I NTIYISO leswaku ku va mutswari a hi matlangwana. Kambe loko n’wana u nga n’wi tshinyi loko swi fanela, swi ta endla leswaku swi tika ngopfu ku n’wi kurisa. Ha yini? Hikuva loko vana u nga va tshinyi (1) va ya emahlweni va lava ku lawula naswona sweswo swi karharisa vatswari naswona (2) vatswari va hetelela va nga ha ringaniseli ivi vana va pfilunganyeka.

Kambe loko vatswari va ri ni rirhandzu, va ringanisela loko va tshinya n’wana, sweswo swi ta endla leswaku a va ni mahanyelo lamanene. Swi ta tlhela n’wi pfuna leswaku a titwa a sirhelelekile a tlhela a kula a ri munhu loyi a nga ni mahanyelo lamanene. Kambe, u nga wu kuma kwihi nkongomiso lowu pfunaka wa ku tshinya vana va wena?

Vatsari va magazini lowu, ku nga Timbhoni ta Yehovha, va tiyiseka leswaku i Bibele hikuva ya vula leswaku yi “pfuna ku dyondzisa, ku tshinya, ku lulamisa swilo, ku laya eku lulameni.” (2 Timotiya 3:16) Bibele a ko va buku ntsena le yi ku dyondzisaka ndlela ya ku va mutswari lonene. Xiya swikombiso swin’wana.

BIBELE YI RI: “Vuphukuphuku byi tsimbiwe embilwini ya mufana.”—Swivuriso 22:15.

Hambileswi vana va anakanyelaka ni ku va ni musa, va tlhela va va ni mukhuva wa ku endla swilo swa vuphukuphuku. Hikwalaho, vana va fanele va tshinyiwa. (Swivuriso 13:24) Loko u tsundzuka sweswo, swi ta ku pfuna leswaku u hetisisa vutihlamuleri bya wena tanihi mutswari.

BIBELE YI RI: “U nga tshiki ku nyika mufana ndzayo.”—Swivuriso 23:13.

A wu fanelanga u chava leswaku ku tshinya vana va wena swi ta va onha kumbe swi va endla va ku venga loko se va kurile. Loko u tshinya vana va wena hi rirhandzu, swi ta va pfuna leswaku va dyondza ku amukela ku lulamisiwa hi ku titsongahata—sweswo swi ta va pfuna hambiloko se va kurile.—Vaheveru 12:11.

BIBELE YI RI: “Xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi byalaka, u ta tlhela a tshovela xona.”—Vagalatiya 6:7.

Hi ntumbuluko, vatswari va lava ku sirhelela vana va vona. Hambiswiritano, va fanele  va ringanisela. A va fanelanga va lava ku tsakisa vana va vona hi ku va phula ekhombyeni loko va endle swo biha kumbe va va yimelela eka mudyondzisi kumbe munhu un’wana lonkulu loko va endle xihoxo. Kambe vanhu volavo mi fanele mi va teka tanihi vanghana. Loko mi endla tano, mi va mi dyondzisa vana va n’wina leswaku va xixima vulawuri—ku katsa ni vulawuri bya n’wina tanihi vatswari.—Vakolosa 3:20.

BIBEKE YI RI: “Mufana la tshikiweke a ntshunxekile u ta n’wi khomisa tingana mana wakwe.”—Swivuriso 29:15.

I ntiyiso leswaku vatswari a va fanelanga va khoma vana va vona hi voko ra nsimbi kambe sweswo a swi vuli leswaku va fanele va debyisa voko va pfumelela xin’wana ni xin’wana. Buku leyi nge The Price of Privilege yi ri: “Vana lava vatswari va vona va debyisaka voko, a va na mhaka ni leswaku vatswari va vona hi vona va nga ni vulawuri ekaya.” Loko wena tanihi mutswari u nga byi kombisi vulawuri bya wena, n’wana u ta anakanya leswaku hi yena a lawulaka ekaya. U ta endla swiboho swa vuphukuphuku leswi nga ta n’wi nghenisa ekhombyeni naswona sweswo swi ta ku twisa ku vava.—Swivuriso 17:25; 29:21.

BIBELE YI RI: “Wanuna u ta . . . namarhela nsati wakwe, kutani lavambirhi va ta va nyama yin’we.”—Matewu 19:5.

Hi ku ya hi Bibele, wanuna ni wansati va fanele va sungula va tekana va nga si va ni vana naswona va fanele va ya mahlweni va tshama swin’we hambiloko vana se va kurile kumbe se va sukile ekaya. (Matewu 19:5, 6) Sweswo swi vula leswaku munhu u sungula a va nuna kumbe nsati ivi a va mutswari. Loko n’wana wa wena a nga swi tivi sweswo, u ta ‘tiehleketelela ku tlula mpimo lowu a faneleke ku tiehleketelela ha wona.’ (Varhoma 12:3) Loko endyangwini vana va tiendlela ku rhandza ka vona, swi nga endla leswaku vukati byi nga tsakisi.

Leswaku u wu endla kahle ntirho wa wena tanihi mutswari, ku tshinya ka wena ku fanele ku fambisana ni leswi landzelaka:

Vanani ni rirhandzu. “Mi nga dyisi vana va n’wina mbitsi, leswaku va nga heli mbilu.”—Vakolosa 3:21.

Mi nga cincacinci. “Ina wa n’wina a a ve Ina, E-e wa n’wina a va E-e.”—Matewu 5:37.

Mi ringanisela. “Ndzi ta ku lulamisa hi mpimo lowu faneleke.”—Yeremiya 30:11. *