1. I yini leswi Rito ra Xikwembu ri hi dyondzisaka swona?

HI KOTA ku lwisana ni swiphiqo swihi ni swihi hikuva Yehovha i Muleteri wa hina Lonkulu. (Esa. 30:20, 21) Rito rakwe ri hi dyondzisa hinkwaswo leswi hi swi lavaka leswaku hi “faneleka hi ku helela” ni ku “hlomisiwa hi ku helela eka ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.” (2 Tim. 3:17) Loko hi tirhisa leswi Bibele yi swi vulaka hi ta va ni vutlhari lebyi tlulaka bya vanhu lava nga ni “vutlhari bya misava leyi.”—1 Kor. 3:19; Ps. 119:97-100.

2. I yini leswi hi nga ta swi kambisisa exihlokweni lexi?

² Hilaha hi nga ta swi vona ha kona, vutlhari bya misava byi hlohlotela ku navela ka vutianakanyi. Kutani swi nga ha hi tikela ku papalata ku ehleketa ni ku hanya ku fana ni vanhu lava nga lawuriki hi Bibele. Hikwalaho, Bibele yi ri: “Tivoneleni: swi nga ha endleka ku va ni un’wana loyi a nga ta mi phasa hi filosofi ni vuxisi bya hava hi ku ya hi ndhavuko wa vanhu.” (Kol. 2:8) Exihlokweni lexi, hi ta kambisisa ndlela leyi vanhu va sunguleke ha yona ku pfumela eka marhengu mambirhi ya Sathana. Eka rhengu ha rin’we, hi ta vona leswaku hikwalaho ka yini vutlhari bya misava byi ri vuphukuphuku ni ndlela leyi vutlhari lebyi nga eRitweni ra Xikwembu byi tlakukeke ha yona ku tlula hinkwaswo leswi misava yi hi byelaka swona.

3-4. Hi 1900 ku ya eka 1930, vanhu va sungule ku va ni langutelo rihi hi swa masangu?

³ Eku sunguleni ka va-1900, le United States vanhu va sungule ku soholota milawu ya mahanyelo loko swi ta emhakeni ya swa masangu. Khale vanhu a va tiva leswaku swa masangu swi  endliwa ntsena hi vanhu lava tekaneke naswona swa yila ku bula ha swona exikarhi ka vanhu. Kambe sweswo hinkwaswo swi xaxile, vanhu a va ha ri na nawu, va pfumelela swin’wana ni swin’wana.

⁴ Endzhaku ka nyimpi yo sungula ya misava hi 1922 ku ya eka 1929, ndlela leyi vanhu a va tikhoma ha yona ku katsa ni langutelo ra vona hi swa masangu swi sungule ku cinca. Mulavisisi un’wana u te: “Tifilimi, swikece, vuyimbeleri, tibuku ni swinavetiso swi sungule ku kombisa swilo swa masangu.” Emalembeni wolawo, vanhu va sungule ku ambala ni ku cina vudlakuta. Hilaha Bibele yi profeteke ha kona hi ta masiku ya makumu, vanhu va sungule ku ‘rhandza mintsako.’—2 Tim. 3:4.

5. Ku sukela hi va-1960, vanhu va ve ni langutelo rihi hi swa masangu?

⁵ Hi va-1960, ku va vanhu va tshama swin’we va nga tekananga, ku tekana ka vanhu va rimbewu leri fanaka ni ku dlaya vukati swi sungule ku andza. Mixaka yo tala ya vuhungasi yi sungule ku taleriwa hi swilo swa masangu. Xana leswi swi ve ni vuyelo byihi? Mutsari un’wana u te, leswi swi endla leswaku mindyangu yi hohloka naswona ku va ni mindyangu leyi nga ni mutswari un’we, vanhu va dya mbitsi va xeva hi nhlomulo, vanhu va godzomberiwa hi swifaniso ni tivhidiyo ta vanhu lava byambuleke, hinkwaswo leswi swi vangiwa hi “ku hohloka ka mahanyelo loku nga kona namuntlha.” Ku andza ka mavabyi lama tlulelaka hi swa masangu yo tanihi AIDS, swi kombisa leswaku vutlhari bya misava i vuphukuphuku.—2 Pet. 2:19.

6. Xana langutelo ro biha hi swa masangu leri vanhu va nga na rona ri fambisana njhani ni xikongomelo xa Sathana?

⁶ Langutelo leri vanhu va nga na rona hi swa masangu ri fambisana ni xikongomelo xa Sathana. A swi kanakanisi leswaku wa tsaka loko a vona vanhu va tlanga hi nyiko leyi Xikwembu xi va nyikeke yona. (Efe. 2:2) Loko vanhu va tikhoma hi ndlela yo biha hi swa masangu, va kombisa leswaku a va yi xiximi nyiko leyi Yehovha a va nyikeke yona yo tswala vana naswona a va nge byi kumi vutomi lebyi nga heriki.—1 Kor. 6:9, 10.

7-8. Hikwalaho ka yini leswi Bibele yi swi vulaka hi swa masangu swi ri swinene?

⁷ Vanhu lava hanyaka hi vutlhari bya misava va hlekula vanhu lava hanyaka hi milawu ya Bibele, hi ku vula leswaku yi hundzeriwe hi nkarhi. Vanhu vo tano va nga ha vutisa va ku, ‘Hikwalaho  ka yini Xikwembu xi hi vumbe hi ri ni ku navela ka swa masangu kambe xi hi byela leswaku hi tikhoma?’ Va vutisa xivutiso xexo hikuva va ehleketa leswaku loko vanhu va navela ku endla swo karhi va fanele va swi endla. Kambe Bibele a yi vuli swona sweswo. Yi hi dyondzisa leswaku hi nga swi kota ku lwisana ni ku navela ko biha. (Kol. 3:5) Ku engetela kwalaho, Yehovha u endle leswaku ku navela ka swa masangu ku enerisiwa hi ndlela leyi faneleke evukatini. (1 Kor. 7:8, 9) Hi ndlela yoleyo wanuna ni wansati lava tekaneke va ta tiphina hi swa masangu handle ko vilela ni ku kingindziwa hi ripfalo.

⁸ Bibele yi hi dyondzisa ku va ni langutelo lerinene hi swa masangu, yi hambanile ni leswi dyondzisiwaka hi misava ya Sathana. Yi vula leswaku ku endla swa masangu swa tsakisa. (Swiv. 5:18, 19) Bibele yi tlhela yi vula leswi: “Un’wana ni un’wana wa n’wina a [tive] ndlela yo lawula xibya xakwe hi ku kwetsima ni ku xiximeka, ku nga ri hi ku navela ka ku lava vuxaka bya rimbewu loku fanaka ni loku matiko lama nga tiviki Xikwembu ma nga na kona.”—1 Tes. 4:4, 5.

9. (a) Hi va-1900, vanhu va Yehovha va khutaziwe njhani leswaku va hanya hi vutlhari lebyi tlakukeke lebyi nga eRitweni ra Xikwembu? (b) Hi yihi ndzayo ya vutlhari leyi kumekaka eka 1 Yohane 2:15, 16? (c) Hilaha swi boxiweke hakona eka Varhoma 1:24-27, hi wahi mahanyelo yo biha lawa hi faneleke hi ma papalata?

⁹ Eku sunguleni ka va-1900, vanhu va Yehovha a va hambukisiwanga hi mavunwa ya vanhu lava “heleriweke hi ntlhaveko hinkwawo wa ku tikhoma lokunene.” (Efe. 4:19) Va tikarhatele ku namarhela milawu ya Yehovha yo lulama. Xihondzo xo Rindza xa May 15, 1926, xi va khutaze leswaku “wanuna ni wansati va fanele va va lava tengeke emianakanyweni ni le mahanyelweni, ngopfungopfu loko va tirhisana ni vanhu va rimbewu rin’wana.” Vanhu va Yehovha a va hanya hi vutlhari lebyi tlakukeke lebyi nga eRitweni ra Xikwembu hambileswi a va hanya exikarhi ka vanhu lava nga ni mahanyelo yo biha. (Hlaya 1 Yohane 2:15, 16.) Hi khensa hi vuyelela leswi hi nga ni Rito ra Xikwembu! Ha n’wi khensa Yehovha leswi a hi dyondzisaka tidyondzo leti nga hundzeriwiki hi nkarhi leti hi pfunaka ku papalata vutlhari bya misava loko swi ta eka swa masangu. *—Hlaya Varhoma 1:24-27.

10-11. Bibele yi vule leswaku ku ta endleka yini emikarhini ya makumu?

¹⁰ Bibele yi vule leswaku emikarhini ya makumu vanhu va ta va “lava tirhandzaka.” (2 Tim. 3:1, 2) A swi hi hlamarisi loko misava yi khutaza langutelo ro tano ra vutianakanyi. Encyclopedia yin’wana yi vula leswaku hi va 1970, “tibuku leti nga ni switsundzuxo leswi pfunaka vanhu leswaku va humelela evuton’wini ti sungule ku andza.” Tibuku tin’wana “ti vula leswaku munhu a nga fanelanga a cinca xo karhi eka leswi a nga xiswona naswona a nga fanelanga a ehleketa leswaku ku ni lexi hoxeke eka leswi a nga xiswona.” Hi xikombiso, yin’wana ya tibuku teto yi te: “Tirhandze hikuva u saseke ngopfu naswona u wa nkoka ku tlula hinkwavo lava tshameke va hanya.” Buku leyi yi vula leswaku “u fanele u tihlawulela ndlela leyi u lavaka ku hanya ha yona naswona u endla xin’wana ni xin’wana lexi u xi lavaka.”

¹¹ Xana wa sungula ku twa sweswo? Sathana u hlohlotele Evha ku endla leswi fanaka. U n’wi byele leswaku u “ta fana ni Xikwembu, [a] tiva leswinene ni leswo biha.” (Gen. 3:5) Vanhu vo tala namuntlha va titekela ehenhla lerova va tibyela leswaku a nga kona loyi a nga va byelaka leswi nga swinene kumbe swo biha hambi ku ri  Xikwembu, a xi nge va byeli nchumu. Hi xikombiso, langutelo ro tano ri vonaka ngopfu eka ndlela leyi va tekaka vukati ha yona.

12. Misava yi byi teka njhani vukati?

¹² Bibele yi lerisa wanuna ni wansati lava tekaneke leswaku va xiximana ni ku hlayisa swihlambanyo leswi va swi endleke loko va tekana. Loko yi khutaza vatekani leswaku va tiyimisela ku tshama swin’we yi ri: “Wanuna u ta siya tata wakwe ni mana wakwe naswona u fanele ku namarhela nsati wakwe, kutani va fanele va va nyama yin’we.” (Gen. 2:24) Ku hambana ni sweswo, lava lawuriwaka hi vutlhari bya misava va vula leswaku un’wana ni un’wana u fanele a khathala hi swilaveko swa yena n’wini. Buku yin’wana leyi vulavulaka hi ku dlaya vukati yi te: “Ematikweni man’wana, loko vanhu va tekana xihlambanyo lexi nge, ‘loko havambirhi ha ha hanya’ va xi cince xi ku, ‘hi ta tshama swin’we ntsena loko ha ha rhandzana.’” Langutelo ro tano hi vukati ri endla leswaku mindyangu yi hohloka naswona ri vangele vanhu vo tala mabibi ya mbilu. Swi le rivaleni leswaku ndlela leyi misava yi byi tekaka ha yona vukati i vuphukuphuku.

13. Hi xihi xivangelo xin’wana lexi endlaka Yehovha a nyenya vanhu lava tikurisaka?

¹³ Bibele yi ri: “Un’wana ni un’wana la tikurisaka embilwini i nchumu lowu nyenyetsaka eka Yehovha.” (Swiv. 16:5) Hikwalaho ka yini vanhu lava tikurisaka va nyenyetsa eka Yehovha? Xivangelo xin’wana hi leswaku lava tikurisaka va tekelela Sathana. Ehleketa hi leswi, Sathana a anakanya leswaku Yesu, loyi Xikwembu xi n’wi tirhiseke ku vumba swilo hinkwaswo a nga n’wi khinsamela a n’wi gandzela! (Mat. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Loko hi vona vanhu lava tikurisaka ha tiyiseka leswaku vutlhari bya misava i vuphukuphuku eka Xikwembu.

14. Varhoma 12:3, yi hi pfuna njhani leswaku hi nga titeki hi ri vo antswa ku tlula van’wana?

¹⁴ Bibele yi hi pfuna leswaku hi nga titeki hi ri vo antswa ku tlula van’wana. Kambe yi vula leswaku a swi hoxanga ku tirhandza. Yesu u te:  “U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza,” leswi vulaka leswaku a swi hoxanga ku tirhandza hi mpimo lowu faneleke. (Mat. 19:19) Hambiswiritano, Bibele yi vula leswaku swi bihile ku titeka hi ri vo antswa ku tlula van’wana. Yi ri: “Mi nga endli nchumu hi ku kanetana kumbe hi ku tikurisa, kambe hi mianakanyo yo titsongahata mi teka van’wana va ri lava tlakukeke eka n’wina.”—Filp. 2:3; hlaya Varhoma 12:3.

15. I yini lexi ku endlaka u kholwa leswaku switsundzuxo leswi nga eBibeleni swa ndlela leyi hi faneleke hi titeka ha yona i swinene?

¹⁵ Namuntlha, vanhu vo tala hambi ku ri lava ku vuriwaka leswaku va tlharihile, va swi teka swi ri vuphukuphuku switsundzuxo swa le Bibeleni leswi hi byelaka ndlela leyi hi faneleke hi titeka ha yona. Va nga ha vula leswaku ku titsongahata swi ta va endla nkuwa wo khandziyeka. Hi byihi vuyelo lebyi tisiwaka hi langutelo ro tano ra misava ya Sathana? I yini leswi u swi xiyeke? Xana vanhu lava tikurisaka va tsakile? Xana va ni mindyangu leyi tsakeke? Xana va na vona vanghana va xiviri? Xana va ni vuxaka ni Xikwembu? Hi ku ya hi leswi u swi voneke i yini leswi tisaka vuyelo lebyinene? Xana i ku landzela vutlhari bya misava kumbe i ku landzela vutlhari lebyi humaka eRitweni ra Xikwembu?

16-17. I yini leswi hi swi khensaka naswona hikwalaho ka yini?

¹⁶ Vanhu lava tirhisaka switsundzuxo swa vanhu lava misava yi va tekaka va tlharihile va fana ni munhu la vutisaka ndlela eka munhu loyi na yena a lahlekeke. Loko Yesu a vulavula hi vanhu lava a va tekiwa va tlharihile enkarhini wakwe, u te: “I vakongomisi lava feke mahlo. Kutani, loko munhu la feke mahlo a kongomisa munhu la feke mahlo, havambirhi va ta wela emugodini.” (Mat. 15:14) Hakunene vutlhari bya misava i vuphukuphuku eka Xikwembu.

¹⁷ Mikarhi hinkwayo vutlhari lebyi nga eBibeleni byi “pfuna ku dyondzisa, ku tshinya, ku lulamisa swilo, ku laya eku lulameni.” (2 Tim. 3:16) Hi khensa hi vuyelela leswi Yehovha a tirhisaka nhlengeletano yakwe ku hi sirhelela eka vutlhari bya misava! (Efe. 4:14) Ndlela leyi a hi dyondzisaka ha yona yi hi pfuna ku namarhela milawu leyi nga eRitweni rakwe. Ha tsaka leswi hi kongomisiwaka hi vutlhari bya xiviri lebyi nga eBibeleni!