1-3. Vababilona va va hlekule njhani vagandzeri bya Yehovha naswona hikwalaho ka yini?

A HI nge u Muyuda wo tshembeka la tshamaka emutini wa Babilona. Varikwenu se va ni malembe ya 50 kumbe ku tlula va ri evuhlongeni. Hi siku ra Savata u tolovele ku ya hlangana ni vapfumerikuloni mi gandzela Yehovha. Loko u ri karhi u famba eswitarateni leswi nga ni mphesamphesa, u hundza titempele letikulu ni tindhumba ta ntsandzavahlayi. Vanhu va khitikanela etindhawini toleto va ya endla magandzelo ni ku yimbelelela swikwembu swa vona swo tanihi Marduk.

² Loko u ri ekule ni ntshungu, u fika u hlangana ni ntlawa lowutsongo wa vagandzerikuloni. * Mi kume ndhawu leyi nga riki na pongo, kumbexana ekusuhi ni wun’wana wa migerho ya muti leswaku mi ta khongela, mi yimbelela tipisalema ni ku anakanyisisa swin’we hi Rito ra Xikwembu. Loko mi ri karhi mi khongela u twa ngulumelo wa swikwekwetsu leswi tlutaka emugerhweni. Kambe wa tsaka hikuva laha mi nga kona ku rhurile. U navela onge vaakatiko va nga ti laha mi nga kona kutani va kavanyeta nhlengeletano ya n’wina hilaha va toloveleke ku endla hakona. Hikwalaho ka yini va endla tano?

³ Muti wa Babilona wu hlule tinyimpi to tala, naswona vaakatiko va pfumela leswaku va pfuniwa hi swikwembu swa vona swa mavunwa.  Vababilona a va ehleketa leswaku ku lovisiwa ka Yerusalema i vumbhoni bya leswaku xikwembu xa vona Marduk xi ni matimba ku tlula Yehovha! Hi swona swi endlaka va hlekula Xikwembu xa wena ni vanhu va xona. Mikarhi yin’wana va mi hlekula va ku: “Hi yimbeleleleni rin’wana ra tinsimu ta Siyoni”! (Ps. 137:3) Tipisalema to tala i ta ku tlangela ku hluriwa ka valala va Yehovha eSiyoni. Kumbexana Vababilona a va rhandza ku hlekula tipisalema teto. Kambe, tipisalema tin’wana a ti vulavula hi Vababilona. Hi xikombiso, pisalema yin’wana yi ri: “Ma hundzule muti wa Yerusalema nhulu ya maribye. . . . Vanhu lava tshamaka ekusuhi na hina va hi hleka va tlhela va hi sandza.”—Ps. 79:1, 3, 4.

4, 5. Vuprofeta bya Ezekiyele byi va nyike ntshembo wihi naswona hi ta kambisisa yini eka ndzima leyi? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni)

⁴ Nakambe ku ni Vayuda lava gwineheke lava hatliselaka ku ku hlekula leswi u tshembaka Yehovha ni vaprofeta vakwe. Hambileswi mi hlekuriwaka hi ndlela leyi, vugandzeri lebyi tengeke bya ku chavelela wena ni ndyangu wa wena. Swa ku tsakisa loko mi khongela ni ku yimbelela swin’we. Ku hlaya Rito ra Xikwembu swa ku chavelela. (Ps. 94:19; Rhom. 15:4) Ehleketa hi leswi, un’wana wa vagandzerikuloni u mi tele ni nchumu wo hlawuleka enhlengeletanweni leyi, ku nga buku leyi songiwaka leyi nga ni vuprofeta bya Ezekiyele. Wa tsaka loko u twa leswaku Yehovha u tshembise ku tlherisela vanhu vakwe etikweni ra rikwavo. Wa chaveleleka loko vuprofeta byebyo byi hlayeriwa ehenhla kutani u sungula ku ehleketa hi ntshembo wa leswaku siku rin’wana wena ni ndyangu wa wena mi nga tlhelela etikweni ra rikwenu mi ya hoxa xandla hi nkarhi wolowo wo tsakisa wa ku pfuxetiwa ka vugandzeri lebyi tengeke!

⁵ Vuprofeta bya Ezekiyele byi ni switshembiso swo tala leswi vulavulaka hi ku pfuxetiwa ka vugandzeri lebyi tengeke. A hi kambisiseni nhlokomhaka yoleyo leyi tiyisaka ripfumelo. Switshembiso sweswo swi hetiseke njhani eka lava a va ri evuhlongeni? Vuprofeta byebyo byi vula yini emikarhini ya manguva lawa? Hi ta tlhela hi kambisisa ndlela leyi byi nga ta hetiseka ha yona ro hetelela enkarhini lowu taka.

6. Xikwembu xi va lemukise njhani hi ku phindhaphindha vanhu va xona lava gwineheke?

⁶ Hi ku tirhisa Ezekiyele, Yehovha u swi veke erivaleni leswaku a a ta va xupula njhani vanhu vakwe hileswi va n’wi xandzukeleke. Yehovha u te: “Va ta yisiwa evuhlongeni.” (Ezek. 12:11) Hilaha se hi swi voneke hakona eka Ndzima 6 ya buku leyi, Ezekiyele u kombise ndlela leyi a va ta avanyisiwa ha yona. Kambe xilemukiso xakwe a ku nga ri xo sungula eka Vaisrayele. Ku sukela enkarhini wa Muxe, kwalomu ka malembe ya gidi Ezekiyele a nga si va kona, Yehovha a a lemukise vanhu vakwe leswaku loko va nga tshiki ku n’wi xandzukela va ta yisiwa evuhlongeni. (Det. 28:36, 37) Vaprofeta vo tanihi Esaya na Yeremiya na vona va va lemukise hi ndlela leyi fanaka.—Esa. 39:5-7; Yer. 20:3-6.

7. Yehovha u va xupule njhani vanhu vakwe?

⁷ Lexi twisaka ku vava hileswaku swilemukiso sweswo a swo nghena hi ndleve leyi swi huma hi leyin’wana. Hi ku famba ka nkarhi Yehovha  u twe ku vava ngopfu loko vanhu vakwe va xandzuka, va gandzela swikwembu swa hava, va nga tshembeki naswona va ri ni vukungundzwana hikwalaho ko kuceteriwa hi varisi vo homboloka. Hikwalaho u va tshike va dlawa hi ndlala, leswi a swi khomisa tingana hikuva tiko ra vona a ri tshame ri ‘khuluka ntswamba ni vulombe.’ (Ezek. 20:6, 7) Hilaha a swi profetiwe khale ha kona, Yehovha u pfumelele vanhu vakwe lava xandzukeke, leswaku va xupuriwa hi ku yisiwa evuhlongeni. Hi lember ra 607 B.C.E., Nebukadnetsara wa Babilona u fike a lovisa Yerusalema ni tempele ya yona. Magidi ya vanhu lava poneke va yisiwe evuhlongeni eBabilona. Kwalaho va fike va xanisiwa hi ku hlekuriwa ni ku kanetiwa hilaha swi hlamuseriweke ha kona eku sunguleni ka ndzimana leyi.

8, 9. Xikwembu xi ri lemukise njhani vandlha ra Vukreste mayelana ni vugwinehi?

⁸ Xana nchumu lowu fanaka ni vuhlonga bya le Babilona wu tshame wu wela vandlha ra Vukreste? Ina! Ku fana ni Vayuda va khale, valandzeri va Kreste na vona a va lemukisiwe khale. Loko Yesu a ha ku sungula ku chumayela u tshame a ku: “Tivoneleni eka vaprofeta va mavunwa lava taka eka n’wina va ambale voya bya nyimpfu, kambe endzeni va ri timhisi leti phatlulelaka.” (Mat. 7:15) Endzhaku ka malembe yo hlaya, muapostola Pawulo u huhuteriwe ku tsala xilemukiso lexi fanaka a ku: “Ndza swi tiva leswaku loko se ndzi fambile ku ta nghena timhisi leti tshikilelaka exikarhi ka n’wina naswona ti ta khoma ntlhambi hi tihanyi nakambe exikarhi ka n’wina ku ta va ni vavanuna lava nga ta dyondzisa tidyondzo leti nga riki ntiyiso leswaku va tikokela vadyondzisiwa.”—Mit. 20:29, 30.

⁹ Vakreste va dyondzisiwe ndlela yo tiva vavanuna vo tano lava nga ni khombo ni ku va papalata. Vakulu lava nga Vakreste va lerisiwe ku susa vagwinehi evandlheni. (1 Tim. 1:19; 2 Tim. 2:16-19; 2 Pet. 2:1-3; 2 Yoh. 10) Nilokoswiritano, hilaha swi veke hakona eka Vaisrayele ni Vayuda va khale, Vakreste vo tala hakatsongotsongo a va nga ha swi yingisi swilemukiso sweswo swa rirhandzu. Kwalomu ka lembe ra vu-100, vugwinehi se a byi ri kona evandlheni. Yohane, un’wana wa vaapostola vo hetelela loyi a ha hanya kwalomu ka lembe ra 100 C.E., u swi xiyile leswaku vugwinehi se a byi tinyike matimba evandlheni. A ku lo sala yena ntsena leswaku a lwisana ni vuhomboloki byebyo. (2 Tes. 2:6-8; 1 Yoh. 2:18) Ku endleke yini endzhaku ka loko Yohane a file?

10, 11. Xifaniso xa Yesu xa koroni ni mfava xi hetiseke njhani ku sukela eku sunguleni ka va-100 C.E. ku ya emahlweni?

¹⁰ Endzhaku ka loko Yohane a file, xifaniso xa Yesu xa koroni ni mfava xi sungule ku hetiseka. (Hlaya Matewu 13:24-30.) Hilaha Yesu a profeteke ha kona, Sathana u byale “mfava” kumbe Vakreste va mavunwa evandlheni naswona sweswo swi endle leswaku vandlha ri thyaka hi ku hatlisa. Ehleketa ndlela leyi Yehovha a tweke ku vava ha yona loko a vona vandlha leri sunguriweke hi N’wana wakwe, ri thyakisiwa hi ku gandzela swifaniso, tiholideyi ni mikhuva ya vuhedeni ni tidyondzo ta mavunwa leti humaka eka vativi va filosofi lava nga riki na mhaka ni Xikwembu ni le ka vukhongeri bya Sathana! Xana Yehovha  u endle yini? U tshike vanhu vakwe va yisiwa evuhlongeni hilaha a endleke hakona eka Vaisrayele lava a va nga tshembekanga. Ku sukela hi va-100 C.E. ku ya emahlweni, lava fanaka ni koroni a va nga ha vonaki, hikuva Vakreste va mavunwa a va tele ngopfu. Hi ndlela yoleyo, vandlha ra Vakreste va ntiyiso a ri ri evuhlongeni eBabilona Lonkulu, ku nga mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa, kasi Vakreste va mavunwa a va ri xiphemu xa mfumo wolowo lowu thyakeke. Loko Vakreste va mavunwa va andza ku ve ni leswi vuriwaka Vujagana.

¹¹ Eka malembe hinkwawo ya madzana ya Vujagana a ku ri ni Vakreste va ntiyiso, ku nga “koroni” ya le xifanisweni xa Yesu. Ku fana ni Vayuda lava a va ri evuhlongeni lava hlamuseriweke eka Ezekiyele 6:9, va tsundzuke Xikwembu xa ntiyiso. Van’wana va ve ni xivindzi kutani va kaneta tidyondzo ta mavunwa ta Vujagana. Kambe va hlekuriwile ni ku xanisiwa. Xana Yehovha a a ta tshika vanhu vakwe evukhongerini bya mavunwa? A swi tano! Hilaha a swi ri hakona eka Vaisrayele va khale, Yehovha u hlundzukele vanhu vakwe hi mpimo lowu faneleke ku ringana nkarhi wo karhi. (Yer. 46:28) Ku tlula kwalaho, Yehovha u nyike vanhu vakwe ntshembo. A hi tlheleleni eka Vayuda lava a va ri evuhlongeni eBabilona wa khale kutani hi vona ndlela leyi Yehovha a va nyikeke ntshembo ha yona wa leswaku a va ta tshunxiwa evuhlongeni.

12, 13. Hikwalaho ka yini vukarhi bya Yehovha eka vanhu vakwe lava a va ri evuhlongeni enkarhini wa Ezekiyele byi hetelele byi vohlile?

¹² Yehovha u yi veke erivaleni ndlela leyi a a ta byi kombisa ha yona vukarhi byakwe eka vanhu vakwe, kambe u tlhele a va tshembisa leswaku a a nga ta tshama a va hlundzukerile. Hi xikombiso, xiya marito lawa: “A ndzi nge he va hlundzukeli naswona a ndzi nge he va kariheli hikuva ndzi ta va ndzi enerisekile. Kutani loko ndzi tshike ku va karihela, va ta swi tiva leswaku mina Yehovha, ndzi vulavurile hikwalaho ka leswi ndzi lavaka leswaku ku gandzeriwa mina ntsena.” (Ezek. 5:13) Hikwalaho ka yini Yehovha a a ta tshika ku kariha?

¹³ Eka Vayuda lava a va ri evuhlongeni a ku ri ni Vayuda vo tshembeka lava a va yisiwe evuhlongeni swin’we ni lava nga tshembekangiki. Ku engetela kwalaho, hi ku tirhisa Ezekiyele, Xikwembu xi profete leswaku van’wana va vanhu va xona a va ta hundzuka loko va ri evuhlongeni. Vayuda lava tisolaka a va ta tsundzuka swilo leswi khomisaka tingana leswi va swi endleke loko va xandzukela Xikwembu xa vona, naswona a va ta kombela Yehovha leswaku a va rivalela a tlhela a va komba tintswalo. (Ezek. 6:8-10; 12:16) Ezekiyele, muprofeta Daniyele ni vanghana vakwe vanharhu a va ri van’wana va lavo tshembeka. Kahlekahle Daniyele u hanye malembe yo tala lerova u vone ku sungula ka vuhlonga ni ku hela ka byona. Xikhongelo xakwe lexi humaka embilwini xo kombela ku rivaleriwa hikwalaho ka swidyoho swa  Vaisrayele xi tsariwe eka Daniyele ndzima 9. A swi kanakanisi leswaku marito yakwe ma kombisa ndlela leyi magidi ya Vayuda lava a va ri evuhlongeni a va swi navela ha yona ku rivaleriwa hi Yehovha ni ku tlhela va kuma mikateko yakwe. Kutani swi fanele swi va tsakise ngopfu switshembiso swa Ezekiyele leswi huhuteriweke leswi vulavulaka hi ku ntshunxiwa ni ku pfuxetiwa ka vugandzeri lebyi tengeke!

14. Hikwalaho ka yini Yehovha a a ta tlherisela vanhu vakwe etikweni ra rikwavo?

¹⁴ Hambiswiritano, ku ni nchumu wa nkoka ngopfu emhakeni ya ku tshunxiwa ka vanhu va Yehovha ni ku pfuxetiwa ka vugandzeri lebyi tengeke. Vuhlonga bya vona lebyi tekeke malembe yo tala a byi ta hela, ku nga ri hileswi a va endle swo karhi leswaku va fanelekela ku tshunxiwa kambe hileswi a ku ri nkarhi wa Yehovha wo kwetsimisa vito rakwe eka matiko hinkwawo. (Ezek. 36:22) Vababilona a va ta swi tiva leswaku swikwembu swa vona swa madimona swo tanihi Marduk a swi nga ri nchumu loko swi pimanisiwa na Yehovha, Hosi ya Vuako Hinkwabyo! A hi kambisiseni switshembiso swa ntlhanu leswi Yehovha a huhuteleke Ezekiyele leswaku a swi byela mahlongakulobye. A hi rhangeni hi ku kambisisa leswaku xitshembiso xin’wana ni xin’wana a xi vula yini eka vanhu volavo vo tshembeka. Kutani hi ta vona ndlela leyi switshembiso swoleswo swi hetisekeke ha yona hi ndlela leyikulu.

15. Hi kwihi ku cinca loku a ku ta va kona eka mikhuva ya vukhongeri eka vanhu lava vuyeke hi le vuhlongeni?

¹⁵ XITSHEMBISO 1. A ku nga ha ta gandzeriwa swifaniso kumbe ku endliwa mikhuva yin’wana leyi nyenyetsaka leyi fambisanaka ni vukhongeri bya mavunwa. (Hlaya Ezekiyele 11:18; 12:24.) Hilaha swi hlamuseriweke hakona eka Ndzima 5 ya buku leyi, Yerusalema swin’we ni tempele ya yona a swi thyakisiwile hi mikhuva ya vukhongeri bya mavunwa yo tanihi ku gandzela swifaniso. Hikwalaho vanhu a va onhakile naswona a va nga ri na vuxaka na Yehovha. Yehovha u tirhise Ezekiyele ku profeta leswaku lava a va ri evuhlongeni a va ta va ni ntshembo wa leswaku siku rin’wana va ta tlhela va gandzela Yehovha hi ndlela leyi tengeke leyi nga thyakisiwangiki. Hinkwayo mikateko leyin’wana leyi fambisanaka ni ku pfuxetiwa a yi titshege hi mhaka leyi ya nkoka: ku pfuxetiwa ka vugandzeri bya Xikwembu bya ntiyiso.

16. Yehovha u endle xitshembiso xihi mayelana ni tiko ra vanhu vakwe?

 ¹⁶ XITSHEMBISO 2. Ku tlhelela etikweni ra rikwavo. Yehovha u byele vanhu lava nga evuhlongeni a ku: “Ndzi ta mi nyika tiko ra Israyele.” (Ezek. 11:17) Lexi a ku ri xitshembiso xo tsakisa, hikuva loko Vababilona va hlekula vanhu va Xikwembu lava a va ri mahlonga a va va endla va titwa onge a va nge pfuki va tlhelerile etikweni ra vona leri va ri rhandzaka. (Esa. 14:4, 17) Ku tlula kwalaho, loko ntsena vanhu lava vuyeke hi le vuhlongeni va tshama va tshembekile eka Xikwembu tiko a ri ta nona ri veka mihandzu ri va nyika swakudya ni ntirho lowu vuyerisaka. Ku khomisiwa tingana ni ndlala a swi nga ha ta pfuka swi ve kona.—Hlaya Ezekiyele 36:30.

17. A ku ta endleka yini hi magandzelo lama endleriwaka Yehovha?

¹⁷ XITSHEMBISO 3. Ku tlhela ku nyikeriwa magandzelo ealtarini ya Yehovha. Hilaha swi boxiweke hakona eka Ndzima 2 ya buku leyi, ehansi ka Nawu, magandzelo a ma ri ya nkoka evugandzerini lebyi tengeke. Loko ntsena lava vuyeke hi le vuhlongeni va yingisa ni ku gandzela Yehovha ntsena, magandzelo ya vona a ma ta amukeleka eka Yehovha. Hi ndlela yoleyo vanhu a va ta rivaleriwa swidyoho swa vona ni ku tshama va ri ni vuxaka ni Xikwembu xa vona. Yehovha u tshembise a ku: “Hi kona etikweni leri Vaisrayele hinkwavo va nga ta ndzi tirhela kona. Kwalaho ndzi ta va tsakela naswona ndzi ta lava minyikelo ya n’wina ni swilo swa n’wina swo sungula swa nkoka, swilo hinkwaswo swa n’wina swo kwetsima.” (Ezek. 20:40) Hakunene vugandzeri lebyi tengeke a byi ta pfuxetiwa byi tlhela byi tisela vanhu va Xikwembu mikateko.

18. Yehovha a a ta va risa njhani vanhu vakwe?

¹⁸ XITSHEMBISO 4. Ku susa varisi vo homboloka. Lexi a xi endla vanhu va Xikwembu va dyoha ngopfu a ku ri nkucetelo wa vavanuna vo homboloka lava a va va rhangela. Yehovha u tshembise ku endla swo karhi hi vavanuna volavo. Mayelana ni varisi volavo vo biha u tshembisile a ku: “Ndzi ta va tshikisa ku khathalela tinyimpfu ta mina . . . Ndzi ta ponisa tinyimpfu ta mina enon’wini wa vona.” Kambe Yehovha u tshembise vanhu vakwe vo tshembeka a ku: “Ndzi ta khathalela tinyimpfu ta mina.” (Ezek. 34:10, 12) A a ta swi endlisa ku yini sweswo? A a ta tirhisa vavanuna vo tshembeka tanihi varisi.

19. Yehovha u tshembise yini mayelana ni vun’we?

 ¹⁹ XITSHEMBISO 5. Vun’we exikarhi ka vagandzeri va Yehovha. Ehleketa ndlela leyi vanhu va Xikwembu vo tshembeka a va twa ku vava ha yona loko va vona ku nga ri na vun’we exikarhi ka vanhu va Xikwembu loko va nga si ya evuhlongeni. Leswi a va kuceteriwa hi vaprofeta va mavunwa ni varisi vo homboloka, vanhu va xandzukele vaprofeta vo tshembeka lava a va yimela Yehovha; vanhu va tlhele va va ni mintlawa leyi kanetanaka. Hikwalaho, xiyenge xin’wana lexi tsakisaka ngopfu xa ku pfuxetiwa ka vugandzeri lebyi tengeke, i xitshembiso lexi Ezekiyele a xi vuleke a ku: “Ndzi ta va nyika mbilu leyi nga ni vun’we naswona ndzi ta chela moya lowuntshwa endzeni ka vona.” (Ezek. 11:19) Loko ntsena Vayuda lava vuyeke hi le vuhlongeni va tshama va ri ni vun’we na Yehovha Xikwembu ni vagandzerikulobye, a ku nga ri na mukaneti loyi a a ta va hlula. Tiko hinkwaro a ri ta tlhela ri yisa ku dzuneka eka Yehovha ematshan’weni yo yisa xisandzu.

20, 21. Switshembiso swa Xikwembu swi hetiseke njhani eka vanhu lava vuyeke hi le vuhlongeni?

²⁰ Xana switshembiso sweswo swa ntlhanu swi hetisekile eka Vayuda lava vuyeke hi le vuhlongeni? I swinene ku tsundzuka marito ya Yoxuwa wa khale wo tshembeka lama nge: “A ku wanga ni rito ni rin’we eka switshembiso leswinene hinkwaswo leswi Yehovha Xikwembu xa n’wina a mi tshembiseke swona. Hinkwaswo swi hetisekile eka n’wina.  A ku wanga ni rito ni rin’we eka swona.” (Yox. 23:14) Hilaha Yehovha a swi hetisiseke hakona switshembiso enkarhini wa Yoxuwa; a a ta swi hetisisa ni le nkarhini wa mahlonga lama tlheleleke eka rikwavo.

²¹ Vayuda va tshike ku gandzela swikwembu swa hava ni mikhuva yin’wana yo nyenyetsa ya vukhongeri bya mavunwa leyi a yi endla leswaku Yehovha a va ekule na vona. Hambileswi a swi vonaka onge a swi nga ta koteka, Vayuda va tlhelerile etikweni ra rikwavo va fika va rima, va tiphina hi vutomi. Nchumu wo sungula lowu va wu endleke loko va fika, a ku ri ku pfuxa altari ya Yehovha eYerusalema va tlhela va endla magandzelo lama amukelekaka. (Ezra 3:2-6) Yehovha u va katekisile hi ku va nyika varisi lavanene, vavanuna vo tanihi muprista wo tshembeka tlhelo mukopi wa matsalwa Ezra, ndhunankulu Nehemiya na Zerubabele, Muprista Lonkulu Yoxuwa ni vaprofeta lava nga ni xivindzi vo tanihi Hagayi, Zakariya na Malakiya. Loko ntsena vanhu va yingisa swiletelo ni nkongomiso wa Yehovha a va tiphina hi vun’we lebyi se a ku ri malembe va nga si tshama va va na byona.—Esa. 61:1-4; hlaya Yeremiya 3:15.

22. Hi swi tiva njhani leswaku ku hetiseka ko sungula ka vuprofeta lebyi vulavulaka hi ku pfuxetiwa a ko va xikombisonyana xa swilo leswikulu leswi a swa ha ta?

²² Handle ko kanakana, ku hetiseka ko sungula ka switshembiso swa Yehovha swa ku pfuxetiwa ka vugandzeri lebyi tengeke a ku khutaza!  Hambiswiritano, ku hetiseka koloko a ko va xikombisonyana xa swilo leswikulu leswa ha taka. Hi swi tiva njhani? Switshembiso sweswo a swi ri ni swipimelo; Yehovha a a ta swi hetisisisa ntsena loko vanhu vakwe va n’wi yingisa. Hi ku famba ka nkarhi Vayuda va tlhele va tshika ku yingisa Xikwembu ivi va xandzuka. Kambe hilaha Yoxuwa a vuleke ha kona, rito ra Yehovha ra hetiseka mikarhi hinkwayo. Hikwalaho, switshembiso sweswo a swi ta hetiseka hi ndlela leyikulu hilaha ku nga heriki. A hi voneni leswaku sweswo swi endlekise ku yini.

23, 24. “Nkarhi wa ku pfuxeta swilo hinkwaswo” wu sungule rini naswona njhani?

²³ Tanihi swichudeni swa Bibele, ha swi tiva leswaku masiku ya makumu ma sungule hi 1914. Hambiswiritano, malandza ya Yehovha a ma karhatekanga hikwalaho ka swona. Kahlekahle Bibele yi kombisa leswaku hi 1914 ku sungule nkarhi wo tsakisa, ku nga “nkarhi wa ku pfuxeta swilo hinkwaswo.” (Mit. 3:21) Hi swi tivisa ku yini sweswo? Ku endleke yini etilweni hi 1914? Yesu Kreste u vekiwe exiluvelweni tanihi Hosi ya Mfumo wa Mesiya! Sweswo swi fambisana njhani ni ku pfuxetiwa ka vugandzeri lebyi tengeke? Tsundzuka leswaku Yehovha u tshembise Hosi Davhida leswaku endyangwini wakwe vuhosi a byi ta tshama hilaha ku nga heriki. (1 Tikr. 17:11-14) Vuhosi byebyo byi kavanyetiwile hi lembe ra 607 B.C.E. loko Vababilona va lovisa Yerusalema kutani va herisa mfumo wa tihosi ta rixaka ra Davhida.

²⁴ Tanihi “N’wana wa munhu,” Yesu a a huma eka rixaka ra Davhida kutani u ve ni mfanelo yo va mudyandzhaka wa vuhosi bya Davhida. (Mat. 1:1; 16:13-16; Luka 1:32, 33) “Nkarhi wa ku pfuxeta swilo hinkwaswo” wu sungule hi 1914 loko Yehovha a nyika Yesu vuhosi etilweni! Kutani Yehovha se a a ta tirhisa Hosi yoleyo leyi hetisekeke leswaku yi yisa ntirho wa ku pfuxeta emahlweni.

25, 26. (a) Vakreste va tshunxiwe rini evuhlongeni bya Babilona Lonkulu naswona hi swi tiva njhani? (Nakambe vona bokisi leri nge “Ku Humelele Yini Hi 1919?”) (b) I yini leswi sunguleke ku hetiseka hi 1919 ku ya emahlweni?

²⁵ Xin’wana xa swilo leswi Yesu a sunguleke ha swona loko a ha ku va hosi, a ku ri ku joyina Tata wakwe loko a kambela vugandzeri lebyi tengeke laha misaveni. (Mal. 3:1-5) Hilaha Yesu a profeteke ha kona eka xifaniso xa yena xa koroni ni mfava, ku hundze malembe yo tala  swi nga olovi ku hambanisa Vakreste lava totiweke va ntiyiso eka va mavunwa. * Kambe hi 1914 ku fike nguva ya ntshovelo kutani ku hambana koloko ku ve erivaleni. Eka makume ya malembe ku nga si fika lembe ra 1914, swichudeni swa Bibele swo tshembeka a swi ri karhi swi paluxa vuhomboloki bya Vujagana, naswona a swi sungule ku tihambanisa ni nhlangano wolowo wo biha. Nkarhi wa leswaku Yehovha a pfuxeta vugandzeri lebyi tengeke a wu fikile. Kutani eku sunguleni ka 1919, endzhaku ka malembe ma nga ri mangani ku sungule “nguva ya ntshovelo,” vanhu va Xikwembu va tshunxiwe hi ku helela evuhlongeni bya Babilona Lonkulu. (Mat. 13:30) Wolawo a ku ri makumu ya vuhlonga!

²⁶ Vuprofeta bya Ezekiyele bya ku pfuxetiwa ka vugandzeri lebyi tengeke byi sungule ku hetiseka hi ndlela leyikulu leyi vanhu va Xikwembu va le nkarhini wa khale va nga si tshamaka va yi vona. Sweswi a hi kambisiseni ndlela leyi switshembiso swa ntlhanu leswi hi buleke ha swona swi hetisekeke ha yona hi ndlela leyikulu.

27. Xikwembu xi va basise njhani vanhu va xona eka vugandzeri bya swifaniso?

²⁷ XITSHEMBISO 1. Ku hela ka vugandzeri bya swifaniso ni mikhuva yin’wana leyi nyenyetsaka ya vukhongeri. Eku heleni ka va-1800 ni le ku sungula ka va-1900, Vakreste vo tshembeka a va hlengeletana naswona a va sungula ku tshika mikhuva ya vukhongeri bya mavunwa. Ku gandzela Xikwembu xa vunharhu bya tilo, dyondzo ya leswaku munhu u ni moya lowu nga fiki ni ya ndzilo wa tihele swi tshikiwile tanihi tidyondzo leti nga riki ta Matsalwa leti humaka evukhongerini bya mavunwa. Ku tirhisiwa ka swifaniso evugandzerini swi vekiwe erivaleni leswaku i ku gandzela swikwembu swa hava. Hakatsongotsongo, vanhu va Xikwembu va tlhele va xiya leswaku ku tirhisiwa ka xihambano evugandzerini i muxaka wun’wana wo gandzela swikwembu swa hava.—Ezek. 14:6.

28. Vanhu va Yehovha va tlheriseriwe etikweni ra vona hi ndlela yihi?

²⁸ XITSHEMBISO 2. Ku pfuxetiwa ka tiko leri katekisiweke ra vanhu va Xikwembu. Loko va ri karhi va siya vukhongeri bya Babilona, Vakreste vo tshembeka va nghene etikweni ra vona leri faneleke leri katekisiweke hi Xikwembu, ku nga xiyimo xa ku amukeriwa, laha va nga taka va  nga ha pfuki va dlawe hi ndlala yo twa Rito ra Xikwembu. (Hlaya Ezekiyele 34:13, 14.) Hilaha hi nga ta tlhela hi swi vona hakona eka Ndzima 19 ya buku leyi, Yehovha u katekise tiko rolero hi mikandziyiso yo tala leyi sekeriweke eRitweni ra Xikwembu, leri fanisiwaka ni swakudya, leswi akaka.—Ezek. 11:17.

29. I yini leswi endlekeke eka ntirho wo chumayela hi 1919?

²⁹ XITSHEMBISO 3. Ku tlhela ku nyikeriwa magandzelo ealtarini ya Yehovha. Enkarhini wa Vakreste vo sungula, Vakreste a va dyondzisiwe leswaku va fanele va nyikela magandzelo eka Xikwembu, ku nga ri magandzelo ya swiharhi, kambe tinyiko ta nkoka ngopfu, ku nga marito ya vona yo dzunisa Yehovha ni ku chumayela van’wana ha yena. (Hev. 13:15) Eka madzana ya malembe lawa va ma heteke va ri evuhlongeni, a wu nga ri kona nhlangano lowu a wu rhangela leswaku ku endliwa magandzelo yo tano. Kambe loko vuhlonga byi hela vanhu va Xikwembu se a va sungurile ku endla magandzelo yo dzunisa. A va khomekile hi ntirho wo chumayela naswona a va dzunisa Xikwembu  va tsakile etinhlengeletanweni ta vona. Ku sukela hi 1919 ku ya emahlweni, “nandza wo tshembeka ni wo tlhariha” u sungule ku khutaza vanhu leswaku va endla ntirho wo chumayela a tlhela a wu hlela kahle. (Mat. 24:45-47) Hi ndlela yoleyo, altari ya Yehovha a yi khapakhapa hi magandzelo ya vuthu leri tshamaka ri ri eku andzeni ra vanhu lava dzunisaka vito rakwe ro kwetsima!

30. I yini leswi Yesu a swi endleke leswaku vanhu vakwe va kuma varisi lavanene?

³⁰ XITSHEMBISO 4. Ku susa varisi vo homboloka. Kreste u tshunxe vanhu va Xikwembu eka varisi lava nga tshembekiki, va mavunwa lava nga ni makwanga va Vujagana. Evandlheni ra Kreste, varisi lava a va hanya ku fana ni varisi va mavunwa va tshikisiwe ku risa ntlhambi. (Ezek. 20:38) Yesu, Murisi Lonene, a a tiyiseka leswaku tinyimpfu takwe ta khathaleriwa. Hi 1919 u hlawule nandza wakwe wo tshembeka ni wo tlhariha. Ntlawa wolowo lowutsongo wa Vakreste lava totiweke wu sungule ku rhangela eku dyondziseni ka Rito ra Xikwembu, hikwalaho vanhu va Xikwembu a va khathaleriwa kahle. Hi ku famba ka nkarhi, vakulu va sungule ku leteriwa leswaku va ta pfuneta ku khathalela “tinyimpfu ta Xikwembu.” (1 Pet 5:1, 2) Rungula leri huhuteriweke leri nga eka Ezekiyele 34:15, 16 hakanyingi ri tirhisiwa ku tsundzuxa varisi lava nga Vakreste leswi Yehovha Xikwembu na Yesu Kreste va swi languteleke eka vona.

31. Yehovha u byi hetisise njhani vuprofeta lebyi nga eka Ezekiyele 11:19?

³¹ XITSHEMBISO 5. Vun’we exikarhi ka vagandzeri va Yehovha. Eka madzana ya malembe lama hundzeke, Vujagana byi pandzeleleke byi va tikereke ta magidigidi ku katsa ni mimpambukwa ya ntsandzavahlayi leyi kanetanaka. Kambe Yehovha u endle nchumu lowu hlamarisaka swinene eka vugandzeri byakwe lebyi pfuxetiweke. Xitshembiso xakwe lexi vuriweke hi Ezekiyele lexi nge, “Ndzi ta va nyika mbilu leyi nga ni vun’we” xi hetiseke hi ndlela yo hlamarisa. (Ezek. 11:19) Kreste u ni timiliyoni ta valandzeri emisaveni hinkwayo, lava humaka eka tinxaka, vukhongeri, swiyimo swa ikhonomi ni matiko yo hambanahambana. Kambe hinkwavo va dyondzisiwa tidyondzo leti fanaka naswona va endla ntirho lowu fanaka hi vun’we. Hi vusiku byo hetelela Yesu a ri laha misaveni, u khongele hi mbilu hinkwayo leswaku valandzeri vakwe va va ni vun’we. (Hlaya Yohane 17:11, 20-23.) Enkarhini wa hina, Yehovha u hlamule xikhongelo xexo hi ndlela leyikulu ngopfu.

32. U titwa njhani hi ku hetiseka ka vuprofeta lebyi vulavulaka hi ku pfuxetiwa? (Nakambe vona bokisi leri nge “Vuprofeta Mayelana Ni Vuhlonga Ni Ku Pfuxetiwa.”)

³² Xana a wu tsaki leswi u hanyaka enkarhini lowu wo tsakisa wa ku pfuxetiwa ka vugandzeri lebyi tengeke? Hi vona ku hetiseka ka vuprofeta bya Ezekiyele eka xiphemu xin’wana ni xin’wana xa vugandzeri bya hina namuntlha. Ha tshemba leswaku Yehovha wa tsaka hi vanhu vakwe, hilaha a profeteke hakona hi ku tirhisa Ezekiyele a ku: “Ndzi ta mi tsakela.” (Ezek. 20:41) Xana wa wu vona nkateko wa wena lowukulu wa ku va un’wana wa vanhu lava nga ni vun’we, lava phameriwaka va xurha, lava nyikelaka magandzelo yo dzunisa Yehovha emisaveni hinkwayo, vanhu lava tshunxiweke evuhlongeni bya vukhongeri bya mavunwa lebyi va heteke madzana ya malembe eka byona?  Nilokoswiritano, byin’wana bya vuprofeta bya Ezekiyele lebyi vulavulaka hi ku pfuxetiwa bya ha ta hetiseka hi ndlela leyikulu.

33-35. (a) Vuprofeta lebyi nga eka Ezekiyele 36:35 a byi vula yini eka Vayuda lava a va ri evuhlongeni? (b) Vuprofeta byebyo byi vula yini eka vanhu va Yehovha namuntlha? (Nakambe vona bokisi leri nge “Nkarhi Wa Ku Pfuxeta Swilo Hinkwaswo.”)

³³ Hilaha hi swi voneke hakona, “nkarhi wa ku pfuxeta swilo hinkwaswo” wu sungule hi ku pfuxetiwa ka vuhosi bya rixaka ra Davhida loko Yesu a vekiwa ku va Hosi hi 1914. (Ezek. 37:24) Endzhaku ka sweswo Yehovha u nyike Kreste matimba yo pfuxeta vugandzeri lebyi tengeke eka vanhu Vakwe, endzhaku ko va va hete madzana ya malembe va ri evuhlongeni bya vukhongeri bya mavunwa. Kambe, xana ntirho wa Kreste wo pfuxeta wu helela kwalaho? A swi tano! Ntirho wolowo wu ta ya emahlweni hi ndlela leyikulu enkarhini lowu taka naswona vuprofeta bya Ezekiyele byi hi nyika vuxokoxoko lebyi tsakisaka.

³⁴ Hi xikombiso, xiya marito lama landzelaka lama huhuteriweke: “Vanhu va ta ku: ‘Tiko leri a ri ri rhumbi se ri fana ni ntanga wa Edeni.’” (Ezek. 36:35) Xana xitshembiso xexo a xi vula yini eka Ezekiyele ni Vayuda lava a a ri na vona evuhlongeni? Swi le rivaleni leswaku a va nga langutelanga leswaku tiko ra vona leri pfuxetiweke a ri ta fana ni ntanga wa Edeni kumbe Paradeyisi leyi a yi endliwe hi Yehovha hi byakwe! (Gen. 2:8) Ematshan’weni ya sweswo, a swi kanakanisi leswaku a va swi twisisa leswaku Yehovha a a va tshembisa leswaku tiko ra vona leri pfuxetiweke a ri ta xonga ri tlhela ri va ni swakudya.

³⁵ Xana xitshembiso xexo xi vula yini eka hina namuntlha? A hi langutelanga leswaku xitshembiso xexo xi hetiseka hi xiviri sweswi emisaveni leyi yo homboloka leyi lawulaka hi Sathana Diyavulosi. Kambe hi twisisa leswaku marito wolawo ma hetiseka hi ndlela yo fanekisela namuntlha. Tanihi malandza ya Yehovha, hi tshama etikweni leri katekisiweke hi Xikwembu leri pfuxetiweke ku nga xiyimo, laha hi gandzelaka Yehovha hi ndlela leyi vuyerisaka hi tlhela hi teka ntirho wakwe wo kwetsima wu ri wa nkoka swinene evuton’wini bya hina. Hakatsongotsongo tiko leri katekisiweke hi Xikwembu ri ya ri fana ni paradeyisi. Kambe ku ta endleka yini enkarhini lowu taka?

36, 37. Hi swihi switshembiso leswi nga ta hetiseka eParadeyisini leyi taka?

³⁶ Endzhaku ka nyimpi leyikulu ya Armagedoni, ntirho wa Yesu wa ku pfuxeta wu ta katsa ni misava leyi. Hi nkarhi wa Mfumo wakwe wa Gidi ra Malembe, u ta kongomisa vanhu leswaku va endla pulanete ya hina yi va ntanga wa Edeni, ku nga paradeyisi, hilaha Yehovha a a tiyimisele hakona ku sukela eku sunguleni! (Luka 23:43) Kutani vanhu hinkwavo va ta va ni vun’we naswona va ta tiphina hi misava leyi nga kaya ra vona. A ku nge he vi na khombo naswona a ku nge he vi na nchumu lowu chavisaka. Ehleketa hi nkarhi lowu ku nga ta hetiseka ni xitshembiso lexi: “Ndzi ta endla ntwanano wa ku rhula na tona naswona ndzi ta herisa swivandzana leswi nga ni khombo etikweni leswaku ti ta tshama ti sirhelelekile emananga, ti etlela emakhwatini.”—Ezek. 34:25.

 ³⁷ Xana wa swi vona sweswo hi mahlo ya mianakanyo? U ta kota ku endzela kun’wana ni kun’wana laha misaveni handle ko chava. Swiharhi a swi nge ku vavisi. A ri kona khombo leri nga ta ku chavisa. U ta kota ku famba u ri wexe emakhwatini yo tlhuma swinene, u tiphina hi ku xonga ka wona, u tlhela u etlela eka wona u sirhelelekile, u pfuka u lo nchaa, u nga vavisiwanga helo!

38. U titwa njhani hi ku vona xitshembiso lexi nga eka Ezekiyele 28:26 xi hetiseka?

³⁸ Hi ta tlhela hi vona xitshembiso lexi xi hetiseka: “Va ta tshama [etikweni] va sirhelelekile, va aka tiyindlu, va rima ni masimu ya madiriva, kutani va ta tshama va sirhelelekile loko ndzi avanyisa hinkwavo lava va hlekulaka lava tshamaka ekusuhi na vona; va ta swi tiva leswaku hi mina Yehovha Xikwembu xa vona.” (Ezek. 28:26) Loko valala hinkwavo va Yehovha va nga ha ri kona, hi ta tiphina hi ku rhula ni nsirhelelo emisaveni hinkwayo. Loko hi ri karhi hi khathalela misava, na hina hi ta kota ku tikhathalela swin’we ni maxaka ya hina, hi aka tiyindlu to saseka hi tshama eka tona hi tlhela hi rima masimu ya madiriva.

39. I yini lexi ku endlaka u tshemba leswaku vuprofeta lebyi Ezekiyele a byi tsaleke mayelana ni Paradeyisi byi ta hetiseka?

³⁹ Xana switshembiso leswi swi twala onge i milorho eka wena? Kutani tsundzuka leswi se u swi voneke hi nkarhi lowu wa “ku pfuxeta swilo hinkwaswo.” Ku nga khathariseki nkaneto wa Sathana wa tihanyi, Yesu u nyikiwe matimba yo pfuxeta vugandzeri lebyi tengeke hi nkarhi lowu wo tika swinene emisaveni. Byebyo i vumbhoni lebyi hlamarisaka bya leswaku hinkwaswo switshembiso swa Xikwembu leswi xi swi vuleke hi ku tirhisa Ezekiyele swi ta hetiseka!