Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

Swivutiso Swa Vahlayi

Swivutiso Swa Vahlayi

Xana a ku ri vamani Vapfuni va tiko lava Yesu a vulavuleke ha vona hi madyambu lawa a feke ha wona naswona hikwalaho ka yini a va vitaniwa tano?

Hi madyambu lawa Yesu a dlayiweke ha wona, u tsundzuxe vaapostola vakwe leswaku vanga tilaveli xikhundlha lexi tlakukeke eka vapfumerikulobye. U va byele a ku: “Tihosi ta matiko ta ma tikisela, naswona lava nga ni vulawuri ehenhla ka wona va vuriwa Vapfuni va tiko. Kambe, n’wina a mi fanelanga mi va tano.”—Luka 22:25, 26.

A ku ri vamani Vapfuni va tiko lava Yesu a vulavula ha vona? Maribye lama kovotliweke, timali ta nsimbi ni tibuku tin’wana swi kombisa leswaku a ku ri ntolovelo wa Magriki ni Varhoma ku xixima vanhu lava dumeke ni valawuri hi xithopo lexi nge, Euergetes kumbe Vapfuni va tiko. A va nyikiwa xithopo xexo loko va endle mitirho yo karhi leyi pfunaka vaaki.

Tihosi to tala a ti vitaniwa Vapfuni va tiko. Tin’wana ta tona a ku ri valawuri va le Egipta lava a va tiveka tanihi Ptolemy III Euergetes (c. 247-222 B.C.E.) na Ptolemy VIII Euergetes II (c. 147-117 B.C.E.). Valawuri va Rhoma ku nga Julius Caesar (48-44 B.C.E.) na Augustus (31 B.C.E.–14 C.E.) na vona a va vitaniwa Vapfuni va tiko, hilaha swi veke hakona hi Heroda Lonkulu, hosi ya Yudiya. Hambiswiritano, swi tikomba onge Heroda u vitaniwe Mupfuni wa tiko hileswi a a pfuna swisiwana swa le tikweni rakwe hi koroni ni swiambalo.

Xidyondzi xa Bibele xa le Jarimani, lexi vuriwaka Adolf Deissmann, xi vula leswaku a swi tolovelekile ku vitana vanhu Vapfuni va tiko. Xi te: “A swi nga ta ku tekela nkarhi ku vona marito lama nge Vapfuni va tiko, lama a ma humelela ku tlula ka dzana eka marito lama kumekaka eka maribye lama kovotliweke.”

Hambiswiritano, xana Yesu a a vula yini loko a byela vadyondzisiwa vakwe a ku, “Kambe, n’wina a mi fanelanga mi va tano”? Xana Yesu a va byela leswaku a va fanelanga va khathala hi vuhlayiseki kumbe hi swilaveko swa vanhu va le ndhawini ya ka vona? Nikatsongo. Swi tikomba onge Yesu a a karhatiwa hi xivangelo lexi a xi susumetela vanhu ku pfuna vaaki.

Enkarhini wa Yesu, vanhu lava fuweke a va tiendlela ndhuma hi ku seketela mintlangu hi timali, ku aka tindhawu ta mintlangu, titempele ni swin’wana swo fana ni sweswo. Kambe a va endla sweswo leswaku va ta xiximiwa hi vanhu, va va ni ndhuma kumbe leswaku va ta vhoteriwa. Buku yin’wana yi ri: “Hambileswi van’wana a va nyikela hi mbilu hinkwayo kambe hakanyingi a va nyikela hikwalaho ka tipolitiki.” Langutelo rero hi rona leri Yesu a leriseke valandzeri vakwe leswaku va ri papalata.

Endzhakunyana ka malembe, muapostola Pawulo u kandziyise mhaka yoleyo ya nkoka mayelana ni ku va ni xikongomelo lexinene xo nyika. U tsalele Vakreste va le Korinto a ku: “Un’wana ni un’wana a a endle hilaha a boheke hakona embilwini yakwe, ku nga ri hi ku vilela kumbe hi ku sindzisiwa, hikuva Xikwembu xi rhandza munyiki la tsakeke.”—2 Kor. 9:7.