Ta Rivala
“Eku sunguleni ka lembe ra 2011, a ku ri ni tiselfoni ta 5,4 wa tibiliyoni leti a tirhisiwa hi vanhu emisaveni hinkwayo.”—MAGAZINI WA UN CHRONICLE WA LE U.S.A.
Eka malembe lama tlulaka khume lama hundzeke, “timhangu ti dlaye vanhu vo tlula 780 000 naswona lava endlaka kwalomu ka 60 wa tiphesente va dlayiwe hi ku tsekatseka ka misava.”—PHEPHA-HUNGU RA THE LANCET RA LE BRITAIN.
“Eka malembe lama tlulaka 20 lama hundzeke, vanhu va kwalomu ka 800 000 va le Rhaxiya va tidlayile.”—PHEPHA-HUNGU RA ROSSIISKAYA GAZETA RA LE RHAXIYA.
Etikweni ra Philippine, laha ku dlaya vukati swi nga pfumeleriwiki, nhlayo ya vavasati va 15 eka va 49 lava tshamaka ni vavanuna lava va nga catangiki na vona kumbe lava “nga tekiwangiki hi nawu . . . , yi phindheke minkarhi leyi tlulaka yimbirhi exikarhi ka 1993 na 2008.”—PHEPHA-HUNGU RA THE PHILIPPINE STAR RA LE PHILIPPINE.
Le Riphabliki ra Georgia, “vaaka-tiko lava endlaka 79,2 wa tiphesente va khomiwe hi mavabyi lama vangiwaka hi ku hefemula musi wa fole.” Edorobeni ra Tbilisi leri nga ntsindza wa tiko rero, vana lava endlaka “tiphesente ta 87,7 va khomiwe hi mavabyi wolawo.”—MAGAZINI WA TABULA WA LE GEORGIA.
Vanhu Va Ya eAsia Leswaku Va Ya Tshunguriwa
Vavabyi vo tala lava humaka ematikweni yo hambana-hambana ya misava va ya eAsia leswaku va ya tshunguriwa naswona hakanyingi mali leyi va yi hakelaka kwalaho i yitsongo swinene loko yi pimanisiwa ni leyi a va ta yi hakela ematikweni ya ka vona. Phepha-hungu ra Business World ri vika leswaku ku languteriwe vanhu lava ringanaka miliyoni leswaku va endzela tiko ra Philippine hi 2015 leswaku va ya tshunguriwa naswona ku languteriwe nhlayo leyi fanaka leswaku yi ya tshunguriwa etikweni ra Korea Dzonga hi 2020. Matiko man’wana lawa vavabyi va rhandzaka ku ya tshunguriwa eka wona i India, Malaysia, Singapore na Thailand. A hi vanhu va le Vupela-dyambu ntsena lava lavaka ku tshunguriwa mavabyi yo tanihi ya mbilu ni ku lamala ka longo. Phepha-hungu rero ri tlhela ri vika leswaku Machayina yo tala lawa ma ha ku fuwaka na wona ma ya eka madokodela lama endlaka vuhandzuri byo cinca xivumbeko xa munhu va ri ni swifaniso swa “vanhu lava dumeke lava ma lavaka ku languteka ku fana na vona.”
N’hwari-mbirhi Yin’we Yi Tshwa Nkanga
Thekinoloji hakanyingi yi sindzisa vatirhi ku endla mintirho yimbirhi kumbe yo tala leyi rharhanganeke hi nkarhi wun’we ni ku hlamula swivutiso hi ku hatlisa. Hambiswiritano, Clifford Nass, mukongomisi wa ndzawulo ya Communication Between Humans and Interactive Media Laboratory eYunivhesiti ya Stanford le U.S.A., u ri: “Vatirhi lava endlaka swilo swo tala hi nkarhi wun’we a va swi endli kahle.” Ku vuriwa leswaku vanhu lava endlaka mintirho yo tala hi nkarhi wun’we hakanyingi va khomiwa hi ntshikilelo, va kavanyetiwa hi ku olova hi swilo leswi nga riki swa nkoka, a va dzikisi mianakanyo ya vona eka leswi va swi endlaka, xisweswo va honisa vuxokoxoko bya nkoka. Nass u nyikele xiringanyeto lexi: “Loko u sungula ntirho wo karhi, tinyike timinete ta 20 leswaku u endla wona ntsena. Leswi swi ku dyondzisa ku dzikisa mianakanyo ya wena eka leswi u swi endlaka.”
