Veka Swipimelo Leswi Twisisekaka
Tiyisa voko naswona u namarhela leswi u swi vulaka
“Ku kurisa vana u ri wexe a hi matlangwana—ngopfu-ngopfu loko va nghena emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi laha va titwaka va lava ku xandzukela vatswari va vona, ku fana ni vana van’wana vo tala.”—DULCE WA LE AFRIKA DZONGA.
Ntlhontlho.
Bibele yi profete leswaku “emasikwini yo hetelela,” vana vo tala a va ta va “lava nga yingisiki vatswari.”—2 Timotiya 3:1, 2.
Swiringanyeto.
Tsundzuka leswaku “vana va fanele va tiva milawu ya vatswari va vona ni leswi va swi languteleke eka vona.” (Buku leyi nge The Single Parent Resource, leyi tsariweke hi Brook Noel) Barry G. Ginsberg, mutivi wa mianakanyo loyi a pfunaka vana ni mindyangu, u ri: “Loko vatswari va vekela vana va vona swipimelo leswi twisisekaka swi endla leswaku ndyangu wu tshama wu tsakile naswona wu nga vi na ntshikilelo lowukulu.” U tlhele a ku: “Loko swipimelo swa hina swi twisiseka swi tlhela swi hlamuseriwa kahle, swi ta wu olovela ndyangu leswaku wu tshama wu tsakile.” U nga va vekela njhani swipimelo leswi twisisekaka?
Tiyisa voko. (Matewu 5:37) Nkambisiso wun’wana wa le Australia wu kombise leswaku vana va tala ku phungela loko vatswari va vona va va tshika va tifuma. Bibele yi ri: “N’wana la kulaka a nga layiwi, u ta khomisa mana wa yena tingana.”—Swivuriso 29:15, Bibele—Mahungu Lamanene.
U nga tshiki vana va wena va tifuma hikwalaho ko titwa nandzu hileswi u nga mutswari loyi a nga yexe. Yasmin loyi a tshahiweke exihlokweni xo sungula u ri: “Minkarhi yin’wana ndzi twela vana va mina vusiwana hileswi ndzi va kurisaka ndzi ri ndzexe.” Kambe hilaha hi nga ta swi vona hakona, hambileswi vonelo rakwe a ri nga hoxanga, a nga ri pfumelelanga leswaku ri n’wi endlisa swihoxo.
Namarhela leswi u swi vulaka. Magazini wa American Journal of Orthopsychiatry yi ri: “Loko vana va tiva leswaku loko va phungela va ta tshinyiwa naswona va nga ha xupuriwa, swi nga ha endla leswaku va tshika ku phungela ni ku nyenyela.” Yasmin u ri: “Ndzi tshame ehansi ni swifanyetana swa mina ndzi swi byela leswaku loko swo phungela ndzi ta swi xupula. Kutani loko swi endla tano, ndza swi xupula. Hambileswi ndzi ringetaka ku namarhela leswi ndzi swi vulaka, ndzi dyondze ku rhanga ndzi yingisa leswi swi swi vulaka ivi ndzi swi hlamusela hi moya wo rhula ndlela leyi swiendlo swa swona swi wu khumbeke ha yona ndyangu hinkwawo. Kutani hi kona ndzi swi xupulaka hilaha a ndzi swi lemukise hakona eku sunguleni.”
Va anakanyele; u nga va tshinyi u hlundzukile. Hambileswi u lavaka ku tiyisa voko eka swilo leswi lulameke, u fanele u tlhela u anakanyela loko xiyimo xi lava leswaku u endla tano. “Vutlhari lebyi humaka ehenhla”—leswi vulaka leswaku lebyi humaka eka Xikwembu—bya “anakanyela,” hilaha Yakobo 3:17 yi vulaka hakona. Vanhu lava anakanyelaka a va hatliseli ku teka goza kumbe ku ri teka va ha hlundzukile kumbe ku tshinya van’wana hileswi ku nga ntolovelo wa vona ku endla tano. Ematshan’weni ya sweswo, va rhanga hi ku ehleketa hambi ku ri ku khongela hi mhaka yoleyo xisweswo va kota ku ehlisa moya ni ku teka goza leri faneleke.
Ku namarhela leswi u swi vulaka, ku tiyisa voko ni ku anakanyela—swin’we ni xikombiso xa wena lexinene—swi ta ku pfuna leswaku u veka swipimelo leswi nga ta endla leswaku kaya ra wena ri va vutumbelo bya xiviri eka vana va wena.
