lowu veke kona loko Yesu a nga si fa, ni ku tsekatseka lokukulu ka misava loku landzeleke. Yi te: “Hakunene loyi a a ri N’wana wa Xikwembu.” (Matewu 27:54) Swi le rivaleni leswaku Yesu a a nga fani ni vanhu van’wana. Socha leri ri hoxe xandla eku dlayiweni ka N’wana wa Xikwembu Lexi nge Henhlahenhla, la tswariweke a ri swakwe! Xana N’wana loyi a a rhandzeka ku fikela kwihi eka Tata wakwe?

5. Xana nkarhi wo tala lowu Yehovha ni N’wana wakwe va wu heteke va ri swin’we etilweni, wu nga hlamuseriwa njhani?

⁵ Bibele yi vula leswaku Yesu i “mativula ya ntumbuluko hinkwawo.” (Vakolosa 1:15) Phela N’wana wa Yehovha a a ri kona loko vuako byi nga si va kona. Xana Tatana ni N’wana va hanye swin’we nkarhi wo tanihi kwihi? Vativi van’wana va sayense va ringanyeta leswaku vuako byi ni malembe ya 13 wa tibiliyoni. Xana wa swi kota ku vona leswaku i nkarhi wo tanihi kwihi wolowo? Leswaku yi pfuna vanhu va twisisa malembe lawa vuako byi nga na wona, hilaha swi ringanyetiwaka hakona hi van’wasayense, planetheriyamu yin’wana yi kombisa nxaxamelo wa nkarhi lowu nga leha timitara ta 110. Loko vavalangi va ri karhi va famba ekusuhi ni nxaxamelo lowu wa nkarhi, goza rin’wana ni rin’wana leri va ri baka ri yimela malembe ya 75 wa timiliyoni, ta vuako lebyi. Emakumu ka nxanxamelo lowu, malembe lawa munhu a ma hanyeke laha misaveni  ma yimeriwa hi mfungho wun’we, lowu ringanaka ni nsisi wa munhu hi ku bumbula! Kambe, hambiloko xiringanyeto lexi xi ri ntiyiso, nxaxamelo lowu hinkwawo a wu nge ringani ku pima malembe lawa N’wana wa Yehovha a hanyeke wona! Xana nkarhi lowu hinkwawo a a endla yini?

6. (a) Xana N’wana wa Yehovha a a endla yini a nga si va munhu? (b) Xana i xiboho xa njhani lexi nga kona exikarhi ka Yehovha ni N’wana wakwe?

⁶ N’wana a a tirha hi ku tsaka a ri “mutirhi la nga ni vuswikoti” wa Tata wa yena. (Swivuriso 8:30) Bibele yi ri: “Handle ka yena [N’wana] ku hava xilo ni xin’we lexi veke kona.” (Yohane 1:3) Kutani Yehovha ni N’wana wakwe va tirhe swin’we ku endla swilo leswin’wana hinkwaswo. Wa nga vona nkarhi lowu tsakisaka lowu va veke na wona! Handle ko kanakana, vo tala va ta pfumela leswaku rirhandzu leri nga kona exikarhi ka mutswari ni n’wana ri ni matimba hi ndlela yo hlamarisa. Naswona rirhandzu “ri endla leswaku vanhu hinkwavo va va ni vun’we hilaha ku heleleke.” (Vakolosa 3:14) Kutani ke, i mani exikarhi ka hina loyi a nga ringetaka ku pima matimba ya xiboho lexi heteke nkarhi lowo leha swonghasi? Swi le rivaleni leswaku Yehovha Xikwembu ni N’wana wakwe va hlanganisiwe hi xiboho xa rirhandzu xo tiya swinene ku tlula hinkwaswo leswi tshameke swi va kona.

7. Loko Yesu a khuvuriwa, xana Yehovha u yi phofule njhani ndlela leyi a a titwa ha yona hi N’wana wakwe?

⁷ Hambiswiritano, Tatana u rhumele N’wana wa yena emisaveni leswaku a ta tswariwa a ri n’wana la nga munhu. Leswi swi vula leswaku Yehovha a a ta tshama makume ya malembe a nga ri na yena N’wana wa yena la rhandzekaka etilweni. Loko a ri etilweni, a a tshama A langute Yesu loko a ri karhi a kula kukondza a va wanuna la hetisekeke. Loko a ri ni malembe ya kwalomu ka 30, Yesu u khuvuriwile. A swi kali swi lava leswaku hi yi mbambela ndlela leyi Yehovha a titweke hayona ha yena. Tatana u vulavule  a ri etilweni a ku: “Loyi i N’wananga, la rhandzekaka, loyi ndzi n’wi amukeleke.” (Matewu 3:17) Tata wakwe u fanele a tsakile swinene loko a vona Yesu a endla hinkwaswo leswi swi profetiweke, a tlhela a endla hinkwaswo leswi a komberiweke swona!—Yohane 5:36; 17:4.

8, 9. (a) I yini leswi Yesu a langutaneke na swona hi Nisan 14, 33 C.E., naswona Tata wakwe wa le tilweni swi n’wi khumbe njhani? (b) Hikwalahokayini Yehovha a pfumelele N’wana wakwe leswaku a xaniseka a tlhela a fa?

⁸ Kambe, Yehovha u titwe njhani hi Nisan 14, 33 C.E.? Xana u titwe njhani loko Yesu a xengiwa a tlhela a khomiwa hi ntshungu nivusiku? U titwe njhani loko Yesu a siyiwe hi vanghana vakwe, a tlhela a tengisiwa swi nga ri enawini? Loko a ri karhi a hlekuriwa, a tshwuteleriwa ni ku himiwa hi swibakele? Loko a ri karhi a biwa, nhlana wakwe wu ri karhi wu handzuleleka? Loko a beleriwa mavoko ni milenge emhandzini kutani a tshikiwa kwalaho, vanhu va ri karhi va n’wi tseketsela? Xana Tatana u titwe njhani loko N’wana wakwe la rhandzekaka a rila hikwalaho ka gome? Xana Yehovha u titwe njhani loko Yesu a fa, phela a ku ri ro sungula hi mpfhuka swilo hinkwaswo swi tumbuluxiwa, leswaku N’wana Wakwe la rhandzekaka a fa, a nga ha vi kona?—Matewu 26:14-16, 46, 47, 56, 59, 67; 27:38-44, 46; Yohane 19:1.

⁹ Hi pfumala marito yo swi hlamusela. Leswi Yehovha a nga ni mitlhaveko, ku vava loku a ku tweke hikwalaho ka rifu ra N’wana wakwe a hi nge swi koti ku ku hlamusela. Kambe hi nga hlamusela leswaku hikwalahokayini Yehovha a swi pfumelerile leswaku swi humelela. Hikwalahokayini Tatana a pfumelele ku twisiwa ku vava hi ndlela yoleyo? Yehovha u hi paluxela nchumu lowu tsakisaka eka Yohane 3:16—ku nga ndzimana ya Bibele leyi nga ya nkoka swinene lerova yi vitaniwa nkatsakanyo wa Evhangeli. Yi ri: “Xikwembu xi rhandze misava swinene lerova xi nyikela hi N’wana wa xona loyi a tswariweke a ri swakwe, leswaku  loyi a pfumelaka eka yena a nga lovisiwi kambe a kuma vutomi lebyi nga heriki.” Yehovha u susumetiwe hi leswi: rirhandzu. Nyiko ya Yehovha—ku nga ku rhumela N’wana wakwe leswaku a ta xaniseka ni ku hi fela—a ku ri xikombiso lexikulu xo tlula hinkwaswo xa rirhandzu.

10. Vanhu va na xilaveko xihi, naswona ku humelele yini hi nhlamuselo ya rito leri nge “rirhandzu”?

¹⁰ Rito leri nge “rirhandzu” ri vula yini? Rirhandzu ri hlamuseriwe tanihi xilaveko lexikulu lexi vanhu va nga na xona. Vanhu va tswariwa va ri ni torha ra rirhandzu, va nyuka loko va kombiwa rona, kasi va hela matimba va kondza va fa loko va nga ri kumi. Nilokoswiritano, swa tika ku ri hlamusela. Ina, vanhu va vulavula ngopfu hi rirhandzu. Ku ni tibuku, tinsimu ni swiphato swa ntsandzavahlayi leswi vulavulaka hi rona. A hi mikarhi hinkwayo swilo leswi swi endlaka leswaku vanhu va twisisa leswaku rirhandzu i yini. Kahlekahle, rito leri ri tirhisiwa ngopfu lerova nhlamuselo ya rona a ya ha tiviwi.

11, 12. (a) Hi kwihi laha hi nga dyondzaka swo tala hi rirhandzu, naswona hikwalahokayini ku ri kona ntsena? (b) Hi yihi mixaka ya rirhandzu leyi hlamuseriweke eka ririmi ra khale ra Xigriki, naswona hi rihi rito leri hlamuselaka “rirhandzu” leri tirhisiwaka ngopfu eMatsalweni ya Vukreste ya Xigriki? (Nakambe vona nhlamuselo ya le hansi.) (c) Xana hakanyingi rito a·gaʹpe ri hlamuseriwa njhani eMatsalweni?

¹¹ Hambiswiritano, Bibele yi dyondzisa rirhandzu hi ndlela leyi twisisekaka. Expository Dictionary of New Testament Words ya Vine, ya hlamusela: “Rirhandzu ri nga voniwa ntsena hi swiendlo swa rona.” Swiendlo swa Yehovha leswi hlamuseriweke eBibeleni swi hi dyondzisa swo tala hi rirhandzu ra yena—ku nga rirhandzu lerikulu leri a nga na rona eka swivumbiwa swakwe. Hi xikombiso, i yini lexi nga paluxaka swo tala hi mfanelo leyi handle ka xiendlo lexi tlakukeke xa rirhandzu ra Yehovha lexi hlamuseriweke eku  sunguleni? Eka tindzima leti landzelaka, hi ta vona swikombiso swo tala swa rirhandzu ra Yehovha. Ku engetela kwalaho, hi nga dyondza swin’wana loko hi kambisisa marito yo sungula lama tirhisiweke eBibeleni, lama hundzuluxeriweke va ku “rirhandzu.” Eka ririmi ra khale ra Xigriki, a ku ri ni marito ya mune lama vulaka “rirhandzu.” a Eka wona, leri tirhisiwaka swinene eka Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki hi leri nge a·gaʹpe. Xihlamuselamarito xin’wana xa Bibele xi ri leri i “rito leri nga ni matimba ku tlula hinkwawo, ro hlamusela rirhandzu.” Hikwalahokayini?

¹² Hilaha ri tirhisiweke hakona eBibeleni, rito a·gaʹpe hakanyingi ri vula rirhandzu leri lawuriwaka hi misinya ya milawu. Kutani a ri yi hi leswi hi titwisaka swona hi munhu un’wana. Ri anamile, ra anakanyela naswona ri ni ku tiyimisela. Ku engetela kwalaho, rirhandzu ra Vukreste a ri na vutianakanyi nikatsongo. Hi xikombiso, tlhela u languta Yohane 3:16. Xana i yini “misava” leyi Xikwembu xi yi rhandzeke swinene lerova xi kala xi rhumela N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe? Kahlekahle i vanhu lava lavaka nkutsulo. Vanhu lava va katsa vanhu vo tala lava va hanyaka hi vudyoho. Xana Yehovha u rhandza un’wana ni un’wana wa hina tanihi munghana, hi ndlela leyi a a rhandza Abrahama wo tshembeka ha yona? (Yakobo 2:23) Doo, kambe Yehovha u kombisa vunene bya yena eka hinkwavo, hambi loko swi n’wi koxa swo karhi. U lava leswaku vanhu hinkwavo va hundzuka kutani va tshika tindlela  ta vona. (2 Petro 3:9) Vo tala va hundzuka. Volavo u va amukela tanihi vanghana vakwe.

13, 14. I yini leswi kombisaka leswaku hakanyingi rirhandzu ra Vukreste ri katsa xinakulobye lexikulu?

¹³ Kambe van’wana a va yi twisisi ndlela leyi Bibele yi hlamuseleke rito leri nge a·gaʹpe hayona. Va ehleketa leswaku ri vula rirhandzu ra nomu, leri nga humiki embilwini. Ntiyiso wa kona hi leswaku rirhandzu ra Vukreste mikarhi yo tala ri katsa ku rhandza munhu un’wana. Hi xikombiso, loko Yohane a ku, “Tatana u rhandza N’wana,” u tirhise rito ra a·gaʹpe. Xana rirhandzu rero i ra nomu ntsena? Xiya leswaku Yesu u te, “Tatana u rhandza [xinakulobye] N’wana,” a tirhisa rito phi·leʹo. (Yohane 3:35; 5:20) Hakanyingi rirhandzu ra Yehovha ri katsa xinakulobye. Hambiswiritano, rirhandzu rakwe a ri lawuriwi hi mitlhaveko. Mikarhi hinkwayo ri kongomisiwa hi misinya ya yena ya milawu ya vutlhari ni leyi lulameke.

¹⁴ Hilaha hi swi voneke ha kona, vumunhu bya Yehovha byi tlakukile, byi hetisekile naswona bya rhandzeka. Kambe rirhandzu hi rona ri rhandzekaka ngopfu. Hi rona ri hi tshinetaka swinene eka Yehovha. Lexi tsakisaka, rirhandzu i vumunhu bya yena lebyikulu ku tlula lebyin’wana. Hi swi tivisa njhani sweswo?

15. Xana i yini leswi Bibele yi swi vulaka malunghana ni mfanelo ya Yehovha ya rirhandzu, naswona xivulwa lexi xi hlawuleke hi ndlela yihi? (Nakambe vona nhlamuselo ya le hansi.)

¹⁵ Bibele yi vula swin’wana hi rirhandzu, leswi yi nga swi vuliki, loko yi hlamusela vumunhu byin’wana lebyikulu bya Yehovha. Matsalwa a ma vuli leswaku Xikwembu i matimba kumbe leswaku Xikwembu i vululami kumbe leswaku Xikwembu i vutlhari. Xi na byona vumunhu lebyi, hi xona Xihlovo xa byona naswona a xi nge pimanisiwi na byona byi ri byinharhu. Kambe, eka vumunhu lebyi bya vumune, ku  vuriwa nchumu wun’wana lowu xiyekaka: “Xikwembu i rirhandzu.” b (1 Yohane 4:8) Xana swi vula yini sweswo?

16-18. (a) Hikwalahokayini Bibele yi vula leswaku “Xikwembu i rirhandzu”? (b) Eka swivumbiwa hinkwaswo leswi nga emisaveni, hikwalahokayini munhu a faneleka ku fanekisela vumunhu bya Yehovha bya rirhandzu?

¹⁶ “Nhlamuselo leyi nge “Xikwembu i rirhandzu” a yi vuli swona leswaku xi nga pimanisiwa ni rirhandzu, onge hi loko “Xikwembu xi ringana ni rirhandzu.” A hi nge yi hundzuli nhlamuselo leyi, yi ku “rirhandzu i Xikwembu.” Yehovha a nge fanisiwi ni vumunhu byo karhi. U ni mitlhaveko yo hambanahambana ni vumunhu byin’wana ku engetela eka rirhandzu. Kambe, rirhandzu ri dzike swinene eka Yehovha. Xisweswo, mayelana ni ndzimana leyi, buku yin’wana yi ri: “Xikwembu xi ni rirhandzu.” Hi ntolovelo hi nga ha swi veka hi ndlela leyi: Matimba ya Yehovha ma n’wi endla leswaku a teka goza. Vululami byakwe ni vutlhari byakwe byi lawula ndlela leyi a endlaka swilo ha yona. Kambe rirhandzu ra Yehovha ri n’wi susumetela ku teka goza. Naswona rirhandzu ra yena mikarhi hinkwayo ri lawula ndlela leyi a tirhisaka vumunhu lebyin’wana hayona.

¹⁷ Hakanyingi ku vuriwa leswaku Yehovha i rirhandzu. Hikwalaho, loko hi lava ku dyondza hi misinya ya milawu ya rirhandzu, hi fanele hi dyondza hi Yehovha. Vumunhu lebyi byo xonga byi kona ni le ka vanhu. Kambe hikwalahokayini va ri na byona? Hi nkarhi wa ku tumbuluxiwa ka swilo, Yehovha u vulavule ni N’wana wakwe a ku: “A hi endle munhu hi xifaniso xa hina, a fana na hina.”  (Genesa 1:26) Eka swivumbiwa hinkwaswo leswi nga emisaveni, i vavanuna ni vavasati ntsena lava nga hlawulaka ku rhandza, xisweswo va tekelela Tata wa vona wa le tilweni. Tsundzuka leswaku Yehovha u tirhise swivumbiwa swo hambanahambana ku fanekisela vumunhu byakwe lebyikulu. Kambe, Yehovha u hlawula ku fanekisela vumunhu Byakwe lebyikulu bya rirhandzu, hi xivumbiwa xa yena lexi tlakukeke, ku nga munhu.—Ezekiyele 1:10.

¹⁸ Loko hi kombisa rirhandzu handle ka vutianakanyi, kambe hi ri kombisa hi ku landza misinya ya milawu, hi va hi kombisa vumunhu lebyikulu ya Yehovha. Swi hilaha muapostola Yohane a tsaleke hakona: “Hi ni rirhandzu, hikuva hi xona xi nga sungula xi hi rhandza.” (1 Yohane 4:19) Kambe Yehovha u ve wo sungula ku hi rhandza hi tindlela tihi?

19. I yini lexi endleke leswaku Yehovha a sungula ntirho wo tumbuluxa?

¹⁹ Rirhandzu a hi nchumu wuntshwa. Kasi i yini lexi susumeteleke Yehovha leswaku a sungula ku tumbuluxa? A swi vuli swona leswaku a a ri ni xivundza kumbe leswaku a a lava munghana. Yehovha u hetisekile, ku hava lexi munhu un’wana a nga n’wi endlelaka xona. Kambe rirhandzu ra yena, ku nga vumunhu lebyi n’wi endlaka a teka goza, ri n’wi susumetele leswaku a lava ku nyika swivumbiwa swa yena leswo tlhariha vutomi, leswaku swi tiphina. N’wana la tswariweke a ri swakwe a a ri “masungulo ya ntumbuluko wa Xikwembu.” (Nhlavutelo 3:14) Kutani Yehovha u tirhise Mutirhi loyi la nga ni Vuswikoti ku vumba swilo leswin’wana, a sungula hi tintsumi. (Yobo 38:4, 7; Vakolosa 1:16) Leswi swivumbiwa leswi swa matimba swi nyikiweke ntshunxeko, vutlhari ni mitlhaveko, swi ve ni nkateko wo kombisa rirhandzu—swa rhandzana hi swoxe, ku tlula kwalaho, swi rhandza Yehovha Xikwembu. (2 Vakorinto 3: 17) Xisweswo swi kombise rirhandzu, hikuva hi swona swi nga sungula swi rhandziwa.

20, 21. I yini lexi endleke Adamu na Evha va swi vona leswaku Yehovha wa va rhandza, kambe va angule njhani?

²⁰ Swi ve tano ni hi vanhu. Ku sukela eku sunguleni, Adamu na Evha a vo hlambela erirhandzwini, hi ndlela yo fanekisela. Hinkwako laha a va hoxa mahlo ya vona kona, ekaya ra vona ra Paradeyisi ya le Edeni, a va vona xikombiso xa rirhandzu leri Tata wa vona a va rhandzaka ha rona. Xiya leswi Bibele yi swi vulaka: “Yehovha Xikwembu a endla ntanga eEdeni hi le tlhelo ra le vuxeni; kutani a veka munhu loyi a n’wi vumbeke eka wona.” (Genesa 2:8) Xana u tshama u va entangeni wo xonga ngopfu? I yini lexi ku tsakiseke ngopfu? Xana u tsakisiwe hi ku vonakala loku nghenaka hi le xikarhi ka matluka ya mirhi loko u ri le ndzeni ka khwati? Hi mihlovo yo hambanahambana ya swiluva leswi nga nava? Hi mpfumawulo wa mati lama khulukaka exinambyanini, swinyenyana leswi yimbelelaka ni swifufunhunu leswi rilaka? Hi nun’hwelo wa mirhi, mihandzu ni wa swiluva? Hambi swo yini, namuntlha a wu kona ntanga lowu nga fanisiwaka ni wa le Edeni. Hikwalahokayini?

²¹ Ntanga wolowo a wu endliwe hi Yehovha! Handle ko kanakana a wu xonge hi ndlela leyi nga hlamuselekiki. Murhi wun’wana ni wun’wana wo xonga kumbe wa mihandzu yo phomisa marha, a wu kumeka kwalaho. Ntanga wolowo a wu cheletiwa kahle, a wu ri wukulu, naswona a wu ri ni tinxakanxaka ta swiharhi. Adamu na Evha a va ri na xin’wana ni xin’wana lexi nga va endlaka va tiphina hi vutomi, ku katsa ni ntirho ni vunghana lebyi hetisekeke. Yehovha hi yena a nga sungula a va rhandza, na vona a swi fanele swi va oloverile leswaku va n’wi rhandza. Kambe va tsandzekile ku n’wi rhandza. Ematshan’weni yo yingisa Tata wa vona wa le tilweni, vona va lo n’wi xandzukela.—Genesa, ndzima 2.

22. Ndlela leyi Yehovha a anguleke ha yona eka ku xandzuka ka le Edeni yi swi kombise njhani leswaku rirhandzu rakwe i rikulu?

²² Yehovha u fanele a vaviseke swinene loko sweswo swi  endleka! Xana ku xandzuka koloko ku herise rirhandzu leri a a ri na rona embilwini yakwe? Nikatsongo! “Rirhandzu rakwe lerikulu a ri heli.” (Pisalema 136:1) Xisweswo, hi ku hatlisa u endle malunghiselelo yo kutsula vana va Adamu na Evha lava nga ni timbilu letinene. Hilaha hi swi voneke ha kona, malunghiselelo wolawo ma katse gandzelo ra nkutsulo ra N’wana wakwe la rhandzekaka, naswona leswi swi koxe Tata wakwe swinene.—1 Yohane 4:10.

23. Hi xihi xivangelo xin’wana lexi endlaka Yehovha a va “Xikwembu lexi tsakeke,” naswona hi xihi xivutiso xa nkoka lexi xi nga ta hlamuriwa eka ndzima leyi landzelaka?

²³ Ku sukela eku sunguleni, Yehovha u ve wo sungula ku teka goza ro kombisa rirhandzu eka vanhu. “Hi xona xi nga sungula xi hi rhandza,” hi tindlela to tala. Rirhandzu ri endla leswaku ku va ni ku rhula ni ntsako, hi yona mhaka leyi Yehovha a hlamuseriwaka tanihi “Xikwembu lexi tsakeke.” (1 Timotiya 1:11) Hambiswiritano, ku ni xivutiso xa nkoka. Xana Yehovha wa n’wi rhandza un’wana ni un’wana wa hina? Ndzima leyi landzelaka yi ta vulavula hi mhaka leyi.