1, 2. Loko hi ri karhi hi ya emahlweni hi tiva Yehovha, hi dyondza ku endla yini? Kombisa.

LOKO n’wana a nyikiwa xo karhi, vatswari vakwe va n’wi byela va ku: “Vula u ku, inkomu.” N’wana u endla tano ntsena hileswi a byeriweke. Loko a ri karhi a kula, u sungula ku swi vona leswaku hikwalaho ka yini vatswari vakwe va ehleketa leswaku i swa nkoka ku khensa loko a kombiwa musa. Se u sungula ku khensa swi huma embilwini. Hikwalaho ka yini? Hikuva se u vona nkoka wa ku khensa ku fana ni vatswari vakwe.

² Hilaha ku fanaka, loko hi sungula ku dyondza Bibele, hi dyondze leswaku ku yingisa milawu ya Yehovha ya xisekelo i swa nkoka. Kambe loko hi ri karhi hi ya emahlweni hi tiva Yehovha, hi dyondza ndlela leyi a ehleketaka ha yona, leswi a swi rhandzaka ni leswi a nga swi rhandziki swin’we ni ndlela leyi a langutaka swilo ha yona. Loko hi dyondza ku ehleketa hi ndlela leyi fanaka naswona hi pfumelela swiendlo ni swiboho swa hina swi lawuriwa hi miehleketo yakwe, hi va hi kombisa leswaku hi ehleketa miehleketo ya Yehovha.

3. Hikwalaho ka yini swi nga ha hi tikelaka ku va ni miehleketo ya Yehovha?

³ Hambileswi ku dyondza ku va ni miehleketo ya Yehovha swi tsakisaka, a swi olovi. Mikarhi yin’wana swi nga ha hi tikela hileswi hi nga hetisekangiki. Hi xikombiso, swi nga hi tikela ku twisisa ndlela leyi Yehovha a ku langutaka ha yona ku basa emahanyelweni, rifuwo,  ntirho wo chumayela, ku pomperiwa ngati kumbe swin’wana. Hi ta endla yini? I yini leswi hi nga swi endlaka leswaku hi ya emahlweni hi dyondza ku va ni miehleketo ya Xikwembu? Naswona ku endla tano swi ta swi khumba njhani swiendlo swa hina swa sweswi ni swa nkarhi lowu taka?

4. Swi katsa yini ku landzela xitsundzuxo xa Pawulo lexi nge: ‘Hundzulani mianakanyo ya n’wina’?

⁴ Hlaya Varhoma 12:2. Laha muapostola Pawulo u hlamusela leswi katsekaka loko munhu a ri karhi a dyondza ku va ni miehleketo ya Yehovha. Xihloko lexi hundzeke xi hi pfune ku tiva leswaku loko hi lava ku ‘tshika ku titwananisa ni mafambiselo lawa ya swilo,’ hi fanele hi papalata mavonelo ni mahanyelo ya misava leyi. Kambe Pawulo u tlhele a vula nkoka wo ‘hundzula mianakanyo ya hina.’ Leswi swi katsa ku dyondza Rito ra Xikwembu hi xikongomelo xo tiva miehleketo ya xona, ku anakanyisisa hi rona ni ku endla leswaku miehleketo ya hina yi pfumelelana ni ya xona.

5. Hlamusela ku hambana exikarhi ka ku hlaya marito ntsena ni ku dyondza.

⁵ Ku dyondza swi katsa swo tala ku tlula ku fungha tinhlamulo kumbe ku hlaya marito ntsena. Loko hi dyondza, hi kambisisa leswi rungula rero ri hi byelaka swona hi Yehovha, tindlela takwe ni miehleketo yakwe. Hi ringeta ku twisisa leswaku hikwalaho ka yini Xikwembu xi hi pfumelela ku endla swo karhi hi hala tlhelo xi hi sivela ku endla swo karhi. Hi tlhela hi anakanya hi ku cinca loku hi faneleke hi ku endla evuton’wini bya hina ni ndlela leyi hi ehleketaka ha yona. Hambileswi hi nga ta ka hi nga landzeli endlelo leri eka dyondzo yin’wana ni yin’wana kambe hi ta vuyeriwa loko hi heta nkarhi hi anakanyisisa, kumbexana hi tirhisa hafu ya nkarhi lowu hi wu tirhisaka ku dyondza hi anakanyisisa hileswi hi swi hlayaka.—Ps. 119:97; 1 Tim. 4:15.

6. Ku ta endleka yini loko hi anakanyisisa hi Rito ra Xikwembu?

⁶ Loko hi anakanyisisa hi Rito ra Xikwembu siku ni siku, ku ta endleka nchumu wo hlamarisa eka hina. ‘Hi ta tiyiseka’ leswaku miehleketo ya Yehovha yi hetisekile. Hi ta vona swilo hi ndlela leyi a swi vonaka ha yona naswona hi ta pfumelelana ni mavonelo yakwe. Hi ‘hundzula mianakanyo ya hina’ ni ku va ni mianakanyo leyintshwa. Hakatsongotsongo, hi ta sungula ku va ni miehleketo ya Yehovha.

7, 8. (a) Xana Yehovha u ri languta njhani rifuwo? (Vona swifaniso leswi nga eku sunguleni.) (b) Loko hi ri ni langutelo ra Yehovha, i yini leswi nga ta va swa nkoka eka hina?

⁷ Leswi hi swi ehleketaka swi khumba ndlela leyi hi titwaka ha yona ni leswi hi swi endlaka. (Mar. 7:21-23; Yak. 2:17) Leswaku hi swi twisisa kahle, a hi kambisiseni swikombiso swi nga ri swingani. Hi xikombiso, Tievhangeli ti hi pfuna ku twisisa leswi Yehovha a swi ehleketaka hi rifuwo. Xikwembu xi hlawule vatswari lava a va nga fuwanga leswaku va kurisa N’wana wa xona. (Lev. 12:8; Luka 2:24) Loko Yesu a tswariwa, Mariya u n’wi ‘late exidyelweni, hikuva a va nga ri na ndhawu ekamareni ra vapfhumba.’ (Luka 2:7) Loko Yehovha a swi lava a a ta va a hlawule ndhawu ya kahle leyi N’wana wakwe a ta va a tswaleriwe eka yona. Nchumu wa nkoka eka Yena, a ku ri leswaku Yesu a kurisiwa endyangwini wa vanhu lava rhandzaka Yehovha.

⁸ Eka rungula leri ra le Bibeleni, leri vulavulaka hi ku tswariwa ka Yesu, hi nga dyondza ndlela leyi Yehovha a ri tekaka ha yona rifuwo. Vatswari van’wana va sindzisa leswaku vana va vona va tikarhatela ku va ni rifuwo hambiloko sweswo swi ta endla leswaku vana va vona va lahlekeriwa hi vuxaka bya vona na Yehovha. Swi le  rivaleni leswaku Yehovha, u teka ku va ni vuxaka na yena ku ri nchumu wa nkoka swinene. Xana u ni langutelo leri Yehovha a nga na rona? Swiendlo swa wena swi kombisa yini?—Hlaya Vaheveru 13:5.

9, 10. Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi languta mhaka ya ku khunguvanyisa van’wana hilaha Yehovha a yi langutaka hakona?

⁹ Xikombiso xin’wana i xa langutelo ra Xikwembu hi ku khunguvanyisa van’wana. Yesu u te: “Mani na mani la khunguvanyisaka un’wana wa lava lavatsongo lava kholwaka, swi nga va swinene ngopfu loko o boheleriwa ribye ro sila enhan’wini leri fanaka ni leri ri rhendzelekisiwaka hi mbhongolo, a hoxiwa elwandle.” (Mar. 9:42) Marito lawa ma kombisa ndlela leyi Yesu a titwaka ha yona. Leswi Yesu a byi kombiseke hi ku helela vumunhu bya Tata wakwe, hi nga tiyiseka leswaku Yehovha a nga va tsakeli vanhu lava swiendlo swa vona swi khunguvanyisaka valandzeri va Yesu.—Yoh. 14:9.

¹⁰ Xana hi languta mhaka ya ku khunguvanyisa van’wana hilaha Yehovha na Yesu va yi langutaka hakona? Swiendlo swa hina swi kombisa yini? A hi nge, hi navela swiambalo swo karhi kumbe ku tilunghisa hi ndlela yo karhi leyi nga ha khunguvanyisaka van’wana evandlheni kumbe yi pfuxa ku navela timhaka ta masangu eka van’wana. Loko hi rhandza vamakwerhu hi ta susumeteleka ku papalata swilo swo tano leswi hi swi rhandzaka.—1 Tim. 2:9, 10.

11, 12. Ku tikarhatela ku va ni langutelo ra Yehovha swin’we ni ku tikhoma swi nga hi sirhelela njhani leswaku hi nga endli leswo biha?

¹¹ Xikombiso xa vunharhu: Yehovha u venga swilo swo biha. (Esa. 61:8) Yehovha wa swi tiva leswaku hi voyamele eku endleni ka leswo biha hikwalaho ka leswi hi nga hetisekangiki kambe u hi khutaza leswaku hi tikarhatela ku venga leswo biha ku fana na yena. (Hlaya Pisalema 97:10.) Loko hi anakanyisisa hi swivangelo leswi endlaka Yehovha a venga leswo biha, hi ta va ni miehleketo yakwe naswona sweswo swi ta endla leswaku hi va ni matimba yo ala ku endla leswo biha.

¹² Ku tikarhatela ku va ni langutelo ra Yehovha hi swilo swo biha, swi ta tlhela swi hi pfuna hi vona swiendlo swo biha leswi nga tsariwangiki hi ku kongoma eRitweni ra Xikwembu. Hi xikombiso, lap dancing, i macinelo yo biha lama yaka ma toloveleka swinene namuntlha. Van’wana va nga ha vula leswaku macinelo yo tano a ma bihanga hikuva a swi fani ni ku endla timhaka ta masangu. * Kambe xana swiendlo swo tano swi fambisana ni miehleketo ya Xikwembu, lexi vengaka swilo hinkwaswo swo biha? A hi fambeleni ekule ni swiendlo swo biha hi ku tikarhatela ku tikhoma swin’we ni ku venga leswi Yehovha a swi vengaka.—Rhom. 12:9.

13. Hikwalaho ka yini swi ri swa nkoka leswaku hi ehleketa hi swiboho leswi hi nga ha swi endlaka enkarhini lowu taka?

¹³ Loko hi ri karhi hi dyondza, hi fanele hi tlhela hi kambisisa leswaku leswi hi swi dyondzaka swi ta swi khumba njhani swiboho leswi hi nga ha swi endlaka enkarhini lowu taka. Loko hi endla tano hi ta kota ku endla swiboho swa vutlhari loko hi ri eka swiyimo leswi lavaka leswaku hi endla swiboho hi xihatla. (Swiv. 22:3) A hi kambisiseni swikombiso swin’wana swa le Bibeleni.

14. Hi dyondza yini eka ndlela leyi Yosefa a bakanyeke rhengu ra nsati wa Potifaro ha yona?

¹⁴ Leswi Yosefa a hatleke a bakanya rhengu ra nsati wa Potifaro ro lava ku etlela na yena, swi  kombisa leswaku a a ri tiva langutelo ra Yehovha hi ku tshembeka evukatini. (Hlaya Genesa 39:8, 9.) Ku engetela kwalaho, nhlamulo yakwe eka nsati wa Potifaro leyi nge: “Ndzi nga byi endlisa ku yini vubihi lebyi lebyikulu ndzi dyohela Xikwembu hakunene?” yi kombisa leswaku a ri ni langutelo ra Yehovha. Xana ku vuriwa yini hi hina? Xana u ta endla yini loko mutirhikulorhi a sungula ku ku gangisa? Xana u ta endla yini loko u rhumeriwe marungula kumbe swifaniso leswi navetisaka timhaka ta masangu efonini ya wena? * Swi ta hi olovela ku tiva leswi hi nga swi endlaka, loko se hi ri ni miehleketo ya Yehovha etimhakeni to tano naswona hi kunguhate ka ha ri emahlweni leswi hi nga ta swi endla.

15. Ku fana ni Vaheveru vanharhu hi nga endla yini leswaku hi hlula swiyimo leswi ringaka ku tshembeka ka hina eka Yehovha?

¹⁵ Sweswi a hi kambisiseni xikombiso xa Vaheveru vanharhu lava tiviwaka tanihi Xadraka, Mixaka na Abedinigo. Ku tiyimisela ka vona ku ala ku gandzela xifaniso xa nsuku lexi Hosi Nebukadnetsara a xi endlile ni ndlela leyi va hlamuleke hosi ha yona, swi kombisa leswaku a va swi tiva leswi ku tshembeka eka Yehovha swi vulaka swona. (Eks. 20:4, 5; Dan. 3:4-6, 12, 16-18) A hi nge, muthori wa wena u ku kombela leswaku u humesa mali yo seketela nkhuvo lowu nga ta va kona lowu fambisanaka ni vukhongeri bya mavunwa. A wu ta endla yini? Ematshan’weni yo rindzela xiyimo xo tano, hikwalaho ka yini sweswi, u nga ehleketi hi ndlela leyi Yehovha a ehleketaka ha yona hi mhaka leyi? Kutani loko u tikuma u ri eka xiyimo xo tano, u ta tiva leswi u nga swi endlaka ni leswi u nga swi vulaka hilaha Vaheveru vanharhu va endleke hakona.

16. Ku yi twisisa kahle ndlela leyi Yehovha a ehleketaka ha yona swi nga hi pfuna njhani leswaku hi tilunghiselela xiyimo xa xihatla xa swa vutshunguri?

¹⁶ Ku anakanyisisa ka ha ri emahlweni swi ta hi pfuna leswaku hi tshama hi tshembekile loko hi langutana ni xiyimo xa xihatla xa swa vutshunguri. Hambileswi hi tiyimiseleke ku papalata ku pomperiwa ngati kumbe swiaki swa mune leswikulu swa yona, kambe tindlela tin’wana leti katsaka ku tirhisiwa ka ngati ti lava leswaku un’wana ni un’wana a tiendlela xiboho lexi sekeriweke eka misinya ya milawu ya Bibele leyi nga ta hi pfuna hi va ni miehleketo ya Yehovha. (Mint. 15:28,  29) Ku ta va ku nga ri vutlhari ku rindza ku kondza hi ya exibedlhele, hi ri karhi hi twa ku vava naswona hi ri ehansi ka ntshikilelo kutani hi endla xiboho xa xihatla. Sweswi i nkarhi wa kahle wo endla ndzavisiso, leswaku u kota ku endla xiboho xa vutlhari loko u tata khadi ra wena ra le nawini ni ku vulavula ni dokodela wa wena. *

17-19. Hikwalaho ka yini swi ri swa nkoka leswaku sweswi hi anakanyisisa hi miehleketo ya Yehovha? Hlamusela xikombiso xa xiyimo lexi lavaka leswaku hi tilunghiselela ka ha ri sweswi.

¹⁷ Xo hetelela, a hi kambisiseni ndzayo leyi a yi nga fanelanga leyi Petro a yi nyikeke Yesu leyi nge: “Titsetselele, Hosi.” Swi le rivaleni leswaku Yesu a anakanyisise hi vukheta hileswi Xikwembu a xi swi languterile eka yena ni hi Matsalwa lama a ma ta hetiseka evuton’wini bya yena swin’we ni rifu rakwe. Vutivi byebyo byi n’wi nyike matimba yo tshama a tshembekile eka Yehovha ni ku nyikela hi vutomi byakwe.—Hlaya Matewu 16:21-23.

¹⁸ Ninamuntlha, Xikwembu xi langutele leswaku vagandzeri va xona va va ni vuxaka na xona va tlhela va hisekela ntirho wo chumayela. (Mat. 6:33; 28:19, 20; Yak. 4:8) Hilaha swi veke hakona eka Yesu, vanhu van’wana va nga ha ringeta ku hi hambukisa. Hi xikombiso, u ta endla yini loko muthori wa wena a ku tlakusa entirhweni ni ku ku tshembisa muholo lowu engetelekeke, kambe ntirho wa kona wu nga ku pfumeleli ku endla swilo leswi tiyisaka ripfumelo ra wena? Kumbe, loko wa ha ri exikolweni, xana u ta endla yini loko wo nyikiwa basari leswaku u ya engetela tidyondzo ta wena ekule ni le kaya? Hi nkarhi wolowo, xana u ta khongela, u endla ndzavisiso ni ku kombela ku pfuniwa eka swirho swa ndyangu swin’we ni le ka vakulu kutani u endla xiboho? Sweswi i nkarhi wa kahle wo dyondza ndlela leyi Yehovha a tilangutaka ha yona timhaka to tano kutani u tikarhatela ku va ni miehleketo yakwe. Kutani loko u hlangana ni swiyimo swo tano, u ta ku, ‘nyoka yo yi vona a yi lumi.’ Xiboho u xi endle khale, xa leswaku u lava ku tirhela Xikwembu, hikwalaho u ta tiva leswi u nga swi endlaka eka swiyimo swo tano.

¹⁹ Kumbexana u nga tlhela u ehleketa hi swiyimo swin’wana leswi nga ku humelelaka u nga swi langutelanga. I ntiyiso leswaku a hi nge swi koti ku tilulamisela xiyimo xin’wana ni xin’wana. Kambe loko hi anakanyisisa hi miehleketo ya Yehovha hi nkarhi wa dyondzo ya munhu hi yexe, hi ta swi kota ku tsundzuka leswi hi swi dyondzeke kutani hi swi tirhisa eka xiyimo lexi hi nga ta hlangana na xona. Hikwalaho, a hi tikarhateleni ku va ni miehleketo ya Yehovha, ni ku xiya leswaku ku va ni miehleketo ya Xikwembu swi swi khumba njhani swiendlo swa hina swa sweswi ni swa nkarhi lowu taka.

20, 21. (a) Hikwalaho ka yini hi ta tiphina hi ntshunxeko wo karhi emisaveni leyintshwa? (b) Hi nga wu kuma njhani ntsako wo tano sweswi?

²⁰ Hi yi langutele hi mahlongati misava leyintshwa. Vo tala va hina hi langutele vutomi lebyi nga heriki emisaveni ya paradeyisi. Ehansi ka Mfumo wa Xikwembu, vanhu hinkwavo va ta va va ntshunxiwile eka maxangu ya misava leyi. Entiyisweni, hambi ku ri emisaveni leyintshwa vanhu va ta hambeta va tirhisa ntshunxeko wo tihlawulela. Munhu un’wana ni un’wana u ta tihlawulela ku endla swilo leswi a swi rhandzaka.

²¹ Sweswo a swi vuli swona leswaku ntshunxeko wa hina wu ta va wu nga ri na swipimelo. Loko swi ta emhakeni yo hlawula leswinene ni leswo biha, vanhu vo lulama va ta kongomisiwa hi milawu ya Yehovha. Sweswo swi ta tisa ntsako ni ku rhula lokukulu. (Ps. 37:11) Nisweswi hi nga va ni ntsako loko hi ri karhi tikarhatela ku va ni miehleketo ya Yehovha.