VATIRHISI va tikhompyuta va humesa rungula ro tala swinene leri faneleke ri hlayisiwa ku endlela leswaku loko va ri lava va kota ku ri kuma. Van’wasayense va ni ntshembo wo cinca maendlelo lama tirhisiwaka sweswi yo hlayisa rungula hi ku tekelela endlelo ra xiyimo xa le henhla swinene ro hlayisa rungula leri kumekaka eka swilo leswi hanyaka, ku nga DNA.

Xiya: DNA leyi kumekaka eka tisele leti hanyaka, yi ni tibiliyoni ta swiphemu swa rungula ra swilo leswi hanyaka. Nick Goldman wa le ka Nhlangano wa le Yuropa lowu Tirhisaka Tikhompyuta ku Kambisisa Rungula ra Swilo Leswi Hanyaka u ri: “Hi nga yi humesa eka marhambu ya swiharhi leswi a swi fana ni tindlopfu leswi a swi ri ni voya leswi nga ha riki kona sweswi . . . kutani hi yi endla yi twisiseka. Yitsongo swinene, yi hlayisa rungula ro tala naswona a yi lavi ku pfunetiwa leswaku yi kota ku ri hlayisa, kutani swa olova ku yi rhumela kun’wana ni ku yi hlayisa.” Xana DNA yi nga hlayisa rungula leri endliweke hi vanhu? Valavisisi va vula tano.

Van’wasayense va hlanganise DNA ni rungula leri tsariweke hi tikhodi, swifaniso ni rungula leri ngo yingiseriwa kunene hilaha vahaxi va mahungu va ri hlayisaka hakona. Hi ku famba ka nkarhi valavisisi va kote ku endla leswaku rungula rero ri tlhelela exiyin’weni xa rona xo sungula ku nga cincanga nchumu. Van’wasayense va tshemba leswaku hi ku famba ka nkarhi loko va tirhisa endlelo leri, giramu yin’we ya DNA yi nga hlayisa rungula leri nga nghenaka eka ti-CD ta kwalomu ka 3 000 000 ni leswaku rungula rero hinkwaro ri nga tshama ku ringana madzana kumbe magidi ya malembe. Endlelo leri ri nga ha hlayisa rungula ra nkoka ra misava hinkwayo. Swi fanerile leswi DNA yi vuriwaka “nchumu wa xiyimo xa le henhla swinene lowu kotaka ku hlayisa rungula ro tala swonghasi.”

U anakanya yini? Xana vuswikoti bya DNA byo hlayisa rungula byi lo tiendlekela kumbe byi lo endliwa?