1. I yini leswi endlaka vagandzeri va Yehovha va va vanhu lava tsakeke? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni.)

TIMBHONI TA YEHOVHA i vanhu lava tsakeke. Loko va ri eminhlanganweni, etinhlengeletanweni ni le swinkhubyanini ku twala mabulo yo tsakisa. I yini lexi va endlaka va tsaka? Xivangelonkulu hi leswaku va gandzela ni ku tikarhatela ku tekelela Yehovha “Xikwembu lexi tsakeke.” (1 Tim. 1:11; Ps. 16:11) Leswi ntsako wu humaka eka xona, Xikwembu xi lava leswaku hi tsaka naswona xi hi nyika swivangelo swo tala swo tsaka.—Det. 12:7; Ekl. 3:12, 13.

2, 3. (a) I yini ntsako? (b) Hikwalaho ka yini swi nga olovi ku va ni ntsako?

² Ku vuriwa yini hi wena? Xana u munhu la tsakeke? Xana u nga va ni ntsako lowu engetelekeke? Ntsako wu nga hlamuseriwa tanihi “ku titwa u tsakile leswi hakanyingi swi kombisiwaka hi mintlhaveko, ku titwa u enerisekile hi vutomi ni ku navela ku hambeta u titwa hi ndlela yoleyo.” Bibele yi kombisa leswaku ntsako wa ntiyiso i nkateko lowu humaka eka Yehovha. Hambiswiritano, eka misava leyi hi hanyaka eka yona a swi olovi ku va ni ntsako. Hikwalaho ka yini?

 ³ Swiyimo leswi twisaka ku vava, swo tanihi ku loveriwa hi xirho xa ndyangu, loko xirho xa ndyangu xi susiwa evandlheni, ku dlaya vukati kumbe ku heleriwa hi ntirho swi nga hi tsona ntsako. Timholovo ta le ndyangwini, ku tlhavana hi marito swi nga endla hi titwa hi ri swikangalafula. Ku hlekuriwa hi vatirhikulorhi kumbe swichudenikulorhi, ku xanisiwa hikwalaho ka vukhongeri kumbe ku khotsiwa swi nga hi tekela ntsako. Swin’wana leswi nga endlaka leswaku hi heleriwa hi ntsako i ku khomiwa hi vuvabyi lebyi nga tshungulekiki kumbe ku va ni ntshikilelo wa mianakanyo. Nilokoswiritano, Yesu Kreste “Mulawuri-nkulu la tsakeke,” wa swi rhandza ku tisela vanhu nchavelelo ni ntsako. (1 Tim. 6:15; Mat. 11:28-30) Eka Dyondzo ya le Ntshaveni, Yesu u boxe timfanelo leti nga hi pfunaka leswaku hi tsaka hambiloko hi hanya emisaveni ya Sathana leyi nga ni maxangu.

4, 5. Hi nga endla yini leswaku hi tshama hi tsakile?

⁴ Nchumu wo sungula lowu Yesu a vulavuleke ha wona i wa nkoka swinene, u te: “Va tsaka lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya, hikuva mfumo wa matilo i wa vona.” (Mat. 5:3) Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha khathala hi xilaveko xa hina xa moya? Hi ku dyondza Bibele, ku yingisa swileriso swa Xikwembu ni ku rhangisa vugandzeri bya Xikwembu xa hina lexi tsakeke. Loko hi endla tano, hi ta va ni ntsako. Hi ta va ni ripfumelo leri tiyeke ra leswaku switshembiso swa Xikwembu swi ta hetiseka ku nga ri khale. Nakambe “Ntshembo wo tsakisa” lowu Rito ra Xikwembu ri wu nyikaka vagandzeri va ntiyiso wa hi khutaza.—Tito 2:13.

⁵ Leswaku hi tshama hi tsakile, hi fanele hi va ni vuxaka lebyi tiyeke na Yehovha. Muapostola Pawulo u huhuteriwe ku tsala a ku: “Nkarhi hinkwawo tsakani eHosini [Yehovha]. Nakambe ndzi ri, Tsakani!” (Filp. 4:4) Leswaku hi tiphina hi vuxaka byebyo bya risima hi fanele hi kuma vutlhari bya Xikwembu. Rito ra Xikwembu ri ri: “Wa tsaka munhu la kumeke vutlhari, ni munhu la kumaka ku twisisa, I murhi wa vutomi eka lava va khomelelaka eka byona, naswona va ta vuriwa lava tsakeke.”—Swiv. 3:13, 18.

6. I yini leswi hi faneleke hi swi endla leswaku hi tshama hi tsakile?

⁶ Hambiswiritano, leswaku hi tshama hi tsakile, a hi fanelanga hi hlaya Rito ra Xikwembu ntsena kambe hi fanele hi tlhela hi hanya hi leswi hi swi dyondzaka. Leswaku Yesu a kombisa nkoka wo hanya hi leswi hi swi dyondzaka, u te: “Loko mi tiva swilo leswi, ma tsaka loko mi swi endla.” (Yoh. 13:17; hlaya Yakobo 1:25.) Leyi hi yona ndlela yo enerisa xilaveko xa hina xa moya kutani hi tshama hi tsakile. Xana hi nga va lava tsakeke hi ndlela yihi hambiloko ku humelela swilo leswi nga hi tekelaka ntsako? A hi kambisiseni swin’wana leswi Yesu a dyondziseke ha swona eka Dyondzo yakwe ya le Ntshaveni.

7. Xana swi nga kotekisa ku yini leswaku lava kololaka va tsaka?

⁷ “Va tsaka lava kololaka, hikuva va ta chaveleriwa.” (Mat. 5:4) Van’wana va tivutisa va ku, ‘Xana swi nga kotekisa ku yini leswaku lava kololaka va tsaka?’ Kambe Yesu a nga vulavuli hi vanhu hinkwavo lava kololaka. Hambi ku ri vanhu vo homboloka, va kolola loko va langutana ni swiyimo leswi tshikilelaka swa ‘mikarhi leyi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.’ (2 Tim. 3:1) Ku kolola ka vona ka vutianakanyi a ku va endli va  va ni vuxaka na Yehovha, naswona a ku va tiseli ntsako. Yesu a anakanya hi vanhu lava va khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya naswona va kololaka hikwalaho ka leswi vanhu vo tala va nga riki na mhaka na Xikwembu. Va swi xiya leswaku i vadyohi naswona va twisiwa ku vava hi swilo swo biha leswi endlekaka laha misaveni. Yehovha wa va vona vanhu vo tano lava kololaka naswona wa va chavelela hi ku tirhisa Rito rakwe ni ku va katekisa hi ku va nyika ntsako.—Hlaya Ezekiyele 5:11; 9:4.

8. Xana ku va ni moya wo rhula swi nga hi tisela ntsako hi ndlela yihi?

⁸ “Va tsaka lava nga ni moya wo rhula, hikuva va ta dya ndzhaka ya misava.” (Mat. 5:5) Xana ku va ni moya wo rhula swi nga hi tisela ntsako hi ndlela yihi? Loko vanhu va dyondza Bibele va hundzuka. Kumbexana a va nga ri na ntwelavusiwana, va rhandza timholovo kumbe va ri ni madzolonga. Kambe sweswi va ambale “vumunhu lebyintshwa” naswona va kombisa “xinakulobye lexikulu xa tintswalo, musa, mianakanyo yo titsongahata, ku rhula, ni ku va ni mbilu yo leha.” (Kol. 3:9-12) Sweswi va tiphina hi ku rhula, rirhandzu ni ku va ni ntsako. Ku engetela kwalaho Rito ra Xikwembu ri tshembisa leswaku vanhu vo tano va ta “dya ndzhaka ya misava.”—Ps. 37:8-10, 29.

9. (a) Vanhu lava nga ni moya wo rhula va ta “dya ndzhaka ya misava” hi ndlela yihi? (b) Hikwalaho ka yini lava nga ni “ndlala ni torha ra leswo lulama” va tsaka?

⁹ Vanhu lava nga ni moya wo rhula “va ta dya ndzhaka ya misava” hi ndlela yihi? Vadyondzisiwa va Yesu lava totiweke va ta dya ndzhaka ya misava loko va fuma tanihi tihosi ni vaprista. (Nhlav. 20:6) Hambiswiritano, vanhu va timiliyoni lava nga ni ntshembo wo hanya laha misaveni va ta dya ndzhaka ya misava hikuva va ta hanya hilaha ku nga heriki eka yona, hi ku rhula ni ntsako naswona va ri lava hetisekeke. Lava, va fana ni lava tsakaka hileswi va nga ni “ndlala ni torha ra leswo lulama.” (Mat. 5:6) Ndlala ya vona ya moya ni torha ra leswo lulama swi ta enerisiwa hilaha ku heleleke emisaveni leyintshwa. (2 Pet. 3:13) Loko Xikwembu xi ta herisa vanhu vo homboloka, lavo lulama va ta va ni ntsako hilaha ku nga heriki.—Ps. 37:17.

10. Xana swi vula yini ku va ni tintswalo?

¹⁰ “Va tsaka lava nga ni tintswalo, hikuva va ta kombiwa tintswalo.” (Mat. 5:7) Riendli ra Xiheveru leri fambisana ni tintswalo ri vula “ku titwa u ri na xinakulobye; . . . ku twela van’wana vusiwana.” Hilaha ku fanaka riendli ra Xigriki ri katsa ni ku twela van’wana vusiwana. Hambiswiritano, ku kombisa tintswalo a swi vuli ku kombisa ntwelavusiwana ntsena. EBibeleni ri katsa ku kombisa ntwelavusiwana hi swiendlo.

11. Hi nga dyondza yini hi ku va ni tintswalo eka xifaniso xa Musamariya wa musa?

¹¹ Hlaya Luka 10:30-37. Xifaniso xa Yesu xa Musamariya wa musa xi kombisa leswi ku va ni tintswalo swi vulaka swona. Hi ku susumetiwa hi ntwelavusiwana na hi tintswalo, Musamariya u teke goza ro pfuna munhu loyi a vavisekile. Endzhaku ko vulavula hi xifaniso lexi Yesu u te: “Khoma ndlela kutani u endla tano na wena.” Hikwalaho hi nga ha tivutisa leswaku: ‘Xana ndzi endla hilaha ku fanaka? Xana ndzi endla leswi Musamariya wa musa a swi endleke? Xana ndzi kombisa tintswalo ni musa hi swiendlo eka lava xanisekaka? Hi xikombiso, xana ndzi nga pfuna vamakwerhu lava dyuhaleke, tinoni ni vana lava pfumalaka vatswari? Xana ndzi tikarhatela ku ‘vulavula hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke’?’—1 Tes. 5:14; Yak. 1:27.

12. Hikwalaho ka yini ku va ni tintswalo swi endla leswaku hi tsaka?

¹² Loko hi kombisa van’wana tintswalo hi ta vuyeriwa njhani? Loko hi kombisa van’wana  tintswalo, ha tiphina hi ntsako lowu tisiwaka hi ku nyika. Ku tlula kwalaho, ha swi tiva leswaku hi tsakisa Yehovha. (Mint. 20:35; hlaya Vaheveru 13:16.) Loko a vulavula hi munhu la tikarhatelaka ku kombisa tintswalo, Hosi Davhida u te: “Yehovha u ta n’wi rindza, a n’wi londzovota a hanya. U ta vuriwa la tsakeke emisaveni.” (Ps. 41:1, 2) Loko hi kombisa tintswalo ni musa eka van’wana na hina Yehovha u ta hi komba tintswalo naswona hi ta tsaka hilaha ku nga heriki.—Yak. 2:13.

13, 14. Xana ku va ni mbilu leyi tengeke ni ntsako swi fambisana njhani?

¹³ Yesu u te: “Va tsaka lavo tenga embilwini hikuva va ta vona Xikwembu.” (Mat. 5:8) Leswaku hi va ni mbilu leyi baseke hi fanele hi va ni mianakanyo ni ku navela loku baseke kumbe loku tengeke. Loko hi hlayisa mianakanyo ya hina yi ri leyi baseke, vugandzeri bya hina eka Yehovha byi ta va lebyi amukelekaka.—Hlaya 2 Vakorinto 4:2; 1 Tim. 1:5.

¹⁴ Lava nga ni timbilu to tenga va ta va ni vuxaka lebyinene na Yehovha loyi a vuleke a ku: “Va tsaka lava hlantswaka tinguvu ta vona to leha.” (Nhlav. 22:14) Va ti “hlantswa [njhani] tinguvu ta vona to leha”? Vakreste lava totiweke lava “hlantswaka tinguvu ta vona to leha,” va tengile ematihlweni ya Yehovha naswona va ta nyikiwa vutomi bya ku nga fi ni ku tiphina hilaha ku nga heriki exiavelweni xa vona xa le tilweni. Ntshungu lowukulu lowu nga ni ntshembo wo hanya emisaveni hilaha ku nga heriki wu ta tiphina hi ku va vanghana va Xikwembu. Bibele yi ri: va “hlantswe tinguvu ta vona to leha va ti endla to basa hi ngati ya Xinyimpfana.”—Nhlav. 7:9, 13, 14.

15, 16. Lava tengeke embilwini va nga swi kotisa ku yini ku “vona Xikwembu”?

¹⁵ Lava tengeke etimbilwini va swi kotisa ku yini ku “vona Xikwembu” loko ku ri hi leswaku, “a ku na munhu la nga vonaka [Xikwembu] ivi a hanya”? (Eks. 33:20) Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke ri va “vona,” ri nga ha vula “ku vona hi mahlo ya mianakanyo, ku twisisa kumbe ku tiva.” Lava vonaka Xikwembu hi ‘mahlo ya mianakanyo’ hi lava se va xi tivaka kahle ni ku tlangela timfanelo ta xona. (Efe. 1:18) Yesu u kombise timfanelo ta Xikwembu hilaha ku heleleke, u te: “Loyi a ndzi voneke u vone na Tatana.”—Yoh. 14:7-9.

¹⁶ Ndlela yin’wana leyi vagandzeri va ntiyiso va nga tivaka timfanelo ta Xikwembu ha yona ni ku “vona Xikwembu,” i ku xiya ndlela leyi xi va khathalelaka ha yona. (Yobo 42:5) Hi fanele hi yi vona hi mahlo ya mianakanyo mikateko leyi Xikwembu xi yi tshembisaka lava nga ni timbilu leti tengeke ni lava xi tirhelaka hi ku tshembeka. Swi le rivaleni leswaku vatotiwa lava pfuxiweke va ta vona Yehovha hi ku kongoma loko va amukela hakelo ya vona ya le tilweni.—1 Yoh. 3:2.

17. Xana ku rhula ku endla hi va ni ntsako hi ndlela yihi?

¹⁷ Yesu u tlhele a ku: “Va tsaka lava kondletelaka ku rhula.” (Mat. 5:9) Lava tiyimiseleke ku kondletela ku rhula va va ni ntsako. Mudyondzisiwa Yakobo u tsale a ku: “Mbewu ya mbhandzu wa ku lulama, yi byaleriwa lava endlaka ku rhula ehansi ka swiyimo swa ku rhula.” (Yak. 3:18) Loko hi tlulane milenge ni makwerhu wo karhi evandlheni kumbe xirho xa ndyangu hi fanele hi kombela Xikwembu xi hi pfuna hi kondletela ku rhula. Hikwalaho Yehovha u ta hi nyika moya lowo kwetsima, lowu nga ta hi pfuna ku kombisa timfanelo ta Vukreste naswona hi ta va ni ntsako. Yesu u kombise ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona ku kondletela ku rhula loko a ku: “Hikwalaho, loko u tisa nyiko ya wena ealitarini kutani u tsundzuka kwalaho leswaku ku ni mhaka leyi makwenu a ku hehlaka ha yona, siya nyiko ya wena kwalaho mahlweni ka alitari, u famba; u rhanga u ya endla ku rhula ni makwenu, kutani loko u vuya, u nyikela nyiko ya wena.”—Mat. 5:23, 24.

18, 19. Hikwalaho ka yini Vakreste va tsaka hambiloko va xanisiwa?

¹⁸ “Ma tsaka n’wina loko vanhu va mi rhukana ni ku mi xanisa ni ku mi hembela hi swilo hinkwaswo swo homboloka hikwalaho ka mina.” Xana Yesu a vula yini? U tlhele a ku: “Tsakani mi khana, hikuva hakelo ya n’wina i yikulu ematilweni; hikuva ni vaprofeta lava mi rhangeleke va xanisiwe tano.” (Mat. 5:11, 12) Hambileswi vaapostola va biweke va tlhela va lerisiwa ku tshika ku chumayela, ‘va suke emahlweni ka Sanedri, va tsakile.’ Swi le rivaleni leswaku a va nga tsakisiwi hi leswi va biweke. Entiyisweni a va tsakisiwa “hikuva va hlayiwe lava faneriwaka hi ku khomisiwa tingana hikwalaho ka vito ra yena [Yesu].”—Mint. 5:41.

¹⁹ Ninamuntlha vanhu va Yehovha va tiyisela hi ntsako loko va xanisiwa hikwalaho ka vito ra Yesu ni loko va langutane ni swiyimo swo tika. (Hlaya Yakobo 1:2-4.) Ku fana ni vaapostola a hi tsakisiwi hi ku xaniseka kun’wana ni kun’wana. Loko hi tshama hi tshembekile eka Xikwembu hambiloko hi langutane ni swiyimo swo tika, Yehovha u ta hi nyika xivindzi leswaku hi tiyisela. Hi xikombiso hi August 1944 mfumo lowu fumaka hi voko ra nsimbi wu khome Henryk Dornik ni buti wakwe wu va yisa ekampeni. Hambiswiritano, vakaneti va swi xiyile leswaku, “a swi olovi ku va tshikisa leswi va swi lavaka. Ku xaniseka ka vona hikwalaho ka ripfumelo ra vona swi va tisela ntsako.” Makwerhu Dornik u te: “Hambileswi ndzi xanisiweke hikwalaho ka vutshembeki bya mina eka Yehovha kambe ndzi kume ntsako. . . . Ku khongela hi mbilu hinkwayo swi ndzi tshinete ekusuhi na Yehovha naswona u tikombise a ri Mupfuni wa mina.”

20. Hikwalaho ka yini hi tsaka leswi hi tirhelaka “Xikwembu lexi tsakeke”?

²⁰ Loko hi amukeriwa hi “Xikwembu lexi tsakeke” hi ta tsaka hambiloko hi xanisiwa hikwalaho ka vukhongeri, ku kanetiwa hi swirho swa ndyangu, mavabyi kumbe hi dyuhala. (1 Tim. 1:11) Ha tsaka hikwalaho ka xitshembiso xa nkoka lexi Xikwembu “lexi xi nga hembiki” xi hi tshembisaka xona. (Tito 1:2) Loko ku hetiseka switshembiso swa Yehovha hi ta rivala swiyimo swo tika leswi hi langutanaka na swona. A hi nge swi koti ku anakanya hi mikateko hinkwayo leyi Yehovha a nga ta hi nyika yona eParadeyisini. Hakunene hi ta kuma ntsako lowu tlulaka lowu hi wu languteleke. Entiyisweni hi ta “kuma ntsako lowu heleleke eku rhuleni lokukulu.”—Ps. 37:11.