ANAKANYA u ri karhi u ringa swakudya swo karhi ro sungula. Swi ku tekela nkarhi wo tanihi kwihi ku twa nantswo wa swona? Ku ringa kan’we swi nga ku pfuna ku twa loko u ta tlhela u swi dya swakudya sweswo, kumbe ku hetisa leswi u phameriweke swona.

Ku endleka nchumu lowu fanaka loko u hlangana ni munhu ro sungula. Hi timinete ti nga ri tingani, u nga endla leswaku munhu yoloye a ku tsakela. Hi leyi mhaka yin’wana ya nkoka: Hi timinete ti nga ri tingani, munhu yoloye na yena a nga sungula ku ku tsakela.

Xana u lava ntirho, munghana kumbe munghana wa vukati? Loko swi ri tano, sweswo swi titshege hileswi u swi endlaka loko u hlangana ni munhu yoloye ro sungula. A hi kambisiseni tindlela tinharhu leti eka tona u nga antswisaka ndlela leyi u tikhomaka ha yona loko u hlangana ni munhu ro sungula.

Ku nga khathariseki leswaku wa swi pfumela kumbe a wu swi pfumeli, lexi endlaka leswaku vanhu va ku tsakela loko va hlangana na wena ro sungula i ndlela leyi u langutekaka ha yona. Swi tikomba onge vanhu vo tala a va yi tekeli enhlokweni mhaka leyi. Nhwanyana un’wana la vuriwaka Clarissa * u ri: “Masiku lawa loko u ya erhesiturente a wu swi tivi leswaku vanhu va ta va va ambale kahle kumbe va ambale swiambalo swo etlela ha swona!”

Entiyisweni, leswi u swi ambalaka swi fanele swi fambisana ni laha u nga kona. Hi xikombiso, swiambalo leswi u swi ambalaka loko u ya kamberiwa leswaku u ta kuma ntirho a wu nge swi ambali loko u ya elwandle! Kambe ku vuriwa yini loko u nga tiyiseki hi leswi u faneleke u swi ambala? Ambala hi ndlela leyi xiximekaka, u nga hundzeleti. Loko u nga tiyiseki, swa antswa u ambala hi ndlela leyi tolovelekeke.

TSUNDZUKA LESWI! Ndlela leyi u ambalaka ni ku tilunghisa ha yona yi nga kombisa leswi u nga xiswona, ku fana ni xifaniso xa X-rheyi.

“Loko ndzi vona vanhu va ambale hi ndlela ya vudlakuta exinkhubyanini, ndza va papalata. Hi nkarhi wolowo, lexi ndzi xi tivaka ha vona i ndlela leyi va langutekaka ha yona naswona swiambalo swa vona swi endla va nga languteki.”—Diane.

Bibele yi bumabumela “swiambalo leswi langutekaka” leswi kombisaka leswaku u ni “xichavo ni mianakanyo yo hluteka.”—1 Timotiya 2:9.

Tivutise: ‘Xana swiambalo swa mina swa languteka kumbe a swi languteki? Xana munhu la lavaka ku ndzi thola, ku va munghana wa mina kumbe ku va munghana wa mina wa vukati a nga vula leswaku a ndzi na “mianakanyo yo hluteka” hikwalaho ka ndlela leyi ndzi nga ambala ha yona?’

Xiringanyeto: Kuma xitsundzuxo eka munhu loyi u n’wi xiximaka malunghana ni ndlela yo ambala.

Mavulavulelo ya wena ma kombisa loko u ri munhu wo titsongahata kumbe wo titlakusa. Leswi u fanele u swi tekela enhlokweni loko u lava ku tsakeriwa hi munhu wa rimbewu leri hambaneke. Nhwanyana la vuriwaka Valerie u ri: “Swa ndzi nyangatsa ku vulavula ni jaha leri tshamelaka ku ndzi byela hi rona n’wini. Kasi hi hala tlhelo, vafana van’wana va lava ku tiva hinkwaswo hi siku leri mi hlanganeke ha rona. Leswi swa chavisa naswona swi endla leswaku nhwanyana a nga ntshunxeki.”

TSUNDZUKA LESWI! Leswi u swi vulaka swi kombisa leswi u nga xiswona, kutani tiyiseka leswaku leswi u swi vulaka swi ta endla leswaku vanhu van’wana va ku tsakela!

“Loko ndzi hlangana ni jaha, ndza swi tsakela loko ri va leswi ri nga xiswona. Siku ro sungula leri hi hlanganaka ha rona i ra nkoka. Loko jaha ri anakanya ngopfu hileswi ri lavaka ku swi vula, swi nga ha endleka ri hetelela ri nga swi vulanga.”—Selena.

Bibele yi ri: “Loko u vulavula ngopfu u ta kala u vula ni swilo leswi hoxeke—kutani tivonele eka leswi u swi vulaka.”—Swivuriso 10:19, Contemporary English Version.

Tivutise: ‘I yini leswi ndzi nga swi endlaka leswaku ndzi nga vulavuli ngopfu naswona ndzi nga tshami ndzi miyerile? Xana marito lawa ndzi ma vulaka ma nga hlamarisa van’wana kumbe ma va khunguvanyisa?’

Xiringanyeto: Dyondza swo karhi eka vanhu lava nga ni vuswikoti byo vulavula. I yini leswi va swi endlaka leswaku mabulo ya vona ma nga heli? Xana na wena u nga endla leswi fanaka?

Xi tiyisile xiga lexi nge nomu a wu taleriwi hi nambu. Hi xikombiso, xana i mukhuva wa wena ku xixima van’wana? Yinhla leyi i ya nkoka, ngopfu-ngopfu loko se u lunghekele ku va ni munghana wa vukati. Nhwanyana la vuriwaka Carrie u ri: “Ku endla swilo leswitsongo swo tanihi ku pfulela munhu rivanti, swi kombisa leswaku wa xixima. Leswin’wana swi to tiendlekela.”

TSUNDZUKA LESWI! Swiendlo swa wena swi fana ni bodo ya swinavetisi, swi kombisa vumunhu bya wena. (Swivuriso 20:11) Swiendlo swa wena swi kombisa leswaku u munhu wa njhani?

“Ndzi ehleketa leswaku i swa nkoka ku yingisela. Nakambe i swinene ku nga ngheni munhu enon’weni, handle ka loko swi boha.”—Natalia.

Bibele yi ri: “Leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, swi endleni eka vona hilaha ku fanaka.”—Luka 6:31.

Tivutise: ‘Xana ndza xixima? Xana ndza va tsakela vanhu van’wana? Xana ndza tshembeka? Xana ndza wu hlayisa nkarhi?’

Xiringanyeto: Hlela ku fika endhawini yo karhi ka ha sele khume ra timinete leswaku loko ko tshuka ku va ni swiendlakalo leswi nga languteriwangiki, u kota ku khoma nkarhi. Leswaku vanhu va ku tsakela, u nga fiki nkarhi se wu hundzile!

Xitsundzuxo: Ku lava ku endla leswaku van’wana va ku tsakela loko va hlangana na wena ro sungula a swi vuli swona leswaku u fanele u tumbeta vumunhu bya wena hikuva sweswo i vukanganyisi. (Pisalema 26:4) Ematshan’weni ya sweswo, tiva timfanelo leti u lavaka ku tiviwa ha tona kutani u ti hlakulela. (Vakolosa 3:9, 10) Tsundzuka leswaku loko u endla tano u ta va u tiendlela ndhuma leyinene. Loko u xiya ndlela leyi u langutekaka ha yona, marito ni swiendlo swa wena, u ta endla leswaku vanhu va ku tsakela loko va hlangana na wena ro sungula. Leswi swi ta endla leswaku va tshama va ri karhi va ku tsakela.