1. Hi wihi nchumu wun’wana lowu endlaka hi hambana ni swiharhi?

NCHUMU wun’wana lowu endlaka leswaku vanhu va hambana ni swiharhi hileswi va nyikiweke ripfalo. Sweswo swi vonake ku sukela loko ku vumbiwe vanhu emisaveni. Endzhaku ka loko Adamu na Evha va tlule nawu wa Xikwembu va tumberile. Sweswo swi kombisa leswaku a va kingindziwa hi ripfalo.

2. Xana ripfalo ra hina ri nga fana ni khampasi hi ndlela yihi? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni.)

² Lava ripfalo ra vona ri nga leteriwangiki kahle, va nga fanisiwa ni xikepe lexi kongomisiwaka hi khampasi leyi nga tirhiki kahle. Ku famba hi xikepe xo tano swi nga va ni khombo. Swidzedze ni magandlati ya lwandle swi nga hambukisa xikepe xolexo hi ku olova. Kambe khampasi leyi tirhaka kahle, yi nga pfuna mukongomisi wa xikepe leswaku a kota ku xi lawula kahle. Ripfalo ra hina ri nga fanisiwa ni khampasi. I vuswikoti lebyi hi nga na byona byo hambanisa leswinene ni leswi hoxeke lebyi nga hi pfunaka leswaku hi endla swiboho leswinene. Kambe leswaku ripfalo ra hina ri kota ku hi kongomisa kahle, ri fanele ri leteriwa.

3. Ku nga endleka yini loko ripfalo ri nga leteriwanga kahle?

 ³ Loko ripfalo ra munhu ri nga leteriwanga kahle, a ri nge n’wi lemukisi leswaku a papalata ku endla swo biha. (1 Tim. 4:1, 2) Ripfalo ro tano ri nga ha tlhela ri hi tiyisekisa leswaku “leswo biha i swinene.” (Esa. 5:20) Yesu u lemukise valandzeri vakwe a ku: “Nkarhi wa ta lowu un’wana ni un’wana loyi a mi dlayaka a nga ta anakanya leswaku u endlele Xikwembu ntirho wo kwetsima.” (Yoh. 16:2) Sweswo a swi ri tano eka lava dlayeke mudyondzisiwa Stefano naswona swi tano ni le ka van’wana. (Mint. 6:8, 12; 7:54-60) Swa hlamarisa hakunene leswaku varhangeri va vukhongeri lava hisekelaka etlhelo, va tlula milawu ya Xikwembu lexi va tivulaka vagandzeri va xona hi ku endla vugevenga lebyikulu byo tanihi ku dlaya! (Eks. 20:13) Swi le rivaleni leswaku mapfalo ya vona i mukongomisi la nga ni khombo!

4. Xana hi nga endla yini leswaku ripfalo ra hina ri tshama ri tirha kahle?

⁴ Xana hi nga endla yini leswaku ripfalo ra hina ri tshama ri tirha kahle? Milawu ni misinya ya milawu leyi nga eRitweni ra Xikwembu yi “pfuna ku dyondzisa, ku tshinya, ku lulamisa swilo, ku laya eku lulameni.” (2 Tim. 3:16) Hikwalaho, ku dyondza Bibele hi vukheta, ku anakanyisisa hi leswi hi swi dyondzaka ni ku swi tirhisa evuton’wini bya hina, swi letela ripfalo ra hina leswaku ri fambisana ni langutelo ra Xikwembu kutani ri ta va mukongomisi la tshembekaka. A hi kambisiseni ndlela leyi milawu ni misinya ya milawu ya Yehovha yi nga hi pfunaka ha yona leswaku hi letela ripfalo ra hina.

5, 6. Hi vuyeriwa njhani loko hi landzela milawu ya Xikwembu?

⁵ Leswaku hi vuyeriwa eka milawu ya Xikwembu, a hi fanelanga hi yi hlaya kumbe ku tolovelana na yona ntsena. Hi fanele hi yi rhandza ni ku yi xixima. Rito ra Xikwembu ri ri: “Vengani leswo biha, mi rhandza leswinene.” (Amo. 5:15) Kambe hi nga swi endla njhani sweswo? Hi fanele hi dyondza ku languta swilo hi ndlela leyi Yehovha a swi langutaka ha yona. Hi xikombiso: A hi nge u ni nkelunkelu. Dokodela wa wena u ku nyika swiringanyeto mayelana ni ndlela leyi u faneleke u dya ha yona, u endla vutiolori ni ku endla ku cinca kun’wana evuton’wini bya wena. Endzhaku ko tirhisa swiringanyeto sweswo, u vona ku cinca! Kumbexana a wu ta n’wi khensa dokodela wa wena hileswi a ku pfuneke leswaku u antswisa rihanyo ra wena.

⁶ Hilaha ku fanaka, Muvumbi wa hina u hi nyike milawu leyi hi sirhelelaka eka vuyelo byo biha bya xidyoho kutani hi antswisa vutomi bya hina. Anakanya ndlela leyi swi hi vuyerisaka ha yona ku landzela milawu ya Bibele malunghana ni mavunwa, ku yiva, ku kunguhata swilo swo biha, ku tikhoma ko biha hi tlhelo ra masangu, madzolonga ni vungoma. (Hlaya Swivuriso 6:16-19; Nhlav. 21:8) Loko hi vona ndlela leyi hi vuyeriwaka ha yona loko hi endla swilo hi ndlela ya Yehovha, ha tsaka ni ku titwa hi rhandza Yehovha swin’we ni milawu yakwe.

7. Ku hlaya ni ku anakanyisisa hi vutomi bya vanhu va le Bibeleni swi nga hi pfuna njhani?

⁷ A hi fanelanga hi rhanga hi ku xupuriwa hikwalaho ko tlula milawu ya Xikwembu leswaku hi ta dyondza ku yingisa. Hi nga dyondza eka swihoxo swa van’wana lava swidyoho swa vona swi tsariweke eRitweni ra Xikwembu. Swivuriso 1:5 yi ri: “Munhu wo tlhariha u ta yingisa a tlhela a amukela swiletelo leswi engetelekeke.” Entiyisweni hi kuma switsundzuxo leswinene leswi humaka eka Xikwembu loko hi hlaya ni ku anakanyisisa hi vutomi bya vanhu lava kumekaka eBibeleni. Hi xikombiso, anakanya hi gome leri Hosi Davhida a veke na rona, loko a tsandzeke ku yingisa nawu wa Yehovha kutani a endla vuoswi na Bati-xeba. (2 Sam. 12:7-14) Loko hi ri karhi hi dyondza ni ku anakanyisisa hi rungula leri, hi nga ha tivutisa hi ku: ‘Xana Hosi Davhida a ta va a byi papalate njhani vuyelo byo vava lebyi tisiweke  hi ku endla vuoswi na Bati-xeba? Loko ndzo langutana ni ndzingo lowu fanaka, xana ndzi nga swi kota ku wu hlula? Xana ndzi ta baleka ku fana na Yosefa kumbe ndzi ta tinyikela ku fana na Davhida?’ (Gen. 39:11-15) Loko hi anakanyisisa hi vuyelo byo biha lebyi tisiwaka hi xidyoho, hi ta dyondza ku ‘venga leswo biha.’

8, 9. (a) Ripfalo ra hina ri tirha eka swiyimo swihi? (b) Xana misinya ya milawu ya Yehovha yi tirhisana njhani ni ripfalo ra hina?

⁸ I swinene ku papalata swiendlo leswi Xikwembu xi swi vengaka. Hambiswiritano, ku ni swiendlo kumbe swiyimo swo karhi leswi ku nga riki na milawu leyi kongomeke ya Matsalwa. Eka swiyimo swo tano, hi nga swi tiva njhani leswi amukelekaka ni leswi tsakisaka Xikwembu? Kwalaho hi kona laha hi faneleke hi tirhisa ripfalo ra hina leri leteriweke hi Bibele.

⁹ Leswi Yehovha a hi rhandzaka u hi nyike misinya ya milawu leyi tirhisanaka ni ripfalo ra hina leri leteriweke hi Bibele. Yena hi byakwe u ri: “Mina Yehovha, ndzi Xikwembu xa wena, Loyi a ku dyondziselaka ku ku pfuna, Loyi a ku fambisaka endleleni leyi u faneleke u famba hi yona.” (Esa. 48:17, 18) Loko hi anakanyisisa hi misinya ya milawu ya Bibele, hi nga lulamisa, hi kongomisa ni ku letela ripfalo ra hina. Loko hi endla tano, hi ta kota ku endla swiboho swa vutlhari.

10. I yini misinya ya milawu naswona Yesu u yi tirhise njhani hi ndlela leyi pfunaka?

¹⁰ Nsinya wa nawu i dyondzo ya xisekelo kumbe nawu lowu tirhisiwaka tanihi hi xisekelo xa dyondzo kumbe nawu wo karhi. Leswaku hi twisisa nsinya wa nawu, swi katsa ku twisisa ndlela leyi Munyiki wa nawu a anakanyaka ha yona ni swivangelo leswi endleke a veka milawu yoleyo. Hi nkarhi wa vutirheli byakwe, Yesu u dyondzise vadyondzisiwa vakwe tidyondzo ta xisekelo leswaku va tiva vuyelo lebyi nga ta va kona loko va tikhoma hi ndlela yo karhi kumbe ku endla swiendlo swo karhi. Hi xikombiso, u va dyondzise leswaku ku va ni xikhomela swi nga vanga madzolonga naswona ku navela timhaka ta masangu hi ndlela leyi hundzeletiweke swi nga endla leswaku munhu a endla vuoswi. (Mat. 5:21, 22, 27, 28) Leswaku hi va ni ripfalo leri leteriweke kahle hi fanele hi pfumelela misinya ya milawu ya Xikwembu yi hi kongomisa kutani hi yisa ku dzuneka eka Xikwembu.—1 Kor. 10:31.

11. Xana mapfalo ma nga hambana njhani?

¹¹ Vakreste vambirhi lava nga ni ripfalo leri leteriweke hi Bibele, va nga ha endla swiboho leswi hambaneke loko swi ta etimhakeni to karhi. Anakanya hi mhaka ya ku nwa byala. Bibele a yi ku soli ku nwa byala hi ndlela leyi ringaniseriweke. Hambiswiritano, ya hi lemukisa hi ku nwa byala ku tlula mpimo ni vudakwa. (Swiv. 20:1; 1 Tim. 3:8) Xana leswi swi vula leswaku loko Mukreste a nwa byala hi ndlela leyi ringaniseriweke, a ku na swin’wana leswi a nga swi kambisisaka? A swi tano. Hambiloko ripfalo rakwe ri n’wi pfumelela, Mukreste u fanele a tlhela a anakanyela mapfalo ya van’wana.

12. Xana marito lama nga eka Varhoma 14:21 ma nga hi pfuna njhani leswaku hi xixima ripfalo ra van’wana?

¹² Loko Pawulo a vulavula hi xilaveko xo va Mukreste a khathala hi ripfalo ra van’wana, u te: “I swinene leswaku u nga yi dyi nyama ni leswaku u nga yi nwi vhinyo kumbe ku endla xihi ni xihi lexi makwenu a khunguvanyekaka ha xona.” (Rhom. 14:21) Xana u nga swi tsakela ku tshika swo karhi leswi ripfalo ra wena ri ku pfumelelaka ku swi endla leswaku u papalata ku khunguvanyisa makwerhu, loyi ripfalo rakwe ri nga n’wi pfumeleriki? Handle ko kanakana u nga endla tano. Loko vamakwerhu van’wana va nga si va Vakreste a va nwa byala ku tlula mpimo kambe sweswi va tiyimisele ku byi papalata. Entiyisweni a nga kona eka hina loyi a lavaka ku hoxa xandla eku endleni ka leswaku makwerhu a tlhelela eka mikhuva leyi nga ta n’wi vavisa.  (1 Kor. 6:9, 10) Hikwalaho, swi ta va swi hoxile ku sindzisa makwerhu leswaku a nwa byala loko a vule leswaku a nga byi tsakeli.

13. Xana Timotiya u xi veke njhani xikombiso lexinene xo rhangisa swilaveko swa Mfumo?

¹³ Loko Timotiya a ri emalembeni ya va-20, u pfumele ku yimbisiwa leswaku a papalata ku khunguvanyisa Vayuda lava a fanele a va chumayela. Langutelo rakwe a ri fana ni ra muapostola Pawulo. (Mint. 16:3; 1 Kor. 9:19-23) Ku fana na Timotiya, xana u tiyimisele ku titsona swo karhi leswaku ku vuyeriwa van’wana?

14, 15. (a) Swi katsa yini ku va la wupfeke? (b) Xana ku kombisa rirhandzu swi kombisa leswaku hi Vakreste lava wupfeke hi ndlela yihi?

¹⁴ Vakreste hinkwavo va fanele va ‘tshika dyondzo ya masungulo malunghana na Kreste’ kutani va ‘chivirikela eku wupfeni.’ (Hev. 6:1) Kambe leswi a swi nge tiendlekeli. Hi fanele hi ‘chivirika’ kumbe hi ya emahlweni hi endla nhluvuko. Ku wupfa swi katsa ku va ni vutivi lebyi engetelekeke ni ku va ni ku twisisa. Hi yona mhaka hi tshamelaka ku khutaziwa leswaku hi hlaya Bibele siku na siku. (Ps. 1:1-3) Xana se u tivekele pakani yoleyo? Ku hlaya Bibele hi ndlela yoleyo swi ta ku pfuna leswaku u tiva milawu ni misinya ya milawu ya Yehovha ni ku va ni ku twisisa loku enteke ka Rito ra Xikwembu.

¹⁵ Nawu lowukulu eka Vakreste i nawu wa rirhandzu. Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yoh. 13:35) Yakobo, makwavo wa Yesu u vule leswaku rirhandzu i “nawu wa vuhosi.” (Yak. 2:8) Pawulo u te: “rirhandzu i ku hetiseka ka nawu.” (Rhom. 13:10) A swi hlamarisi leswi rirhandzu ri kandziyisiwaka hi ndlela leyi hikuva Bibele yi vula leswaku “Xikwembu i rirhandzu.” (1 Yoh. 4:8) Xikwembu a xi kombisi rirhandzu hi marito ntsena. Yohane u tsale a ku: “Rirhandzu ra Xikwembu ri kombisiwile eka hina, hileswi Xikwembu xi rhumeke N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe emisaveni leswaku hi ta kuma vutomi ha yena.” (1 Yoh. 4:9) Entiyisweni, rirhandzu ri susumetele Xikwembu ku endla swo karhi. Ndlela leyi hi kombisaka rirhandzu ha yona eka Yehovha ni N’wana wakwe, eka vamakwerhu ku katsa ni le ka vanhu va mixaka hinkwayo, yi kombisa leswaku hi Vakreste lava wupfeke.—Mat. 22:37-39.

16. Loko hi ri karhi hi endla nhluvuko eku wupfeni, hikwalaho ka yini misinya ya milawu yi va ya nkoka swinene eka hina?

¹⁶ Loko u ri karhi u endla nhluvuko tanihi  Mukreste la wupfeke, misinya ya milawu yi ta va ya nkoka eka wena. Sweswo swi vangiwa hi leswi milawu yi tirhaka eka swiyimo swo karhi ntsena kasi misinya ya milawu yi tirha eka swiyimo swo hambanahambana. Hi xikombiso, leswi n’wana lontsongo a nga ri twisiseki khombo ro va ni vanghana vo biha, vatswari lava nga ni ku twisisa va ta n’wi nyika milawu leyi nga ta n’wi sirhelela. (1 Kor. 15:33) Kambe loko n’wana a ri karhi a kula, vuswikoti byakwe byo ehleketa bya kula naswona u ta kota ku anakanyisisa hi misinya ya milawu ya Bibele. Kutani u ta kota ku endla swiboho swa vutlhari loko a hlawula vanghana. (Hlaya 1 Vakorinto 13:11; 14:20.) Loko hi anakanyisisa hi misinya ya milawu ya Xikwembu, ripfalo ra hina ri ta va mukongomisi la tshembekaka, la fambisanaka ni mianakanyo ya Xikwembu.

17. Hikwalaho ka yini hi nga vulaka leswaku hi ni leswi hi swi lavaka leswaku hi endla swiboho swa vutlhari?

¹⁷ Xana hi ni hinkwaswo leswi hi swi lavaka leswi nga hi pfunaka hi endla swiboho leswi tsakisaka Yehovha? Ina. Loko hi yi tirhisa kahle milawu ni misinya ya milawu leyi nga eRitweni ra Xikwembu, hi ta ‘faneleka hi ku helela, hi hlomisiwa hi ku helela eka ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.’ (2 Tim. 3:16, 17) Hikwalaho, kambisisa misinya ya milawu ya Matsalwa leswaku u ta “twisisa leswi ku rhandza ka Yehovha ku nga swona.” (Efe. 5:17) Swi tirhise kahle switirhisiwa leswi endleriweke ku hi pfuna ku dyondza leswi kumekaka evandlheni ra Vukreste, swo tanihi Watch Tower Publications Index, Nkongomiso Wo Endla Ndzavisiso Wa Timbhoni Ta Yehovha, Watchtower Library, Watchtower LAYIBURARI YA LE KA WEBSITE ni le ka JW Layiburari app. Switirhisiwa leswi, swi endleriwe ku hi pfuna leswaku hi vuyeriwa loko hi endla dyondzo ya munhu hi yexe ni dyondzo ya ndyangu.

18. Hi yihi mikateko leyi hi yi kumaka loko hi hanya hi milawu ni misinya ya milawu ya Yehovha?

¹⁸ Hi ta kuma mikateko loko hi hlayisa milawu ni misinya ya milawu ya Yehovha, hilaha swi tsariweke ha kona eka Pisalema 119:97-100 leyi nge: “Ndzi wu rhandza swinene nawu wa wena! Ndzi anakanya ha wona siku hinkwaro. Xileriso xa wena xi ndzi endla ndzi tlhariha ku tlula valala va mina, Hikuva i xa mina hilaha ku nga riki na makumu. Ndzi kume ku twisisa lokukulu ku tlula vadyondzisi va mina hinkwavo, Hikuva ndzi anakanyisisa hi switsundzuxo swa wena. Ndzi tikhoma hi ku twisisa lokukulu ku tlula vakulukumba, Hikuva ndzi hlayise swileriso swa wena.” Hi ta endla swilo hi vutlhari ni hi ku twisisa loko hi tinyika nkarhi wo ‘anakanyisisa’ hi milawu ni misinya ya milawu ya Xikwembu. Loko hi ri karhi hi pfumelela milawu ni misinya ya milawu ya Xikwembu swi letela ripfalo ra hina ni loko hi endla matshalatshala, hi nga fikelela “mpimo wa vukulu lebyi nga bya ku tala ka Kreste.”—Efe. 4:13.