HI 2010, endzhaku ko buluka ni ku mbombomela ka xitichi xo pompa oyili ku halake kwalomu ka 800 wa timiliyoni ta tilitara ta oyili yimbisi, leyi pfuteleke elwandle ra Mexico. Kambe, endzhaku ka tin’hweti, oyili leyi a yi thyakise mati a yi nga ha ri kona. Xana ku humelele yini?

Xiya: Vulavisisi lebyi endliweke hi van’wasayense byi kume leswaku ku ni switsongwatsongwana swo tala swa le matini leswi kotaka ku dya timolekhuli leti nga kona eka oyili. Profesa Terry Hazen, mutivi wa switsongwatsongwana u swi fanise ni “miseve leyi hlaselaka oyili.” Switsongwatsongwana leswi, hi swona leswi dyeke oyili leyi a yi thyakise lwandle ra Mexico, hilaha swi hlamuseriweke ha kona eku sunguleni ka xihloko lexi.

Xiviko lexi humaka eka mahungu ya BBC mayelana ni mhaka leyi xi te: “A swi hlamarisi leswi ku nga ni switsongwatsongwana leswi dyaka oyili elwandle. Hikuva i khale ku ri karhi ku pfelela oyili ehansi ka lwandle.”

I ntiyiso leswaku matshalatshala ya vanhu yo basisa oyili leyi halakeke ya pfuna. Kambe matshalatshala wolawo ma nga ha onha swinene. Tikhemikhali leti cheriwaka elwandle ti nga kavanyeta switsongwatsongwana leswi dyaka oyili. Ku engetela kwalaho, tikhemikhali leti ti ni khombo naswona ti nga onha ntumbuluko. Kambe vuswikoti bya ntumbuluko bya ku basisa oyili, lebyi katsaka switsongwatsongwana leswi dyaka oyili, byi endla leswaku lwandle ri kota ku tibasisa handle ko onha ntumbuluko. *

U anakanya yini? Xana switsongwatsongwana leswi dyaka oyili leswi kumekaka elwandle swilo endliwa kumbe swi lo tiendlekela?