Xana Paradeyisi Ya Moya I Yini?

GUSTAVO u kulele exidorobanini xa le Brazil. * Ku sukela evutsongwanini bya yena, u dyondzisiwe leswaku vanhu lavanene va ya etilweni loko va fa. A a nga tivi nchumu hi xikongomelo xa Xikwembu xa leswaku vanhu lavo tshembeka siku rin’wana va ta tiphina hi vutomi lebyi hetisekeke emisaveni ya paradeyisi. (Nhlavutelo 21:3, 4) Naswona ku ni swin’wana leswi a a nga swi tivi. A a nga swi xiyi leswaku ni sweswi, a nga ha va eparadeyisini ya moya.

Xana u tshama u twa hi ta paradeyisi yoleyo ya moya? Xana wa swi tiva leswaku i yini ni leswaku ku laveka yini leswaku u va xiphemu xa yona? Un’wana ni un’wana loyi a lavaka ku tsaka hakunene, u fanele a yi tiva paradeyisi yoleyo.

Ku Lava Paradeyisi Ya Moya

Ku vula leswaku hambi ku ri namuntlha munhu a nga hanya eparadeyisini swi nga twala swi ri norho. Misava leyi a hi paradeyisi nikatsongo. Ku ni vanhu vo tala lava tokoteke leswi hosi ya khale ya Vaheveru yi swi hlamuseleke: “Waswivo, mihloti ya lava tshikileriwaka, kambe a va nga ri na muchaveleri; naswona lava va va tshikilelaka a va ri ni matimba, lerova a va nga ri na muchaveleri.” (Eklesiasta 4:1) Vanhu va ntsandza-vahlayi va xanisiwa hi mfumo wa politiki, wa vukhongeri ni mafambiselo ya ikhonomi, naswona ku hava loyi a va phalalaka, a va na “muchaveleri.” Vo tala swa va tikela ku hakela swikweleti swa vona, ku kurisa vana va vona, ni ku endla swilo swo tala leswi lavekaka leswaku va ta tama va ha hanya. Ni lava va nga swi tsakela ku kuma muchaveleri, loyi a nga olovisaka ndzhwalo katsongo. Hinkwavo ka vona, vutomi bya vona a byi tshineli nikatsongo eparadeyisini.

Kutani, paradeyisi ya moya yi ta va kwihi? Phela, rito ra Xinghezi leri nge “paradeyisi” ri fambisana ni marito ya Xigriki, Xipersia ni marito ya Xiheveru hinkwavo lama nga ni mongo wa phaka kumbe ntanga, ndhawu leyi rhuleke, leyi phyuphyisaka. Bibele yi tshembisa leswaku siku rin’wana misava yi ta va paradeyisi ya xiviri, ntanga lowu fanaka ni kaya ro pfumala tinxaka ta vanhu lava nga ni xidyoho. (Pisalema 37:10, 11) Loko hi ehleketa hi leswi, ha swi vona leswaku paradeyisi ya moya i ndhawu leyi tsakisaka ematihlweni naswona hi leyi phyuphyisaka, leyi endlaka leswaku munhu a tsakela ku rhula ni vanhu-kulobye swin’we ni Xikwembu. Namuntlha, tanihi leswi Gustavo a swi kumeke, paradeyisi leyi yi kona, naswona yi katsa ni nhlayo ya vanhu lava andzaka.

Loko a ri ni malembe ya 12, Gustavo u endle xiboho xa leswaku u lava ku va muprista wa Rhoma Khatoliki. Hi ku pfumeleriwa hi vatswari va yena, u nghenele xikolo xo dyondzela vufundhisi. Kwalaho u sungule ku nghenela vuyimbeleri, mintlango ni tipolitiki leswi hlohloteriweke hi kereke leswaku swi koka vantshwa. A a tiva leswaku muprista a a fanele ku tinyiketela eku vanhu naswona a nga fanelanga a teka nsati. Kambe, vaprista van’wana ni swichudeni swin’wana swa vafundhisi leswi Gustavo a swi tiveke, a swi tikhoma hi ndlela yo biha. Exiyin’weni xo tano, hi ku hatlisa Gustavo u sungule ku va xindzendzele. Swi le rivaleni leswaku a a nga si yi kuma paradeyisi ya moya.

Siku rin’wana Gustavo u hlaye xiphephana xa Bibele lexi a xi vulavula hi paradeyisi ya le misaveni. Xi n’wi tivise hi xikongomelo xa vutomi. U  ri: “Ndzi sungule ku hlaya Bibele ko tala, kambe a ndzi nga yi twisisi. A ndzi swi vonanga nileswaku Xikwembu xi ni vito.” U tshikile xikolo xa vufundhisi ivi a tshinelela Timbhoni ta Yehovha, a lava mpfuno leswaku a twisisa Bibele. Endzhaku ka sweswo, u endle nhluvuko hi ku hatlisa naswona endzhakunyana u nyikele vutomi bya yena eka Xikwembu. Gustavo a a dyondza hi paradeyisi ya moya.

Vanhu Va Vito Ra Xikwembu

Gustavo u dyondze leswaku vito ra Xikwembu, Yehovha, a hi mhaka yo yi tekela hansi, leyi xichudeni xa Bibele xi faneleke xi yi dyondza. (Eksoda 6:3) I xiphemu xa nkoka xa vugandzeri bya ntiyiso. Yesu u dyondzise valandzeri va yena ku khongela va ku: “Tata wa hina la nge matilweni, vito ra wena a ri kwetsimisiwe.” (Matewu 6:9) Loko Yakobo la nga mudyondzisiwa a vulavula hi vamatiko lava hundzukeke Vakreste, u te: ‘Xikwembu xi hundzuluxele nyingiso wa xona ematikweni leswaku xi humesa eka wona vanhu va vito ra xona.’ (Mintirho 15:14) Eka lembe-xidzana ro sungula “vanhu va vito ra xona” a ku ri vandlha ra Vukreste. Xana va kona vanhu va vito ra Xikwembu namuntlha? Ina, Gustavo u swi lemukile leswaku vanhu volavo i Timbhoni ta Yehovha.

Timbhoni ta Yehovha ta chivirika ematikweni ya kwalomu ka 235 ni le tindhawini tin’wana. I vatirheli lava tlulaka tsevu wa timiliyoni, naswona van’wana lava tsakelaka lava endlaka nhungu wa timiliyoni va va kona eminhlanganweni ya tona. Ti tiveka hinkwako hikwalaho ka vutirheli bya tona bya le rivaleni, ti hetisisa marito ya Yesu lama nge: “Mahungu lamanene lawa ya mfumo ma ta chumayeriwa emisaveni hinkwayo leyi akiweke leswaku byi va vumbhoni ematikweni hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.” (Matewu 24:14) Kambe, hikwalaho ka yini Gustavo a a vona leswaku u kume paradeyisi ya moya hi ku tihlanganisa ni Timbhoni ta Yehovha? U ri: “Ndzi pimanise leswi ndzi nga swi vona emisaveni, ngopfu-ngopfu exikolweni xa vufundhisi ni leswi ndzi swi kumeke exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha. Ku hambana lokukulu i rirhandzu leri nga kona exikarhi ka Timbhoni.”

Van’wana va nyikele nhlamuselo leyi fanaka hi Timbhoni ta Yehovha. Miriam, ntombhi ya le Brazil, u te: “A ndzi nga swi tivi leswaku ndzi nga wu kuma njhani ntsako, hambi ku ri endyangwini wa mina. Ndzi sungule ku vona rirhandzu ra xiviri exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha.” Wanuna la vuriwaka Christian u te: “Nkarhi ni nkarhi a ndzi tsakela vungoma, kambe vukhongeri a byi nga ri bya nkoka eka mina. A ndzi vone xikhundla xa mina ni ntirho wa mina tanihi munjhiniyara, ku ri swona swi nga swa nkoka ngopfu. Kambe, loko nsati wa mina a sungula ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha, ndzi vone a sungula ku cinca. Ndzi tsakisiwe hi ndlela leyi vavasati volavo va Vakreste lava n’wi endzeleke a va tsake ni ku hiseka ha yona.” Hikwalaho ka yini vanhu va vulavula swilo swonghasi hi Timbhoni ta Yehovha?

Xana Paradeyisi Ya Moya I Yini?

Nchumu lowu endlaka Timbhoni ta Yehovha ti hlawuleka hi leswi ti tlangelaka vutivi bya Bibele. Ti kholwa leswaku Bibele yi vulavula ntiyiso naswona i Rito ra Xikwembu. Hikwalaho a ti enerisiwanga hi ku tiva tidyondzo ta xisekelo ta vukhongeri bya tona ntsena. Ti ni nongonoko lowu yaka emahlweni wa tidyondzo ta munhu hi xiyexe ni wa ku hlaya Bibele. Loko munhu a tihlanganisa ni Timbhoni ta Yehovha nkarhi wo leha, u ya a dyondza swo tala hi Xikwembu ni swilaveko swa xona hilaha swi hlavuteriweke hakona eBibeleni.

Vutivi lebyi byi ntshunxa Timbhoni ta Yehovha eka swilo leswi endlaka vanhu va nga wu kumi ntsako, swo fana ni vukholwa-hava ni mianakanyo yo biha. Yesu u te: “Ntiyiso wu ta mi ntshunxa,” naswona Timbhoni ta Yehovha ti kuma leswaku swi tano. (Yohane 8:32) Fernando loyi a nga tshama a tirhisa vungoma u ri: “Ku dyondza hi vutomi lebyi nga heriki swi tise ntshunxeko lowukulu. A ndzi chava leswaku swi nga ha endleka mina kumbe vatswari va mina va fa.” Ntiyiso wu ntshunxe Fernando eka ku chava mimoya ni leswi vitaniwaka ku hambeta u hanya endzhaku ka rifu.

EBibeleni, vutivi bya Xikwembu byi fambisana ngopfu ni paradeyisi. Muprofeta Esaya u te: “A va  nge endli swo biha kumbe ku onha entshaveni ya mina hinkwayo yo kwetsima; hikuva kunene misava yi ta tala hi ku tiva Yehovha kukota mati lama funengetaka lwandle.”—Esaya 11:9.

I ntiyiso, vutivi hi byoxe a byi nge ku tisi ku rhula loku profetiweke hi Esaya. Munhu u fanele ku hanya hi leswi a swi dyondzaka. Fernando u hlamuserile: “Loko munhu a hlakulela mihandzu ya moya, u hoxa xandla eka paradeyisi ya moya.” Fernando a a tshaha marito ya muapostola Pawulo, loyi a vuleke leswaku timfanelo letinene leti Mukreste a faneleke a ti hlakulela i “mihandzu ya moya.” U ti longoloxile, i “rirhandzu, ntsako, ku rhula, ku va ni mbilu yo leha, musa, vunene, ripfumelo, ku olova, ku tikhoma.”—Vagalatiya 5:22, 23.

Xana wa swi vona leswaku hikwalaho ka yini ku tihlanganisa ni vanhu lava lava lwelaka ku hlakulela timfanelo leti swi nga ha fanaka ni loko u ri paradeyisini hakunene? Paradeyisi ya moya leyi profetiweke hi muprofeta Sofaniya yi ta va kona eka vanhu lava. U te: “A va nge swi endli leswi swi nga lulamangiki, kumbe va vulavula mavunwa, naswona ririmi ra mano a ri nge kumeki emilon’wini ya vona; hikuva va ta dya kutani va etlela va nava, a ku nge vi na munhu loyi a va chavisaka.”—Sofaniya 3:13.

Xiphemu Xa Nkoka Xa Rirhandzu

U nga ha va u swi lemukile leswaku mihandzu yo sungula yo moya leyi boxiweke hi Pawulo i rirhandzu. Leyi i mfanelo leyi Bibele yi vulavulaka ha yona ngopfu. Yesu u te: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yohane 13:35) I ntiyiso, Timbhoni ta Yehovha a ti hetisekanga. Minkarhi yin’wana ti va ni swiphiqo swa munhu hi xiyexe exikarhi ka tona hilaha swi veke hakona eka vaapostola va Yesu. Kambe ta rhandzana hakunene, naswona ti khongelela ku seketeriwa hi moya lowo kwetsima loko ti ri karhi ti hlakulelaka mfanelo leyi.

Vuyelo bya kona, ti va ni xinakulobye xo hlawuleka. Ku hava ku avana hi tinxaka kumbe hi swivongo exikarhi ka tona. Entiyisweni, Timbhoni to tala leti ti tikumeke ti ri exikarhi ka rixaka leri hetanaka ni ku dlayeteriwa ka vanhu hikwalaho ka xihlawuhlawu loko lembe-xidzana ra vu-20 ri ya eku chaputeni, ti sirhelelanile hambiloko sweswo a swi vula ku peta vutomi bya tona ekhombyeni. Hambileswi ti humaka “eka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni vanhu hinkwavo ni tindzimi hinkwato,” ti tsakela vun’we lebyi swi nonon’hwaka ku byi twisisa handle ka loko u byi tokota hi wexe exikarhi ka tona.—Nhlavutelo 7:9.

Paradeyisi Exikarhi Ka Lava Va Endlaka Ku Rhandza Ka Xikwembu

Eparadeyisini ya moya ku hava ndhawu ya makolo, mahanyelo yo biha ni vutianakanyi. Vakreste va byeriwe leswi: “Tshikani ku titwananisa ni mafambiselo lawa ya swilo, kambe mi hundzuka hi ku hundzula mianakanyo ya n’wina, leswaku mi ta tiyiseka hi ku rhandza ka Xikwembu loku nga kunene ni loku amukelekaka ni loku hetisekeke.” (Varhoma 12:2) Loko hi basile emahanyelweni naswona hi endla ku rhandza ka Xikwembu hi tindlela tin’wana, hi pfuneta ku aka paradeyisi ya moya naswona hi hoxa xandla eka ntsako wa hina vini. Carla, a nga lo twa hi mavarivari. U ri: “Tatana u ndzi dyondzise leswaku ndzi tirha hi matimba leswaku ndzi nga titshegi hi munhu hi tlhelo ra timali. Hambileswi tidyondzo ta mina ta le yunivhesiti ti ndzi endleke ndzi titwa ndzi sirhelelekile hi ndlela yo karhi, kambe ndzi lahlekeriwe hi vun’we bya ndyangu ni  nsirhelelo lowu ndzi nga wu kumaka ntsena eka vutivi lebyi humaka eRitweni ra Xikwembu.”

Ina, ku tsakela paradeyisi ya moya a swi swi susi swiphiqo swa vutomi bya nyama. Vakreste va tama va ha vabya. Rixaka leri va hanyaka na rona ri nga ha lwela tiko. Vo tala va tiyisela vusweti. Hambiswiritano, ku va ni vuxaka bya le kusuhi na Yehovha Xikwembu—leswi ku nga xiphemu xa nkoka xa paradeyisi ya moya—swi vula leswaku hi nga langutela yena leswaku a hi seketela. Hakunene, u hi rhamba leswaku hi ‘lahlela mindzhwalo ya hina eka yena,’ naswona vo tala va ta humesa vumbhoni byo tsakisa hi ndlela leyi a va seketeleke ha yona eka swiyimo swo nonon’hwa. (Pisalema 55:22; 86:16, 17) Xikwembu xi tshembisa leswaku xi ta va ni vagandzeri va xona hambi ku ri “enkoveni wa ndzhuti lowukulu.” (Pisalema 23:4) Ku lunghekela ku tshemba Xikwembu ku ta hi pfuna leswaku hi kuma “ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka miehleketo hinkwayo,” loku nga xilotlelo xa paradeyisi ya moya.—Vafilipiya 4:7.

Ku Hoxa Xandla Eka Paradeyisi Ya Moya

Vanhu vo tala va tsakela ku endzela ephakeni kumbe entangeni. Va rhandza ku yi valanga kumbe va tshama ebenceni, va tsakela ndhawu yoleyo. Hi ndlela leyi fanaka, vo tala va tsakela ku tihlanganisa ni Timbhoni ta Yehovha. Va kuma xinakulobye xa kona xi phyuphyisa, xi ri ni ku rhula ni ku tsakisa. Hambiswiritano, ntanga wo saseka wu lava ku khathaleriwa loko wu ta tama wa ha ri paradeyisi. Hilaha ku fanaka, paradeyisi ya moya yi va kona eka misava leyi nga riki paradeyisi hikuva Timbhoni ta Yehovha ta yi hlakulela, naswona Xikwembu xi katekisa matshalatshala ya tona. Xana munhu un’wana a nga hoxa xandla hi ndlela yihi eka paradeyisi yoleyo ya moya?

Xo sungula, u fanele a tihlanganisa ni vandlha ra Timbhoni ta Yehovha, a dyondza Bibele na tona naswona a kuma vutivi bya Bibele lebyi ku nga xisekelo xa paradeyisi ya moya. Carla u swi xiyile, u te: “Ku hava paradeyisi ya moya handle ka swakudya swa moya.” Leswi swi katsa ku hlaya Rito ra Xikwembu ni ku anakanyisisa hi leswi u swi hlayaka. Vutivi lebyi u byi kumaka byi ta ku tshineta ekusuhi na Yehovha Xikwembu, naswona u ta n’wi rhandza. U ta dyondza ku vulavula na yena hi xikhongelo naswona u kombela nkongomiso wa yena ni moya wa yena leswaku wu ku seketela loko u ri karhi u endla ku rhandza ka yena. Yesu u hi byele leswaku hi phikelela eku khongeleni. (Luka 11:9-13) Muapostola Pawulo u te: “Khongelani minkarhi hinkwayo.” (1 Vatesalonika 5:17) Lunghelo ro vulavula ni Xikwembu hi xikhongelo hi ri ni ntshembo lowu tiyeke wa leswaku xa hi twa, i xiphemu xa nkoka xa paradeyisi ya moya.

Hi ku famba ka nkarhi, vutomi bya wena byi ta antswisiwa hi leswi u swi dyondzaka, naswona eku heteleleni u ta tsakela ku vulavula ni van’wana ha swona. Kutani u ta kota ku landzelela nkongomiso wa Yesu: “Ku voninga ka n’wina a ku vonakale emahlweni ka vanhu, leswaku va ta vona mintirho ya n’wina leyinene kutani va vangamisa Tata wa n’wina la nge matilweni.” (Matewu 5:16) Ku avelana ni van’wana vutivi bya Yehovha Xikwembu na Yesu Kreste ni ku dzunisiwa ka rirhandzu ra vona lerikulu swi tise ntsako lowukulu.

Nkarhi wa ta lowu misava hinkwayo yi nga ta va paradeyisi ya xiviri—ntanga lowu fanaka ni ntanga lowu nga thyakisiwangiki naswona wu nga kaya leri faneleke ra vanhu vo lulama. Vukona bya paradeyisi ya moya eka “minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona” i vumbhoni bya matimba ya Xikwembu ni xikombiso xa leswi xi nga ta swi endla naswona xi nga ta swi hetisisa enkarhini lowu taka.—2 Timotiya 3:1.

Ni sweswi, lava tsakelaka paradeyisi ya moya va tokota leswi hetisisiwaka hi Esaya 49:10: “A va nge khomiwi hi ndlala, naswona a va nge khomiwi hi torha, hambi ku ri mumu lowukulu kumbe dyambu a ri nge va hisi. Hikuva Loyi a va twelaka vusiwana u ta va rhangela, u ta va kongomisa eswihlobyeni swa mati.” José u ta seketela ntiyiso lowu. A a navela ku va muyimbeleri wa ndhuma, kambe u kume ku eneriseka lokukulu hi ku tirhela Xikwembu evandlheni ra Vukreste. U ri : “Sweswi ndzi tsakela vutomi lebyi nga ni xikongomelo. Ndzi titwa ndzi sirhelelekile endzeni ka vumakwerhu bya Vukreste, naswona ndzi tiva Yehovha tanihi Tatana wa rirhandzu loyi hi nga n’wi tshembaka.” Ntsako wa José—ni wa van’wana va timiliyoni lava fanaka na yena —wu hlamuseriwile kahle eka Pisalema 64:10: “Lowo lulama u ta tsaka eka Yehovha naswona u ta tumbela eka yena hakunene.” Mawaku nhlamuselo leyinene swonghasi ya paradeyisi ya moya!

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso eka tluka 10]

Leswi hi tsakelaka paradeyisi ya moya, hi fanele hi pfuneta ku yi ndlandlamuxa!