Wena ni nkataku mi ni mavonelo lama nga faniki eka nchumu wo karhi. Kambe ku ni swilo swinharhu leswi u nga swi endlaka:

1. U nga tiomisa nhloko u sindzisa kukondza swilo swi endliwa hi ndlela ya wena.

2. U nga titsongahata u pfumela leswaku ku endliwa leswi rhandziwaka hi nkataku.

3. Havumbirhi bya n’wina mi nga pfumelelana ni swiyimo.

U nga ha ku, ‘Kambe a ndzi yi rhandzi mhaka yo va hi pfumelelana ni swiyimo. Swi vonaka onge ku hava ni un’we wa hina loyi a nga ta kuma leswi a swi lavaka!’

Tiyiseka leswaku ku pfumelelana ni swiyimo i xiyimo lexi nga ta endla leswaku havumbirhi bya n’wina mi nga tsaki—kambe loko mi swi endla hi ndlela leyi faneleke hi swona leswi nga ta endla leswaku mi va ni ntsako. Kambe emahlweni ko va hi kambisisa ndlela leyi mi nga pfumelelanaka ni swiyimo ha yona, ku ni swilo swi nga ri swingani leswi mi faneleke mi swi tiva malunghana ni vutshila lebyi bya nkoka.

Ku pfumelelana ni swiyimo swi lava ku tirhisana. Emahlweni ko va u nghenela vukati, swi nga ha endleka leswaku a wu tolovele ku tiendlela swiboho. Sweswi swilo swi cincile naswona wena ni nkataku mi fanele mi rhangisa vukati bya n’wina emahlweni ka swilo leswi mi swi rhandzaka. Ematshan’weni yo byi teka tanihi xihinga, byi teke tanihi lebyi vuyerisaka. Wansati un’wana loyi a tekiweke loyi a vuriwaka Alexandra u ri: “Mavonelo ya vanhu vambirhi lama hlanganisiweke ma nga va ni ntlhantlho lowunene ku tlula lama humaka eka munhu un’we.”

Ku pfumelelana ni swiyimo swi lava leswaku u teka mavonelo ya van’wana. John M. Gottman loyi a nga mutsundzuxi wa ta vukati u tsale a ku: “A swi lavi u pfumelelana ni xin’wana ni xin’wana lexi nkataku a xi vulaka kumbe a pfumelaka eka xona, kambe u fanele u kambisisa xiyimo xakwe. Loko u nga boxi mavonelo ya wena kumbe ndlela leyi u titwaka ha yona loko nkataku a ringeta ku vulavula na wena hi xiphiqo xo karhi, bulo ra n’wina a ri nge pfuni nchumu.” *

Ku pfumelelana ni swiyimo swi lava ku titsona swo karhi. Ku hava munhu loyi a rhandzaka ku tshama ni munghana wa vukati loyi a lavaka leswaku “ku endliwa leswi laviwaka hi yena ntsena.” Kambe i swinene loko vatekani havambirhi va ri ni mboyamelo wo titsona swo karhi. Wansati loyi a tekiweke loyi a vuriwaka June u ri: “Ku ni minkarhi leyi ndzi pfumelelanaka ni nuna wa mina ku endlela leswaku ndzi n’wi tsakisa, kambe minkarhi yin’wana na yena u endla hilaha ku fanaka eka mina. Leswi hileswi vukati byi faneleke byi va xiswona—ku nga ku ehleketa hileswi u nga ta swi nyika nkataku ku nga ri ntsena hileswi u nga ta swi kuma eka yena.”

Vulavula hi ndlela leyi faneleke. Mpfumawulo lowu bulo ra n’wina ri sungulaka ha wona hi wona lowu ri talaka ku hela ha wona. Loko u sungula hi marito lama tlhavaka, a swi koteki ku lulamisa mhaka hi ku rhula. Kutani landzela ndzayo ya Bibele leyi nge: “Tiambexeni . . . tintswalo, musa, mianakanyo yo titsongahata, ku rhula, ni ku va ni mbilu yo leha.” (Vakolosa 3:12) Timfanelo toleto ti ta pfuna wena ni nkataku leswaku mi papalata ku holova kutani mi lulamisa xiphiqo.—Nawu wa Bibele: Vakolosa 4:6.

Lavisisa leswi mi pfumelelanaka eka swona. Loko ku ri leswaku ku ringeta ka wena ku pfumelelana ni swiyimo swi nyanyisa timholovo ntsena, swi nga endleka leswaku wena ni nkataku mi dzike ngopfu eka laha mavonelo ya n’wina ma hambanaka kona. Ematshan’weni ya sweswo kuma laha mi pfumelelanaka kona. Leswaku hi ku pfuna ku kuma leswi mi pfumelelanaka eka swona, ringeta leswi:

Un’wana ni un’wana wa n’wina a endle nxaxamelo wa tikholumo timbirhi. Eka kholumo yo sungula, tsala leswi mi nga pfumelelaniki eka swona nikatsongo. Eka kholumo ya vumbirhi, xaxameta leswi u vonaka onge u nga pfumelelana na swona. Kutani havumbirhi bya n’wina bulani hileswi mi swi xaxameteke. Mi nga ha kuma leswaku mi pfumelelana eka timhaka to tala leti a mi nga ti xiyi. Loko swi ri tano, ku pfumelelana ni swiyimo a swi fanelanga swi mi tikela. Hambiloko mi nga pfumelelani, ku tsala timhaka hinkwato ephepheni swi ta pfuna wena ni nkataku ku ti twisisa kahle timhaka.

Bulani hi mavonelo ya n’wina leswaku mi kuma ntlhantlho. Timhaka tin’wana swi nga ha mi olovela ku ti lulamisa. Hambiswiritano, eka timhaka leti rharhanganeke, nuna ni nsati va nga tiyisa vuxaka bya vona hi ku bula hi mavonelo ya vona leswaku va kuma ntlhantlho lowu kumbexana ku nga riki ni un’we wa vona loyi a ta ta na wona a ri yexe.—Nawu wa Bibele: Eklesiasta 4:9.

Tiyimisele ku antswisa langutelo ra wena. Bibele yi ri: “Un’wana ni un’wana wa n’wina a a rhandze nsati wakwe hilaha a tirhandzaka hakona; hi hala tlhelo, wansati u fanele ku va ni xichavo xo enta eka nuna wakwe.” (Vaefesa 5:33) Loko va titwa va rhandziwa ni ku xiximiwa, vatekani havambirhi va ta tiyimisela ku amukela vonelo ra un’wana—hambi ku ri ku cinca mianakanyo ya vona. Wanuna loyi a tekeke loyi a vuriwaka Cameron u ri: “Ku ni swilo leswi eku sunguleni a wu nga swi rhandzi, kambe hi ku famba ka nkarhi u sunguleke ku swi rhandza hileswi u kuceteriweke hi nkataku.”—Nawu wa Bibele: Genesa 2:18.