VANHU va tibiliyoni va tshame va hlaya kumbe ku twa leswi Bibele yi swi vulaka hi ndlela leyi vuako byi veke kona ha yona. Rungula leri nga ni malembe ya 3 500 ri sungula hi marito lama dumeke lama nge: “Eku sunguleni Xikwembu xi tumbuluxe matilo ni misava.”

Hambiswiritano, vanhu vo tala a va swi tivi leswaku vafundhisi va Vujagana ku katsa ni vanhu lava dyondzisaka leswaku swilo hinkwaswo swi tumbuluxiwe hi masiku ya tsevu lama leheke 24 wa tiawara, va soholote rungula ra le Bibeleni ra ndlela leyi swilo swi tumbuluxiweke ha yona ri va mintsheketo yo tala leyi hambukeke eka leswi Bibele yi swi vulaka hakunene. Tinhlamuselo toleto ti lwisana ni leswi vuriwaka hi sayense. Hambileswi mintsheketo yoleyo yi nga riki kona eBibeleni, yi endle leswaku vanhu van’wana va teka rungula ra le Bibeleni tanihi ntsheketo.

Vanhu vo tala a va ri tivi rungula leri nga ntiyiso ra le Bibeleni ra ndlela leyi swilo swi tumbuluxiweke ha yona. Leswi swi khomisa tingana hikuva Bibele yi ni nhlamuselo leyi twalaka swinene ni leyi tshembekaka ya ndlela leyi vuako byi veke kona ha yona. Xa nkoka swinene, nhlamuselo yoleyo yi pfumelelana ni leswi vativi va sayense va swi tshubuleke. U nga ha hlamarisiwa hi rungula ra le Bibeleni leri vo tala va nga ri tiviki ra ku tumbuluxiwa ka swilo.

Rungula ra le Bibeleni ra ku tumbuluxiwa ka swilo ri sekeriwe eka mhaka ya leswaku ku ni Munhu la Tlakukeke, Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, lexi tumbuluxeke swilo hinkwaswo. I mani Xikwembu lexi naswona xi njhani? Bibele yi vula leswaku xi hambanile ni swikwembu leswi kumekaka eka mindhavuko leyi dumeke ni le ka vukhongeri lebyikulu. I Mutumbuluxi wa swilo hinkwaswo, kambe vanhu vo tala a va tivi swo tala malunghana na xona.

• Xikwembu i munhu. A hi matimba lama nga twisisekiki lama nga riki na vumunhu lama tsendzelekaka evuakweni hinkwabyo ma nga ri na xikongomelo. Xa anakanya, xi ni mintlhaveko ni tipakani.

• Xikwembu xi ni matimba ni vutlhari lebyi nga heriki. Leswi swi hi endla hi twisisa ndlela leyi swilo leswi tumbuluxiweke swi rharhanganeke ha yona, ngopfu-ngopfu swilo leswi hanyaka.

• Xikwembu xi tumbuluxe swilo hinkwaswo leswi hi kotaka ku swi vona. Hikwalaho, a xi endliwanga hi swilo sweswo leswi xi swi tumbuluxeke. Ku ri na sweswo i xivumbiwa xa moya.

• Vukona bya Xikwembu a byi na masungulo ni mahetelelo. A xi na masungulo naswona xi ta tshama xi ri kona. Hikwalaho, a xi tumbuluxiwanga hi munhu.

• Xikwembu xi ni vito, leri tirhisiweke minkarhi ya magidi eBibeleni. Vito ra xona i Yehovha.

• Yehovha Xikwembu wa va rhandza vanhu naswona wa va khathalela.

Bibele yi vula leswaku Xikwembu xi tumbuluxe “matilo ni misava.” Hambiswiritano, xiga xolexo a xi vulavuli hi ku leha ka nkarhi lowu Xikwembu xi wu heteke loko xi tumbuluxa vuako kumbe maendlelo lawa xi ma tirhiseke leswaku byi va ni xivumbeko lexi byi nga na xona. Ku vuriwa yini hi dyondzo leyi dumeke ya leswaku Xikwembu xi tumbuluxe vuako hi masiku ya tsevu lama leheke 24 wa tiawara? Dyondzo yoleyo, leyi vativi va sayense vo tala va nga pfumelelaniki na yona, yi sekeriwe eka ku nga ri twisisi hi ku helela rungula ra le Bibeleni. Xiya leswi Bibele yi swi vulaka hakunene.

• Bibele a yi va seketeli vanhu lava dyondzisaka leswaku masiku ya ku tumbuluxa swilo a ma lehe 24 wa tiawara.

• Minkarhi yo tala Bibele yi tirhisa rito leri nge “siku” ku kombetela eka minkarhi yo hambana-hambana. Minkarhi yin’wana minkarhi yoleyo yi lehe nkarhi lowu nga boxiwangiki. Rungula ra ku tumbuluxiwa ka swilo leri kumekaka ebukwini ya Bibele ya Genesa i xikombiso xin’wana xa mhaka yoleyo.

• Eka rungula ra le Bibeleni, siku rin’wana ni rin’wana eka lawa ya tsevu yo tumbuluxa a ri lehe magidi ya malembe.

• Loko siku ro sungula ro tumbuluxa ri sungula, Xikwembu se a xi tumbuluxe vuako, ku katsa ni pulanete ya Misava leyi a ku nga ri na nchumu lowu hanyaka eka yona.

• Swi tikomba onge masiku ya tsevu yo tumbuluxa a ku ri nkarhi wo leha lowu Yehovha Xikwembu a a lunghiselela misava leswaku vanhu va ta tshama eka yona.

• Rungula ra le Bibeleni ra ku tumbuluxiwa ka swilo a ri kanetani ni swiboho leswi fikeleriweke hi vativi va sayense malunghana ni malembe lawa vuako byi nga na wona.

Vanhu vo tala lava nga pfumeliki eBibeleni va pfumela eka dyondzo ya leswaku swilo leswi hanyaka swi hume eka tikhemikhali leti nga hanyiki hi ku tirhisa maendlelo lama nga tiviwiki ya xiwelo. Va vula leswaku ku tshame ku va ni xivumbiwa lexi fanaka ni baktheriya, lexi nga ni vuswikoti byo tiandzisa, lexi avaneke hakatsongo-tsongo xi va tinxaka hinkwato ta swivumbiwa leswi nga kona namuntlha. Leswi a swi ta vula leswaku eku heteleleni munhu la endliweke hi ndlela leyi rharhanganeke u hume eka baktheriya.

Ni vanhu vo tala lava vulaka leswaku va teka Bibele tanihi rito ra Xikwembu va pfumela eka dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo. Va anakanya leswaku Xikwembu xi tumbuluxe swivumbiwa swo sungula emisaveni ivi endzhaku xi kongomisa timhaka leswaku leswin’wana swi va kona hikwalaho ka ku tihundzukela ka swilo. Kambe, Bibele a yi dyondzisi swona sweswo.

• Hi ku ya hi Bibele, Yehovha Xikwembu u tumbuluxe tinxaka hinkwato ta swimilana ni ta swiharhi, swin’we ni wanuna ni wansati lava hetisekeke lava a va kota ku tiva leswi va nga xiswona, va ri ni rirhandzu, vutlhari ni vululami.

• Tinxaka ta swiharhi ni swimilana leswi tumbuluxiweke hi Xikwembu swi cincile naswona swi humese tinxaka leti tiviwaka namuntlha, leti minkarhi yo tala ti hambaneke swinene.

• Rungula ra le Bibeleni ra ku tumbuluxiwa ka swilo a ri lwisani ni nhlamuselo ya sayense ya leswaku eka tinxaka to karhi ku va ni swivumbiwa leswi hambaneke.

Exikarhi ka va-1800, Alfred Russel Wallace wa le Britain la dyondzeleke ntivo-vutomi u pfumelelane na Charles Darwin eka dyondzo ya ku tihundzukela ka swilo. Kambe ku vuriwa leswaku munhu loyi la dumeke la pfumelaka eka ku tihundzukela ka swilo u te: “Lava nga ni mahlo yo vona ni mianakanyo leyi toloveleke ku anakanyisisa, eka tisele letitsongo ngopfu, engatini, emisaveni hinkwayo ni le vuakweni hinkwabyo lebyi nga ni tinyeleti . . . , ku ni nkongomiso wa vutlhari ni lowu anakanyaka; hi rito rin’we ku ni Xikwembu.”

Loko ka ha sale malembe ya kwalomu ka 2 000 leswaku Wallace a va kona, Bibele se a yi vurile yi ku: “Hikuva timfanelo ta [Xikwembu] leti nga vonakiki ta voniwa ku sukela loko misava yi tumbuluxiwile ku ya emahlweni, hikuva ti xiyeka hi swilo leswi endliweke, ni hi matimba ya xona lama nga riki na makumu ni Vukwembu bya xona.” (Varhoma 1:20) Nkarhi na nkarhi, u nga ha tinyika nkarhi wa ku anakanyisisa hi ku rharhangana loku hlamarisaka loku kumekaka eka swilo leswi tumbuluxiweke—ku sukela eka rinhi ra byanyi ku ya eka swilo swa ntsandza-vahlayi leswi nga le mpfhukeni. Loko u kambisisa ntumbuluko u nga kota ku vona leswaku ku ni Mutumbuluxi.

U nga ha vutisa, ‘Kambe loko ku ri ni Xikwembu lexi nga ni rirhandzu lexi tumbuluxeke swilo hinkwaswo, ha yini xi pfumelela ku xaniseka? Xana xi tshike swivumbiwa swa xona swa laha misaveni? Vumundzuku byi khome yini?’ Bibele yi ni rungula ro tala leri vanhu va nga ri tiviki—ntiyiso lowu tumbetiweke hi mavonelo ya vanhu ni tidyondzo ta vukhongeri, hikwalaho wu tumbelele vanhu vo tala. Timbhoni ta Yehovha, ku nga vona vakandziyisi va magazini lowu va ta tsakela ku ku pfuna leswaku u kambisisa ntiyiso wa le Bibeleni lowu nga pfanganisiwangiki na nchumu kutani u dyondza leswi engetelekeke hi Mutumbuluxi ni vumundzuku bya vanhu.