VUVABYI bya maxinini byi tolovelekile emisaveni hinkwayo, kambe a byi vonaki kahle loko bya ha sungula. Leswi hi swona swi endlaka leswaku byi va ni khombo swinene. Magazini wa International Dental Journal wu xaxamete vuvabyi bya maxinini eka man’wana ya mavabyi ya nomu lama “vangelaka vanhu swiphiqo leswikulu swa rihanyo.” Wu tlhela wu vula leswaku vuvabyi bya nomu byi nga “vangela vanhu switlhavi ni ku endla leswaku va nga tsakeli swakudya ni vutomi.” Xihloko lexi lexi vulavulaka hi vuvabyi lebyi karhataka vanhu emisaveni hinkwayo, xi nga ku pfuna leswaku u papalata makhombo yo khomiwa hi vuvabyi bya maxinini.

Ku ni swiyenge swo hambana-hambana swa vuvabyi bya maxinini. Xiyenge xo sungula xi vuriwa gingivitis, ku nga ku vava ni ku tshwuka ka maxinini. Xiyenge lexi xi vonaka hi ku va maxinini ma huma ngati. Leswi swi nga ha endleka loko munhu a ri karhi a hlukuhla meno kumbe ngati yi huma a nga endlanga nchumu. Nakambe, ku va a huma ngati loko a kamberiwa hi dokodela swi nga ha va swi kombisa leswaku u na gingivitis.

Xiyenge lexi landzelaka xi vuriwa periodontitis. Eka xiyenge lexi, marhambu ni misiha ya tinhlaya leswi nyikaka meno matimba swi sungula ku nga ha tirhi kahle. Hi nkarhi wolowo swi va swi nga vonaki kukondza swi nyanya. Swikombiso swin’wana swa xiyenge lexi vuriwaka periodontitis, i ku va maxinini ma nga ha hlangani kahle ni meno, ku guleka ka meno, ku hangalaka ka meno, ku va ni mangumbu ni ku va maxinini ma huma ngati.

Ku ni swilo swo tala leswi nga vangaka vuvabyi bya maxinini. Ku pakelana ka thyaka emenweni swi vanga tibaktheriya naswona sweswo hi swona ngopfu-ngopfu swi vangaka vuvabyi lebyi. Loko thyaka rero ro ka ri nga susiwi, tibaktheriya ti nga endla leswaku maxinini ma pfimba. Sweswo swi endla leswaku maxinini ma sungula ku tshika ku khoma meno, leswi endlaka leswaku tibaktheriya leti vangiwaka hi ku pakelana ka thyaka emenweni ti andza ehansi ka maxinini. Loko tibaktheriya  teto to kala ti akela kwalaho, ti endla leswaku marhambu ni misiha leyi khomeke maxinini swi nga ha tirhi kahle. Thyaka leri pakelaneke, ku nga ha va eka maxinini ya le henhla kumbe ya le hansi, ri nga tiyelela. Thyaka rolero ri va ri rhendzeriwe hi tibaktheriya naswona leswi ri namarheleke meno swa tika ku ri susa ku tlula thyaka ra meno leri tolovelekeke. Xisweswo, tibaktheriya ti nga hambeta ti karhata maxinini swinene.

Ku ni swin’wana leswi na swona swi nga endlaka leswaku munhu a khomiwa hi vuvabyi bya maxinini. Swona swi katsa ku nga hlukuhli kahle meno, ku nwa mirhi leyi kavanyetaka fambiselo ra miri, mavabyi lama vangiwaka hi switsongwatsongwana, , ntshikilelo, vuvabyi bya chukele lebyi nga lawulekiki, ku nwa ngopfu byala ni ku dzaha ni ku cinca-cinca ka tihomoni loko munhu a tikile.

Vuyelo lebyi vangiwaka hi vuvabyi bya maxinini byi nga ha ku vangela switlhavi swin’wana. Ku vava ka nomu kumbe ku guleka ka meno loku vangiwaka hi vuvabyi bya maxinini ku nga endla leswaku u nga swi koti ku cakunya ni ku tsakela swakudya. A wu nge swi koti kahle ku vulavula naswona a wu nge languteki kahle. Nakambe, ndzavisiso wu kombisa leswaku ku va ni rihanyo lerinene ra meno swi endla leswaku munhu a tsakela vutomi.

U nga swi tiva njhani loko u ri ni vuvabyi bya maxinini? U nga ha swi vona hi loko u humeleriwa hi swin’wana swa swikombiso leswi boxiweke eka xihloko lexi. Loko u swi vona, swi nga va swinene leswaku u ya eka dokodela wa meno loyi a nga ta ku kambela ku vona loko maxinini ya wena ma ha ri exiyin’weni lexinene.

Xana vuvabyi bya maxinini bya tshunguleka? Loko bya ha sungula byi nga tshunguleka. Loko vuvabyi lebyi byo kala byi fika eka xiyenge lexi vuriwaka periodontitis, byi fanele byi tshunguriwa hi ku hatlisa byi nga si hlakata marhambu ni misiha leyi rhendzeleke meno. Madokodela ya meno ma tirhisa switirhisiwa swo hlawuleka leswi nga kotaka ku susa thyaka leri pakelaneke emenweni ya wena, ku nga ha va eka maxinini ya le henhla kumbe ya le hansi.

Hambiloko madokodela ya meno ma nga talanga endhawini ya ka n’wina kumbe ma nga ri kona, nchumu wa nkoka lowu u nga wu endlaka, i ku tisirhelela eka vuvabyi lebyi, lebyi nga vonakiki hi ku olova ni lebyi nga ni khombo. Ku hlukuhla meno hi ndlela leyi faneleke ni ku ma kambela nkarhi ni nkarhi, i swa nkoka leswaku u tisirhelela eka vuvabyi bya maxinini.