1-2. (a) Hi xihi xikombiso lexi kombisaka leswaku vanhu hi ntumbuluko va lava ku chaveleriwa naswona va ni vuswikoti byo chavelela van’wana? (b) Vana van’wana va vavisiwa hi tindlela tihi?

HI NTUMBULUKO vanhu va lava ku chaveleriwa naswona va ni vuswikoti byo hlamarisa byo chavelela van’wana. Hi xikombiso, loko n’wana a ri karhi a tlanga ivi a wa a tshwumuka tsolo, a nga ha tsutsumela eka mama kumbe papa a ri karhi a rila. Vatswari a va nge swi koti ku horisa mbanga yakwe kambe va nga swi kota ku n’wi khongotela. Va nga ha n’wi vutisa leswaku, swi lo yini? Kutani va n’wi sula mihloti, va ri karhi va n’wi khongotela, kumbexana va n’wi tota murhi kumbe va n’wi bandicha. Swi nga si ya kwihi, wa miyela, a nga ha tlhelela eku tlangeni. Hi ku famba ka nkarhi tsolo ri ta hola.

² Hambiswiritano, mikarhi yin’wana vana va vavisiwa hi tindlela leti chavisaka ngopfu. Van’wana va xanisiwa hi swa masangu. N’wana a nga ha xanisiwa kan’we kumbe a xanisiwa malembe yo tala. Mabibi ya mbilu lama vangiwaka hi ku xanisiwa ko tano a ma heli. Vaxanisi van’wana va kumiwa va tlhela va xupuriwa. Kambe mikarhi yin’wana swi tikomba onge vaxanisi a va xupuriwi. Hambiloko muxanisi o hatla a kumiwa a tlhela a khomiwa, n’wana la xanisiweke hi swa masangu a nga ha dya mbitsi niloko se a ri ntswatsi.

3. Hilaha swi vuriweke ha kona eka 2 Vakorinto 1:3, 4, i yini leswi Xikwembu xi swi lavaka naswona hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa?

³ Loko Mukreste loyi a tshameke a xanisiwa hi swa masangu a ha twa ku vava nisweswi, a nga pfuniwa njhani? (Hlaya 2 Vakorinto 1:3, 4.) Swi le rivaleni leswaku Yehovha u lava tinyimpfu takwe leti rhandzekaka ti khomiwa hi rirhandzu ni ku chaveleriwa. Hikwalaho a hi kambisiseni swivutiso swinharhu: (1) Hikwalaho ka yini lava tshameke va xanisiwa hi swa masangu va lava ku chaveleriwa? (2) I vamani lava nga va chavelelaka? (3) Hi nga va chavelela njhani?

4-5. (a) Hikwalaho ka yini swi ri swa nkoka ku xiya leswaku vana ni vanhu lavakulu va hambana? (b) I yini leswi nga endlaka n’wana la xanisiweke hi swa masangu a nga ha va tshembi vanhu van’wana?

⁴ Van’wana lava va tshameke va xanisiwa hi swa masangu loko va ha ri vatsongo, va nga ha lava ku chaveleriwa hambileswi se ku hundzeke malembe. Hikwalaho ka yini? Leswaku hi twisisa xivangelo xa kona, hi fanele hi rhanga hi twisisa leswaku vana a va fani ni vanhu lavakulu. Ndlela leyi vana va titwaka ha yona loko va xanisiwa yi hambanile ni ndlela leyi lavakulu va titwaka ha yona loko va xanisiwa. Xiya swikombiso leswi landzelaka.

⁵ Vana va fanele va rhandza ni ku tshemba lava va va kurisaka ni ku va khathalela. Vuxaka byo tano byi va endla va titwa va sirhelelekile ni ku va dyondzisa ku tshemba vanhu lava va kombaka rirhandzu. (Ps. 22:9) Lexi twisaka ku vava, hakanyingi vana va xanisiwa ekaya hi swirho swa ndyangu kumbe hi vanhu lava va va toloveleke. Sweswo swi nga endla leswaku n’wana swi n’wi tikela ku tshemba vanhu van’wana, hambiloko se a kurile.

6. Hikwalaho ka yini ku xanisa vana hi swa masangu ku ri vusathana?

⁶ Vana a va swi koti ku tisirhelela naswona ku xanisa n’wana hi swa masangu i tihanyi letikulu. Ku sindzisa n’wana ku endla swa masangu a ha ri ntsongo kumbe a nga si lunghekela vukati swi nga n’wi vavisa ngopfu. Vana lava twisiweke ku vava, va nga va ni langutelo leri hoxeke hi swa masangu, va nga titwa va ri swikangalafula, va nga tshembi munhu naswona va tshama va chuhile.

7. (a) Hikwalaho ka yini vaxanisi swi va olovela ku kanganyisa vana, naswona va swi endlisa ku yini sweswo? (b) Mavunwa ya vakanganyisi ma nga va vavisa njhani vana?

⁷ Vana a va si swi kota ku tiendlela swiboho kumbe ku kota ku xiya ni ku papalata khombo. (1 Kor. 13:11) Hikwalaho swa olova leswaku vaxanisi va va kanganyisa. Vaxanisi va dyondzisa vana mavunwa ya rihlaza, yo tanihi leswaku n’wana u lo tilavela ku xanisiwa hi swa masangu, a nga fanelanga a byela munhu leswi endlekeke, a nga kona ni un’we loyi a nga ta n’wi tshemba loko o ringeta ku pota kumbe leswaku ku endla swa masangu exikarhi ka munhu lonkulu ni n’wana swi tolovelekile naswona swi kombisa rirhandzu. Swi nga teka malembe yo tala leswaku n’wana a swi xiya leswaku sweswo a ku ri mavunwa ya rihlaza. N’wana yoloye u ta kula a titwa a thyakile, a ri xikangalafula naswona a nga faneriwi hi ku rhandziwa kumbe ku chaveleriwa.

8. Hikwalaho ka yini hi tiyiseka leswaku Yehovha u ta chavelela lava tshameke va xanisiwa?

⁸ Leswi swi hi pfuna ku twisisa leswaku hikwalaho ka yini n’wana loyi a tshameke a xanisiwa hi swa masangu, a twa ku vava malembe yo tala. Hakunene lebyi i vugevenga lebyikulu byo chavisa! Ku andza ka ku xanisiwa ka vana emisaveni hinkwayo, i vumbhoni lebyi kombisaka leswaku hi hanya emikarhini ya makumu, laha vanhu vo tala va nga “riki na xinakulobye xa ntumbuluko” naswona “vanhu vo homboloka ni vaxisi va [yaka] emahlweni va nyanya evubihini bya vona.” (2 Tim. 3:1-5, 13) Hakunene marhengu ya Sathana i ya vukanganyisi naswona swi twisa ku vava ku vona vanhu va endla swilo leswi tsakisaka Diyavulosi. Hambiswiritano, Yehovha u ni matimba ku tlula Sathana ni vanhu vakwe. Wa ma tiva marhengu ya Sathana ya vukanganyisi. Ha tiyiseka leswaku Yehovha wa ku vona ku xaniseka ka hina naswona u ta hi chavelela. Hi katekile hikuva hi gandzela “Xikwembu xa nchavelelo hinkwawo, lexi hi chavelelaka enhlomulweni wa hina hinkwawo, leswaku hi ta swi kota ku chavelela lava nga emahlomulweni ya mixaka-xaka hi nchavelelo lowu Xikwembu xi hi chavelelaka ha wona.” (2 Kor. 1:3, 4) I vamani lava Yehovha a va tirhisaka ku hi chavelela?

9. Hi ku ya hi marito ya Hosi Davhida lama nga eka Pisalema 27:10, Yehovha u ta endla yini hi vana lava vatswari va vona va nga va sirheleliki?

⁹ Lava vatswari va vona va nga va sirhelelangiki eka vaxanisi kumbe lava va twisiweke ku vava hi vanhu lava va toloveleke, va lava ku chaveleriwa. Hosi Davhida a swi tiva leswaku Yehovha wa hi chavelela mikarhi hinkwayo. (Hlaya Pisalema 27:10.) Davhida a tiyiseka leswaku Yehovha i tatana eka lava khomiweke ku biha hi swirho swa mindyangu ya vona. Yehovha u swi endlisa ku yini sweswo? U tirhisa vagandzeri vakwe lavo tshembeka. Vamakwerhu lava hi nga na vona evandlheni va fana ni ndyangu wa hina. Hi xikombiso, Yesu u te, lava gandzelaka Yehovha va fana ni vamakwavo ni vamanana eka yena.—Mat. 12:48-50.

10. Muapostola Pawulo u wu hlamusele njhani ntirho wakwe tanihi nkulu?

¹⁰ A hi kambisiseni ndlela leyi vandlha ra Vukreste ri fanaka ni ndyangu ha yona. Muapostola Pawulo a ri nkulu loyi a a tirha hi matimba. U veke xikombiso lexinene naswona u huhuteriwe ku byela van’wana leswaku va n’wi tekelela tanihi leswi a tekeleleke Kreste. (1 Kor. 11:1) Xiya leswi Pawulo a swi hlamuseleke hi ntirho wakwe tanihi nkulu: “Hi ve ni ku olova eka n’wina, hi ndlela leyi manana la wundlaka a khathalelaka vana vakwe ha yona.” (1 Tes. 2:7) Hilaha ku fanaka, loko vakulu va chavelela van’wana hi Matsalwa, va endla tano hi musa ni hi ntwelavusiwana.

11. I yini leswi kombisaka leswaku a hi vakulu ntsena lava nga chavelelaka lava xanisiweke?

¹¹ Xana i vakulu ntsena lava va faneleke va chavelela vanhu lava xanisiweke hi swa masangu? Doo. Hinkwerhu hi ni vutihlamuleri byo ‘hambeta hi chavelelana.’ (1 Tes. 4:18) Vamakwerhu vaxisati lava wupfeke hi vona lava ngopfungopfu va nga khongotelaka vamakwerhu vaxisati lava lavaka ku chaveleriwa. Swa fanela leswi Yehovha a tifanisaka ni manana loyi a chavelelaka n’wana wakwe. (Esa. 66:13) EBibeleni hi twa hi ta vavasati lava chaveleleke van’wana lava a va ri emaxangwini. (Yobo 42:11) Hakunene Yehovha wa tsaka loko a vona vavasati lava nga Vakreste va chavelela vavasatikulobye lava  nga Vakreste lava twisiweke ku vava! Mikarhi yin’wana vakulu va nga ha kombela makwerhu waxisati la wupfeke leswaku a pfuna makwerhu waxisati la xanisiweke. *

12. I yini leswi hi faneleke hi swi papalata?

¹² Loko hi ri karhi hi ringeta ku pfuna makwerhu, a hi fanelanga hi vutisa ni swilo leswi a nga laviki ku vulavula ha swona. (1 Tes. 4:11) Kutani hi nga endla yini leswaku hi pfuna ni ku chavelela lava tshameke va xanisiwa? A hi kambisiseni tindlela ta ntlhanu ta Matsalwa to chavelela van’wana.

13. Hilaha swi kombisiweke ha kona eka 1 Tihosi 19:5-8, ntsumi ya Yehovha yi n’wi endlele yini Eliya naswona hi nga yi tekelela njhani?

¹³ Va pfune hi swo karhi. Loko muprofeta Eliya a tsutsuma hikwalaho ko chava ku dlayiwa, a hele matimba naswona a navela ku fa. Yehovha u rhumele ntsumi yakwe ya matimba leswaku yi ya n’wi chavelela. Ntsumi yi nyike Eliya leswi a swi pfumala. Yi nyike Eliya swakudya swo kufumela naswona hi musa yi n’wi byele leswaku a dya. (Hlaya 1 Tihosi 19:5-8.) Rungula rero ri tamele mhaka ya nkoka: Mikarhi yin’wana ku endlela vanhu swo karhi swi nga va pfuna swinene. Kumbexana ku yisa swakudya, nyiko yo karhi, hambi ku ri ku rhumela rungula leri khutazaka swi nga kombisa makwerhu loyi a twisiweke ku vava leswaku ha n’wi rhandza. Hi nga pfuna vamakwerhu hi ku va endlela swilo swo tano loko swi hi tikela ku vulavula na vona hi timhaka leti va twiseke ku vava.

14. Hi nga dyondza yini eka rungula ra Eliya?

¹⁴ Endla lava twisiweke ku vava va titwa va ntshunxekile naswona va sirhelelekile. Hi nga tlhela hi dyondza swin’wana eka rungula leri vulavulaka hi Eliya. Yehovha u pfune muprofeta loyi hi ndlela yo hlamarisa leswaku a kota ku famba riendzo ro leha ro ya eNtshaveni ya Horebe. Hambiswiritano, Eliya a titwa a sirhelelekile loko a ri endhawini yoleyo ya le kule, laha Yehovha a endleke ntwanano ni vanhu vakwe enkarhini lowu hundzeke. A nga ha va a titwe a ri ekule swinene ni vanhu lava a va lava ku n’wi dlaya. Hi dyondza yini emhakeni leyi? Loko hi lava ku chavelela loyi a xanisiweke hi swa masangu, hi fanele hi rhanga hi n’wi endla a titwa a sirhelelekile. Hi xikombiso, vakulu va fanele va swi tsundzuka leswaku makwerhu wa xisati loyi a twisiweke ku vava, a nga ha titwa a ntshunxekile naswona a sirhelelekile loko va bula na yena a ri ekaya, ematshan’wini yo bula na yena eHolweni ya Mfumo. Kasi un’wana a nga ha titwa a ntshunxekile ku vulavula hi ku xanisiwa kakwe loko a ri eHolweni ya Mfumo.

15-16. Swi vula yini ku rhiya ndleve?

¹⁵ Rhiya ndleve. Bibele yi nyikela xitsundzuxo lexi xa vutlhari: “Munhu un’wana ni un’wana u fanele a hatlisa emhakeni yo twa, a nonoka emhakeni yo vulavula.” (Yak. 1:19) Xana ha yingisela hakunene? Hi nga ha anakanya leswaku ku rhiya ndleve swi vula ku languta munhu loyi a vulavulaka u nga vuli nchumu. Kambe ku rhiya ndleve swi katsa ni swin’wana. Hi xikombiso, eku heteleleni Eliya u phofulele Yehovha ndlela leyi a titwa ha yona naswona Yehovha a rhiye ndleve. Yehovha a swi xiya leswaku Eliya a chuhile, a twa onge hi yena ntsena mugandzeri wa Yehovha naswona a ehleketa leswaku hinkwaswo leswi a swi endleke entirhweni wa Yehovha a ku ri swa hava. Yehovha u pfune Eliya eka xin’wana ni xin’wana lexi a a vilela hi xona. U kombise Eliya leswaku a a rhiye ndleve.—1 Tih. 19:9-11, 15-18.

¹⁶ Loko makwerhu a ri karhi a tiphofula, hi nga swi kombisa njhani leswaku hi twelana na yena? Mikarhi yin’wana marito ma nga ri mangani ya musa ma nga n’wi komba ndlela leyi hi titwaka ha yona. U nga ha ku: “Swi ndzi twisa ku  vava ku twa leswaku u humeleriwe hi swilo swo tano! A nga kona n’wana loyi a faneleke a khomiwa hi ndlela yoleyo!” Kumbexana u nga ha vutisa swivutiso swi nga ri swingani leswaku u ta kota ku twisisa ndlela leyi mutwisiwa ku vava a titwaka ha yona. U nga ha n’wi vutisa u ku: “Ndzi kombela u ndzi pfuna ndzi twisisa leswi u swi vulaka?” kumbe “Loko u vula tano, ndzi ehleketa leswaku u vula . . . Xana swi tano?” Marito yo tano ya rirhandzu ma ta endla leswaku mutwisiwa ku vava, a swi xiya leswaku hakunene u n’wi yingiserile ni leswaku u lava ku twisisa ndlela leyi a titwaka ha yona.—1 Kor. 13:4, 7.

17. Hikwalaho ka yini hi fanele hi lehisa mbilu, hi tlhela hi “nonoka emhakeni yo vulavula”?

¹⁷ Hambiswiritano, “nonoka emhakeni yo vulavula.” U nga n’wi ngheni enon’wini leswaku u ta n’wi nyika switsundzuxo swo karhi kumbe ku lulamisa leswi a swi vulaka. Lehisa mbilu! Loko Eliya a phofulela Yehovha ndlela leyi a titwa ha yona, a twa ku vava naswona u vulavule a ri ni mbitsi. Endzhaku ka loko Yehovha a tiyise ripfumelo ra yena, Eliya u tlhele a phofula leswi a swi phofuleke eku sunguleni. (1 Tih. 19:9, 10, 13, 14) Hi dyondza yini? Mikarhi yin’wana vatwisiwa ku vava va nga ha tshamela ku phofula ndlela leyi va titwaka ha yona. Ku fana na Yehovha hi ta lehisa mbilu, hi va yingisela. Ematshan’wini yo va byela leswi va nga swi endlaka, hi fanele hi va kombisa ntwelavusiwana.—1 Pet. 3:8.

18. Swikhongelo swa hina swi nga va chavelela njhani lava nga emahlomulweni?

¹⁸ Khongela swi huma embilwini swin’we ni munhu loyi a twaka ku vava. Lava tshikilelekeke swi nga ha va tikela ku khongela. Va nga ha titwa va nga faneleki ku khongela eka Yehovha. Ndlela yin’wana leyi hi nga chavelelaka munhu wo tano ha yona, i ku khongela na yena, hi boxa vito rakwe exikhongelweni. Hi nga ha byela Yehovha ndlela leyi hi n’wi rhandzaka ha yona, ni leswaku i wa nkoka evandlheni. Hi nga ha kombela Yehovha leswaku a chavelela ni ku nyika nandza wakwe la rhandzekaka ku rhula. Swikhongelo  swo tano swi nga n’wi chavelela swinene.—Yak. 5:16.

19. I yini lexi nga hi pfunaka loko hi lava ku chavelela un’wana?

¹⁹ Hlawula marito lamanene lama chavelelaka. Rhanga hi ku ehleketa u nga si pfula nomu. Loko wo phatluka kunene u nga twisa munhu ku vava. Marito ya musa ma chavelela. (Swiv. 12:18) Hikwalaho, kombela Yehovha a ku pfuna ku tirhisa marito ya musa, lama chavelelaka. Tsundzuka leswaku marito lama pfunaka swinene, ma huma eka Yehovha naswona hi nga ma kuma eBibeleni.—Hev. 4:12.

20. Vanhu lava tshameke va xanisiwa hi swa masangu va ti teka njhani naswona hi fanele hi va tsundzuxa yini?

²⁰ Loko munhu a tshame a hlaseriwa hi swa masangu a nga ha titwa a thyakile, a ri xikangalafula kumbe a nga rhandziwi hambi ku ri ku titwa a faneriwa hi ku nyefuriwa. Wolawo i mavunwa ya rihlaza! Hikwalaho, tirhisa Matsalwa ku va pfuna va xiya leswaku Yehovha u va rhandza swinene. (Vona bokisi leri nge “ Matsalwa Lama Chavelelaka.”) Tsundzuka ndlela leyi ntsumi yi chaveleleke muprofeta Daniyele ha yona, hi nkarhi lowu a titwa a nga ri na matimba naswona a tshikilelekile. Yehovha a lava leswaku muprofeta yoleyo a swi tiva leswaku i wa risima eka yena. (Dan. 10:2, 11, 19) Hilaha ku fanaka, Yehovha wa va rhandza vamakwerhu lava nga emaxangwini!

21. Ku ta endleka yini hi vanhu hinkwavo lava endlaka swo biha naswona va nga hundzuki, kambe i yini leswi hinkwerhu hi nga tikarhatelaka ku swi endla sweswi?

²¹ Loko hi chavelela van’wana, hi va tsundzuxa leswaku Yehovha wa va rhandza. Nakambe hi nga tshuki hi rivala leswaku Yehovha i Xikwembu lexi rhandzaka vululami. Yehovha wa va tiva hinkwavo lava tshameke va xanisiwa, hambiloko van’wana va nga swi tivi. Yehovha u ta endla leswaku hinkwavo vaxanisi lava nga hundzukiki va xupuriwa. (Tinhl. 14:18) Swa sweswi, a hi tikarhateleni ku kombisa rirhandzu eka lava tshameke va xanisiwa. Ku tlula kwalaho, hi chaveleriwa hi ku tiva leswaku Yehovha u ta va horisa hinkwavo lava tshameke va xanisiwa hi Sathana ni vanhu vakwe! Ku nga ri khale swilo swo tano swo vava a swi nge pfuki swi tile embilwini kumbe emiehleketweni.—Esa. 65:17.