1. Hi yihi mhaka ya nkoka leyi Yesu a vulavuleke ni vadyondzisiwa vakwe ha yona hi vusiku byakwe byo hetelela?

LOKO Yesu a ri ni vadyondzisiwa vakwe eka vusiku byo hetelela, u vulavule hi rirhandzu kwalomu ka 30. Hi ku kongoma u byele vadyondzisiwa vakwe leswaku va fanele va “rhandzana.” (Yoh. 15:12, 17) Ndlela leyi va rhandzanaka ha yona a yi ta vonaka lerova a yi ta va hlawula tanihi valandzeri vakwe va ntiyiso. (Yoh. 13:34, 35) Rirhandzu leri, a ri kombisiwi hi marito ntsena. Yesu a kombetela eka mfanelo ya nkoka ngopfu, ku nga rirhandzu ra ku tinyiketela. U te: “A nga kona la nga ni rirhandzu ro tlula leri, ra leswaku munhu a nyiketa moya-xiviri wakwe hikwalaho ka vanakulobye. Mi vanakulorhi va mina loko mi endla leswi ndzi mi lerisaka swona.”—Yoh. 15:13, 14.

2. (a) Xana malandza ya Xikwembu ma tiviwa hi yini? (b) I swivutiso swihi leswi hi nga ta swi kambisisa exihlokweni lexi?

² Malandza ya Yehovha namuntlha ma tiviwa hi ku va ni rirhandzu ra ntiyiso, ra ku tinyiketela ni ku va ni vun’we. (1 Yoh. 3:10, 11) Vona ndlela leyi swi tsakisaka ha yona ku vona malandza ya Yehovha namuntlha ma kombisa rirhandzu leri fanaka ni ra Kreste ku nga khathariseki rixaka, ririmi kumbe ndlela leyi hi kurisiweke  ha yona. Kambe hi nga ha tivutisa leswaku: ‘Hikwalaho ka yini rirhandzu ri ri ra nkoka, ngopfungopfu namuntlha? Xana Yehovha na Yesu va hi tiyisa njhani hi ndlela ya rirhandzu? Hi nga ri kombisa njhani rirhandzu ro fana ni ra Kreste, leswaku hi chavelela ni ku tiyisa van’wana?’—1 Kor. 8:1.

3. Xana ‘mikarhi leyi ya mangava’ yi va khumba njhani vanhu?

³ Tanihi leswi vutomi byi ‘tshamaka byi ri ni ku karhateka ni swilo swo biha,’ vo tala eka ‘mikarhi leyi ya mangava’ va tshikilelekile hi tindlela to hambanahambana. (Ps. 90:10; 2 Tim. 3:1-5) Vanhu vo tala va heleriwe hi ntshembo. Vanhu vo tlula 800 000 va tisunga lembe ni lembe, leswi vulaka leswaku ku fa munhu un’we eka tisekoni ta 40. Lexi twisaka ku vava hileswaku, hambi ku ri Vakreste van’wana va ve ni ntshikilelo wo tano naswona va tisungile.

4. Hi vahi vanhu va le Bibeleni lava a va navela ku fa?

⁴ Hi nkarhi wa ku tsariwa ka Bibele, malandza man’wana ya Xikwembu yo tshembeka a ma tshikilelekile lerova ma titwe onge ma nga lan’wa vutomi. Hi xikombiso, Yobo loyi a twa ku vava ngopfu u rile a ku: “Ndzi byi bakanyile; a ndzi nge he tlheli ndzi hanya hilaha ku nga heriki.” (Yobo 7:16; 14:13) Yonasi a hetiwe matimba hi ndlela leyi swilo swi endlekeke ha yona eka xiavelo xakwe lerova u kale a ku: “Oho Yehovha, ndzi kombela u susa moya-xiviri wa mina eka mina, hikuva swa antswa leswaku ndzi fa ematshan’weni ya leswaku ndzi hanya.” (Yon. 4:3) Nakambe muprofeta Eliya u titwe a tshikileleke ngopfu kutani u kombele leswaku a fa. U te: “Swi ringene! Sweswi Wena Yehovha, susa moya-xiviri wa mina.” (1 Tih. 19:4) Hambiswiritano, Yehovha a ma rhandza malandza wolawo lama tinyiketeleke naswona a lava leswaku ma hanya. Ematshan’weni yo sola ndlela leyi ma titweke ha yona, u ma pfune leswaku ma cinca langutelo leri a ma ri na rona ro lava ku fa kutani a ma tiyisa hi ndlela ya rirhandzu leswaku ma ta ya emahlweni ma n’wi tirhela hi ku tshembeka.

5. Hikwalaho ka yini vamakwerhu va lava ku kombisiwa rirhandzu ngopfungopfu sweswi?

⁵ Hambiloko vamakwerhu va nga lahli thawula kambe vo tala va langutana ni swiyimo swo tika naswona va lava ku khutaziwa hi ndlela ya rirhandzu. Van’wana va tiyisela ku xanisiwa ni ku hlekuriwa. Van’wana va xopaxopiwa kumbe ku hlaseriwa entirhweni. Van’wana tshama va karhele hi leswi va tirhaka tiawara leti tlulaka leti tolovelekeke kumbe hi leswi va taleriweke hi ntirho. Kasi van’wana va langutane ni swiphiqo emindyangwini kumbexana va hlekuriwa hi vanghana va vona va vukati lava nga riki Vakreste. Hikwalaho ka leswi ni swiphiqo swin’wana, vo tala evandlheni va nga ha titwa va tshikilelekile swinene. I mani loyi a nga pfunaka lava tshikileleke leswaku va tiyisela?

6. Xana Yehovha u ma tiyisa njhani malandza yakwe hi ndlela ya rirhandzu?

⁶ Yehovha u tiyisa vagandzeri vakwe hi ku va komba rirhandzu rakwe leri nga heriki. Anakanya ndlela leyi swi va khutazeke ha yona Vaisrayele ku twa marito ya Yehovha la ma nge: “Leswi u nga wa risima ematihlweni ya mina, u tekiwa u ri la xiximekaka, mina ndzi ku rhandzile. . . . U nga chavi, hikuva mina ndzi na wena.” (Esa. 43:4, 5) Tanihi hi un’wana wa malandza ya Yehovha, u nga tiyiseka leswaku Yehovha wa ku rhandza hi laha ku heleleke. * Rito ra Xikwembu ri tshembisa lava nga evugandzerini bya ntiyiso ri ku: “U ta ponisa, leswi a nga Lowa matimba. U ta khana ha wena hi ku tsaka.”—Sof. 3:16, 17.

7. Xana rirhandzu ra Yehovha ri fana njhani ni ra manana la an’wisaka? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni.)

 ⁷ Ku nga khathariseki miringo leyi vanhu va nga ha langutanaka na yona, Yehovha u tshembisa ku va tiyisa ni ku va chavelela. U ri: ‘Kunene mi ta an’wa. Mi ta rhwariwa hi tsheve, mi ta xingiwa. Ku fana ni n’wana loyi mana wakwe a hambetaka a n’wi chavelela.’ (Esa. 66:12, 13) Anakanya ndlela leyi n’wana a titwaka a sirhelelekile ha yona loko mana wakwe la nga ni rirhandzu a n’wi tlakurile kumbe loko a tlanga na yena! Sweswo swi kombisa tintswalo ni rirhandzu leri Yehovha a ri kombisaka malandza yakwe. Tiyiseka leswaku u wa risima eka Yehovha naswona wa ku rhandza.—Yer. 31:3.

8, 9. Xana rirhandzu ra Kreste ri nga hi tiyisa hi ndlela yihi?

⁸ Xivangelo xin’wana lexi endlaka Vakreste va ntiyiso va rhandza Xikwembu hi leswaku: “Xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yoh. 3:16) Vona ndlela leyi Yesu a hi rhandzeke ha yona hi ku nyikela vutomi byakwe hikwalaho ka hina! Naswona rirhandzu rero ra hi tiyisa. Rito ra Xikwembu ri tshembisa leswaku hambi ku ri “nhlomulo kumbe maxangu” a swi nge hi ‘hambanisi ni rirhandzu leri nga eka Kreste.’—Rhom. 8:35, 38, 39.

⁹ Loko hi langutane ni miringo leyi hi hetaka matimba, rirhandzu ra Kreste ri nga hi nyika matimba leswaku hi kota ku tiyisela. (Hlaya 2 Vakorinto 5:14, 15.) Rirhandzu ra Yesu ri hi pfuna leswaku hi nga lahli thawula hambiloko hi langutane ni miringo yo tanihi hi timhangu, ku xanisiwa, swiyimo leswi hetaka matimba kumbe maxangu.

10, 11. I mani la nga ni vutihlamuleri byo khutaza lava tshikilelekeke? Hlamusela.

¹⁰ Yehovha u tirhisa vandlha ra Vukreste leswaku a hi kombisa rirhandzu. Un’wana ni un’wana wa hina a nga kombisa leswaku u rhandza Xikwembu hi ku pfuna vamakwerhu hi tlhelo ra moya ni ra nyama. (1 Yoh. 4:19-21) Loko Muapostola Pawulo a khutaza Vakreste u te: “Hambetani mi chavelelana, mi akana, hilaha entiyisweni mi endlaka hakona.” (1 Tes. 5:11) Entiyisweni, hinkwavo evandlheni, ku nga  ri vakulu ntsena, va nga tekelela xikombiso xa Yehovha na Yesu hi ku chavelela ni ku tiyisa vamakwerhu.—Hlaya Varhoma 15:1, 2.

¹¹ Evandlheni, van’wana lava nga ni ntshikilelo wa mianakanyo va nga ha lava ku pfuniwa hi madokodela. (Luka 5:31) Hi ku titsongahata, vakulu ni van’wana evandlheni va swi tiva leswaku a va leteriwanga ku fana ni madokodela ya swa mianakanyo. Hambiswiritano, va fanele va ‘vulavula hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke, va seketela lava tsaneke, va va ni mbilu yo leha eka hinkwavo.’ (1 Tes. 5:14) Vakreste hinkwavo va fanele va va ni ntwelavusiwana naswona va lehisa mbilu, va chavelela lava tshikilelekeke ni ku va tiyisa. Xana wa va khutaza van’wana u tlhela u va chavelela? Loko ku ri ni ndlela leyi u nga va pfunaka ha yona, swi nga endla leswaku matshalatshala ya wena ma humelela.

12. Nyika xikombiso xa makwerhu loyi a khutaziweke hi ndlela leyi vandlha ri n’wi rhandzaka ha yona.

¹² Xana rirhandzu ra hina ri nga va tiyisa njhani lava tshikilelekeke? Makwerhu wa xisati wa le Yuropa u ri: “Mikarhi yin’wana ndzi ehleketa ku tidlaya. Kambe ku ni vanhu lava ndzi seketelaka. Vandlha leri ndzi hlanganyela eka rona ri ponise vutomi bya mina. Vamakwerhu mikarhi hinkwayo va ndzi rhandza ni ku ndzi khutaza. Hambileswi ku nga vanhu vatsongo lava tivaka leswaku ndzi ni ntshikilelo kambe mikarhi hinkwayo vandlha ra ndzi seketela. Vatekani van’wana va ndzi khathalela tanihi vatswari va mina. Va ndzi khathalela vusiku ni nhlikanhi.” Entiyisweni, a hi vanhu hinkwavo lava nga pfunaka hi ndlela leyi. Kambe loko hi seketelana swi huma embilwini swi nga pfuna lava tshikilelekeke. *

13. I yini leswi hi faneleke hi swi endla loko hi lava ku khutaza van’wana?

¹³ Vana muyingiseri lonene. (Yak. 1:19) Loko u rhiya ndleve, u va u kombisa rirhandzu. U nga ha vutisa swivutiso leswi kombisaka ntwelavusiwana leswaku u ta twisisa ndlela leyi la tshikilelekeke a titwaka ha yona. Kutani u ta swi kota ku kombisa ntwelavusiwana ni ku tlhela u khutaza makwerhu. A swi vonake exikandzeni xa wena leswaku wa n’wi rhandza hakunene. Loko makwerhu yoloye a ri karhi a tiphofula, lehisa mbilu naswona u papalata ku n’wi nghena enon’wini. Loko u rhiya ndleve, u ta kota ku twisisa ndlela leyi a titwaka ha yona. Sweswo swi ta endla leswaku makwerhu la tshikilelekeke a ku tshemba kutani a ku yingisela loko u ri karhi u tikarhatela ku n’wi khutaza. Loko u kombisa leswaku wa khathala hakunene, ntwelavusiwana wa wena wu ta n’wi chavelela.

14. Hikwalaho ka yini hi fanele hi papalata ku xopaxopa van’wana?

¹⁴ Papalata ku xopaxopa van’wana. Loko hi xopaxopa munhu la tshikilelekeke swi nga engetela tshikilelo lowu a nga na wona naswona matshalatshala ya hina ma nga hundzuka nyuku wa mbyana. Bibele yi ri: “U kona la vulavulaka handle ko anakanya ku fana ni ku tlhava ka banga, kambe ririmi ra lavo tlhariha ra horisa.” (Swiv. 12:18) Hi ntolovelo hi va hi nga tiyimiselanga ku “tlhava” munhu la tshikileleke hi marito. Nilokoswiritano, hambiloko munhu a nga tlhaviwanga hi vomu hi marito, ku nga va ni vuyelo byo biha swinene. Leswaku hi aka van’wana hi rirhandzu hi ku va khutaza, swi lava leswaku hi kombisa ntwelavusiwana hi ku tiveka exiyin’weni xa vona hilaha hi nga kotaka ha kona.—Mat. 7:12.

15. Hi xihi xitirhisiwa xa risima lexi hi nga xi tirhisaka leswaku hi khutaza van’wana hi rirhandzu?

¹⁵ Chavelela van’wana hi ku tirhisa Rito ra  Xikwembu. (Hlaya Varhoma 15:4, 5.) Matsalwa yo Kwetsima i xihlovo xa nchavelelo. Bibele yi huma eka “Xikwembu lexi nyikaka ku tiyisela ni nchavelelo.” Handle ka Matsalwa lama hi chavelelaka, hi ni switirhisiwa swo tala leswi hi pfunaka loko hi ri karhi hi dyondza Bibele. Hi nga ha tirhisa Watch Tower Publications Index ni Nkongomiso Wo Endla Ndzavisiso Wa Timbhoni Ta Yehovha. Switirhisiwa leswi swi nga hi pfuna leswaku hi kuma rungula ra Matsalwa leri khutazaka eka swiphiqo swo hambanahambana. Switirhisiwa leswi swi ta hi pfuna leswaku hi kuma Matsalwa ni minkandziyiso leyi hi nga yi tirhisaka ku chavelela van’wana.

16. Hi tihi timfanelo leti hi faneleke hi tikombisa loko hi khutaza Mukreste la tshikilelekeke?

¹⁶ Va na ni titswalo u tlhela u olova. Leswi swi ta hi pfuna leswaku hi kombisa rirhandzu leri nga riki na vutianakanyi loko hi khutaza van’wana. Yehovha i “Tatana la nga ni tintswalo letikulu tlhelo Xikwembu xa nchavelelo hinkwawo” naswona u ni “ntsetselelo lowukulu” eka malandza yakwe. (Hlaya 2 Vakorinto 1:3-6; Luka 1:78; Rhom. 15:13) Pawulo u veke xikombiso lexinene emhakeni leyi loko a tsala a ku: “Hi ve ni ku olova eka n’wina, hi ndlela leyi manana la wundlaka a khathalelaka vana vakwe ha yona. Kutani, hikwalaho ko va ni xinakulobye xa rirhandzu eka n’wina, leswi hi swi tsakeleke swinene a hi ku hundzisela mahungu lamanene ya Xikwembu ntsena eka n’wina, kambe ni mimoya-xiviri ya hina, hikuva mi ve lava rhandzekaka eka hina.” (1 Tes. 2:7, 8) Loko hi kombisa tintswalo leti fanaka ni ta Xikwembu, hi nga va nhlamulo ya xikhongelo xa munhu la tshikilelekeke.

17. Xana ku va ni langutelo lerinene hi vamakwerhu swi ta hi pfuna njhani leswaku hi va khutaza?

¹⁷ Tsundzuka leswaku vamakwerhu a va hetisekanga. Vana ni langutelo lerinene hi vamakwerhu. A hi fanelanga hi langutela leswaku vamakwerhu a va nge swi endli swihoxo hikuva sweswo swi nga hi heta matimba. (Ekl. 7:21, 22) Hambi ku ri Yehovha wa swi tiva leswaku ku ni leswi hi nga ta ka hi nga swi koti ku swi endla. Loko hi tekelela xikombiso xakwe, hi ta kota ku tiyisela swihoxo swa van’wana. (Efe. 4:2, 32) Ematshan’weni yo va xopaxopa, tiyiseka leswaku wa va bumabumela eka leswinene leswi va swi endlaka. Sweswo swi nga va khutaza. Ku bumabumela van’wana swi huma embilwini swi nga va khutaza naswona swi ta va pfuna leswaku va va ni “xivangelo xo khana” eka ntirho wa vona wo kwetsima. Hakunene sweswo swi nga va ni vuyelo lebyinene ematshan’weni yo engetela ntshikilelo hi ku va ringanisa ni van’wana.—Gal. 6:4.

18. I yini leswi hi nga swi langutelaka loko hi hambeta hi khutaza van’wana hi rirhandzu?

¹⁸ Nandza un’wana ni un’wana wa Yehovha i wa risima eka yena ni le ka Yesu loyi a hi feleke tanihi nkutsulo. (Gal. 2:20) Hi va rhandza swinene vamakwerhu. Naswona hi lava ku va komba tintswalo ni rirhandzu. Leswaku hi va lava phyuphyisaka, “a hi lavisiseni swilo leswi endlaka ku rhula ni swilo leswi akaka eka van’wana.” (Rhom. 14:19) Hi wu langutele hi mahlongati nkarhi lowu hi nga taka hi nga ha hetiwi matimba eParadeyisini! A ku nge he vi ni mavabyi, tinyimpi, rifu, ku xanisiwa, timholovo emindyangwini ni ku hetiwa matimba. Loko ku hundza Gidi ra Malembe ra ku fuma ka Yesu, vanhu va ta va lava hetisekeke. Lava va nga ta pona eka ndzingo wo hetelela va ta vuriwa vana va Yehovha Xikwembu naswona va ta va “ni ntshunxeko lowu vangamaka wa vana va Xikwembu.” (Rhom. 8:21) Onge hinkwerhu hi nga ya emahlweni hi khutaza van’wana hi rirhandzu ni ku tlhela hi pfunana leswaku hi ta kuma hakelo leyi tsakisaka.