1. Hlamusela leswi varindzi lava nga vaprofeta lava hlawuriweke hi Yehovha a va ri karhi va swi endla ni swiendlakalo leswi landzeleke.

MURINDZI u yime ehenhla ka makhumbi ya Yerusalema, u pfala mahlo hi voko leswaku ma nga tlhaviwi hi dyambu leri pelaka. Kambe u ringeta ku vona leswi nga ekule. Swi nga si ya kwihi, u teka mhalamhala yakwe a yi chaya a lemukisa vanhu hi vuthu ra Babilona leri nga eku teni! Kambe a ku nga ha ri na nkarhi wa leswaku vaakatiko lava nga khathaliki va teka goza hi ku landza xilemukiso xa murindzi. Se a ku hundze malembe yo tala varindzi lava Yehovha a va hlawuleke kumbe vaprofeta va ri karhi va va lemukisa leswaku siku leri ri ta fika; kambe va tiomise tinhloko. Sweswi masocha ya Babilona a ma rhendzele muti. Endzhaku ko wu rhendzela tin’hweti to tala, masocha ma wise makhumbi ya muti ma nghena ma hirimuxa tempele ma tlhela ma dlaya kumbe ma khoma vaaki va Yerusalema lava nga tshembekiki eka Xikwembu va tlhela va gandzela swifaniso.

2, 3. (a) Hi xihi xiyimo lexi vanhu va langutaneke na xona namuntlha laha misaveni? (b) Hi ta kambisisa swivutiso swihi?

² Namuntlha vuthu ra le tilweni ra Yehovha ri le ku teni ku ta lwa ni vaaki va misava leyi lava nga n’wi yingisiki. (Nhlav. 17:12-14) Nyimpi yoleyo hi yona yo hetelela leyi nga ta chaputa nhlomulo lowukulu lowu nga si tshamaka wu va kona ematin’wini ya vanhu. (Mat. 24:21) Kambe nkarhi wa ha ri kona wa leswaku vanhu va yingisa  xilemukiso lexi huweleriwaka hi vanhu lava Yehovha a va hlawuleke ku va varindzi.

³ Hikwalaho ka yini Yehovha a hlawule varindzi? I rungula ra njhani leri murindzi a ri huwelelaka? I vamani varindzi lava naswona hina hi katseka njhani? A hi kambisiseni tinhlamulo ta swivutiso leswi.

4. Hikwalaho ka yini Yehovha a a veke varindzi? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni.)

⁴ Hlaya Ezekiyele 33:7. Varindzi va le nkarhini wa Bibele a va yima ehenhla ka makhumbi ya muti leswaku va sirhelela vaakatiko. Sweswo a swi kombisa leswaku mufumi wa vona wa va khathalela. I ntiyiso leswaku mhalamhala ya murindzi yi nga pfuxa vaakatiko evurhongweni, kambe yi nga tlhela yi ponisa vanhu lava va yi yingisaka. Hilaha ku fanaka, Yehovha u hlawule varindzi ku nga ri leswaku a ta chavisa Vaisrayele hi rungula ra khombo kambe u endle tano leswaku a ta va ponisa hikuva wa va rhandza.

5, 6. Hi yihi ndlela yin’wana leyi vululami bya Yehovha byi kombisiwaka ha yona?

⁵ Loko Yehovha a hlawula Ezekiyele leswaku a va murindzi, u hlamusele timfanelo ta Yena leti hi tiyisaka nhlana. A hi kambisiseni timfanelo timbirhi ntsena.

⁶ Vululami: Ha swi vona leswaku Yehovha u lulamile hikuva a nga na xihlawuhlawu loko a tirhisana ni un’wana ni un’wana wa hina. Hi xikombiso, hambileswi mintshungu yi tweke rungula ra Ezekiyele yi tlhela yi ri bakanyela ekule, kambe Yehovha a a nga teki Vaisrayele hinkwavo tanihi ntshungu wa vapfukeri; ematshan’weni ya sweswo a a lava ku vona ndlela leyi un’wana ni un’wana a angulaka ha yona. U byele Ezekiyele hi ku phindhaphindha leswaku a vulavula ni “lowo homboloka” ni “lowo lulama.” Hikwalaho, Yehovha u avanyisa un’wana ni un’wana hi ku ya hi ndlela leyi a angulaka ha yona eka rungula rakwe.—Ezek. 33:8, 18-20.

7. I yini leswi Yehovha a swi langutaka loko a avanyisa vanhu?

⁷ Vululami bya Yehovha byi tlhela byi vonaka eka ndlela leyi a avanyisaka vanhu ha yona. Vanhu a va avanyisiwi hi ku landza swiendlo swa vona swa khale kambe va avanyisiwa hi ku ya hi ndlela leyi va angulaka ha yona eka xilemukiso lexi va ha ku xi twaka. Yehovha u byele Ezekiyele a ku: “Loko ndzi byela lowo homboloka ndzi ku: ‘U ta fa,’ kutani a hundzuka exidyohweni xakwe a endla leswinene, . . . u ta ya emahlweni a hanya.” Yehovha u tlhele a vula marito lama hlamarisaka a ku: “Swidyoho leswi a swi endleke a swi nge he tsundzukiwi.” (Ezek. 33:14-16) Kasi hi hala tlhelo, lava xandzukaka a va nge ponisiwi hikwalaho ka swiendlo swa vona leswinene swa khale. Yehovha u vule leswaku loko munhu “a anakanya leswaku swilo swo lulama leswi a swi endleke enkarhini lowu hundzeke swi ta n’wi ponisa, kutani a endla leswo biha, swiendlo swakwe swo lulama a swi nge tsundzukiwi, kambe u ta fa hikwalaho ka swilo swo biha leswi a swi endlaka.”—Ezek. 33:13.

8. Swilemukiso swa vaprofeta swi hi dyondzisa yini hi vululami bya Yehovha?

⁸ Nakambe Yehovha u kombisa vululami hi ku lemukisa vanhu ka ha ri ni nkarhi a nga si teka goza. Ezekiyele u sungule ntirho wakwe malembe  ya kwalomu ka tsevu, masocha ya Babilona ma nga si lovisa Yerusalema. Kambe Ezekiyele a a nga ri wo sungula ku lemukisa vanhu va Xikwembu hi swiendlo swa vona. Yehovha a a rhumele muprofeta Hosiya, muprofeta Esaya, muprofeta Mikiya, muprofeta Odedi na muprofeta Yeremiya tanihi varindzi eka malembe yo tlula dzana muti wa Yerusalema wu nga si lovisiwa. Yehovha u byele Yeremiya ku tsundzuxa Vaisrayele a ku: “Ndzi veke varindzi lava nga te, ‘Yingisani mpfumawulo wa nanga!’” (Yer. 6:17) Ku hava la nga solaka Yehovha kumbe varindzi volavo hikwalaho ka vanhu lava dlayiweke hi Vababilona loko va tisa vuavanyisi bya Yehovha.

9. Yehovha u ri kombise njhani rirhandzu lerikulu?

⁹ Rirhandzu: Yehovha u kombise rirhandzu lerikulu hi ku rhumela varindzi vakwe leswaku va lemukisa vanhu, ku nga ri lavo lulama ntsena kambe ni lavo homboloka, lava va n’wi twiseke ku vava ni ku n’wi onha vito. Ehleketa hileswi, Vaisrayele a va tiviwa tanihi vanhu va Yehovha, kambe hi ku phindhaphindha va n’wi jikerile kutani va sungula ku gandzela swikwembu swa mavunwa! Yehovha u kombise leswaku swiendlo swa vona a swi n’wi twisa ku vava ngopfu hi ku fanisa Vaisrayele ni wansati la oswaka. (Ezek. 16:32) Nilokoswiritano, Yehovha a nga va lan’wanga hi ku hatlisa. A a lava ku va rivalela ematshan’weni yo tirihisela. Mikarhi hinkwayo Yehovha u nyika vanhu nkarhi wo hundzuka a nga si va avanyisa. Hikwalaho ka yini? U byele Ezekiyele a ku: “A ndzi tsaki loko lowo homboloka a fa, kambe ndzi lava leswaku a hundzuka a ya emahlweni a hanya.” (Ezek. 33:11) Yoleyo i ndlela leyi Yehovha a a titwa ha yona enkarhini wolowo naswona wa ha titwa tano ninamuntlha.—Mal. 3:6.

10, 11. Hi dyondza yini eka ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke ha yona ni vanhu vakwe?

 ¹⁰ Hi dyondza yini eka ndlela yo lulama ni ya rirhandzu leyi Yehovha a khomeke Vaisrayele ha yona? Xin’wana lexi hi xi dyondzaka hileswaku hi fanele hi xi tekela enhlokweni xiyimo xa munhu un’wana ni un’wana loyi hi n’wi chumayelaka. Ku ta va ku ri xihoxo lexikulu, ku avanyisa munhu leswaku a nga faneleki ku twa rungula leri hi ri chumayelaka, hikwalaho ka swiendlo swakwe swa khale kumbe hikwalaho ka rixaka, tiko, xiyimo xakwe xa timali kumbe ririmi rakwe! Yehovha u dyondzise muapostola Petro dyondzo leyi tirhaka ninamuntlha loko a ku: “Xikwembu a xi na xihlawuhlawu, kambe eka tiko rin’wana ni rin’wana munhu loyi a xi chavaka a tlhela a endla leswinene wa amukeleka eka xona.”—Mit. 10:34, 35.

¹¹ Dyondzo yin’wana ya nkoka hileswaku, na hina hi fanele hi tshama hi ri karhi hi tikambisisa; mitirho leyinene ya khale a yi nge endli leswaku swidyoho leswi hi swi endlaka sweswi swi biwa hi makatla. Hi fanele hi tsundzuka leswaku na hina hi voyamele eku endleni ka swidyoho ku fana ni vanhu lava hi va chumayelaka. Xitsundzuxo lexi muapostola Pawulo a xi nyikeke vandlha ra le Korinto xa tirha ni le ka hina, lexi nge: “Loyi a ehleketaka leswaku u yimile a a tivonele leswaku a nga wi. A mi si weriwa hi ndzingo lowu hambaneke ni lowu welaka vanhu van’wana.” (1 Kor. 10:12, 13.) A hi fanelanga hi tshemba ‘swilo swo lulama leswi hi swi endlaka’ hi ehleketa leswaku hambiloko hi endla swo biha a hi nge xupuriwi hikuva hi endla ni mitirho leyinene. (Ezek. 33:13) Hambiloko hi hete malembe yo tala hi ri karhi hi tirhela Yehovha, hi fanele hi ya emahlweni hi titsongahata hi tlhela hi yingisa.

12. Loko hi tshame hi endla swidyoho leswikulu, hi fanele hi tsundzuka yini?

 ¹² Kambe, ku ta endleka yini loko hi tshame hi endla xidyoho lexikulu khale kambe sweswi hi hundzukile? Eka rungula ra Ezekiyele hi dyondza leswaku Yehovha u ta xupula vadyohi lava nga hundzukiki. Hambiswiritano, hi tlhela hi dyondza leswaku Yehovha i Xikwembu xa rirhandzu ku nga ri xa ku rihisela. (1 Yoh. 4:8) Loko hi swi kombisa hi swiendlo leswaku hi hundzukile, a hi fanelanga hi ehleketa leswaku Xikwembu a xi nge hi rivaleli swidyoho swa hina. (Yak. 5:14, 15) Yehovha a a tiyimiserile ku rivalela Vaisrayele lava hi ndlela yo fanekisela a va fana ni wansati la oswaka, na hina u tiyimisele ku hi rivalela.—Ps. 86:5.

13, 14. (a) Varindzi a va fanele va twarisa rungula ra njhani? (b) Hi rihi rungula leri Esaya a ri twariseke?

¹³ Hlaya Ezekiyele 33:2, 3. Varindzi lava Yehovha a va hlawuleke a va fanele va twarisa rungula ra njhani? Ntirho wa vona lowukulu a a ku ri ku lemukisa vanhu. Kambe a va twarisa ni mahungu lamanene. Xiya swikombiso swin’wana.

¹⁴ Esaya loyi a sunguleke ntirho wakwe hi lembe ra 778 ku ya eka 732 B.C.E., u lemukise vanhu leswaku Vababilona a va ta teka muti wa Yerusalema kutani va yisa vaaki va wona evuhlongeni. (Esa. 39:5-7) Kambe u tlhele a huhuteriwa ku tsala a ku: “Yingisa! Varindzi va wena va huwelela. Va ba mikulungwana, hikuva va ta tivonela hi voxe loko Yehovha a hlengeleta lava a va ri eSiyoni.” (Esa. 52:8) Esaya u twarise mahungu lama tsakisaka ngopfu ya leswaku vugandzeri lebyi tengeke a byi ta pfuxetiwa!

15. Hi rihi rungula leri Yeremiya a ri twariseke?

¹⁵ Yeremiya loyi a sunguleke ntirho wakwe hi lembe ra 647 ku ya eka 580 B.C.E., hakanyingi va n’wi khovolela va ku, i “mutivisi wa ta makhombo.” A swi kanakanisi leswaku u endle ntirho lowukulu wo lemukisa Vaisrayele vo homboloka hi makhombo lawa Yehovha a a ta va tisela wona. * Kambe a a twarisa ni mahungu lamanene ya leswaku vanhu va Xikwembu a va ta tlhelela etikweni ra vona va ya pfuxeta vugandzeri lebyi tengeke.—Yer. 29:10-14; 33:10, 11.

16. Rungula ra Ezekiyele ri ma pfune njhani mahlonga lawa a ma ri eBabilona?

¹⁶ Ezekiyele u hlawuriwe ku va murindzi hi lembe ra 613 B.C.E., naswona u endle ntirho wolowo ku ya fika hi lembe ra 591 B.C.E. Hilaha hi dyondzeke hakona eka Tindzima 5 na 6 ta buku leyi, Ezekiyele u lemukise Vaisrayele hi ndzoviso lowu a wu ri endleleni hi ku hiseka, a tibasisa eka nandzu wa ngati ya vanhu lava a va ta dlayiwa. U byele mahlonga lama a ma ri eBabilona leswaku Yehovha u ta xupula vagwinehi lava a va ri eYerusalema, kambe loko va ha ri eBabilona u tlhele a va pfuna leswaku va va ni vuxaka lebyinene na Yehovha leswaku va ta lunghekela ntirho wa nkarhi lowu taka. Loko malembe ya 70 ya vuhlonga ma hela, Yehovha a a ta tlherisela masalela etikweni ra Israyele leri pfuxetiweke. (Ezek. 36:7-11) Masalela lawa, yo tala ya wona a ku ta va vana ni vatukulu va vanhu lava a va yingisele Ezekiyele. Hilaha tindzima tin’wana ta Xiyenge 3 xa buku leyi ti swi kombiseke hakona, Ezekiyele a a chumayela ngopfu mahungu  lamanene, a pfuna vanhu va tshemba leswaku vugandzeri lebyi tengeke byi ta pfuxetiwa eYerusalema.

17. Yehovha u va veke rini varindzi?

¹⁷ Xana vaprofeta lava va vulavuleke ni vanhu va Xikwembu, Yerusalema wu nga si lovisiwa hi lembe ra 607 B.C.E. hi vona ntsena lava Yehovha a va tirhiseke tanihi varindzi? A swi tano. Eka xiendlakalo xin’wana ni xin’wana xa nkoka laha xikongomelo xa Yehovha a xi ri karhi xi hetiseka, Yehovha u hlawule varindzi leswaku va lemukisa lavo homboloka ni ku twarisa mahungu lamanene.

18. Hi wihi ntirho lowu Yohane Mukhuvuri a wu endleke?

¹⁸ Hi nkarhi lowu Yesu a a ri laha misaveni, Yohane Mukhuvuri a a tirha tanihi murindzi. A a lemukisa Vaisrayele leswaku ku nga ri khale a va ta fularheriwa. (Mat. 3:1, 2, 9-11) Kambe a nga endlanga sweswo ntsena. Yesu u vule leswaku Yohane a a ri “nandza” loyi ku profetiweke leswaku a a ta lulamisela Mesiya ndlela. (Mal. 3:1; Mat. 11:7-10) Ntirho wolowo a wu katsa ku chumayela mahungu lamanene ya leswaku “Xinyimpfana xa Xikwembu” ku nga Yesu a xi fikile naswona a xi ta ‘susa xidyoho xa misava.’—Yoh. 1:29, 30.

19, 20. Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va tirhe tanihi varindzi hi ndlela yihi?

¹⁹ Yesu a a ri murindzi lonkulu ku tlula varindzi hinkwavo. A a rhumiwe hi Yehovha eka “Vaisrayele” ku fana na Ezekiyele. (Ezek. 3:17; Mat. 15:24) Yesu u lemukise Vaisrayele leswaku a va ri kusuhi ni ku fularheriwa nileswaku muti wa Yerusalema a wu ta lovisiwa. (Mat. 23:37, 38; 24:1, 2; Luka 21:20-24) Kambe ntirho wakwe lowukulu a ku ri ku chumayela mahungu lamanene.—Luka 4:17-21.

²⁰ Loko Yesu a ha ri laha misaveni, u byele vadyondzisiwa vakwe hi ku kongoma a ku: “Tshamani mi rindzile.” (Mat. 24:42) Va yingise xileriso xakwe kutani na vona va tirha tanihi varindzi, va lemukisa vanhu leswaku Yehovha u va fularherile Vaisrayele va nyama ku katsa ni muti wa laha misaveni wa Yerusalema. (Rhom. 9:6-8; Gal. 4:25, 26) Ku fana ni varindzi va khale, na vona a va chumayela ni mahungu lamanene. Rungula ra vona a ri katsa xitiviso lexi tsakisaka xa leswaku Vamatiko a va ta katsiwa eka Israyele wa Xikwembu loyi a totiweke hi moya, naswona a va ta va ni nkateko wa ku pfuna Kreste loko a pfuxeta vugandzeri lebyi tengeke laha misaveni.—Mit. 15:14; Gal. 6:15, 16; Nhlav. 5:9, 10.

21. Pawulo u veke xikombiso xihi?

²¹ Muapostola Pawulo u veke xikombiso lexinene tanihi leswi a a ri un’wana wa varindzi va le nkarhini wa Vakreste vo sungula. A a nga wu tekeli ehansi ntirho lowu a nyikiweke wona. A a swi tiva leswaku ku fana na Ezekiyele, a a ta va ni nandzu wa ngati loko a nga wu endli. (Mit. 20:26, 27) Pawulo a a nga lemukisi vanhu ntsena, kambe ku fana ni varindzi lavan’wana a a tlhela a chumayela mahungu lamanene. (Mit. 15:35; Rhom. 1:1-4) Kahlekahle, u huhuteriwe hi moya lowo kwetsima ku tshaha vuprofeta lebyi tsariweke hi Esaya lebyi nge: “Yi sasekile milenge ya loyi a tisaka mahungu lamanene ehenhla ka tintshava,” ivi a kombisa leswaku byi tirha eka ntirho lowu endliwaka  hi valandzeri va Kreste loko va ri karhi va chumayela hi Mfumo wa Xikwembu.—Esa. 52:7, 8; Rhom. 10:13-15.

22. Ku endleke yihi endzhaku ka ku fa ka vaapostola?

²² Endzhaku ka ku fa ka vaapostola, vugwinehi lebyi a byi profetiwile byi nghene hi matimba evandlheni ra Vukreste. (Mit. 20:29, 30; 2 Tes. 2:3-8) Ku hundze malembe yo tala Vakreste va mavunwa lava fanaka ni mfava, va ri karhi va andza, va tala ku tlula valandzeri va Kreste vo tshembeka lava fanaka ni koroni naswona rungula ra Mfumo wa Xikwembu leri twalaka kahle se a ri siviwe hi tidyondzo ta mavunwa. (Mat. 13:36-43) Hambiswiritano, loko nkarhi wu tshinela leswaku Yehovha a lulamisa swilo, u tlhele a kombisa rirhandzu ni vululami byakwe hi ku veka varindzi leswaku va twarisa xilemukiso ni ku tivisa mahungu lamanene. I vamani varindzi va kona?

23. Hi wihi ntirho lowu C. T. Russell ni vanghana vakwe va wu endleke?

²³ Charles Taze Russell ni vanghana vakwe a va tirha tanihi “nandza” loyi a a ‘basisa ndlela’ loko Mfumo wa Mesiya wu nga si simekiwa ku nga si fika lembe ra 1914. * (Mal. 3:1) Ntlawa wolowo wu tlhele wu endla ntirho wa murindzi, wu tirhisa magazini wa Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence ku lemukisa vanhu hi ta vuavanyisi bya Xikwembu ni ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu.

24. (a) Nandza wo tshembeka u tirhe tanihi murindzi hi ndlela yihi? (b) U dyondze yini eka varindzi va khale? (Vona chati leyi nge “Varindzi Van’wana Lava Nga Swikombiso Leswinene.”)

 ²⁴ Endzhaku ka loko Mfumo se wu simekiwile, Yesu u hlawule ntlawa wutsongo wa vavanuna leswaku va tirha tanihi nandza wo tshembeka. (Mat. 24:45-47) Ku sukela hi nkarhi wolowo, nandza wo tshembeka loyi sweswi a tivekaka tanihi Huvo leyi Fumaka u le ku endleni ka ntirho wa murindzi. U rhangela eku lemukiseni ka vanhu hi “siku ra ku rihisela” a tlhela a huwelela “lembe ra Yehovha ra ntwelavusiwana.”—Esa. 61:2; nakambe vona 2 Vakorinto 6:1, 2.

25, 26. (a) Hi wihi ntirho lowu valandzeri va Kreste hinkwavo va faneleke va wu endla naswona wu endliwa njhani? (b) Hi ta kambisisa yini eka ndzima leyi landzelaka?

²⁵ Hambileswi nandza wo tshembeka ku nga yena loyi a rhangelaka eka ntirho wa murindzi, kambe Yesu u byele valandzeri vakwe “hinkwavo” leswaku va ‘tshama va rindzile.’ (Mar. 13:33-37) Hi yingisa xileriso xexo hi ku tshama hi ri ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu, hi seketela murindzi wa manguva lawa hi ku tshembeka. Hi kombisa leswaku hi xalamukile hi ku hetisisa vutihlamuleri bya hina byo chumayela. (2 Tim. 4:2) Hikwalaho ka yini? Xivangelo xin’wana hileswi hi navelaka ku ponisa vanhu. (1 Tim. 4:16) Ku nga ri khale mitshungu ya vanhu yi ta dlayiwa hikwalaho ka leswi yi honiseke xilemukiso xa murindzi wa manguva lawa. (Ezek. 3:19) Kambe xivangelo xa nkoka swinene hileswi hi lavaka ku byela van’wana mahungu lamanene ngopfu ya leswaku vugandzeri lebyi tengeke byi pfuxetiwile! Sweswi, hi nkarhi wa “lembe ra Yehovha ra ntwelavusiwana,” nyangwa wa ha pfulekile leswaku vo tala va hi joyina eku gandzeleni Yehovha, Xikwembu xa hina xo lulama lexi nga ni rirhandzu. Ku nga ri khale, vanhu hinkwavo laha misaveni lava nga ta pona makumu ya misava leyi yo homboloka, va ta vuyeriwa eka Mfumo wa N’wana wakwe Kreste Yesu la nga ni tintswalo. Hakunene hi lava ku pfuna murindzi wa manguva lawa ku huwelela mahungu wolawo lamanene!—Mat. 24:14.

²⁶ Yehovha u hlanganise vanhu vakwe hi ndlela yo hlamarisa hambileswi misava leyi yo homboloka yi nga si helaka. Eka ndzima leyi landzelaka hi ta bula hi vuprofeta lebyi katsaka tinhonga timbirhi leti tirhisiwaka ku kombisa ndlela leyi leswi swi endlekeke ha yona.