“Ndzi holovele sesi wa mina ndzi bisa nyangwa ekhumbini ivi xikhomo xa wona xi endla mbovonyana ekhumbini. Loko ndzi tshamela ku languta mbovonyana wolowo, a wu ndzi tsundzuxa leswaku leswi ndzi swi endleke a swi kombisi ku kula.”—Diane. *

“A ndzi huwelela ndzi vula leswaku, ‘u tatana wo homboloka’ ivi ndzi ba nyangwa hi matimba. Kambe loko nyangwa wu nga si pfaleka, ndzi vone ndlela leyi tata wa mina a tweke ku vava ha yona, a ndzi tisola ndzi navela onge ndzi nga swi tlherisela leswi ndzi swi vuleke.”—Lauren.

Xana u tshame u titwa ku fana na Lauren na Diane? Loko swi ri tano, xihloko lexi xi ta ku pfuna.

Ku tsandzeka ku lawula ku hlundzuka swi onha ndhuma ya wena. Briana loyi sweswi a nga ni malembe ya 21 u te: “A ndzi tibyela leswaku vanhu va fanele va twisisa leswaku ndzi hatla ndzi hlundzuka. Kambe ndzi sungule ku swi xiya leswaku vanhu lava nga kotiki ku lawula ku hatla va hlundzuka, va languteka va ri swiphukuphuku naswona swi endle ndzi swi vona leswaku na mina ndzi languteka hi ndlela leyi fanaka eka van’wana.”

Bibele yi ri: “Loyi a hatliselaka ku hlundzuka u ta endla vuphukuphuku.”—Swivuriso 14:17.

Ku hlundzuka ka wena ku nga endla leswaku vanhu va ku papalata. Daniel loyi a nga ni malembe ya 18 u ri: “Loko u tsandzeka ku tikhoma, u tlhela u lahlekeriwa hi xindzhuti naswona vanhu lava u va toloveleke a va ha ku xiximi.” Elaine loyi na yena a nga ni malembe ya 18 u ri: “Ku tsandzeka ku tikhoma a swi tsakisi, swi endla leswaku vanhu va ku chava.”

Bibele yi ri: “U nga vi nakulobye wa loyi a voyameleke eku hlundzukeni; naswona u nga ngheni ni munhu la karihaka ngopfu.”—Swivuriso 22:24.

U nga antswisa. Sara la nga ni malembe ya 15 u ri: “A hi minkarhi hinkwayo laha u nga kotaka ku lawula ndlela leyi mhaka yo karhi yi ku endlaka u titwa ha yona kambe u nga lawula ndlela leyi u nga ta angula ha yona emhakeni yoleyo. A wu fanelanga u hlundzuka ku tlula mpimo.”

Bibele yi ri: “Loyi a hlwelaka ku hlundzuka wa antswa ku ri ni wanuna wa matimba, ni loyi a lawulaka moya wakwe ku ri ni loyi a tekaka muti.”—Swivuriso 16:32.

Tivekele pakani. Ematshan’weni yo vula leswaku, “hi leswi ndzi nga xiswona,” tikarhatele ku antswisa hi nkarhi wo karhi lowu u tivekeleke wona, kumbexana tin’hweti ta tsevu. Loko wa ha endla tano, tshamela ku tikambela loko u antswisa. Nkarhi ni nkarhi loko u tsandzeka ku tikhoma, tsala (1)  leswi endlekeke, (2)  ndlela leyi u anguleke ha yona, (3)  ndlela leyi a wu ta va u angule ku antswa ha yona ni leswaku hikwalaho ka yini. Tiyimisele ku tivekela pakani ya leswaku enkarhini lowu taka u angula kahle. Xitsundzuxo: Tlhela u tikambela laha u antswisaka kona. Tsala ndlela leyi swi ku tsakisaka ha yona ku antswisa ka wena.—Nawu wa Bibele: Vakolosa 3:8.

Anakanya u nga si angula. Loko u hlundzukisiwa hi munhu kumbe xilo xo karhi, u nga vuli xilo xo sungula lexi taka emiehleketweni ya wena. Ematshan’weni ya sweswo, yima u anakanyisisa. Erik la nga ni malembe ya 15 u ri: “Loko ndzi rhurisa moya, ndzi kota ku anakanyisisa ndzi nga si endla kumbe ku vula nchumu lowu nga ta endla leswaku ndzi tisola.”—Nawu wa Bibele: Swivuriso 21:23.

Kambisisa mhaka eka matlhelo hinkwawo. Minkarhi yin’wana u nga hlundzuka hi leswi u twisisaka tlhelo rin’we ra mhaka, leri khumbaka wena. Ringeta ku twisisa ndlela leyi un’wana a titwaka ha yona. Nhwanyana la vuriwaka Jessica u ri: “Hambiloko vanhu va nga vi na musa, hakanyingi ku ni leswi ndzi pfunaka leswaku ndzi twisisa xiyimo.”—Nawu wa Bibele: Swivuriso 19:11.

Loko swi koteka, suka. Bibele yi ri: “Hikwalaho loko mholovo yi nga si pfuka, suka.” (Swivuriso 17:14) Hilaha tsalwa leri ri vulaka hakona, minkarhi yin’wana swa antswa ku suka u hambana ni xiyimo xexo lexi nga lawulekiki. Ematshan’weni yo hambeta u anakanyisisa hi mhaka yoleyo, u ya u hlundzuka ngopfu, endla swin’wana leswi nga ta vohlisa ku hlundzuka. Nhwanyana la vuriwaka Danielle u ri: “Ndzi xiye leswaku ku endla vutiolori ku susa ku tshikileleka naswona ku ndzi pfuna leswaku ndzi nga hlundzuki ku tlula mpimo.”

Dyondza ku tshika mhaka yi hundza. Bibele yi ri: “Hlundzukani, kambe mi nga dyohi. Vulavulani hi mbilu, . . . kutani mi miyela.” (Pisalema 4:4) Tsundzuka leswaku a swi hoxanga ku hlundzuka. Kambe xivutiso hi leswaku, u ta angula njhani? Jaha leri vuriwaka Richard ri ri: “Loko u pfumelela van’wana leswaku va ku tlhontlha, u endla leswaku va ku karhata. Ha yini u nga kombisi ku kula naswona u tshika mhaka yoleyo yi hundza?” Loko u endla tano u ta va u kota ku lawula ku hlundzuka ka wena, ematshan’weni yo tshika ku hlundzuka ku ku lawula.