Xana vukhongeri byi nga va byi khumbe vutomi bya wena hi ndlela yo karhi?

Ina. Manana a a nghena kereke ya Rhoma Khatoliki. Kambe loko ndzi xiye ku lwa ni ku kanetana loku a ku ri kona eka vukhongeri, a ndzi nga ha lavi ku twa nchumu hi byona. Hambi ku ri vukhongeri lebyi nga riki bya Vukreste a ndzi nga byi voni byi antswa. Loko ndzi ri ni malembe ya 14, ndzi swi xiyile leswaku vukanganyisi lebyi nga kona eka vukhongeri, byi kombisa leswaku Xikwembu a xi kona. Kutani loko exikolweni ndzi dyondzisiwe hi ku tihundzukela ka swilo, ndzi gimete hi ku vula leswaku swilo leswi hanyaka swi lo tiendlekela.

I yini lexi endleke leswaku u tsakela ku dyondza hi sayense?

Loko ndzi ri ni malembe ya nkombo, ndzi nyikiwe makhiroskopu naswona a ku ri thoyi ya mina leyi a ndzi yi rhandza ngopfu. Swin’wana leswi a ndzi yi tirhisela swona, a ku ri ku kambisisa switsotswana leswi koka rinoko swo fana ni maphaphatana.

I yini lexi endleke leswaku u rhandza ku tiva hi masungulo ya vutomi?

Loko ndzi ri ni malembe ya 22, ndzi hlangane ni mutivi wa sayense loyi a a ri Mbhoni ya Yehovha. U vule leswaku Xikwembu xi tumbuluxe swilo hinkwaswo leswi hanyaka. Sweswo swi ndzi hlamarise ngopfu hikuva a ndzi anakanya leswaku ndzi ta n’wi komba leswaku leswi a swi pfumelaka a hi ntiyiso. Kambe ndzi hele mano hikuva u hlamule swivutiso swa mina hi ndlela leyi twisisekaka. Ndzi sungule ku rhandza vanhu lava pfumelaka eka Xikwembu.

Endzhaku ka tin’hweti ti nga ri tingani, ndzi hlangane ni Mbhoni yin’wana leyi a yi ri mutivi wa swa vutshunguri. Loko yi lave ku ndzi hlamusela malunghana ni leswi yi pfumelaka eka swona, ndzi pfumerile hikuva a ndzi lava ku tiva leswaku i yini lexi endlaka vanhu va pfumela leswaku Xikwembu xi kona. A ndzi tibyele leswaku  ndzi lava ku yi pfuna leswi yi hambukaka.

Xana u swi kotile ku n’wi komba leswaku a a hoxisile?

Doo! Ndzi sungule ku endla ndzavisiso malunghana ni masungulo ya vutomi. Kambe lexi hlamarisaka, ndzi kume leswaku vativi va sayense lava dumeke va vula leswaku hambi ku ri sele yitsongo yi rharhangane swinene naswona sweswo swi kombisa leswaku a yi lo tiendlekela. Van’wana va anakanya leswaku tisele to tano ti huma empfhukeni. Ku ni ku kanetana lokukulu malunghana ni ndlela leyi vutomi byi veke kona ha yona.

Xana xi kona lexi mi pfumelelaneke ha xona?

Lexi hlamarisaka hileswaku vativi vo tala va sayense va pfumela leswaku hi ndlela yo karhi endlelo ra ntumbuluko ri endle leswaku swilo swi tiendlekela. Ndzi sungule ku tivutisa leswaku, ‘loko va ku vutomi a byi va nga kona hikwalaho ka Muvumbi, i yini lexi endlaka va tiyiseka leswaku vutomi byi lo tiendlekela?’

I yini leswi u swi ehleketeke hi Bibele?

Loko ndzi ya ndzi dyondza Bibele, ndzi swi xiyile leswaku yi ni ntiyiso. Hi xikombiso, a hi khale vativi va sayense va kume leswaku misava yi ni masungulo. Kambe buku yo sungula ya Bibele leyi tsariweke kwalomu ka malembe ya 3 500 lama hundzeke yi ri: “Eku sunguleni Xikwembu xi tumbuluxe matilo ni misava.” * Naswona ndzi kume leswaku hinkwaswo leswi Bibele yi swi vulaka mayelana ni sayense i ntiyiso.

Xana vutivi bya wena eka sayense a byi endlanga swi ku tikela ku pfumela eka Xikwembu?

Doo! Loko ndzi sungula ku pfumela eka Xikwembu, a ndzi endla lembe ra vunharhu ndzi dyondzela sayense eyunivhesiti. Ninamuntlha, loko ndzi ya ndzi dyondza hi ndlela leyi swivumbiwa leswi hanyaka swi vumbekeke ha yona, swi ndzi endla ndzi pfumela leswaku ku ni Muvumbi.

Xana u nga hi nyika xikombiso?

Ina. Ndzi kambisise ndlela leyi mirhi ni chefu leswi humaka endzeni ka swivumbiwa leswi hanyaka swi khumbaka swivumbiwa sweswo ha yona. Leswi ndzi tsakiseke ngopfu i ndlela leyi byongo bya hina byi sirhelelekeke ha yona eka swilo leswi nga ni chefu ni tibaktheriya. Ku ni lexi hambanisaka ngati ya hina ni tisele ta byongo.

I yini lexi hlamarisaka hi sweswo?

Eka malembe ya dzana lama hundzeke, vaendli va ndzavisiso va xiye leswaku swilo leswi kumekaka eka nkhuluko wa ngati, swi nghena kun’wana ni kun’wana emirini, handle ka le byongweni ni le longweni. Mhaka leyi ya ndzi tsakisa swinene hikwalaho ka endlelo leri hlamarisaka ra misiha leyitsongo leyi kotaka ku rhumela ngati eka tisele leti nga ebyongweni. Tisele hinkwato ta byongo ta basisiwa, ta khathaleriwa ni ku kuma moya hikwalaho ka ngati. Kutani i yini lexi endlaka leswaku ngati ni tisele ta byongo swi nga hlangani? Se ku hundze malembe yo tala swi nga twisiseki.

Xana xisirhelelo lexi xi tirha njhani?

Misiha leyitsongo swinene ya ngati a yi fani ni thumbu leri ku cheriwaka swo karhi eka rona naswona leswi nga endzeni swi hambanisiwa ni leswi nga ehandle ka rona. Eka misiha ya ngati ku ni tisele naswona tisele leti, ti pfumelela chefu ni switsongwatsongwana leswaku swi hundza hi le xikarhi ka tona. Hambiswiritano, tisele leti nga eka misiha ya ngati ebyongweni a ti fani. Ku manyana ka tisele leti ka hlamarisa. Ku rharhangana lokukulu ku kombisa leswaku swilo swo fana ni okisijini, khaboni-dayokisayidi ni chukele leri nga emirini, swi hundza eka fambiselo ra ngati ni le ka byongo hi ndlela leyi faneleke. Kambe swilo swin’wana swo tanihi tiphrotheyini ni tisele a swi vi kona. Hikwalaho, lexi sivelaka ngati leswaku yi nga hlangani ni byongo, xi humesa swisirhelelo swo hambana-hambana. Swilo leswi hinkwaswo, a swi nga ta tiendlekela.