1-3. (a) Hikwalaho ka yini Yehovha a a rhandza Solomoni, naswona Solomoni u kume mikateko yihi? (b) Hi swihi swivutiso leswi nga ta hlamuriwa eka xihloko lexi?

SOLOMONI u sungule ku va hosi ya Israyele a ha ri jaha. Loko a ha ku sungula ku fuma, Yehovha u humelele eka yena enorhweni a ku: “Kombela lexi ndzi faneleke ndzi ku nyika xona.” Solomoni u hlamule a ku: “Mina ndzo va mufana lontsongo. A ndzi swi tivi ku huma ni ku nghena. . . . U fanele u nyika nandza wa wena mbilu leyi yingisaka leswaku a avanyisa vanhu va wena.” (1 Tih. 3:5-10) “Mbilu leyi yingisaka”—xolexo a ku ri xikombelo lexi kombisaka ku titsongahata! Swi le rivaleni leswaku hikwalaho ka yini Yehovha a a rhandza Solomoni. (2 Sam. 12:24) Xikwembu xi tsakisiwe swinene hi nhlamulo ya Solomoni, hosi leyi a ya ha ri jaha lerova xi n’wi nyika “mbilu yo tlhariha ni leyi twisisaka.”—1 Tih. 3:12.

² Loko Solomoni a ha tshembekile u kume mikateko yo tala. U ve ni lunghelo ro aka tempele “ya vito ra Yehovha Xikwembu xa Israyele.” (1 Tih. 8:20) U ve la tivekaka swinene hileswi Xikwembu a xi n’wi nyike vutlhari. Swilo leswi a swi vuleke hi ku huhuteriwa hi Xikwembu swi tsariwe eka tibuku tinharhu ta Bibele. Yin’wana ya tona i buku ya Swivuriso.

³ Eka buku ya Swivuriso, rito mbilu ri boxiwa mikarhi ya kwalomu ka dzana. Hi xikombiso, eka Swivuriso 4:23, hi hlaya leswi: “Hlayisa mbilu ya wena ku tlula hinkwaswo leswi swi faneleke swi hlayisiwa.” Eka ndzimana leyi, xana rito “mbilu” ri kombetela eka yini? Hi ta kuma nhlamulo ya xivutiso xexo eka xihloko lexi. Hi ta tlhela hi kambisisa tinhlamulo ta swivutiso swin’wana swimbirhi leswi nge: Xana Sathana u ringeta ku kanganyisa mbilu ya hina hi  ndlela yihi? Naswona hi nga endla yini leswaku hi hlayisa mbilu ya hina? Leswaku hi tshama hi tshembekile eka Xikwembu, hi fanele hi twisisa tinhlamulo ta swivutiso sweswo swa nkoka.

4, 5. (a) Xana Pisalema 51:6 yi nga hi pfuna njhani ku twisisa leswi rito “mbilu” ri vulaka swona? (b) Xana xilaveko xo khathalela rihanyo ra hina xi hi pfuna njhani ku twisisa xilaveko xo khathalela mbilu ya hina yo fanekisela?

⁴ Eka Swivuriso 4:23, rito “mbilu” ri fambisana ni leswi tindzimana tin’wana ta Bibele ti swi vulaka ‘miehleketo,’ ku nga nchumu lowu vanhu va nga kotiki ku wu vona. (Hlaya Pisalema 51:6.) Hi marito man’wana, “mbilu” yi vula leswi hi swi anakanyaka, ndlela leyi hi titwaka ha yona, leswi hi susumetelaka ku endla swo karhi ni leswi hi swi navelaka. Hi leswi hi nga xiswona hakunene endzeni ku nga ri leswi hi nga xiswona ehandle.

⁵ Xiya ndlela leyi rihanyo ra hina ri wu kombisaka ha yona nkoka wa leswi hi nga swona endzeni. Xo sungula, leswaku hi va ni rihanyo lerinene, hi fanele hi dya swakudya leswi nga ni rihanyo ni ku endla vutiolori nkarhi na nkarhi. Hilaha ku fanaka, leswaku hi hlayisa mbilu ya hina yo fanekisela yi ri leyi hanyeke kahle, hi fanele hi hlaya Bibele ni mikandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni naswona hi tshama hi ri karhi hi kombisa leswaku hi ni ripfumelo eka Yehovha. Hi kombisa leswaku hi ni ripfumelo eka Yehovha hi ku tirhisa leswi hi swi dyondzaka ni ku byela van’wana hi ripfumelo ra hina. (Rhom. 10:8-10; Yak. 2:26) Xa vumbirhi, hi nga ha vonaka hi hanye kahle hambiloko endzeni hi ri karhi hi vabya. Hilaha ku fanaka, loko hi endla mitirho leyi fambisanaka ni vugandzeri bya hina, hi nga ehleketa leswaku hi ni ripfumelo leri tiyeke kambe ku navela ko biha ku ri karhi ku kula endzeni ka hina. (1 Kor. 10:12; Yak. 1:14, 15) Hi fanele hi tsundzuka leswaku Sathana u lava leswaku hi ehleketa ku fana na yena. Xana kahlekahle a nga swi endla njhani sweswo? Hi nga tisirhelela njhani?

6. Hi xihi xikongomelo xa Sathana naswona u ringeta hi ndlela yihi ku xi fikelela?

⁶ Sathana u lava leswaku hi fana na yena, hi va vaxandzuki lava nga riki na mhaka ni milawu ya Yehovha naswona hi va ni vutianakanyi. Sathana a nge hi tlimbeleti leswaku hi ehleketa ni  ku endla swilo hilaha a endlaka hakona. U ringeta ku fikelela xikongomelo xakwe hi ku tirhisa tindlela tin’wana. Hi xikombiso, u endla leswaku hi hanya ni vanhu lava ana se a va onheke. (1 Yoh. 5:19) U tibyela leswaku hi ta hlawula ku heta nkarhi na vona, hambiloko hi swi tiva leswaku vunakulobye byo biha byi ta “onha” ndlela leyi hi ehleketaka ni ku endla swilo ha yona. (1 Kor. 15:33) Rhengu rero ri tirhile eka Hosi Solomoni. U teke vasati vo tala va vahedeni lava veke ni nkucetelo wo biha eka yena naswona ‘hakatsongotsongo va voyamisele mbilu yakwe’ ekule na Yehovha.—1 Tih. 11:3.

7. I yini swin’wana leswi Sathana a swi tirhisaka leswaku a endla vanhu va ehleketa ku fana na yena naswona hikwalaho ka yini hi fanele hi va ni vuxiyaxiya?

⁷ Sathana u tirhisa tifilimi ni minongonoko ya thelevhixini leswaku a endla vanhu va ehleketa ku fana na yena. Wa swi tiva leswaku switori a swo hi hungasa ntsena kambe swi hi dyondzisa ndlela yo ehleketa ni mahanyelo. Yesu u ri tirhise kahle endlelo rero loko a ri karhi a dyondzisa. Hi xikombiso, xiya xifaniso xa Musamariya wa musa ni xa jaha leri sukeke ekaya kutani ri tirhisa ndzhaka ya rona hi vusopfa. (Mat. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Hambiswiritano, lava se va kuceteriweke hi Sathana va nga ha tirhisa switori leswaku va hi kanganyisa. Hi fanele hi ringanisela. Tifilimi ni minongonoko ya TV swi nga hi hungasa ni ku hi dyondzisa handle ko hi onha miehleketo. Kambe hi fanele hi va ni vuxiyaxiya. Loko hi hlawula vuhungasi, hi fanele hi tivutisa leswi, ‘Xana filimi kumbe nongonoko lowu wa TV wu ndzi dyondzisa leswaku a swi bihanga ku lawuriwa hi ku navela ka mina ka nyama?’ (Gal. 5:19-21; Efe. 2:1-3) Xana u ta endla yini loko u xiya leswaku nongonoko wolowo wu hlohlotela miehleketo ya Sathana? Wu papalati ku fana ni leswi a wu ta byi papalatisa xiswona vuvabyi lebyi tlulelaka!

8. Xana vatswari va nga va pfuna njhani vana leswaku va sirhelela mbilu ya vona?

⁸ Vatswari, mi ni vutihlamuleri byo hlawuleka byo sirhelela vana va n’wina eka matshalatshala ya Sathana yo kanganyisa mbilu ya vona. A swi  kanakanisi leswaku mi endla leswi nga ematimbeni ya n’wina leswaku mi sirhelela vana va n’wina eka mavabyi. Mi basisa makaya ya n’wina ni ku cukumeta xin’wana ni xin’wana lexi nga ha mi vabyisaka swin’we ni vana va n’wina. Hilaha ku fanaka, mi fanele mi sirhelela vana va n’wina eka tifilimi, minongonoko ya TV, mintlangu ya elektroniki ni tiwebsite leti nga va kucetelaka leswaku va ehleketa ku fana na Sathana. Yehovha u mi nyike vutihlamuleri byo pfuna vana va n’wina leswaku va va ni vuxaka na yena. (Swiv. 1:8; Efe. 6:1, 4) Hikwalaho, mi nga chavi ku vekela vana va n’wina milawu leyi sekeriweke eBibeleni. Byelani vana va n’wina leswi va nga swi hlalelaka ni leswi va nga fanelangiki va swi hlalela mi tlhela mi va pfuna va twisisa swivangelo swa kona. (Mat. 5:37) Loko vana va n’wina va ri karhi va kula, va leteleni leswaku va kota ku tihlawulela leswinene eka leswo biha hi ku ya hi milawu ya Yehovha. (Hev. 5:14) Tsundzukani leswaku vana va n’wina va ta dyondza swo tala eka leswi mi va byelaka swona, ngopfungopfu eka leswi mi swi endlaka.—Det. 6:6, 7; Rhom. 2:21.

9. Hi wihi nchumu wun’wana lowu Sathana a hi kucetelaka eka wona naswona hikwalaho ka yini wu ri ni khombo?

⁹ Nakambe Sathana u ringeta ku kucetela mbilu ya hina hi ku endla leswaku hi tshemba vutlhari bya munhu ematshan’weni ya Yehovha. (Kol. 2:8) Xiya nchumu wun’wana lowu Sathana a hi kucetelaka eka wona, u hi endla hi ehleketa leswaku ku va ni rifuwo i swa nkoka swinene evuton’wini. Lava va ehleketaka hi ndlela yoleyo va nga ha va swigwili kumbe va nga vi swona. Hambi va fuwile kumbe a va fuwanga va le khombyeni. Hikwalaho ka yini? Hikuva va nga ha tikarhatela ku endla mali lerova va nga ha khathali hi rihanyo ra vona, mindyangu ya vona hambi ku ri vuxaka bya vona na Xikwembu ntsena leswaku va fikelela pakani ya vona. (1 Tim. 6:10) Ha swi tlangela leswi Tata wa hina wa le tilweni a hi pfuneke leswaku hi va ni langutelo lerinene hi mali.—Ekl. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) Hi fanele hi endla yini leswaku hi tisirhelela? (b) Eminkarhini ya khale, xana varindzi va muti a va endla yini, naswona ripfalo ra hina ri nga tirha ku fana ni murindzi hi ndlela yihi?

¹⁰ Leswaku hi kota ku hlayisa mbilu ya hina, hi fanele hi kota ku vona makhombo ni ku teka goza hi ku hatlisa leswaku hi tisirhelela. Rito leri hundzuluxeriweke ri va “hlayisa” eka Swivuriso 4:23, ri hi tsundzuxa ntirho lowu a wu endliwa hi murindzi. Hi nkarhi wa Hosi Solomoni, murindzi a yima ehenhla ka makhumbi ya muti kutani a huwelela loko a vona khombo. Sweswo swi hi pfuna ku twisisa leswi hi faneleke hi swi endla ku sivela Sathana leswaku a nga hi onhi miehleketo.

¹¹ Eminkarhini ya khale, varindzi va muti a va tirhisana swinene ni varindzi va tinyangwa ta muti. (2 Sam. 18:24-26) Hinkwavo, a va tirhisana leswaku ku sirheleriwa muti, hi ku tiyisekisa leswaku nkarhi na nkarhi loko valala va fika va kuma minyangwa yi pfariwile. (Neh. 7:1-3) Ripfalo * ra hina leri leteriweke hi Bibele ri nga tirha ku fana ni murindzi kutani ri hi lemukisa loko Sathana a ringeta ku kanganyisa mbilu ya hina, hi marito man’wana loko a ringeta ku kucetela mianakanyo ya hina, ndlela leyi hi titwaka ha yona, leswi hi susumetelaka ku endla swo karhi kumbe leswi hi swi navelaka. Nkarhi na nkarhi loko ripfalo ra hina ri hi lemukisa, hi fanele hi endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi papalata khombo.

12-13. Hi nga ha ringeka ku endla yini kambe hi fanele hi angula njhani?

¹² A hi xiyeni xikombiso xa ndlela leyi hi nga tisirhelelaka ha yona eka minkucetelo  ya Sathana. Yehovha u hi dyondzise leswaku “vumbhisa ni thyaka ra muxaka wun’wana ni wun’wana . . . swi nga vuriwi hambi ku ri ku vuriwa exikarhi ka [hina].” (Efe. 5:3) Xana hi ta endla yini loko tintangha ta hina entirhweni kumbe exikolweni ti sungula ku vulavula hi vumbhisa? Ha swi tiva leswaku hi fanele hi “hambana ni ku nga xiximi Xikwembu ni ku navela ka misava.” (Tito 2:12) Ripfalo ra hina leri tirhaka tanihi murindzi ri nga ha hi lemukisa hi khombo. (Rhom. 2:15) Xana hi ta ri yingisa? Hi nga ha ringeka kutani hi yingisela bulo rero kumbe hi hlalela swifaniso leswi va swi hlalelaka. Kambe lowu i nkarhi wo pfala tinyangwa ta muti hi ndlela yo fanekisela hi ku cinca bulo kumbe hi ku suka eka vona.

¹³ Swi lava xivindzi leswaku hi ala ku kuceteriwa hi tintangha leswaku hi ehleketa kumbe hi endla leswi hoxeke. Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha wa ma vona matshalatshala lama hi ma endlaka naswona u ta hi nyika matimba ni vutlhari leswaku hi lwisana ni mianakanyo ya Sathana. (2 Tikr. 16:9; Esa. 40:29; Yak. 1:5) Hi swihi swin’wana leswi hi nga swi endlaka leswaku hi sirhelela mbilu ya hina?

14-15. (a) Hi fanele hi pfula timbilu ta hina eka yini naswona hi nga swi endla njhani sweswo? (b) Xana Swivuriso 4:20-22 yi hi pfuna njhani leswaku hi vuyeriwa hi ku hlaya ka Bibele? (Tlhela u vona bokisi leri nge, “ Ndlela Yo Anakanyisisa.”)

¹⁴ Leswaku hi hlayisa mbilu ya hina, a hi fanelanga hi ala ku kuceteriwa hi ndlela yo biha ntsena kambe hi fanele hi tlhela hi pfumela ku kuceteriwa hi ndlela leyinene. Tlhela u anakanya hi xikombiso xa muti lowu sirheleriweke hi makhumbi. Murindzi wa tinyangwa u pfala tinyangwa ta muti leswaku a sivela nala ku nghena kambe mikarhi yin’wana u pfula tinyangwa leswaku a pfumelela vanhu lava tisaka swakudya ni swin’wana. Loko tinyangwa a ti tshama ti pfariwile, vaaki va muti a va ta sika. Hilaha ku fanaka, hi fanele hi pfula timbilu ta hina nkarhi na nkarhi leswaku hi pfumelela mianakanyo ya Xikwembu yi hi kucetela.

¹⁵ Bibele yi tamele miehleketo ya Yehovha kutani nkarhi na nkarhi loko hi yi hlaya hi pfumelela miehleketo ya Yehovha yi ololoxa ndlela leyi hi ehleketaka ha yona, hi endlaka swilo ni ndlela leyi hi titwaka ha yona. Hi nga endla yini leswaku ku hlaya Bibele ku hi vuyerisa? Xikhongelo i xa nkoka. Makwerhu un’wana wa xisati u ri: “Loko ndzi lava ku hlaya Bibele, ndzi rhanga ndzi khongela eka Yehovha ndzi n’wi kombela a ndzi pfuna ndzi ‘vona swilo leswi hlamarisaka’ leswi nga eRitweni rakwe.” (Ps. 119:18) Hi fanele hi tlhela hi anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka. Loko hi khongela, hi hlaya ni ku anakanyisisa, Rito ra Xikwembu ri ta fikelela “exikarhi ka mbilu ya [hina]” naswona hi ta rhandza miehleketo ya Yehovha.—Hlaya Swivuriso 4:20-22; Ps. 119:97.

16. Xana vo tala va vuyeriwe njhani loko va hlalela Vuhaxi Bya JW?

¹⁶ Ndlela yin’wana yo pfumelela mianakanyo ya Xikwembu yi hi kucetela i ku hlalela tivhidiyo leti kumekaka eka Vuhaxi Bya JW. Vatekani van’wana va ri: “Ku hlalela minongonoko ya n’hweti ni n’hweti, hakunene swi hlamule swikhongelo swa hina! Yi hi tiyisile ni ku hi khutaza loko hi ri na gome kumbe xivundza. Loko hi ri ekaya hi tala ku yingisela tinsimu leti kumekaka eka minongonoko yoleyo. Hi ti tlanga loko hi ri karhi hi sweka, hi basisa kumbe loko hi tinwela tiya.” Minongonoko yoleyo yi hi pfuna ku sirhelela mbilu ya hina. Yi hi dyondzisa ku endla swilo hi ndlela leyi Yehovha a endlaka ha yona ni ku ala ku lawuriwa hi miehleketo ya Sathana.

17-18. (a) Ku ta endleka yini loko hi vona vuyelo byo tirhisa leswi hi swi dyondzeke eka Yehovha, hilaha swi kombisiweke hakona eka 1 Tihosi 8:61? (b) Hi nga dyondza yini eka xikombiso xa Hosi Hezekiya? (c) Hi ku pfumelelana ni xikhongelo xa Davhida lexi nga eka Pisalema 139:23, 24, hi fanele hi khongelela yini?

¹⁷ Loko nkarhi na nkarhi hi vona vuyelo byo endla leswinene, ripfumelo ra hina ri ya ri tiya.  (Yak. 1:2, 3) Ha tsaka hikuva hi endla Yehovha a tinyungubyisa hi ku hi vitana vana vakwe, naswona ku navela ka hina ku va hi n’wi tsakisa ku ya ku kula. (Swiv. 27:11) Ndzingo wun’wana ni wun’wana wu hi nyika nkarhi wo kombisa leswaku hi tinyiketele ku tirhela Tata wa hina hi ku helela. (Ps. 119:113) Hi kombisa leswaku hi rhandza Yehovha hi mbilu hinkwayo, leyi tiyimiseleke ku yingisa milawu yakwe ni ku endla ku rhandza ka yena.—Hlaya 1 Tihosi 8:61.

¹⁸ Xana hi ta endla swihoxo? Ina, hikuva a hi hetisekanga. Loko hi tshuka hi endle xihoxo, hi fanele hi tsundzuka xikombiso xa Hosi Hezekiya. U swi endlile swihoxo. Kambe u hundzukile kutani a ya emahlweni a tirhela Yehovha “hi mbilu leyi heleleke.” (Esa. 38:3-6; 2 Tikr. 29:1, 2; 32:25, 26) Kutani, a hi aleleni marhengu ya Sathana, yo hi kanganyisa hi miehleketo yakwe. A hi khongeleni leswaku hi ta va ni “mbilu leyi yingisaka.” (1 Tih. 3:9; hlaya Pisalema 139:23, 24.) Hi nga tshama hi tshembekile eka Yehovha loko hi hlayisa mbilu ya hina ku tlula hinkwaswo.