1, 2. (a) Vaisrayele a va fana ni nyimpfu leyi nga yoxe exikarhi ka timhisi hi ndlela yihi? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni.) (b) I yini leswi Vaisrayele ni tihosi ta vona va swi pfumeleleke leswaku swi endleka?

KU RINGANA madzana ya malembe, Vaisrayele a va fana ni nyimpfu leyi nga yoxe exikarhi ka timhisi. Vaamoni, Vamowabu ni Vaedomu a va xungeta Vaisrayele endzilakaneni wa vona wa le vuxeni. Kasi Vafilista lava a ku ri khale va ri valala va Vaisrayele a va ri evupeladyambu. En’walungwini a ku ri ni muti wa Tiri lowu a wu fuwile wu tlhela wu va ni matimba hileswi a wu ri ntsindza wa swa mabindzu. Hi hala dzongeni a ku ri ni tiko ra Egipta ra khale leri a ri fumiwa hi Faro loyi a ri xikwembu tlhelo hosi ya rona.

² Loko Vaisrayele va titshega hi Yehovha, a a va sirhelela eka valala va vona. Kambe hi ku phindhaphindha vanhu va yena ni tihosi ta vona va pfumele ku thyakisiwa hi matiko lawa a va akelane na wona. Hosi Akabu u kuceteriwe leswaku a nga tshembeki eka Yehovha. U fume hi nkarhi wa Hosi Yehoxafati wa Yuda naswona Akabu a a ri hosi ya mfumo wa tinyimba ta khume ta Israyele. A a teke n’wana wa hosi ya le Sidoni leyi a yi fuma muti lowu fuweke wa Tiri. Wansati la vuriwaka Yezabele u endle leswaku Vaisrayele vo tala va gandzela Bali naswona u kucetele nuna wakwe leswaku a byi thyakisa vugandzeri lebyi tengeke hi ndlela leyikulu ngopfu.—1 Tih. 16:30-33; 18:4, 19.

3, 4. (a) Sweswi Ezekiyele u vulavula na vamani? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa?

 ³ Yehovha a a va lemukisile vanhu vakwe hi leswi nga ta va humelela loko va nga tshembeki eka yena. Sweswi se a wu herile nkarhi wa ku va lehisela mbilu. (Yer. 21:7, 10; Ezek. 5:7-9) Hi 609 B.C.E., masocha ya Babilona ma tlhele ma vuya ra vunharhu eTikweni leri Tshembisiweke. Se a ku hundze malembe ya kwalomu ka khume ku sukela loko ma wu rhendzele ro hetelela. Sweswi a ma ta mbundzumuxa makhumbi ya Yerusalema kutani ma dlaya lava a va xandzukele Nebukadnetsara. Loko muti wu sungula ku rhendzeriwa ni vuprofeta bya Ezekiyele lebyi huhuteriweke byi sungula ku hetiseka, muprofeta loyi u sungule ku vulavula hi leswi a swi ta humelela matiko lawa a ma ri ekusuhi ni Tiko leri Tshembisiweke.

⁴ Yehovha u byele Ezekiyele leswaku valala va Vayuda a va ta tsaka loko Yerusalema wu lovisiwa naswona a va ta xanisa lava poneke. Kambe matiko lama thyakiseke vito ra Yehovha ni ku xanisa kumbe ku onha vanhu vakwe a va nga ta byi balekela vuyelo bya swiendlo swa vona. Hi dyondza yini eka vunghana lebyi tiko ra Israyele a ri ri na byona ni matiko wolawo? Xana vuprofeta bya Ezekiyele mayelana ni matiko lawa byi hi nyika ntshembo hi ndlela yihi namuntlha?

5, 6. Hi byihi vuxaka lebyi Vaamoni ni Vaisrayele a va ri na byona?

⁵ Tiko ra Amoni, Mowabu ni ra Edomu, a ku ri maxaka ya Vaisrayele ya xiviri. Hambileswi a ku ri maxaka nileswi matimu ya vona a ma fana, matiko wolawo a ma va venga swinene vanhu va Xikwembu naswona a ma va “hlekula.”—Ezek. 25:6.

⁶ Ehleketa hi Vaamoni. A va ri vatukulu va Lota n’wana wa makwavo wa Abrahama, hi n’wana wakwe wa n’hwanyana lontsongo. (Gen. 19:38) Ririmi ra vona a ri yelana swinene ni Xiheveru lerova vanhu va Xikwembu a va ri twa. Hikwalaho ka vuxaka byebyo, Yehovha u byele Vaisrayele leswaku va nga lwi ni Vaamoni. (Det. 2:19) Kambe emikarhini ya vaavanyisi, Vaamoni va joyine Hosi Egiloni wa Mumowabu leswaku va tshikilela Vaisrayele. (Vaav. 3:12-15, 27-30) Endzhakunyana, loko Sawulo a ri hosi, Vaamoni va hlasele Vaisrayele. (1 Sam. 11:1-4) Ni le nkarhini wa ku fuma ka Hosi Yehoxafati va hlanganise masocha ya vona ni ya tiko ra Mowabu leswaku va hlasela Tiko leri Tshembisiweke.—2 Tikr. 20:1, 2.

7. Vamowabu va ma khome njhani maxaka ya vona ya Vaisrayele?

⁷ Vamowabu na vona a va ri vatukulu va Lota hi n’wana wakwe lonkulu wa nhwanyana. (Gen. 19:36, 37) Yehovha u byele Vaisrayele leswaku va nga lwi ni Vamowabu. (Det. 2:9) Kambe Vamowabu a va nga ri na musa. Ematshan’weni yo pfuna maxaka ya vona lama a ma balekela vuhlonga eEgipta, va ringete ku ma sivela leswaku ma nga ngheni eTikweni leri Tshembisiweke. Hosi Balaka wa Mumowabu u hirhe Balama leswaku a rhukana Vaisrayele naswona Balama u dyondzise Balaka ndlela yo yenga vavanuna va Vaisrayele leswaku va tikhoma ku biha ni ku gandzela swikwembu swa hava. (Tinhl. 22:1-8;  25:1-9; Nhlav. 2:14) Vamowabu va ye emahlweni va xanisa maxaka ya vona ku ringana madzana ya malembe ku fikela enkarhini wa Ezekiyele.—2 Tih. 24:1, 2.

8. Hikwalaho ka yini Yehovha a a vula leswaku Vaedomu a va ri vamakwavo va Vaisrayele, kambe Vaedomu va endle yini?

⁸ Vaedomu a va ri vatukulu va Esawu ku nga hahlwa ra Yakobo. A va ri maxaka lamakulu ya Vaisrayele lerova Yehovha a a vitana Vaedomu ni Vaisrayele a ku i vamakwavo. (Det. 2:1-5; 23:7, 8) Nilokoswiritano, Vaedomu va lwisane ni Vaisrayele ku sukela loko va huma eEgipta ku fikela loko ku lovisiwa Yerusalema hi 607 B.C.E. (Tinhl. 20:14, 18; Ezek. 25:12) Hi nkarhi wolowo, Vaedomu a va tsaka loko Vaisrayele va xaniseka, va kucetela Vababilona leswaku va lovisa muti wa Yerusalema, va sivela Vaisrayele ku baleka va tlhela va va yisa eka valala va vona.—Ps. 137:7; Obad. 11, 14.

9, 10. (a) Ku humelele yini hi tiko ra Amoni, Mowabu ni ra Edomu? (b) Hi swihi swikombiso leswi kombisaka leswaku a hi vanhu hinkwavo eka matiko wolawo lava a va ri ni tihanyi eka Vaisrayele?

⁹ Yehovha u vule leswaku maxaka ya Vaisrayele a ma ta tihlamulela hikwalaho ka ndlela leyi ma khomeke vanhu va Yena ha yona. U te: “Ndzi ta nyiketa . . . Vaamoni leswaku va fumiwa hi vanhu va le Vuxeni, leswaku Vaamoni va nga ha tsundzukiwi exikarhi ka matiko.” U tlhele a ku: “Ndzi ta avanyisa eMowabu kutani va ta swi tiva leswaku hi mina Yehovha.” (Ezek. 25:10, 11) Endzhaku ka malembe ya ntlhanu muti wa Yerusalema wu lovisiwile, vuprofeta byolebyo byi sungule ku hetiseka loko Vababilona va hlula tiko ra Amoni ni ra Mowabu. Mayelana na Edomu, Yehovha u vule leswaku u ta ‘dlaya vanhu ni swifuwo,’ nileswaku a a ta ri ‘siya ri ri rhumbi.’ (Ezek. 25:13) Hilaha swi profetiweke hakona, tiko ra Amoni, ra Mowabu ni ra Edomu ma hetelele ma lovisiwile.—Yer. 9:25, 26; 48:42; 49:17, 18.

¹⁰ Hambiswiritano, a hi vanhu hinkwavo va matiko wolawo lava a va venga vanhu va Xikwembu. Hi xikombiso, Seleke wa Muamoni na Itima wa Mumowabu a ku ri tin’wana ta tinhenha ta Hosi Davhida. (1 Tikr. 11:26, 39, 46; 12:1) Nakambe Rhuti wa Mumowabu u ve mugandzeri wo tshembeka wa Yehovha.—Rhu. 1:4, 16, 17.

11. Hi dyondza yini eka vunghana lebyi tiko ra Israyele ri veke na byona ni tiko ra Amoni, Mowabu na Edomu?

¹¹ I yini leswi hi nga swi dyondzaka eka ndlela leyi Vaisrayele a va tirhisana ha yona ni matiko wolawo? Xo sungula, loko Vaisrayele va tshika ku tshama va xalamukile, a va sungula ku tekelela mikhuva ya vukhongeri bya mavuwa ya maxaka ya vona yo tanihi ku gandzela Bali wa le Peyori wa Vamowabu na Moleke xikwembu xa Vaamoni. (Tinhl. 25:1-3; 1 Tih. 11:7) Na hina hi nga humeleriwa hileswi fanaka. Maxaka ya hina lama nga riki Timbhoni ma nga hi kucetela leswaku hi tshika ku tirhela Xikwembu. Hi xikombiso, swi nga ha endleka va nga swi twisisi leswaku hikwalaho ka yini hi nga yi tlangeli Easter kumbe hi nga nyikani tinyiko hi Khisimusi kumbe hi nga katseki eka mikhuva yin’wana leyi tolovelekeke leyi fambisaka ni vukhongeri bya mavunwa. Hambiloko xikongomelo xa vona xi ri xinene, va nga ha ringeta ku hi endla hi tlula milawu xa Xikwembu hambi ko va swa xinkarhana. Hi fanele hi tivonela eka ntlhamu wolowo! Hilaha matimu ya Vaisrayele ma kombisaka hakona, hambi ku  ri goza rin’we leri hoxeke ri nga onha vuxaka bya hina na Yehovha.

12, 13. I nkaneto wihi lowu hi nga langutanaka na wona, kambe ku nga humelela yini loko hi tshama hi tshembekile?

¹² Hi nga dyondza swin’wana eka leswi Vaamoni, Vamowabu ni Vaedomu va swi endleke Vaisrayele. Swirho swa mindyangu ya hina leswi nga riki Timbhoni swi nga hi kaneta swinene. Yesu u hi lemukisile leswaku mikarhi yin’wana rungula leri hi ri chumayelaka a ri ta “vanga ku avana exikarhi ka jaha ni tata wa rona, nhwanyana ni mana wakwe.” (Mat. 10:35, 36) Yehovha u byele Vaisrayele leswaku va nga lwi ni maxaka ya vona, na hina a hi swi lavi ku lwa ni maxaka ya hina lama nga riki Timbhoni. Kambe swi nga hi hlamarisi loko va hi kaneta.—2 Tim. 3:12.

¹³ Hambiloko maxaka ya hina ma nga hi kaneti hi ku kongoma loko hi gandzela Yehovha, a hi fanelanga hi ma pfumelela ma hi lawula ku tlula ku lawuriwa hi Yehovha. Hikwalaho ka yini? Hikuva hi fanele hi rhangisa Yehovha evuton’wini bya hina. (Hlaya Matewu 10:37.) Ku engetela kwalaho, loko hi tshama hi tshembekile eka Yehovha, maxaka ya hina man’wana ma nga ha fana na Seleki, Itima na Rhuti ma hi landzela eka vugandzeri lebyi tengeke. (1 Tim. 4:16) Kutani na wona ma ta tiphina hi ku tirhela Xikwembu xin’we xa ntiyiso ni ku tiphina hi rirhandzu ni nsirhelelo wa xona.

14, 15. Vafilista va va khome njhani Vaisrayele?

¹⁴ Vafilista va suke exihlaleni xa Kreta va ya etikweni leri hi ku famba ka nkarhi Yehovha a ri tshembiseke Abrahama ni vatukulu vakwe. Abrahama na Isaka va tshame va tirhisana ni vanhu lava. (Gen. 21:29-32; 26:1) Hi nkarhi lowu Vaisrayele va ngheneke eTikweni leri Tshembisiweke, Vafilista se a va ri tiko leri nga ni matimba va ri ni vuthu ra masocha leri chavisaka. A va gandzela swikwembu swa mavunwa, swo tanihi Balizebule na Dagoni. (1 Sam. 5:1-4; 2 Tih. 1:2, 3) Mikarhi yin’wana Vaisrayele a a va va joyina va gandzela swikwembu sweswo.—Vaav. 10:6.

¹⁵ Leswi vanhu vakwe ku nga Vaisrayele va nga tshembekangiki, Yehovha u pfumelele Vafilista leswaku va va fuma malembe yo tala. (Vaav. 10:7, 8; Ezek. 25:15) Va vekele Vaisrayele milawu yo tika * naswona va dlaye vo tala va vona. (1 Sam. 4:10) Hambiswiritano, loko Vaisrayele va hundzuka kutani va tlhelela eka Yehovha, a a va ponisa. U hlawule vavanuna vo tanihi Samsoni, Sawulo na Davhida leswaku va ponisa vanhu va Yena. (Vaav. 13:5, 24; 1 Sam. 9:15-17; 18:6, 7) Naswona hilaha Ezekiyele a profeteke hakona, Vafilista va ‘xupuriwe hi ndlela yo vava’ loko Vababilona va hlasela tiko ra vona ivi endzhakunyana va hlaseriwa hi Magriki.—Ezek. 25:15-17.

16, 17. Hi dyondza yini eka ndlela leyi Vaisrayele va hanyisaneke ha yona ni Vafilista?

¹⁶ Hi dyondza yini eka ndlela leyi tiko ra Israyele ri hanyisaneke ha yona ni Vafilista? Vanhu va Yehovha va manguva lawa va kanetiwe hi matiko man’wana lama nga ni matimba swinene. Ku hambana ni  Vaisrayele hi tshame hi tshembekile eka Yehovha. Nilokoswiritano, mikarhi yin’wana lava vengaka vugandzeri lebyi tengeke va nga vonaka onge va hlula. Hi xikombiso, eku sunguleni ka va-1900, mfumo wa United States wu ringete ku herisa ntirho wa vanhu va Yehovha hi ku gweva lava a va rhangela eka nhlangano wa Yehovha makume ya malembe. Hi nkarhi wa nyimpi ya vumbirhi ya misava, ntlawa wa Manazi eJarimani wu ringete ku lovisa vanhu va Xikwembu, wu pfalela magidi ya vona ejele wu tlhela wu dlaya madzana ya vona. Endzhaku ka nyimpi yoleyo, tiko ra Soviet Union ri sungule tsima leri heteke malembe yo tala ro hlasela Timbhoni ta Yehovha, ri yisa vamakwerhu etikampeni kumbe ri va endla mahlonga etindhawini tin’wana ta le kule etikweni rero.

¹⁷ Mifumo yi nga ya emahlweni yi yirisa ntirho wo chumayela, yi hoxa vanhu va Xikwembu ejele hambi ku ri ku dlaya van’wana va hina. Xana swilo leswi swi fanele swi hi endla hi chava kumbe hi heleriwa hi ripfumelo? Doo! Yehovha u ta sirhelela vanhu vakwe vo tshembeka. (Hlaya Matewu 10:28-31.) Hi vone mifumo leyi nga ni matimba ni leyi tshikilelaka yi nyamalala, kambe vanhu va Yehovha va ya emahlweni va tala. Ku nga ri khale mifumo hinkwayo ya vanhu yi ta humeleriwa hi leswi humeleleke Vafilista, yi ta boheka ku tiva Yehovha. Yi ta herisiwa ku fana ni Vafilista!

18. Muti wa Tiri a wu lawula mfumo wa njhani?

¹⁸ Muti wa khale wa Tiri * a wu ri xivindzi xa swa mabindzu lamakulu enkarhini wa khale. Ku ya evupeladyambu, swikepe swa wona a swi ri ni tindlela to tala ta mabindzu leti a ti tsemakanya Lwandle ra Mediteraniya. Evuxeni, tindlela ta Tiri a ti fika ni le tikweni laha a ri hlangana ni mifumo ya le kule. Ku ringana madzana ya malembe, wu engetele rifuwo ra wona ro tala leri humaka etindhawini toleto ta le kule. Vaxavisi ni van’wamabindzu va wona va ve swigwili lerova a va titeka va ri tihosana.—Esa. 23:8.

19, 20. Hi kwihi ku hambana loku nga kona eka vaaki va le Tiri ni va le Gibiyoni?

 ¹⁹ Hi nkarhi wa ku fuma ka Hosi Davhida na Hosi Solomoni, Vaisrayele a va tirhisana swinene ni vaaki va Tiri eka swa mabindzu, lerova va tise swilo swo aka ni vanhu lava nga ni vuswikoti leswaku va pfuneta ku aka yindlu ya vuhosi ya Davhida kutani endzhaku va pfuneta ku aka tempele ya Solomoni. (2 Tikr. 2:1, 3, 7-16) Muti wa Tiri wu ri vone kahle tiko ra Israyele loko swa ha ri fambela kahle. (1 Tih. 3:10-12; 10:4-9) Anakanya hi njombo leyi magidi ya vanhu va le Tiri a va ri na yona yo dyondza hi vugandzeri lebyi tengeke, yo tiva Yehovha kutani va kuma mikateko leyi tisiwaka hi ku tirhela Xikwembu xa ntiyiso!

²⁰ Hambiswiritano, vaaki va le Tiri va ye emahlweni va rhangisa rifuwo. A va xi tekelelanga xikombiso xa muti wa Kanana wa matimba wa Gibiyoni, lowu vaaki va wona va tweke hi mitirho leyikulu ya Yehovha kutani va susumeteleka ku va malandza yakwe. (Yox. 9:2, 3, 22–10:2) Entiyisweni, vaaki va le Tiri va hetelele va kanete vanhu va Xikwembu hambi ku ri ku xavisa van’wana va vona va ya va mahlonga.—Ps. 83:2, 7; Yuw. 3:4, 6; Amo. 1:9.

21, 22. Ku endleke yini hi muti wa Tiri naswona hikwalaho ka yini?

²¹ Yehovha u tirhise Ezekiyele ku byela vakaneti volavo a ku: “Ndzi lwa na wena Tiri naswona ndzi ta tisa matiko yo tala leswaku ma ta lwa na wena, hilaha lwandle ri humesaka magandlati ya rona hakona. Ma ta mbundzumuxa makhumbi ya Tiri, ma wisa swihondzo swa yena naswona ndzi ta susa misava eka yena ndzi n’wi endla ribye leri hatimaka leri nga riki na nchumu.” (Ezek. 26:1-5) Vaaki va le Tiri a va tshemba rifuwo ra vona leswaku ri ta va sirhelela, leri a va anakanya leswaku a ri va sirhelela ku fana ni makhumbi lawa a ma tlakuke 46 wa timitara ya muti wa vona lowu a wu ri exihlaleni. A va fanele va yingise xilemukiso xa Solomoni lexi nge: “Rifuwo ra xifumi i muti wa xona lowu biyeriweke; ri fana ni khumbi leri sirhelelaka emiehleketweni ya xona.”—Swiv. 18:11.

²² Loko Vababilona, endzhaku ku va Magriki, va hetisise vuprofeta bya Ezekiyele, vaaki va le Tiri va xiye leswaku nsirhelelo lowu a  va wu kuma eka rifuwo ra muti ni le ka makhumbi ya wona a ku ri nchumu lowu ngo anakanyiwa kunene. Endzhaku ka loko Vababilona va lovise muti wa Yerusalema, va sungule ku lwa ni muti wa Tiri ku ringana malembe ya 13. (Ezek. 29:17, 18) Kutani hi 332 B.C.E., Alekzanda Lonkulu u hetisise xiphemu xa nkoka xa vuprofeta bya Ezekiyele. * Masocha yakwe ma rhwalele masalela ya marhumbi ya muti wa Tiri kutani ma lahlela maribye, swilo leswi endliweke hi timhandzi ni misava ematini ma endla ndlela yo nghena emutini lowu a wu ri exihlaleni. (Ezek. 26:4, 12) Alekzanda u mbundzumuxe makhumbi, a teka muti a dlaya magidi ya masocha ni vaakatiko kutani a xavisa magidi ma ya va mahlonga. Vaaki va le Tiri va sindzisiwe ku tiva Yehovha loko va dyondze ku vava leswaku ‘rifuwo ro tala’ a ri nge va sirheleli hilaha ku heriki.—Ezek. 27:33, 34.

23. Hi dyondza yini eka vaaki va le Tiri?

²³ Hi dyondza yini eka vaaki va le Tiri? A hi swi lavi ku pfumelela ‘rifuwo leri kanganyisaka’ ri hi endla hi tshembela eka rona hi ri teka tanihi khumbi leri sirhelelaka. (Mat. 13:22) A hi nge vi “mahlonga ya Xikwembu ni ya Rifuwo.” (Hlaya Matewu 6:24.) Hi lava tirhelaka Yehovha hi mbilu hinkwayo ntsena lava sirhelelekeke hi ku helela. (Mat. 6:31-33; Yoh. 10:27-29) Vuprofeta lebyi vulavulaka hi ku lovisiwa ka misava leyi byi ta hetiseka hinkwabyo hi ku helela hilaha vuprofeta lebyi vulavulaka hi Tiri byi hetisekeke hakona. Hi nkarhi wolowo lava tshembaka rifuwo va ta boheka ku tiva Yehovha loko a lovisa misava leyi nga ni makwanga leyi rhangisaka swa mabindzu.

24-26. (a) Hikwalaho ka yini Yehovha a vule leswaku tiko ra Egipta i “rihlanga”? (b) Hosi Sedekiyasi u honise nkongomiso wa Yehovha hi ndlela yihi naswona ku ve ni vuyelo byihi?

²⁴ Loko Yosefa a nga si va kona ku fikela loko Vababilona va rhendzela Yerusalema, tiko ra Egipta a ri ri ni nkucetelo lowukulu eka swa tipolitiki eTikweni leri Tshembisiweke. Leswi a ku ri khale ri ri kona a swi vonaka onge a ri nge ninginisiwi, ku fana ni murhi lowu nga ni malembe yo tala. Kambe loko ri pimanisiwa na Yehovha a ri nga tiyanga, a ri fana ni “rihlanga.”—Ezek. 29:6.

²⁵ Hosi Sedekiyasi loyi a gwineheke a a nga swi xiyi sweswo hi tiko ra Egipta. Hi ku tirhisa muprofeta Yeremiya, Yehovha a a byele Sedekiyasi leswaku a titsongahata eka hosi ya le Babilona. (Yer. 27:12) Sedekiyasi u kale a hlambanya hi vito ra Yehovha a vula leswaku a nge n’wi xandzukeli Nebukadnetsara. Kambe u honise nkongomiso wa Yehovha hi ku herisa xihlambanyo lexi a xi endleke eka Nebukadnetsara, a ya kombela tiko ra Egipta leswaku ri n’wi pfuna ku lwa ni Vababilona. (2 Tikr. 36:13; Ezek. 17:12-20) Hambiswiritano, Vaisrayele lava a va titshege hi matimba ya politiki ya Egipta va tivangele khombo lerikulu. (Ezek. 29:7) Loko ku ri tiko ra Egipta a ri vonaka onge ri ni matimba ku fana ni “xivandzana lexikulu xa le lwandle.” (Ezek. 29:3, 4) Kambe Yehovha u vule leswaku u ta tirhana na rona ku fana ni loko vahloti va khoma tingwenya ta le Nayili, a a  ta hoxa swinjovo etinhlayeni ta rona kutani a n’wi koka a ya n’wi lovisa. U endle tano loko a rhumela Vababilona leswaku va ya hlula muti wolowo wa khale.—Ezek. 29:9-12, 19.

²⁶ Ku humelele yini hi Sedekiyasi la nga tshembekangiki? Leswi a xandzukeleke Yehovha, Ezekiyele u profete leswaku ‘ndhuna leyi yo homboloka’ yi ta tekeriwa harhi ya yona nileswaku vuhosi bya yona a byi ta onhiwa. Kambe Ezekiyele u tlhele a nyika ntshembo. (Ezek. 21:25-27) Yehovha u n’wi endle a profeta leswaku hosi leyi nga ya ndyangu wa vuhosi, leyi nga ni “mfanelo,” yi ta teka xiluvelo. Eka ndzima leyi landzelaka ya buku leyi, hi ta vona leswaku i mani hosi ya kona.

27. Hi dyondza yini eka ndlela leyi tiko ra Israyele ri tirhisaneke ha yona ni tiko ra Egipta?

²⁷ I yini leswi hi swi dyondzaka eka ndlela leyi tiko ra Israyele ri veke ni vunghana ha yona ni tiko ra Egipta? Namuntlha vanhu va Yehovha va fanele va papalata ku tshemba mifumo ya tipolitiki, a va fanelanga va anakanya leswaku mifumo yoleyo yi ta va sirhelela hilaha ku nga heriki. Hambi ku ri emianakanyweni ya hina a hi fanelanga hi va “xiphemu xa misava.” (Yoh. 15:19; Yak. 4:4) Mfumo wa politiki wu nga vonaka wu ri ni matimba, kambe ku fana ni tiko ra khale ra Egipta a wu tiyanga ku fana ni rihlanga. Hakunene swi ni khombo swinene ku tshemba vanhu va nyama ematshan’weni yo tshemba Hosi ya vuako hinkwabyo leyi nga ni matimba hinkwawo!—Hlaya Pisalema 146:3-6.

28-30. Hi kwihi ku hambana loku nga kona eka ndlela leyi matiko ‘ma nga ta tiva’ Yehovha ha yona ni ndlela leyi hina hi tivaka Yehovha ha yona?

²⁸ Yehovha u vula ko tala ebukwini ya Ezekiyele leswaku matiko ma “ta swi tiva leswaku hi mina Yehovha.” (Ezek. 25:17) Marito wolawo  ma hetisekile emikarhini ya khale loko Yehovha a avanyisa valala va vanhu vakwe. Kambe ma ta hetiseka hi xitalo enkarhini wa hina. Hi ndlela yihi?

²⁹ Ku fana ni vanhu va Xikwembu va le mikarhini ya khale, hi rhendzeriwe hi matiko lama hi tekaka hi nga sirhelelekanga ku fana ni nyimpfu leyi nga yoxe. (Ezek. 38:10-13) Hilaha hi nga ta dyondza hakona eka Tindzima 17 na 18 ta buku leyi, ku nga ri khale matiko ma ta hlasela vanhu va Xikwembu hi tihanyi. Kambe loko ma sungula ku va hlasela ma ta kombiwa xa ncila wa bulubulu. Ma ta boheka ku tiva Yehovha, ku xiya vuhosi byakwe, loko a ma herisa hi nyimpi ya Armagedoni.—Nhlav. 16:16; 19:17-21.

³⁰ Kambe Yehovha u ta hi sirhelela a tlhela a hi katekisa. Hikwalaho ka yini? Hikuva sweswi hi kombisa leswaku ha n’wi tiva Yehovha hi ku n’wi tshemba, hi ku n’wi yingisa ni ku n’wi gandzela hi ndlela leyi tengeke leyi n’wi fanelaka.—Hlaya Ezekiyele 28:26.