Xana U Hanya Hi Ku Pfumelelana Ni Ku Tinyiketela Ka Wena?

“Xin’wana ni xin’wana lexi mi xi endlaka, xi endleni hi moya-xiviri hinkwawo kukota loko mi xi endlela Yehovha, ku nga ri vanhu.”—VAKOLOSA 3:23.

1. Xana rito leri nge ku “tinyiketela” ri vula yini emisaveni?

XANA vatlangi va fika njhani emaninginingini ya mintlango ya vona? Eka thenisi, ntlango wa bolo ya milenge, basketball, baseball, track, galufu, kumbe ntlango wun’wana ni wun’wana, mutlangi wo antswa swinene u kuma xiyimo xo sungula hi ku tinyiketela hi ku helela eku leteleni ka miri wa yena ni mianakanyo ya yena leswaku a va ni vutshila lebyinene eka ntlango lowu a wu hlawuleke. Xiyimo xa miri ni xa mianakanyo hi swona swi nga swa nkoka. Xana i ku tinyiketela ka muxaka lowu, loku hi faneleke hi va na kona emianakanyweni loko hi anakanya hi ku tinyiketela loku Bibele yi vulavulaka hakona?

2. Xana rito leri nge “ku tinyiketela” ri vula yini eBibeleni? Kombisa.

² Xana swi vula yini “ku tinyiketela” hi ku ya hi mongo wa Bibele? Rito “ku tinyiketela” ri hundzuluxeriwe ri huma eka riendli ra Xiheveru leri vulaka “ku vekeriwa etlhelo; ku hambanisiwa; ku susiwa.” * Le Israyele wa khale, Muprista Lonkulu Aroni a a veka “mfungho wo kwetsima wa ku tinyiketela” eka xifunengeto xa yena xa nhloko, lexi a xi ri xiphepherhele lexi vangamaka xa nsuku lowo tenga lexi kovotliweke marito ya Xiheveru lama nge “Vukwetsimi i bya Yehovha.” Sweswo a swi tsundzuxa muprista lonkulu leswaku u fanele a papalata ku endla nchumu lowu nga ta nyamisa vukwetsimelo “hikuva mfungho wa ku tinyiketela, mafurha ya ku tota ya Xikwembu xakwe [a ma ri] [e]henhla ka yena.”—Eksoda 29:6; 39:30; Levhitika 21:12.

3. Xana ku tinyiketela ku fanele ku yi khumba njhani ndlela leyi hi tikhomaka ha yona?

³ Hi nga swi vona eka mongo lowu leswaku ku tinyiketela i mhaka ya nkoka. Swi kombisa ku tihlawula hi ku tirhandzela tanihi nandza wa Xikwembu, naswona u fanele u hanya hi ndlela leyi tengeke. Hikwalaho, hi nga xi twisisa xivangelo xa ku va muapostola Petro a tshahe Yehovha tanihi loyi a nge: “Mi fanele mi kwetsima, hikuva mina ndza kwetsima.” (1 Petro 1:15, 16) Leswi hi nga Vakreste lava tinyiketeleke, hi ni vutihlamuleri lebyikulu bya ku hanya hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka hina, hi tshembeka ku fikela emakumu. Kambe ku katseka yini eka ku tinyiketela ka Vukreste?—Levhitika 19:2; Matewu 24:13.

4. Hi ri fikelela njhani goza ro tinyiketela, naswona ku nga fanisiwa ni yini?

⁴ Loko se hi kume vutivi lebyi kongomeke bya Yehovha Xikwembu ni swikongomelo swa yena, ni bya Yesu Kreste ni xiyenge lexi a xi hetisisaka eka swikongomelo sweswo, hi tiendlele xiboho xo tirhela Xikwembu hi mbilu ya hina hinkwayo, mianakanyo ya hina hinkwayo, moya-xiviri hinkwawo ni matimba ya hina hinkwawo. (Marka 8:34; 12:30; Yohane 17:3) Sweswo swi nga ha tekiwa tanihi ku hlambanya ka munhu hi xiyexe, ku tinyiketela eka Xikwembu hi ku helela. A hi lo tekeka kutani hi tinyiketela. Hi anakanyisise hi vukheta ni hi vuenti hi mhaka leyi, hi tirhisa matimba yo anakanya. Xisweswo, a ku nga ri xiboho xa nkarhinyana. A hi nge fani ni munhu loyi a sungulaka ku rima ensin’wini ivi a tshika endleleni hikwalaho ka leswi ntirho wa kona wu tikaka swinene kumbe hi leswi ntshovelo wa kona wu vonakaka wu ri ekule swinene kumbe ku ri hava xitiyisekiso xa leswaku wu ta fika. Xiya swikombiso swa van’wana lava ‘vekeke mavoko ya vona eka puluho’ ya vutihlamuleri bya swilo swa moya hambiloko swilo swi nonon’hwa.—Luka 9:62; Varhoma 12:1, 2.

A Va Ku Landzulanga Ku Tinyiketela Ka Vona

5. Yeremiya a a ri xikombiso lexi hlamarisaka xa nandza la tinyiketeleke eka Xikwembu hi ndlela yihi?

⁵ Vutirheli bya Yeremiya bya ku profeta eYerusalema byi teke malembe lama tlulaka 40 (647-607  B.C.E.), naswona xiavelo xolexo a xi nga olovi. A a ku xiya swinene ku tsana ka yena. (Yeremiya 1:2-6) A a fanele a va ni xivindzi a tlhela a tiyisela leswaku a ta kota ku langutana ni vanhu lava sihalalaka va Yuda siku ni siku. (Yeremiya 18:18; 38:4-6) Hambiswiritano, Yeremiya u tshembe Yehovha Xikwembu, lexi xi n’wi tiyiseke lerova a tikombisa leswaku i nandza la tinyiketeleke hakunene eka Xikwembu.—Yeremiya 1:18, 19.

6. Muapostola Yohane u hi vekele xikombiso xihi?

⁶ Ku vuriwa yini hi muapostola Yohane la tshembekeke, loyi loko se a dyuharile a hlongoleriweke exihlaleni xa Patmosi lexi nga tsakisiki hikwalaho ka “ku vulavula hi Xikwembu ni ku nyikela vumbhoni mayelana na Yesu”? (Nhlavutelo 1:9) U tiyiserile naswona u hanye hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka yena tanihi Mukreste ku ringana malembe ya kwalomu ka 60. U hanye ni le ndzhaku ka ku lovisiwa ka Yerusalema hi mavuthu ya Varhoma. U ve ni lunghelo ro tsala Evhangeli, mapapila manharhu lama huhuteriweke ni buku ya Nhlavutelo, leyi eka yona a voneke nyimpi ya Armagedoni ka ha ri emahlweni. Xana u lan’wile loko a twe leswaku Armagedoni a yi nga ta fika enkarhini wa yena? Xana u sungule ku debyisa voko? E-e, Yohane u tshame a tshembekile ku fikela loko a fa, a ri karhi a swi tiva leswaku hambileswi ‘nkarhi lowu vekiweke a wu ri kusuhi,’ swivono a swi ta hetiseka endzhaku ka nkarhi wo leha.—Nhlavutelo 1:3; Daniyele 12:4.

Swikombiso Swa Manguva Lawa Swa Ku Tinyiketela

7. Makwerhu un’wana u ve xikombiso lexinene xa ku tinyiketela ka Vukreste hi ndlela yihi?

⁷ Eminkarhini ya manguva lawa, magidi ya Vakreste lava tshembekaka va namarhele ku tinyiketela ka vona hi ku hiseka hambileswi va feke va nga si yi vona Armagedoni. Un’wana wa vanhu volavo a ku ri Ernest E. Beavor wa le Nghilandhi. U ve Mbhoni hi 1939 eku sunguleni ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, naswona u tshike bindzu ro kandziyisa swifaniso swa maphepha-hungu leri a ri n’wi nghenisela mali swinene, leswaku a ta nghenela vutirheli bya nkarhi hinkwawo. U tshame ekhotsweni ku ringana malembe mambirhi hikwalaho ka leswi a hlayiseke vukala-tlhelo bya yena bya Vukreste. Ndyangu wa yena wu n’wi seketerile, naswona hi 1950 vana va yena havanharhu va ye eXikolweni xa Bibele xa Gilead xa Watchtower, le New York, leswaku va leteriwa ku ya va varhumiwa. Makwerhu Beavor a a hiseka swinene entirhweni wa yena wo chumayela lerova vanghana va yena a va n’wi vitana Armagedoni Ernie. U hanye hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka yena hi ku tshembeka, naswona u twarise ku tshinela ka nyimpi ya Xikwembu ya Armagedoni ku fikela loko a fa hi 1986. A a nga teki ku tinyiketela ka yena eka Xikwembu ku ri loku nga ta teka nkarhi wo karhi! *—1 Vakorinto 15:58.

8, 9. (a) I xikombiso xihi lexi vekiweke hi majaha ya le Spaniya hi nkarhi wa ku fuma ka Franco? (b) I swivutiso swihi leswi faneleke?

⁸ Xikombiso xin’wana xa ku hiseka lokukulu i xa le Spaniya. Hi nkarhi wa ku fuma ka Franco (1939-75), madzana ya Timbhoni leta ha riki vantshwa lava tinyiketeleke ti hlayise vukala-tlhelo bya tona bya Vukreste. Vo tala va vona va hete khume ra  malembe kumbe ku tlula va ri emakhotsweni ya vusocha. Mbhoni yin’wana, ku nga Jesús Martín, u gweviwe swigwevo leswi loko a swi hlanganisa a a ta heta malembe ya 22 a ri ekhotsweni. U biwe bya mbyana loko a ha ri ekhotsweni ra vusocha ra le N’walungwini wa Afrika. Hinkwaswo leswi a swi hlomula mbilu, kambe a nga pfumelanga ku landzula ripfumelo.

⁹ Hakanyingi, majaha lawa a ma nga swi tivi leswaku ma ta ntshunxiwa rini, hikuva a ma tshamela ku gweviwa. Kambe, ma tshame ma tshembekile naswona ma ri karhi ma hisekela vutirheli loko ma ri ekhotsweni. Loko xiyimo xi hetelele xi antswile hi 1973, to tala ta Timbhoni leti, leti se a ti ri emalembeni ya va-30, ti ntshunxiwile ekhotsweni ivi ti namba ti nghenela vutirheli bya nkarhi hinkwawo, tin’wana ti va maphayona yo hlawuleka ni valanguteri lava famba-fambaka. Ti hanye hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka tona loko ti ri ekhotsweni, naswona to tala ta tona ti hambete ti endla tano ku sukela loko ti ntshunxiwile. * Ku vuriwa yini hi hina namuntlha? Xana ha tshembeka eka ku tinyiketela ka hina ku fana ni vanhu lava vo tshembeka?—Vaheveru 10:32-34; 13:3.

Langutelo Lerinene Hi Ku Tinyiketela Ka Hina

10. (a) Hi fanele hi ku languta njhani ku tinyiketela ka hina? (b) Xana Yehovha u wu languta njhani ntirho lowu hi wu endlelaka yena?

¹⁰ Xana hi ku languta njhani ku tinyiketela ka hina eka Xikwembu leswaku hi endla ku rhandza ka xona? Xana hi wona nchumu lowu hi wu rhangisaka evuton’wini bya hina? Ku nga khathariseki swiyimo swa hina, hambi hi vantshwa kumbe vanhu lava kuleke, hi nghenele vukati kumbe hi titshamele hexe, hi hanye kahle kumbe ha vabya, hi fanele hi lwela ku hanya hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka hina, hi ku ya hi swiyimo swa hina. Xiyimo xa munhu xi nga ha n’wi pfumelela ku va evutirhelini bya nkarhi hinkwawo a va phayona, a va mutirhi wa ku tirhandzela ehofisini ya rhavi ya Sosayiti ya Watch Tower, a va murhumiwa, kumbe a nghenela vutirheli byo famba-famba. Hi hala tlhelo, vatswari van’wana va nga ha tshama va khomekile hi ku khathalela swilaveko swa nyama ni swa moya swa ndyangu. Xana tiawara ti nga ri tingani leti va ti hetaka evutirhelini n’hweti ni n’hweti a ti vuli nchumu ematihlweni ya Yehovha loko ti pimanisiwa ni tiawara to tala leti hetiwaka hi nandza la nga evutirhelini bya nkarhi hinkwawo? Doo! Xikwembu a xi nge pfuki xi lave leswi hi nga riki na swona. Muapostola Pawulo u vule nsinya lowu wa nawu: “Loko ku lungheka ku ri kona ku sungula, swi amukeleka hi ku hlawuleka hi ku ya hi leswi munhu a nga na swona, ku nga ri hi leswi a nga riki na swona.”—2 Vakorinto 8:12.

11. Ku ponisiwa ka hina ku titshege ha yini?

¹¹ Phela, ku ponisiwa ka hina ku titshege hi musa lowu nga fanelangiki wa Yehovha ha Kreste Yesu, Hosi ya hina, ku nga ri eka nchumu wihi na wihi lowu hi nga ha wu endlaka. Pawulo u swi hlamusele kahle: “Hinkwavo va dyohile, naswona va kayivela ku vangama ka Xikwembu, kutani i nyiko ya mahala leyi endleke leswaku va vuriwa lava lulameke hi musa lowu nga faneriwiki, hi ku ntshunxiwa hi nkutsulo lowu hakeriweke hi Kreste Yesu.” Hambiswiritano, mintirho ya hina i xikombiso xa ripfumelo ra hina leri hanyaka eswitshembisweni swa Xikwembu.—Varhoma 3:23, 24; Yakobo 2:17, 18, 24.

12. Ha yini hi nga fanelanga hi tiringanisa ni van’wana?

 ¹² A hi fanelanga hi tiringanisa ni van’wana malunghana ni nkarhi lowu hi wu hetaka entirhweni wa Xikwembu, tibuku ta Bibele leti hi ti fambisaka, kumbe nhlayo ya tidyondzo ta Bibele leti hi ti fambisaka. (Vagalatiya 6:3, 4) Ku nga khathariseki leswi hi swi hetisisaka evutirhelini bya Vukreste, hinkwerhu hi fanele hi tsundzuka marito ya Yesu yo titsongahata: “Kutani na n’wina, loko mi endle swilo hinkwaswo leswi mi averiweke swona, vulani mi ku, ‘Hi mahlonga lama nga pfuniki nchumu. Leswi hi nga swi endla hi leswi a hi fanele ku swi endla.’” (Luka 17:10) I kangani laha hi nga vulaka hakunene leswaku hi endle ‘swilo hinkwaswo leswi hi averiweke swona’? Kutani ku tlakuka xivutiso lexi nge, Xana ntirho wa hina lowu hi wu endlelaka Xikwembu wu fanele wu va ni ntikelo wo tanihi kwihi?—2 Vakorinto 10:17, 18.

Ku Endla Siku Rin’wana Ni Rin’wana Ri Va Ra Nkoka

13. Hi fanele hi va ni langutelo rihi loko hi ri karhi hi hetisisa ku tinyiketela ka hina?

¹³ Endzhaku ko nyikela ndzayo eka vavasati, vavanuna, vana, vatswari ni mahlonga, Pawulo wa tsala: “Xin’wana ni xin’wana lexi mi xi endlaka, xi endleni hi moya-xiviri hinkwawo kukota loko mi xi endlela Yehovha, ku nga ri vanhu, hikuva ma swi tiva leswaku eka Yehovha hi kona laha mi nga ta amukela hakelo leyi faneleke ya ndzhaka, mi va mahlonga ya N’wini wa n’wina, Kreste.” (Vakolosa 3:23, 24) Leswi hi swi hetisisaka entirhweni wa Yehovha a hi swi endleli ku tsakisa vanhu. Hi ringeta ku tirhela Xikwembu hi ku landzela xikombiso xa Yesu Kreste. U endle vutirheli bya yena byo koma hi moya wa ku hiteka.—1 Petro 2:21.

14. I xitsundzuxo xihi lexi Petro a xi nyikeleke malunghana ni masiku yo hetelela?

¹⁴ Muapostola Petro na yena a a ri ni moya wa ku hiteka. Eka papila ra yena ra vumbirhi, u tsundzuxe leswaku emasikwini yo hetelela, ku ta va ni vasandzi—vagwinehi ni lava kanakanaka—lava, hi ku ya hi ku navela ka vona va nga ta tlakusa swivutiso malunghana ni vukona bya Kreste. Hambiswiritano, Petro u te: “Yehovha a nga nonoki malunghana ni xitshembiso xa yena, hilaha vanhu van’wana va ehleketaka hakona leswaku i ku  nonoka, kambe u mi lehisela mbilu hikuva a nga naveli leswaku ku lova ni un’we kambe u navela leswaku hinkwenu mi hundzuka. Kambe siku ra Yehovha ri ta ta ku fana ni khamba.” Ina, siku ra Yehovha ri ta ta hakunene. Hikwalaho, siku ni siku hi fanele hi ehleketa hi ndlela leyi ripfumelo ra hina ri tiyeke ha yona eswitshembisweni swa Xikwembu.—2 Petro 3:3, 4, 9, 10.

15. Hi fanele hi ri teka njhani siku rin’wana ni rin’wana evuton’wini bya hina?

¹⁵ Leswaku hi hanya hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka hina hi ndlela leyi tshembekaka, siku rin’wana ni rin’wana hi fanele hi ri tirhisela ku dzunisa Yehovha. Loko siku rin’wana ni rin’wana ri pela, xana hi nga swi kota ku anakanyisisa hi rona ivi hi vona ndlela leyi hi hoxeke xandla ha yona eku kwetsimiseni ka vito ra Xikwembu ni le ku twarisiweni ka mahungu lamanene ya Mfumo? Kumbexana hi swi endle hi ku tikhoma ka hina loku baseke, bulo ra hina leri akaka, kumbe ku khathala ka hina ka rirhandzu hi ndyangu ni hi vanghana. Xana hi tirhise nkarhi lowu nga kona leswaku hi avela van’wana ntshembo wa hina wa Vukreste? Xana hi pfune un’wana leswaku a anakanyisisa swinene hi switshembiso swa Xikwembu? Siku ni siku a hi hlengeleteni swilo swa nkoka hi tlhelo ra moya, leswi akaka, onge hi loko hi tiendlela akhawunti leyikulu ya le banki ya moya hi ndlela yo fanekisela.—Matewu 6:20; 1 Petro 2:12; 3:15; Yakobo 3:13.

Hlayisa Langutelo Ra Wena Ri Ri Rinene

16. Sathana u ringeta hi tindlela tihi leswaku a tsanisa ku tinyiketela ka hina eka Xikwembu?

¹⁶ Hi hanya eminkarhini leyi yaka yi nonon’hwa swinene eka Vakreste. Sathana ni vatirhi va yena va ringeta ku endla leswaku ku nga vonaki kahle ku hambana exikarhi ka leswinene ni leswo biha, leswi baseke ni leswi thyakeke, mahanyelo lamanene ni lama hombolokeke. (Varhoma 1:24-28; 16:17-19) U endle leswaku swi hi olovela ku  thyakisa timbilu ni mianakanyo ya hina hi ku ya hi leswi hi swi hlawulaka loko hi hlalela TV kumbe hi ku tirhisa khompyutara. Langutelo ra hina ra moya ri nga siviwa, kumbe ri nga ha vonaki kahle, leswaku hi tsandzeka ku twisisa swiendlo swa yena swa vukanganyisi. Ku tiyimisela ka hina ku hanya hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka hina ku nga tsanisiwa naswona ndlela leyi hi khomeke ha yona “puluho” yi nga ha tsanisiwa loko hi landzula mimpimanyeto ya hina ya moya.—Luka 9:62; Vafilipiya 4:8.

17. Xana ndzayo ya Pawulo yi nga hi pfuna njhani leswaku hi hlayisa vuxaka bya hina ni Xikwembu?

¹⁷ Hikwalaho, marito ya Pawulo lama yaka evandlheni ra le Tesalonika ma le nkarhini swinene: “Xikwembu xi rhandza leswaku mi kwetsimisiwa, mi papalata vumbhisa; leswaku un’wana ni un’wana wa n’wina a tiva ndlela yo lawula xibya xakwe hi ku kwetsima ni ku xiximeka, ku nga ri hi ku navela ka ku lava vuxaka bya rimbewu loku fanaka ni loku matiko lama nga tiviki Xikwembu ma nga na kona.” (1 Vatesalonika 4:3-5) Ku tikhoma loko biha ku vangele leswaku van’wana va susiwa evandlheni ra Vukreste—ku nga vanhu lava honiseke ku tinyiketela ka vona eka Xikwembu. Va pfumele leswaku vuxaka bya vona ni Xikwembu byi tsana, lerova xi nga ha vi xa nkoka evuton’wini bya vona. Kambe Pawulo u te: “Xikwembu a xi hi vitanelanga ethyakeni, kambe xi hi vitanile mayelana ni vukwetsimi. Hikwalaho, munhu la honisaka, a nga honisi munhu, kambe u honisa Xikwembu, lexi vekaka moya wa xona lowo kwetsima eka n’wina.”—1 Vatesalonika 4:7, 8.

Xana U Tiyimisele Yini?

18. Hi fanele hi tiyimisela yini?

¹⁸ Loko hi tlangela nkoka wa ku tinyiketela ka hina eka Yehovha Xikwembu, hi fanele hi tiyimisela ku endla yini? Ku tiyimisela ka hina loku tiyeke ku fanele ku va ku tshama hi ri ni ripfalo lerinene malunghana ni ku tikhoma ka hina ni vutirheli bya hina. Petro u khongoterile: “Hlayisani ripfalo lerinene, leswaku eka swilo leswi va mi lumbetaka ha swona va khomiwa hi tingana lava solaka ku tikhoma ka n’wina lokunene mayelana na Kreste.” (1 Petro 3:16) Hi nga ha boheka ku xanisiwa ni ku langutana ni ku khomiwa hi ndlela leyo biha hikwalaho ka ku tikhoma ka hina ka Vukreste, kambe na Kreste u langutane na swona hikwalaho ka ripfumelo ra yena ni ku tshembeka ka yena eka Xikwembu. “Hikwalaho,” Petro u te, “leswi Kreste a xanisekeke a ri wa nyama, na n’wina hlomani hi xiyimo lexi fanaka xa mianakanyo; hikuva munhu loyi a xanisiweke a ri wa nyama u tshike swidyoho.”—1 Petro 4:1.

19. I yini lexi hi lavaka xi vuriwa malunghana na hina?

¹⁹ Hakunene, ku tiyimisela ka hina hilaha ku tiyeke ku hanya hi ku pfumelelana ni ku tinyiketela ka hina ku ta hi sirhelela eka mintlhamu ya misava ya Sathana leyi vabyaka hi tlhelo ra moya, ra mahanyelo ni ra nyama. Kambe ku tlula kwalaho, hi ta tiyiseka leswaku Xikwembu xa hi tsakela, ku nga nchumu lowunene ngopfu ku tlula nchumu wihi na wihi lowu Sathana ni vatirhi va yena va nga hi nyikaka wona. Hikwalaho, hi nga tshuki hi hehliwa hi leswaku hi tshike rirhandzu leri a hi ri na rona loko hi sungula ku tiva ntiyiso. Ku ri na sweswo, ku fanele ku vuriwa leswi landzelaka onge hi loko ku vulavuriwa hi vandlha ra lembe-xidzana ro sungula ra le Tiyatira: “Ndzi tiva swiendlo swa wena, ni rirhandzu ni ripfumelo ni vutirheli ni ku tiyisela ka wena, ni leswaku swiendlo swa wena swa sweswi swi tlula leswo sungula.” (Nhlavutelo 2:4, 18, 19) Ina, ku tinyiketela ka hina ku nga vi loku kufumelaka, kambe a hi ‘pfurheni hi moya,’ hi hiseka ku ya fika emakumu—hikuva makumu ma tshinele.—Varhoma 12:11; Nhlavutelo 3:15, 16.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

• Xana ku tinyiketela ku katsa yini?

• I swikombiso swihi swa khale ni swa manguva lawa swa malandza ya Xikwembu lama tinyiketeleke leswi hi faneleke hi swi tekelela?

• Hi fanele hi wu languta njhani ntirho lowu hi wu endlelaka Xikwembu?

• Hi fanele hi tiyimisela yini malunghana ni ku tinyiketela ka hina eka Xikwembu?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso eka tluka 15]

Yeremiya u tshame a tshembekile ku nga khathariseki ku khomiwa ka yena hi tihanyi

[Xifaniso eka tluka 16]

Ernest Beavor u vekele vana va yena xikombiso lexinene tanihi leswi a a ri Mukreste la hisekaka

[Xifaniso eka tluka 17]

Madzana ya vantshwa lava nga Timbhoni emakhotsweni ya le Spaniya va tshame va tshembekile

[Swifaniso eka tluka 18]

A hi hlengeleteni swilo leswinene hi tlhelo ra moya siku ni siku