Xihondzo xo Rindza xa January 1, 1918, xi sungule hi xivutiso lexi nge: “Xana lembe ra 1918 ri hi khomele yini?” A ku ri ni Nyimpi Leyikulu eYuropa kambe hi ku ya hi swiendlakalo leswi a swa ha ku humelela, a swi tikomba onge swilo a swi ta famba kahle eka Swichudeni swa Bibele ni le ka misava hinkwayo.

Hi January 8, 1918, Presidente Woodrow Wilson wa vandla ra tipolitiki ra U.S. u boxe tinhla ta 14 leti a vona ti ri ta nkoka leswaku ku va ni “ku rhula ni vululami.” U ringanyete leswaku matiko ma vulavurisana, ma hunguta matlhari ni ku endla leswaku ku va ni “ntirhisano exikarhi ka matiko” leswi a swi ta vuyerisa matiko “lamakulu ni lamatsongo.” Tinhla takwe ta 14 ti tirhisiwe loko ku vumbiwa Ntwanano wa Matiko ni loko ku sayiniwa ntwanano wa ku rhula (Treaty of Versailles), leswi swi herise Nyimpi Leyikulu.

Ku nga khathariseki mpfilumpfilu lowu veke kona hi 1917, * a swi vonaka onge Swichudeni swa Bibele swi ta va ni ku rhula hilaha a swi vonaka hakona eka nhlangano wa lembe ni lembe wa Watch Tower Bible and Tract Society.

Nhlangano lowu, wu khomiwe hi January 5, 1918, naswona vavanuna van’wana lava dumeke va hlongoriwe eBethele hikwalaho ka leswi a va lava ku lawula nhlengeletano ya Yehovha. Richard H. Barber, loyi a ri mulanguteri la fambafambaka u pfule hi xikhongelo eka nhlangano wolowo. Endzhaku ka loko ku nyikeriwe xiviko xa 1917, ku sungule nhlangano wa lembe na lembe wo hlawula vakongomisi. Makwerhu Barber u hlawule Joseph Rutherford ni van’wana va tsevu. Gqweta leri a ri yima na vakaneti ri hlawule van’wana va nkombo, ku katsa ni lava hlongoriweke kambe va hluriwile. Eku heteleleni ku hlawuriwe Makwerhu Rutherford ni van’wana va tsevu leswaku va vumba huvo ya vakongomisi.

Vamakwerhu vo tala lava a va ri kona eka nhlangano lowu, a va tsake ngopfu lerova va vula leswaku “lowu a ku ri nhlangano wa nkoka ku tlula hinkwayo leyi va tshameke va va eka yona.” Kambe ntsako wa vona a wu tlhaveriwanga hi dyambu.

Ku hele tin’hweti to tala Swichudeni swa Bibele swi ri karhi swi fambisa buku ya The Finished Mystery. Lava nga ni timbilu letinene va xiye leswaku leswi a va swi hlaya i ntiyiso.

E. F. Crist, mulanguteri wa xifundzha wa le Canada u vulavule hi vatekani lava hlayeke The Finished Mystery lava amukeleke ntiyiso hi mavhiki ya ntlhanu! U te: “Vatekani lava va tinyiketele hi ku helela naswona va endla nhluvuko lowukulu.”

Wanuna un’wana loyi a kumeke buku yoleyo u nambe a bula ni vanghana vakwe hi rungula leri a ri hlayeke. Rungula ra yona ri n’wi “khumbe mbilu.” Loko a hlamusela ndlela leyi a yi kumeke ha yona u ri: “A ndzi ri karhi ndzi famba exitarateni lexi vuriwaka Third Avenue, hiloko ndzi biwa katla hi nchumu lowu a ndzi anakanya leswaku i xitina kasi a ku ri buku ya ‘The Finished Mystery.’ Ndzi yi tekile, ndzi ya yi hlaya hinkwayo. . . . Ndzi twe leswaku a ku ri mufundhisi  . . . loyi a karihile kutani a cukumeta buku yoleyo hi fasitere . . . Ku va a ndzi be hi buku yoleyo, swi endle leswaku ndzi yi hlaya kutani ndzi pfuna vanhu vo tala va twisisa ntiyiso wa Bibele. . . . Hikwalaho ka vukarhi bya mufundhisi loyi, sweswi hi dzunisa Xikwembu.”

Leswi mufundhisi yoloye a swi endleke a swi tolovelekile. Valawuri va le Canada a va yirise buku yoleyo hi February 12, 1918 va vula leswaku yi ni marito lama khutazaka vanhu ku xandzukela mfumo ni ku sivela vanhu ku ya enyimpini. Valawuri va le United States na vona va endle tano. Mfumo wu rhumele vanhu leswaku va ngundzuvanya eBethele, etihofisini ta hina ta le New York, ePennsylvania ni le California leswaku va ya lava mavito ya lava rhangelaka nhlengeletano ya Yehovha. Hi March 14, 1918, Ndzawulo ya Vululami ya le U.S. na yona yi yirise buku ya The Finished Mystery, yi vula leswaku loko vanhu va hlaya buku leyi va ta tshika ku seketela nyimpi, ku nga ku tlula nawu wa Amerika (Espionage Act).

Hi May 7, 1918, Ndzawulo ya Vululami yi kume papila ro khoma Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh na Clayton Woodworth. Va hehliwe hi “ku tlula nawu, ku khutaza vanhu ku xandzukela mfumo, ku nga tshembeki, ku ala ku ya enyimpini ni ku ala ku nghenela vusocha bya le matini bya United States.” Va sungule ku tengisiwa hi June 5, 1918 kambe a va nga swi langutelanga leswaku va ta gweviwa. Hikwalaho ka yini?

Gqweta ra mfumo wa United States ri vule leswaku nawu lowu va wu tluleke i “nawu lowu sirhelelaka vanhu eka mavunwa lama hangalasiwaka hi nhlangano wun’wana ni wun’wana.” Hi May 16, 1918, vandla ri ale ku pfuxeta nawu lowu a wu ta sirhelela mihlangano leyi hangalasaka “ntiyiso hi xikongomelo lexinene ni lexi faneleke.” A ku ta buriwa hi Buku leyi nge The Finished Mystery. Vandla ra U.S. ri vule leswaku: “Buku ya ‘The Finished Mystery’ i yin’wana ya tibuku leti hangalasaka mavunwa . . . Hikuva a va vula leswaku yi kucetela masocha leswaku ya xandzukela mfumo.”

Hi June 20, 1918, vamakwerhu volavo va nhungu va voniwe nandzu eka swihehlo hinkwaswo. Hi xa mundzuku va nambe va gweviwa. Muavanyisi u te: “Mavunwa lama hangalasiweke hi vukhongeri lebyi ma ni khombo . . . ku tlula Vuthu ra masocha ya le Jarimani. . . . Va fanele va nyikiwa xigwevo lexikulu.” Endzhaku ka mavhiki mambirhi, vamakwerhu volavo va yisiwe ekhotsweni ra mfumo eAtlanta le Georgia, naswona a va gweviwe malembe yo hambana ku suka eka 10 ku ya eka 20.

Loko Swichudeni swa Bibele swi ri karhi swi chumayela, a swi kanetiwa hi tihanyi. Federal Bureau of Investigation (FBI) yi endle ndzavisiso eka ntirho lowu Swichudeni swa Bibele a swi wu endla kutani va  kume minkandziyiso yo tala. Leswi swi kombisa leswaku vamakwerhu a va tiyimisele ku hambeta va chumayela hambiloko va xanisiwa.

Mulanguteri wa poso ya le Orlando, eFlorida u tsalele FBI papila laha a vuleke leswaku: “[Swichudeni swa Bibele] swi chumayela hi yindlu ni yindlu, ngopfungopfu ni vusiku. . . . Naswona a swi na mhaka nileswaku vanhu va ri yini hi ntirho wa swona.”

Kolonele wa Ndzawulo ya Nyimpi u tsale papila a vika ntirho lowu a wu endliwa hi Frederick W. Franz, loyi eku heteleleni a veke xirho xa Huvo leyi Fumaka. Eka papila rero u te: “F. W. Franz . . . u xavise tikopi ta magidi ta buku leyi nge ‘Finished Mystery’.”

Charles Fekel, loyi na yena a veke xirho xa Huvo leyi Fumaka, u xanisiwe hi ndlela ya tihanyi. Valawuri va n’wi khomile hikwalaho ko fambisa buku leyi nge The Finished Mystery naswona a va tshama va n’wi veke tihlo ku vona hinkwaswo leswi a swi endla. U khotsiwe ku ringana n’hweti eBaltimore, le ­Maryland naswona a tekiwa tanihi “muhlapfa tlhelo nala wa le Austria.” Loko a ri karhi a nyikela vumbhoni eka vachuchisi, u tsundzuke marito ya Pawulo lama kumekaka eka 1 Vakorinto 9:16 leyi nge: “Kunene ndzi le khombyeni loko ndzi nga ma vuli mahungu lamanene!” *

Ku engetela kwalaho, Swichudeni swa Bibele swi endle xikombelo xa leswaku ku ntshunxiwa vamakwerhu lava a va ri ekhotsweni ra Atlanta. Anna K. Gardner u ri: “A hi tshamanga hi mavoko. A hi famba hi yindlu ni yindlu, hi kombela vanhu leswaku va hi sayinela. A hi va byela leswaku vanhu lava i Vakreste naswona va khomiwile kambe a va dyanga xa munhu. Ku sayine vanhu vo tala swinene.”

Hi nkarhi lowu wo tika, ku khomiwe tinhlengeletano to tala leswaku ku tiyisiwa vamakwerhu. Xihondzo xo Rindza xi te: “Lembe rero ku khomiwe tinhlengeletano to tlula 40 . . . Ku amukeriwe swiviko swo tsakisa leswi humaka eka tinhlengeletano leti hinkwato. Hi xikombiso, tinhlengeletano ta xifundzha a ti khomiwa endzhaku ka tin’hweti timbirhi kumbe tinharhu kambe sweswi se ti khomiwa n’hweti ni n’hweti.”

Vanhu va timbilu letinene a va hambeta va amukela mahungu lamanene. Eka nhlengeletano ya xifundzha leyi khomiweke eCleveland, Ohio, ku ve ni vanhu va 1 200 naswona ku khuvuriwe 42, ku katsa ni xifanyetana lexi “kombiseke leswaku xa swi tlangela ku tiva Xikwembu. Loko vanhu lava nga ma amukelangiki mahungu lamanene vo twa hi ta ku khuvuriwa ka xifanyetana lexi, a va ta khomiwa hi tingana.”

Loko lembe ra 1918 ri ri ekusuhi ni ku hela, Swichudeni swa Bibele swi langutane ni ku cinca kun’wana. Nhundzu yin’wana leyi a yi ri eBrooklyn yi xavisiwile kutani yindlunkulu a yi ta va ePittsburgh, le Pennsylvania. Loko vamakwerhu lava rhangelaka va ha ri ekhotsweni, vamakwerhu lava nga ni vutihlamuleri va hlele leswaku ku va ni nhlangano wun’wana wa lembe na lembe hi January 4, 1919. A ku ta humelela yini?

Vamakwerhu va hambete va tirha hi matimba. A va tiyiseka leswaku hi 1919 swilo a swi ta famba khwatsi lerova va hlawula nhlokomhaka ya lembe rero leyi nge: “Tlhari rihi ni rihi leri nga ta endleriwa ku ku hlasela a ri nge humeleli.” (Esa 54:17) Ku cinca lokukulu loku a ku ta va kona a ku ta tiyisa ripfumelo ra vona ni ku va pfuna leswaku va lunghekela ntirho lowukulu lowu a wu va rindzile.