1. Vanhu va Xikwembu va swi kombisa njhani leswaku va rhandzana?

VANHU va Xikwembu va vumba ndyangu lowu tiviwaka hi rirhandzu. (1 Yoh. 4:16, 21) Hakanyingi va kombisa rirhandzu hi ku endlelana swiendlo swo tala swa musa kumbe marito ya rirhandzu. Loko hi komba van’wana musa hi va ‘vatekeleri va Xikwembu tanihi vana va xona lava rhandzekaka.’—Efe. 5:1.

2. Yesu u ri tekelele njhani rirhandzu ra tata wakwe?

² Yesu u tekelele Tata wakwe hilaha ku heleleke. U te: “Tanani eka mina, n’wina hinkwenu lava tirhaka hi matimba ni lava tikeriwaka, ndzi ta mi phyuphyisa . . . , hikuva ndzi ni moya wo rhula ni mbilu yo titsongahata.” (Mat. 11:28, 29) Hi va hi tekelela xikombiso xa Kreste loko hi ‘ehleketelela xisiwana’ naswona hi tsakisa Tata wa hina la nge matilweni ni ku tlhela hi kuma ntsako. (Ps. 41:1) A hi kambisiseni ndlela leyi hi nga anakanyelaka van’wana ha yona endyangwini, evandlheni ni le vutirhelini bya nsimu.

3. Wanuna a nga swi kombisa njhani leswaku wa anakanyela naswona wa twisisa? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni.)

³ Vavanuna va fanele va veka xikombiso xo akanakanyela emindyangwini ya vona. (Efe. 5:25; 6:4) Hi xikombiso, va khutaziwa ku tshama ni vasati va vona hi “mukhuva lowu fanaka hi ku ya hi vutivi” xiga lexi xi tlhela xi vula ku va la anakanyelaka kumbe ku twisisa. (1 Pet. 3:7) Ku anakanyela ni ku twisisa swa fambisana. Hi xikombiso, wanuna la twisisaka, wa swi tiva leswaku nsati wa yena la nga mupfuni wakwe, u hambanile na yena hi tindlela to tala kambe sweswo a swi vuli leswaku a hi wa nkoka. (Gen. 2:18) U kombisa leswaku wa khathala hi ndlela leyi a titwaka ha yona hi ku n’wi xixima. Nsati un’wana wa le Canada u vule leswi, hi nuna wakwe: “A nga yi tekeli ehansi ndlela leyi ndzi titwaka ha yona, kumbe ku vula a ku ndza nyenyela. Loko ndzi vulavula u rhiya ndleve. Loko a ndzi pfuna leswaku ndzi lulamisa langutelo ro karhi u ndzi pfuna hi musa.”

4. Loko wanuna a tirhisana ni vavasati van’wana u swi kombisa njhani leswaku wa khathala hi ndlela leyi nsati wakwe a titwa ha yona?

⁴ Wanuna loyi a yi tekelaka enhlokweni ndlela leyi nsati wakwe a titwaka ha yona, u fanele a va na vukheta loko a tirhisana ni vavasati van’wana. A nga tlangi hi rirhandzu kumbe ku va kombisa swiendlo swa rirhandzu, u endla tano ni loko a ri tirhisa social media kumbe Inthanete. (Yobo 31:1) Entiyisweni, u tshama a tshembekile eka nsati wakwe ku nga ri hikwalaho ka leswi a n’wi rhandzaka ntsena kambe ni hi leswi a rhandzaka Xikwembu ni ku venga leswo biha.—Hlaya Pisalema 19:14; 97:10.

5. Wansati a nga swi kombisa njhani leswaku u anakanyela nuna wakwe?

⁵ Loko wanuna a tekelela xikombiso xa nhloko yakwe, Yesu Kreste, nsati wakwe u ta va ni “xichavo xo enta” eka yena. (Efe. 5:22-25, 33) Wansati u kombisa leswaku u xixima nuna wakwe loko a n’wi nyika nkarhi wo endla mintirho ya vandlha ni ku n’wi pfuna loko a langutana ni swiphiqo. Wanuna un’wana wa le Britain, u ri: “Nsati wa mina wa swi vona loko ku ri ni lexi ndzi dyaka. Hakanyingi u tirhisa nsinya wa nawu lowu nga eka Swivuriso 20:5, hambiloko swi lava leswaku a yimela nkarhi lowu faneleke wo kumisisa lexi ndzi dyaka.”

6. Hi nga va dyondzisa njhani vana ku anakanyela van’wana naswona ku endla tano swi ta va vuyerisa njhani?

⁶ Loko vatswari va khomana kahle va vekela vana va vona xikombiso lexinene. Vatswari va ni vutihlamuleri byo dyondzisa vana va vona ndlela yo anakanyela van’wana. Hi xikombiso, va nga va dyondzisa leswaku va nga tsutsuma tsutsumi eHolweni ya Mfumo. Loko ku ri na swinkhubyana va nga va dyondzisa leswaku va yimela lavakulu va rhanga va phakeriwa swakudya. Hinkwerhu ka hina evandlheni hi nga swi kota ku pfuna vatswari. Hi xikombiso, loko vana va endla swilo leswinene ku nga ha va ku ri ku hi pfulela rivanti hi fanele hi va bumabumela. Ku endla tano swi nga pfuna n’wana a kula a ri karhi a tiva leswaku “ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.”—Mint. 20:35.

7. Xana Yesu u swi kombise njhani leswaku wa anakanyela loko a horisa wanuna la nga twiki naswona hi nga dyondza yini?

⁷ Siku rin’wana loko Yesu a ri eDekapolisi vanhu va n’wi “tisela munhu la feke tindleve naswona a ri ni rihika ra ku vulavula.” (Mar. 7:31-35) Ematshan’wini yo n’wi hanyisa exikarhi ka ntshungu Yesu u n’wi “tekela etlhelo” a n’wi hanyisa. Hikwalaho ka yini? Swi nga ha endleka ndlela leyi a a lamale ha yona a yi n’wi endla a nga ntshunxeki loko a ri entshungwini. Hi ku xiya sweswo Yesu u n’wi teke a ya n’wi tshungulela etlhelo. Hina a hi swi koti ku hanyisa vanhu hi singita. Kambe hi fanele hi khathala hi ndlela leyi vamakwehu va titwaka ha yona.  Muapositola Pawulo u tsale a ku: “A hi khathalelaneni leswaku hi khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene.” (Hev. 10:24) Ndlela leyi Yesu a n’wi khomeke ha yona wanuna loyi a nga twiki yi kombisa leswaku a yi twisisa ndlela leyi a a titwa ha yona. Mawaku xikombiso lexinene swonghasi!

8, 9. Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi anakanyela vadyuhari ni lava va vabyaka? (Vula swikombiso.)

⁸ Anakanyela lava kuleke ni lava vabyaka. Mfanelo leyi Vakreste va tiviwaka ha yona i rirhandzu. (Yoh. 13:34, 35) Rirhandzu rero ri hi susumetela pfuna lava kuleke kumbe lava lamaleke leswaku va va kona eminhlanganweni ya Vukreste ni ku chumayela mahungu lamanene. Ha va pfuna hikuva ha swi tiva leswaku ku ntsongo laha va khomaka kona va va va tirhile. (Mat. 13:23) Michael loyi a fambaka hi xitulu xa lava lamaleke (wheelchair) u khensa ndlela leyi ndyangu wakwe ni vamakwerhu lava a tirhaka na vona nsimu va n’wi pfuneke ha yona. U ri: “Leswi va ndzi pfunaka, ndzi kota ku va kona eminhlanganweni ni le nsin’wini nkarhi na nkarhi. Ndzi rhandza ku chumayela etindhawini ta mani na mani.”

⁹ Mindyangu yo tala ya Bethele yini vadyuhari ni vanhu lava vabyaka. Valanguteri va khathala hi vamakwerhu lava, kutani va va pfuna leswaku va kota ku chumayela hi mapapila kumbe hi riqingho. Bill loyi a nga ni malembe ya 86 loyi a tsalaka mapapila lama yaka eka vanhu lava tshamaka etindhawini ta le kule u ri: “Ha ri tlangela lunghelo leri ro tsala mapapila.” Nancy loyi a nga ni malembe ya kwalomu ka 90 u ri: “Mapapila ya mina a ndzi ma tsaleli ku hetisisa nawu. Lowu i ntirho wo chumayela. Vanhu va fanele va dyondzisiwa Bibele.” Ethel, loyi a tswariweke hi lembe ra 1921 u ri: “Khohlokhohlo hi famba na yena. Mikarhi yin’wana ndzi tsandzeka ni ku tiambexa.” Nilokoswiritano wa tiphina hi ku chumayela hi riqingho naswona u ni maendzo yo vuyela. Barbara, loyi a nga ni malembe ya 85 u ri: “Leswi ndzi ti vabyelaka, swa ndzi tikela ku ya ensin’wini nkarhi na nkarhi. Ndzi kota ku chumayela hi riqingho. Ndza khensa Yehovha!” Ku nga si hela lembe, ntlawa wun’wana wa vadyuhari wu vike tiawara ta 1 228 entirhweni wo chumayela ni ku tsala mapapila ya 6 265 va chumayela vanhu lava tlulaka 2 000 hi riqingho naswona va fambise minkandziyiso ya 6 315! Yehovha wa tsaka hi matshalatshala ya vona.—Swiv. 27:11.

10. Hi nga va pfuna njhani vamakwerhu leswaku va vuyeriwa hi ku helela eminhlanganweni?

¹⁰ Anakanyela van’wana eminhlanganweni. Hi lava leswaku vamakwerhu va vuyeriwa hi ku helela loko va ri eminhlanganweni. Loko hi va anakanyela swi ta va pfuna leswaku va vuyeriwa. Njhani? Ndlela yin’wana i ku hatla hi fika leswaku hi nga kavanyeti van’wana. I ntiyiso leswaku mikarhi yin’wana hi nga ha hlwerisiwa hi swilo leswi endlekaka hi xiwelo. Loko hi tshamela ku biwa hi nkarhi, hi fanela hi lava tindlela to antswisa. Hi fanele hi tshama hi tsundzuka leswaku hi rhambiwe hi Yehovha na Yesu. (Mat. 18:20) Hakunene va tsaka loko hi va xixima!

11. Hikwalaho ka yini vamakwerhu lava nga ni swiavelo eminhlanganweni va fanele va tirhisa ndzayo leyi kumekaka eka 1 Vakorinto 14:40?

¹¹ Hi kombisa leswaku ha va anakanyela vamakwerhu, hi ku tlhela hi yingisa xitsundzuxo lexi nge: “Swilo hinkwaswo a swi endliwe hi ku tenga ni hi ku hleleka.” (1 Kor. 14:40) Vamakwerhu lava nga ni swiavelo eminhlanganweni, va fanele va namarhela nkarhi lowu va nyikiweke wona. Loko va endla tano, a vo anakanyela xivulavuri lexi landzelaka ntsena kambe ni vandlha hinkwaro. Vamakwerhu van’wana, swi nga ha endleka va famba mpfhuka wo leha loko va muka. Swi nga ha endleka van’wana va tirhisa swo famba swa mani na mani. Van’wana va ni vanghana va vukati lava nga ri ki Timbhoni lava va rindzeleke.

12. Hikwalaho ka yini vakulu lava tirhaka hi matimba va fanele va kombisiwa ‘xichavo lexi tlulaka lexi tolovelekeke ni rirhandzu’? (Vona bokisi leri nge “ Xixima Lava Rhangelaka.”)

 ¹² Hi fanele hi bumabumela varisi lava tirhaka hi matimba evandlheni va tlhela va hi vekela xikombiso lexinene hi ku hiseka ensin’wini. (Hlaya 1 Vatesalonika 5:12, 13.) Handle ko kanakana ha ma tlangela matshalatshala lama vakulu va ma endlaka. Tikarhatele ku va seketela ni ku tirhisana na vona. Vakulu “va tshama va rindze mimoya-xiviri ya n’wina hikuva hi vona va nga ta hlamusela.”—Hev. 13:7, 17.

13. Hi nga dyondza yini eka ndlela leyi Yesu a khoma vanhu ha yona?

¹³ Loko Esaya a vulavula hi Yesu u te: “Ku hava rihlanga leri khinyekeke leri a nga ta ri pfotlosa; naswona rivoni ra ngoti leri ketimelaka a nge ri timi.” (Esa. 42:3) Ndlela leyi Yesu a rhandza vanhu ha yona yi endle leswaku a va twela vusiwana. A nga yi tekeli ehansi ndlela leyi lava fanaka na rihlanga leri khinyekeke kumbe rivoni leri ketimelaka a va titwa ha yona. Hikwalaho a va anakanyela, a va komba musa a tlhela a va lehisela mbilu. Hambi ku ri vana a va titwa va ntshunxekile loko va ri na yena. (Mar. 10:14) I ntiyiso leswaku a hi nge vi ni vutlhari ni vuswikoti byo dyondzisa ku fana na Yesu! Kambe hi nga swi kota ku anakanyela vanhu ensin’wini ya hina. Leswi swi katsa ndlela leyi hi vulavulaka na vona ha yona ni nkarhi lowu hi wu hetaka.

14. Hikwalaho ka yini hi fanele hi khathala hi ndlela leyi hi vulavulaka ha yona ni van’wana?

¹⁴ Hi vulavula njhani ni vanhu ensin’wini?  Namuntlha vanhu va timiliyoni va “vavisiwile ni ku tsalangana” hikwalaho ka vukanganyisi bya van’wamabindzu, van’watipolitiki ni varhangeri va vukhongeri. (Mat. 9:36) Hikokwalaho, vanhu vo tala a va ha ri na ntshembo naswona a va tshembi munhu. Marito ya hina ma fanele ma kombisa leswaku hi na musa naswona ha anakanyela, hi fanele hi wu pima kahle mpfumawulo wa rito ra hina! Kahlekahle lexi endlaka leswaku vanhu va amukela rungula ra hina, a hi leswi hi tivaka Bibele ntsena kambe i ndlela leyi hi khathalaka ha yona hi vona ni ndlela leyi hi tirhisanaka na vona ha yona.

15. Hi tihi tindlela leti hi nga kombisaka ha tona leswaku hi anakanyela vanhu lava hi va chumayelaka?

¹⁵ Ti tele tindlela leti hi kombisaka ha tona leswaku ha khathala hi vanhu lava hi va chumayelaka. Hi xikombiso, swivutiso i swa nkoka loko hi dyondzisa. Hi fanele hi vutisa swivutiso hi xichavo na hi musa. Phayona rin’wana leri tirhaka ensin’wini leyi ku teleke vanhu lava nga na tingana ri papalata ku vutisa swivutiso leswi nga khomisaka vini va miti tingana. Leswi swi katsa ku vutisa swivutiso leswi n’wini wa muti a nga tsandzekaka ku swi hlamula kumbe leswi a nga ta swi hlamula hi ndlela leyi hoxeke. Hi xikombiso, u papalata swivutiso swo tanihi hi leswi nge, ‘Xana wa ri tiva vito ra Xikwembu?’ kumbe, ‘Xana wa swi tiva leswaku Mfumo wa Xikwembu i yini?’ Ematshan’wini ya sweswo u ri: “Ndzi dyondze leswaku Xikwembu xi ni vito eBibeleni. Xana ndzi nga ku komba rona?” A hi boheki ku tirhisa endlelo leri hikuva vanhu ni mindhavuko swa hambana. Hambiswiritano, mikarhi hinkwayo hi fanele hi anakanyela ni ku xixima vanhu va le nsin’wini ya hina, leswi swi katsaka ku va tiva kahle.

16, 17. Loko hi anakanyela vaakelani va hina (a) hi ta va endzela nkarhi muni? (b) hi ta heta nkarhi wo tanihi kwihi hi ri karhi hi burisana na vona?

¹⁶ Hi fanele hi va endzela rini vaakelani va hina? Loko hi chumayela hi yindlu ni yindlu, hi vaendzi lava nga languteriwangiki. I swa nkoka swinene leswaku hi va endzela hi nkarhi lowu va nga ta kota ku hi yingisela. (Mat. 7:12) Hi xikombiso, a hi nge vanhu va le nsin’wini ya ka n’wina va rhandza ku etlela nkarhi wo leha hi mahelovhiki? Loko swi ri tano, u nga ha sungula hi ku chumayela etindhawini ta mani na mani, exitarateni kumbe u endla maendzo yo vuyela eka vanhu lava u tivaka leswaku va pfuka ni mixo.

¹⁷ Xana hi fanele hi heta nkarhi wo tanihi kwihi? Vanhu vo tala va tshama va khomekile kutani i swinene leswaku hi komisa xingheniso eka riendzo ro sungula. I swinene ku hatla hi gimeta bulo ematshan’wini yo teka nkarhi wo leha. (1 Kor. 9:20-23) Loko vanhu va xiya leswaku ha swi twisisa leswaku va khomekile va nga tsakela ku hi yingisa loko hi va endzela enkarhini lowu taka. Swi le rivaleni leswaku hi fanele hi kombisa mihandzu ya moya lowo kwetsima wa Xikwembu loko hi ri ensin’wini. Loko hi endla tano hi va “vatirhi-kulobye ni Xikwembu” naswona Yehovha a nga hi tirhisa leswaku a kokela van’wana evugandzerini bya ntiyiso.—1 Kor. 3:6, 7, 9.

18. Hi yihi mikateko leyi hi nga ta yi kuma loko hi anakanyela van’wana

¹⁸ A hi tikarhateleni ku anakanyela van’wana endyangwini, evandlheni ni le nsin’wini. Loko hi endla tano, hi ta kuma mikateko, sweswi ni le nkarhini lowu taka. Pisalema 41:1, 2 yi ri: “Wa tsaka un’wana ni un’wana la ehleketelaka xisiwana; hi siku ra khombo Yehovha u ta n’wi ponisa. . . . U ta vuriwa la tsakeke emisaveni.”