TIBUKU teto a ti tiveka tanihi rainbow set. Loko ndzi ri karhi ndzi ti kambisisa, ndzi kume swifaniso leswi tlhontlheke mianakanyo ya mina. Hikwalaho, ku sukela ndza ha ri ntsongo ndzi sungule ku navela ku va ni vutivi bya Bibele, byo tanihi lebyi a byi kumeka a ka tibuku toleto.

Loko Nyimpi Ya Vumbirhi Ya Misava yi tinyika matimba eIndiya, ndzi sungule ku langutana ni swiphiqo. Vatswari va mina va hambanile naswona endzhakunyana va dlaye vukati. A ndzi nga swi twisisi leswaku hikwalaho ka yini vanhu vambirhi lava ndzi va rhandzaka va tshikana. Ndzi titwe ndzi nga ha rhandziwi. A ndzi ri n’wana la nga yexe, naswona a ndzi nga wu kumi nchavelelo ni nseketelo leswi a ndzi swi lava.

Mina na manana a hi tshama eKarachi, ku nga dorobankulu ra xifundza. Siku rin’wana Fred Hardaker, dokodela la dyuhaleke loyi a ri Mbhoni ya Yehovha u hi endzerile. A ri eka vukhongeri lebyi fanaka ni bya murhumiwa loyi a tshameke a nyika ndyangu wa ka hina tibuku letiya. U kombele ku dyondza na manana Bibele. Manana u arile kutani a n’wi byela leswaku kumbexana mina ndzi nga swi tsakela. Ndzi sungule ku  dyondza na Makwerhu Hardaker eka vhiki leri landzeleke.

Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, ndzi sungule ku ya eminhlanganweni leyi a yi khomeriwa etliniki ya Makwerhu Hardaker. Emihlanganweni yoleyo a ku ri na kwalomu ka Timbhoni ta 12 leti dyuhaleke. Vadyuhari volavo va ndzi khutazile ni ku ndzi khathalela tanihi n’wana wa vona. Ndzi tsundzuka va tshame ehansi na mina va bula na mina tanihi vanghana va ntiyiso, ku nga leswi a ndzi swi lava hi nkarhi wolowo.

Swi nga si ya kwihi, Makwerhu Hardaker u ndzi rhambe leswaku ndzi ya tirha na yena evutirhelini bya nsimu. U ndzi dyondzise ku tirhisa gramafoni leswaku hi ta tlangela vanhu tinkulumo to koma ta Bibele leti rhekhodiweke. Tinkulumo tin’wana a ti khunguvanyisa vini va miti hikuva a va nga ri rhandzi rungula ra kona. Kambe a ndzi swi tsakela ku chumayela van’wana. A ndzi rhandza leswi a ndzi swi dyondza eBibeleni naswona a ndzi hisekela ku swi byela van’wana.

Loko masocha ya le Japani ma fika eIndiya, valawuri va le Britain va sungule ku tshikilela Timbhoni ta Yehovha. Eku heteleleni hi July 1943, ndzi khumbiwe hi ku kongoma hi ntshikilelo wolowo. Nhloko ya xikolo, leyi a yi ri mufundhisi wa kereke ya Anglican yi ndzi hlongorile exikolweni yi vula leswaku a ndzi veki xikombiso lexinene. Yi byele manana leswaku ku tihlanganisa ka mina ni Timbhoni ta Yehovha swi vekela swichudeni leswin’wana xikombiso xo biha. Leswi manana a karhatekile swinene u ndzi sivele ku tihlanganisa ni Timbhoni ta Yehovha. U ndzi yise eka tatana ePeshawar ku nga xidorobana lexi nga kwalomu ka tikhilomitara ta 1 370 ku ya en’walungwini. Leswi a ndzi nga ha koti ku hlangana ni vamakwerhu hambi ku ri ku dyondza Bibele, vuxaka bya mina na Yehovha byi sungule ku tsana.

Hi 1947 ndzi tlhelele eKarachi ndzi ya lava ntirho. Loko ndzi ri kwalaho ndzi endzele etliliniki ya Dokodela Hardaker. U ndzi amukele hi ntsako.

Leswi Makwerhu Hardaker a ehleketa leswaku ndzi tele ku tshunguriwa, u ndzi vutise a ku: “I yini lexi ku karhataka?”

Ndzi hlamule ndzi ku: “Ndzi vabya hi tlhelo ra moya. Ndzi lava ku dyondzeriwa Bibele.”

U ndzi vutise a ku: “U lava ku sungula rini?”

Ndzi hlamule ndzi ku: “Sweswi loko swi koteka.”

Hi hete madyambu wolawo hi ri karhi hi dyondza Bibele. A ndzi tsakile ni ku chaveleleka hikuva a ndzi tlhele ndzi hlangana na vanhu va Yehovha. Manana u ringete ku ndzi sivele leswaku ndzi nga tihlanganisi na Timbhoni ta Yehovha kambe sweswi a ndzi tiyimisele ku teka xiboho xo tirhela Yehovha. Hi August 31, 1947 ndzi kombise ku tinyiketela ka mina eka Yehovha hi ku khuvuriwa ematini. Swi nga si ya kwihi, loko ndzi ri na malembe ya 17, ndzi sungule ku tirha tanihi phayona ra nkarhi hinkwawo.

Xiavelo xa mina xo sungula tanihi phayona a xi ri eQuetta, laha khale a ku tshama masocha ya Britain. Hi 1947 tiko ri avanyisiwe ri va matiko mambirhi, ku nga Indiya na Pakistan. * Xiendlakalo lexi, xi pfuxe madzolonga lamakulu ya vukhongeri lama endleke leswaku ku va ni ku rhurha lokukulu ka vanhu loku dumeke swinene ematin’wini. Vanhu va kwalomu ka 14 wa timiliyoni va boheke ku baleka. Mamoslem ya le Indiya ma boheke ku ya tshama ePakistan kasi Mahindu na Masikh lama a ma tshama ePakistan, ma boheke ku ya tshama eIndiya. Hi nkarhi wolowo wa hasahasa, ndzi khandziye xitimela lexi a xi tele hi vanhu ku suka eKarachi, a ndzi yime hi milenge ndzi khomelele tinsimbhi ta le handle kukondza ndzi ya fika eQuetta.

Loko ndzi ri eQuetta ndzi hlangane na George Singh, loyi a ri na malembe ya 25 naswona a ri phayona ro hlawuleka. George u ndzi nyike basikiri ya khale leswaku ndzi famba hi yona ensin’wini ya tintshava. Mikarhi yo tala a ndzi chumayela ndzi ri ndzexe. Hi tinh’weti ta tsevu a ndzi ri na tidyondzo ta Bibele ta 17 naswona swichudeni swin’wana swi ve Timbhoni ta Yehovha. Un’wana eka swona i Sadiq Masih loyi a a ri ndhuna ya masocha, loyi a pfuneke mina na George ku hundzuluxela minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni hi ririmi ra Xiurdu, ku nga ririmi ra le nawini ra le Pakistan. Hi ku famba ka nkarhi, Sadiq u ve muchumayeri wa mahungu lamanene la hisekaka.

Endzhakunyana ka sweswo, ndzi tlhelele eKarachi ndzi ya tirha na Henry Finch na Harry Forrest, varhumiwa lava a va ha ku fika va huma eXikolweni xa Giliyadi. Va ndzi nyike ndzetelo lowunene ngopfu. Siku rin’wana ndzi fambe na Makwerhu Finch hi ya  chumayela en’walungwini wa Pakistan. Ehansi ka tintshava letikulu, hi kume vanhu lava titsongahataka lava vulavulaka Xiurdu lava a va ri na torha ro dyondza Bibele. Endzhaku ka malembe mambirhi na mina ndzi rhambiwe ku ya eXikolweni xa Giliyadi, loko ndzi vuya ndzi rhumeriwe ku ya tirha tanihi mulanguteri wa muganga swa xinkarhana. A ndzi tshama ekaya ra varhumiwa, eLahore swin’we ni vamakwerhu van’wana vanharhu va varhumiwa.

Lexi twisaka ku vava hi 1954, varhumiwa eLahore a va nga hanyisani kahle, leswi endleke leswaku hofisi ya rhavi yi tshikisa van’wana va hina ku tirha tanihi varhumiwa. Leswi a ndzi seketela tlhelo ro karhi eka timholovo toleto, ndzi nyikiwe ndzayo ya matimba. Swi ndzi hete matimba naswona ndzi titwe ndzi ri mutsandzeki. Ndzi tlhelele eKarachi kutani endzhaku ndzi ya eLondon le Nghilandhi, hikuva a ndzi lava ku ya sungula ku tirhela Yehovha endhawini yin’wana.

Vandlha leri a ndzi ri eka rona eLondon a ri ri na swirho swo tala swa ndyangu wa Bethele. Pryce Hughes loyi a ri nandza wa rhavi u ndzi letele hi ndlela ra rirhandzu. Siku rin’wana u ndzi byele hi nkarhi lowu a nyikiweke ndzayo ya matimba hi Joseph F. Rutherford, loyi a langutela ntirho wo chumayela emisaveni hinkwayo. Loko Makwerhu Hughes a ringeta ku tiyimelela, Makwerhu Rutherford u n’wi tshinye hi matimba. Swi ndzi hlamarisile ku vona Makwerhu Hughes a n’wayitela loko a ri karhi a hlamusela leswi endlekeke. U vule leswaku eku sunguleni a swi n’wi khunguvanyisile. Kambe endzhakunyana u swi xiyile leswaku a yi lava ndzayo yoleyo naswona a yi kombisa leswaku Yehovha wa n’wi rhandza. (Hev. 12:6) Leswi a swi vuleke swi endle leswaku ndzi tlhela ndzi kota ku tirhela Yehovha hi ntsako.

Enkarhini wolowo, manana u rhurhele eLondon naswona u dyondzeriwe Bibele hi John E. Barr loyi hi ku famba ka nkarhi a veke xirho xa Huvo leyi Fumaka. U endle nhluvuko hi ku hatlisa kutani a khuvuriwa hi 1957. Ndzi tlhele ndzi twa leswaku na tatana a a dyondza na Timbhoni ta Yehovha a nga si fa.

Hi 1958 ni cate na Lene makwerhu wa xisati loyi a huma eDenmark a ta tshama eLondon. Eka lembe leri landzeleke hi katekisiwe hi n’wana wanhwana, Jane, mativula eka vana va hina va ntlhanu. Ndzi tlhele ndzi va ni malunghelo eVandlheni ra Fulham. Hambiswiritano, hi ku famba ka nkarhi hi rhurhele laha ku nga ni maxelo yo kufumela hikwalaho ka ku tsana ka rihanyo ra Lene. Hi 1967, hi ye hi ya tshama eAdelaide le Australia.

Vandlha ra hina ra Adelaide a ri ri na Vakreste lava totiweke lava kuleke va 12. A va hisekela ntirho wo chumayela. Hi hatle hi tolovela ku tirhela Yehovha endhawini yoleyo.

 Hi 1979, hi kume n’wana wa hina wa vuntlhanu, ku nga Daniel. A a ri na vuvabyi bya Down syndrome * naswona a nga ta hanya nkarhi wo leha. Na sweswi ndza tsandzeka ku hlamusela mbitsi lowu hi veke na wona. A hi tikarhatela ku n’wi khathalela hi ri karhi hi nga honisi swilaveko swa lavan’wana va mune. Mikarhi yin’wana Daniel a pfa a va ni muhlovo wa wasi hikwalaho ko pfumaleka ka okisijini leswi a swi vangiwa hileswi a ri na mimbhovo yimbirhi embilwini naswona a hi boheka ku n’wi tsutsumisela exibedlhele. Ku nga khathariseki ku tsana ka rihanyo rakwe, a tlharihile a tlhela a va ni rirhandzu. Naswona a rhandza Yehovha. Loko hi khongela hi nkarhi wa swakudya, a a khondla mavoko, a korhamisa nhloko kutani a ku “Amen!” ku suka embilwini. Hi kona a a ta dya swakudya.

Loko Daniel a ri na malembe ya mune u khomiwe hi vuvabyi bya leukemia. Mina na Lene a hi tshikilelekile. A ndzi nga ha tivi ta mina. Siku rin’wana loko hi ta va hi hele matimba, hi endzeriwe hi Neville Bromwich loyi a ri mulanguteri wa hina wa muganga. Madyambu wolawo, Neville u hi angarile a ri karhi a tengatengisa mihloti. Hi ririle hinkwerhu. Nkhathalelo wakwe ni marito yakwe ya ntwelavusiwana swi hi chavelerile swinene. U fambe kwalomu ka awara ya n’we nimixo. Endzhakunyana ka sweswo Daniel u lovile. Ku lahlekeriwa hi Daniel a ku ri nchumu wo vava swinene evuton’wini bya hina. Nilokoswiritano, hi tiyisele gome hi ri karhi hi tshemba leswaku a ku na nchumu, hambi ku ri rifu lexi nga ta hambanisa Daniel ni rirhandzu ra Yehovha. (Rhom. 8:38, 39) Hi swi rindzele hi mahlongati ku n’wi vona loko a pfuxiwa emisaveni leyintshwa ya Xikwembu!—Yoh. 5:28, 29.

Hambileswi ndzi hlaseriweke hi xitroku kambirhi, ndza ha tirha tanihi nkulu evandlheni. Swiyimo leswi ndzi langutaneke na swona swi endle leswaku ndzi va ni ntwelavusiwana eka van’wana, ngopfungopfu lava langutanaka ni swiphiqo. A ndzi va avanyisi. Ematshan’weni ya sweswo, ndzi tivutisa leswi: ‘Xana swiyimo leswi va hlanganeke na swona swi yi khumbe njhani ndlela leyi va titwaka ni ndlela leyi va anakanyaka ha yona? Xana ndzi nga swi kombisa njhani leswaku ndza khathala hi vona? Xana ndzi nga va pfuna njhani leswaku va endla ku rhandza ka Yehovha?’ Ndzi swi rhandza swinene ku endla maendzo ya vurisi evandlheni! Entiyisweni loko ndzi khutaza ni ku phyuphyisa vamakwerhu na mina ndzi titwa ndzi chaveleleka ni ku phyuphya.

Ndzi titwa ku fana ni mupisalema loyi a vuleke a ku: “Loko miehleketo ya mina leyi ndzi karhataka yi tele endzeni ka mina, Nchavelelo wa [Yehovha] wu sungule ku vukarha moya-xiviri wa mina.” (Ps. 94:19) U ndzi chavelerile eka swiphiqo swa ndyangu, nkaneto wa vukhongeri, ku hela matimba ni ku tshikileleka. Hakunene, Yehovha i Tatana eka mina!