Anakanya Hi Swa Moya Kutani U Hanya!
Anakanya Hi Swa Moya Kutani U Hanya!
“Ku anakanya swa moya swi vula vutomi.”—VARHOMA 8:6.
1, 2. Bibele yi kombisa ku hambana kwihi exikarhi ka “nyama” ni “moya”?
AHI matlangwana ku tshama u ri ni mahanyelo lama tengeke emahlweni ka Xikwembu, kambe u ri karhi u hanya ni vanhu lavo homboloka lava rhandzaka ngopfu ku enerisa ku navela ka vona ka nyama. Hambiswiritano, Matsalwa ma kombisa ku hambana exikarhi ka “nyama” ni “moya,” ma ku kombisa kahle ku hambana exikarhi ka vuyelo byo biha byo va munhu a pfumela ku lawuriwa hi nyama leyi nga ni vudyoho swin’we ni vuyelo lebyi tsakisaka byo pfumelelana ni nkucetelo wa moya lowo kwetsima wa Xikwembu.
2 Hi xikombiso, Yesu Kreste u te: “Moya hi wona lowu nyikaka vutomi; nyama a yi tirhi nchumu nikatsongo. Marito lawa ndzi mi byeleke wona i moya ni vutomi.” (Yohane 6:63) Muapostola Pawulo u tsalele Vakreste va le Galatiya a ku: “Nyama yi lwisana ni moya eku naveleni ka yona, kasi moya wu lwisana ni nyama; hikuva swona swa lwisana.” (Vagalatiya 5:17) Pawulo u tlhele a ku: “Loyi a byalelaka nyama ya yena u ta tshovela ku onhaka enyameni yakwe, kambe loyi a byalelaka moya u ta tshovela vutomi lebyi nga heriki emoyeni.”—Vagalatiya 6:8.
3. I yini lexi lavekaka leswaku hi ntshunxeka eka ku navela ni mimboyamelo leyo biha?
3 Moya lowo kwetsima wa Yehovha—matimba ya yena lama tirhaka—wu nga ku tsuvula hi ku helela “ku navela ka nyama” loku thyakeke ni ku lawuriwa loku dlayaka ka nyama ya hina leyi nga ni vudyoho. (1 Petro 2:11) Leswaku hi ntshunxeka eka vuhlonga bya mimboyamelo leyi hoxeke, i swa nkoka leswaku hi va ni mpfuno wa moya wa Xikwembu, hikuva Pawulo u tsarile: “Ku anakanya swa nyama swi vula rifu, kambe ku anakanya swa moya swi vula vutomi ni ku rhula.” (Varhoma 8:6) Xana swi vula yini ku anakanya swa moya?
“Ku Anakanya Swa Moya”
4. Xana “ku anakanya swa moya” swi vula yini?
4 Loko Pawulo a tsale malunghana ni “ku anakanya swa moya,” u tirhise rito ra Xigriki leri vulaka “ndlela yo anakanya, langutelo (ro karhi), . . . xikongomelo, ku navela, ku lwela.” Riendli leri yelanaka na rona ri vula “ku anakanya, ku anakanya hi ndlela yo karhi.” Hikwalaho, ku anakanya swa moya swi vula ku lawuriwa ni ku susumetiwa hi matimba lama tirhaka ya Yehovha. Swi kombisa leswaku hi ku swi rhandza hi pfumelela mianakanyo ya hina, mimboyamelo ni ku navela ka hina ku lawuriwa hi ku helela hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu.
5. Hi fanele hi titsongahatela ku lawuriwa hi moya lowo kwetsima hi mpimo wo tanihi kwihi?
5 Mpimo lowu hi faneleke hi titsongahatela ku lawuriwa hi moya lowo kwetsima ha wona wu kandziyisiwe hi Pawulo loko a vulavule hi ku va ‘mahlonga hikwalaho ka moya.’ (Varhoma 7:6) Exisekelweni xa ripfumelo ra vona egandzelweni ra nkutsulo ra Yesu, Vakreste va ntshunxiwile eku lawuriweni hi xidyoho xisweswo va ‘file’ eka xiyimo xa vona xa khale tanihi mahlonga ya xona. (Varhoma 6:2, 11) Lava va feke hi ndlela yoleyo yo fanekisela va ha hanya hi tlhelo ra nyama naswona sweswi se va ntshunxekile ku landzela Kreste tanihi “mahlonga ya ku lulama.”—Varhoma 6:18-20.
Ku Hundzuriwa Loku Hlamarisaka
6. I ku hundzuriwa kwihi loku tokotiwaka hi lava va vaka “mahlonga ya ku lulama”?
6 Ku hundzuriwa hi tshika ku va “mahlonga ya xidyoho” hi ya tirhela Xikwembu hi ri “mahlonga ya ku lulama” ka hlamarisa hakunene. Malunghana ni lava va hundzuriweke hi ndlela yoleyo, Pawulo u tsarile: “Mi hlantswiwile mi basa, mi kwetsimisiwile, mi vuriwe lava lulameke hi vito ra Hosi ya hina Yesu Kreste ni hi moya wa Xikwembu xa hina.”—Varhoma 6:17, 18; 1 Vakorinto 6:11.
7. Ha yini swi ri swa nkoka ku languta timhaka hi ndlela leyi Yehovha a ti langutaka ha yona?
7 Leswaku na hina hi ta hundzuriwa hi ndlela yoleyo leyi hlamarisaka, hi fanele hi rhanga hi dyondza ndlela leyi Yehovha a langutaka timhaka ha yona. Madzana ya malembe lama hundzeke, mupisalema Davhida u kombele Xikwembu hi mbilu hinkwayo a ku: “Oho Yehovha, ndzi tivise tindlela ta wena . . . Ndzi fambise entiyisweni wa wena, u ndzi dyondzisa.” (Pisalema 25:4, 5) Yehovha u n’wi yingisile Davhida, naswona A nga swi hlamula swikhongelo swa muxaka wolowo swa malandza ya yena ya manguva lawa. Tanihi leswi tindlela ta Xikwembu ni ntiyiso wa xona swi tengeke swi tlhela swi kwetsima, ku anakanyisisa ha swona swi ta hi pfuna swinene loko hi ringiwa leswaku hi enerisa ku navela ka nyama loku thyakeke.
Xiphemu Xa Nkoka Xa Rito Ra Xikwembu
8. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku hi dyondza Bibele?
8 Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele, ri humesiwe hi moya wa xona lowo kwetsima. Hikwalaho, ndlela yin’wana ya nkoka yo pfumelela moya wolowo leswaku wu tirha eka hina i ku hlaya ni ku dyondza Bibele—siku ni siku loko swi koteka. (1 Vakorinto 2:10, 11; Vaefesa 5:18) Ku tata mianakanyo ni timbilu ta hina hi ntiyiso wa Bibele ni misinya ya yona ya milawu swi ta hi pfuna ku lwisana ni leswi hlaselaka vumoya bya hina. Ina, loko ku sungula ndzingo wa ku tikhoma hi ndlela leyo biha, moya wa Xikwembu wu nga hi tsundzuxa switsundzuxo swa le Matsalweni ni misinya ya milawu leyi kongomisaka leyi nga tiyisaka ku tiyimisela ka hina ku endla swilo hi ku pfumelelana ni ku rhandza ka Xikwembu. (Pisalema 119:1, 2, 99; Yohane 14:26) Hikwalaho, a hi kanganyisiwi leswaku hi landzela ndlela leyi hoxeke.—2 Vakorinto 11:3.
9. Xana ku dyondza Bibele ku hi tiyisa njhani leswaku hi tiyimisela ku hlayisa vuxaka bya hina na Yehovha?
9 Loko hi ri karhi hi ya emahlweni ni ku dyondza ka hina Matsalwa hi mbilu hinkwayo ni hi ku hiseka, hi ri karhi hi pfuniwa hi tibuku leti sekeriweke eBibeleni, moya wa Xikwembu wu kucetela mianakanyo ni timbilu ta hina, wu endla leswaku hi yi xixima swinene mimpimanyeto ya Yehovha. Vuxaka bya hina ni Xikwembu byi va nchumu wa nkoka swinene evuton’wini bya hina. Loko hi langutane ni ndzingo, a hi nge tshameli ku anakanya hi ndlela leyi swi nga ha tsakisaka ha yona ku dyoha. Ku ri na sweswo, lexi hi nga ta karhateka ha xona hi nkarhi wolowo i ku tshama hi tshembekile eka Yehovha. Loko hi byi tlangela swinene vuxaka bya hina na yena swi ta hi susumetela ku lwisana ni mboyamelo wihi na wihi lowu nga byi onhaka kumbe wu byi dlaya.
“Ndzi Wu Rhandza Swinene Nawu Wa Wena!”
10. Ha yini ku yingisa nawu wa Yehovha swi ri swa nkoka leswaku hi ta kota ku anakanya swa moya?
10 Ku tiva Rito ra Xikwembu ntsena a swi enelanga, loko hi lava ku anakanya swa moya. Hosi Solomoni a a yi tiva kahle mimpimanyeto ya Yehovha, kambe u tsandzekile ku hanya ha yona loko se a kurile. (1 Tihosi 4:29, 30; 11:1-6) Loko hi anakanya hi swilo swa moya, a hi nge voni xilaveko xa ku tiva leswi Bibele yi swi vulaka ntsena kambe hi ta vona ni xilaveko xa ku yingisa nawu wa Xikwembu hi mbilu hinkwayo. Sweswo swi vula ku yi kambisisa hi vukheta mimpimanyeto ya Yehovha ivi hi tikarhatela ku yi landzela hi ku hiseka. Mupisalema a a ri ni langutelo ro tano. U yimbelerile: “Ndzi wu rhandza swinene nawu wa wena! Ndzi anakanya ha wona siku hinkwaro.” (Pisalema 119:97) Loko hi karhateka hakunene hi ku landzela nawu wa Xikwembu, hi susumeteleka ku kombisa timfanelo ta vukwembu. (Vaefesa 5:1, 2) Ematshan’weni yo kokiwa hi xidyoho hi ku olova, hi kombisa mbhandzu wa moya, kutani ku navela ku tsakisa Yehovha swi hi endla hi fularhela “mintirho ya nyama” leyo homboloka.—Vagalatiya 5:16, 19-23; Pisalema 15:1, 2.
11. U nga swi hlamusela njhani leswaku nawu lowu vekiweke hi Yehovha lowu yirisaka vumbhisa i xisirhelelo eka hina?
11 Hi nga swi hlakulela njhani ku va ni xichavo lexi enteke ni ku rhandza nawu wa Yehovha swinene? Ndlela yin’wana i ku kambisisa nkoka wa xichavo ni rirhandzu rero hi vukheta. Anakanya hi nawu wa Xikwembu lowu pfumelaka leswaku vuxaka bya rimbewu byi endliwa evukatini ntsena ivi wu yirisa vumbhisa ni vuoswi. (Vaheveru 13:4) Xana ku yingisa nawu lowu swi hi tsona swin’wana leswinene? Xana Tata wa le tilweni la nga ni rirhandzu a a ta veka nawu lowu hi tsonaka nchumu lowu vuyerisaka? Nikatsongo! Languta leswi humelelaka evuton’wini bya vanhu vo tala lava nga hanyiki hi ku pfumelelana ni mimpimanyeto ya mahanyelo ya Yehovha. Makhwiri lama nga laviwiki hakanyingi ma vangela leswaku va xixa tinyimba kumbexana va nghenela vukati nkarhi wu nga si fika ni ku va ni vukati lebyi nga tsakisiki. Vo tala va boheka ku kurisa n’wana va nga ri na nuna kumbe nsati. Ku tlula kwalaho, lava va endlaka vumbhisa va tivangela mavabyi lama tluletiwaka hi vuxaka bya rimbewu. (1 Vakorinto 6:18) Loko nandza wa Yehovha a endla vumbhisa, a nga tshovela ku vaviseka mintlhaveko. Loko munhu a ringeta ku tumbeta leswaku ripfalo ra n’wi dya hikwalaho ka xidyoho swi nga n’wi vangela nkelunkelu ni ku karhateka emianakanyweni. (Pisalema 32:3, 4; 51:3) Kutani, xana a swi le rivaleni leswaku nawu lowu vekiweke hi Yehovha lowu yirisaka vumbhisa wu sirhelela hina? Ina, ku tshama hi tengile emahanyelweni swa vuyerisa hakunene!
Khongelela Mpfuno Wa Yehovha
12, 13. Ha yini swi fanerile ku khongela loko hi hlaseriwa hi ku navela ka vudyoho?
12 Entiyisweni, leswaku hi anakanya swa moya swi lava xikhongelo lexi humaka embilwini. Swi fanerile ku kombela mpfuno wa moya wa Xikwembu, hikuva Yesu u te: “Loko n’wina . . . mi tiva ndlela ya ku nyika vana va n’wina tinyiko letinene, Tatana la nge tilweni u ta nyika moya lowo kwetsima hilaha ku tlurisaka swinene eka lava n’wi kombelaka!” (Luka 11:13) Loko hi khongela, hi nga phofula leswaku hi titshege hi moya leswaku wu hi pfuna eka ku tsana ka hina. (Varhoma 8:26, 27) Loko hi xiya leswaku hi hlaseriwa hi ku navela ka vudyoho kumbe langutelo ro karhi, kumbe loko mupfumeri-kulorhi la hi rhandzaka a hi endla hi swi xiya, hi ta va hi endla kahle loko hi boxa xiphiqo xa kona hi ku kongoma eswikhongelweni swa hina ivi hi kombela mpfuno wa Xikwembu leswaku hi hlula mimboyamelo leyi.
13 Yehovha a nga hi pfuna leswaku hi dzikisa mianakanyo ya hina eka swilo swo lulama, swo tenga, swa vunene ni leswi dzunekaka. Kutani swi ta va swi fanerile ku n’wi kombela hi mbilu hinkwayo leswaku “ku rhula ka Xikwembu” ku ta rindza timbilu ta hina ni matimba ya hina ya mianakanyo! (Vafilipiya 4:6-8) Hikwalaho a hi khongeleleni mpfuno wa Yehovha leswaku hi “lavisisa ku lulama, ku tinyiketela loku nga ni vukwembu, ripfumelo, rirhandzu, ku tiyisela, moya wo rhula.” (1 Timotiya 6:11-14) Hi ku pfuniwa hi Tata wa hina wa le tilweni, mivilelo ni miringo a swi nge vi swikulu ku fikela laha hi nga ha kotiki ku swi hlula. Ku ri na sweswo, evuton’wini bya hina hi ta va ni ku rhula loku humaka eka Xikwembu.
Mi Nga Hlunamisi Moya
14. Ha yini moya wa Xikwembu wu ri matimba ya vutengi?
14 Malandza lama wupfeke ya Yehovha ma yi tirhisa ndzayo ya Pawulo leyi nge: “Mi nga wu timi ndzilo wa moya.” (1 Vatesalonika 5:19) Tanihi leswi moya wa Xikwembu wu nga “moya wa vukwetsimi,” wu basile, wu tengile, wa kwetsima. (Varhoma 1:4) Loko moya wolowo wu tirha eka hina, wu ta va matimba ya vukwetsimi, kumbe vutengi. Wu hi pfuna leswaku hi tshama hi ri endleleni leyi tengeke leyi funghiweke hi ku yingisa Xikwembu. (1 Petro 1:2) Mukhuva wihi na wihi lowu thyakeke wu kombisa leswaku hi honisa moya wolowo, kutani sweswo swi nga va ni vuyelo lebyi nga ni khombo. Njhani?
15, 16. (a) Hi nga wu hlunamisa hi ndlela yihi moya wa Xikwembu? (b) Hi nga swi papalata njhani ku hlunamisa moya wa Yehovha?
15 Phela, Pawulo u tsarile: “Mi nga hlunamisi moya lowo kwetsima wa Xikwembu, lowu mi funghiweke ha wona hikwalaho ka siku ra ku ntshunxiwa hi nkutsulo.” (Vaefesa 4:30) Matsalwa ma hlamusela moya wa Yehovha tanihi xitiyisekiso, kumbe ‘xikombiso xa leswi a swi ta kumiwa’ hi Vakreste vo tshembeka lava totiweke. Leswi a va ta swi kuma i vutomi bya le tilweni bya ku nga fi. (2 Vakorinto 1:22; 1 Vakorinto 15:50-57; Nhlavutelo 2:10) Moya wa Xikwembu wu nga kongomisa vatotiwa ni vanakulobye va vona lava nga ni ntshembo wa ku hanya emisaveni leswaku va hanya hi ku tshembeka naswona wu nga va pfuna ku papalata mintirho ya vudyoho.
16 Muapostola u tsundzuxe hi mimboyamelo yo hemba, ku yiva, ku tikhoma hi ndlela leyi khomisaka tingana ni swin’wana. Loko hi pfumela ku kokiwa hi swilo swo tano, hi ta va hi lwisana ni ndzayo ya Rito ra Xikwembu leyi huhuteriweke hi moya. (Vaefesa 4:17-29; 5:1-5) Hi ta va hi hlunamisa moya wa Xikwembu hi mpimo wo karhi, kasi entiyisweni sweswo hi leswi hi lavaka ku swi papalata. Hikwalaho ka sweswo, loko un’wana wa hina a sungula ku honisa ndzayo ya Rito ra Yehovha, a nga ha sungula ku va ni langutelo kumbe mikhuva leyi nga vangelaka ku dyoha hi vomu kutani a nga ha tsakeriwi hi Xikwembu hi ku helela. (Vaheveru 6:4-6) Hambiloko hi nga dyohi sweswi, hi nga ha va hi ri kusuhi ni ku rhetemuka. Loko hi nga swi lavi ku kongomisiwa hi moya, hi ta va hi wu hlunamisa. Hi ta va hi bakanya ni ku hlunamisa Yehovha, xihlovo xa moya lowo kwetsima. Leswi hi rhandzaka Xikwembu, a hi swi lavi ku endla swilo swo tano. Ku ri na sweswo, hi nga ha khongelela mpfuno wa Yehovha leswaku hi nga hlunamisi moya wa yena kambe hi kota ku tisa ku dzuneka evitweni ra yena lero kwetsima hi ku hambeta hi anakanya swilo swa moya.
Hambetani Mi Anakanya Swa Moya
17. Hi tihi tipakani tin’wana ta moya leti hi nga ti vekelaka tona, naswona ha yini ku endla tano ku ri vutlhari?
17 Ndlela ya nkoka ya leswaku hi hambeta hi anakanya swa moya i ku tivekela tipakani ta swa moya ivi hi lwela ku ti fikelela. Hi ku ya hi swilaveko swa hina ni swiyimo swa hina, tipakani ta hina ti nga ha katsa ku antswisa ndlela leyi hi dyondzaka ha yona, ku hlanganyela swinene entirhweni wo chumayela, kumbe ku fanelekela lunghelo ro karhi ra ntirho, tanihi vuphayona bya nkarhi hinkwawo, ntirho wa le Bethele, kumbe ntirho wa vurhumiwa. Leswi swi ta endla leswaku hi tshama hi ri karhi hi anakanya hi swilo swa moya naswona swi ta hi pfuna leswaku hi nga voyameli eku tsaneni kumbe ku tivekela tipakani ta swilo leswi vonakaka ni ku va ni ku navela loku nga fambisaniki ni Matsalwa loku tolovelekeke emafambiselweni lawa ya swilo. Entiyisweni leyi i ndlela ya vutlhari, hikuva Yesu u khutazile: “Tshikani ku tihlayisela xuma emisaveni, laha nsumba ni nkurhe swi dyaka kona, ni laha makhamba ma tshovaka kona ma yiva. Ku ri na sweswo, tihlayiseleni xuma etilweni, laha nsumba ni nkurhe swi nga dyiki kona, ni laha makhamba ma nga tshoviki kona ma yiva. Hikuva laha xuma xa wena xi nga kona, hi laha ni mbilu ya wena yi nga ta va kona.”—Matewu 6:19-21.
18. Ha yini swi ri swa nkoka swinene ku tshama hi ri karhi hi anakanya swa moya emasikwini lawa yo hetelela?
18 Ku anakanya swa moya ni ku ala ku navela ka misava entiyisweni i ndlela ya vutlhari “emasikwini [lawa] yo hetelela.” (2 Timotiya 3:1-5) Phela, “misava ya hundza ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.” (1 Yohane 2:15-17) Hi xikombiso, loko Mukreste la ha riki muntshwa a tivekele pakani ya ntirho wa nkarhi hinkwawo, leswi swi nga ha va nkongomiso emalembeni lama tlhontlhaka ya kondlo-a-ndzi-dyi kumbe loko se a kurile. Loko a tshikileriwa leswaku a cinca mianakanyo, munhu wo tano u ta va ni mianakanyo leyinene ya leswi a lavaka ku swi endla entirhweni wa Yehovha. Munhu wo tano la nga ni vumoya lebyinene u ta swi teka swi nga ri vutlhari, kambe swi ri vuphukuphuku ku tshika ku fikelela tipakani ta moya hikwalaho ka ku hlongorisa swilo leswi vonakaka kumbe ntsako wihi na wihi lowu xidyoho xi vonakaka xi ta n’wi nyika wona. Tsundzuka leswaku Muxe loyi a a tiyile hi tlhelo ra moya ‘u hlawule ku xaniseka ni vanhu va Xikwembu ku ri ni ku tiphina hi xidyoho swa nkarhinyana.’ (Vaheveru 11:24, 25) Ku nga khathariseki leswaku ha ha ri vantshwa kumbe se hi kurile, hi hlawula hi ndlela leyi fanaka, loko hi tshama hi ri karhi hi anakanya swa moya ematshan’weni ya swilo swa nyama leyi nga ni vudyoho.
19. Hi byihi vuyelo lebyi hi nga ta tiphina ha byona loko hi hambeta hi anakanya swa moya?
19 “Ku anakanya hi swa nyama swi vula vulala ni Xikwembu” kasi “ku anakanya swa moya swi vula vutomi ni ku rhula.” (Varhoma 8:6, 7) Loko hi tshama hi ri karhi hi anakanya swa moya, hi ta va ni ku rhula ka risima. Timbilu ta hina ni matimba ya mianakanyo ya hina swi ta sirheleleka swinene eka minkucetelo ya xiyimo xa hina xa vudyoho. Hi ta swi kota kahle ku lwisana ni miringo yo wela exidyohweni. Naswona Xikwembu xi ta hi pfuna leswaku hi langutana ni nyimpi leyi hambetaka exikarhi ka nyama ni moya.
20. Ha yini hi nga tiyisekaka leswaku swa koteka ku hlula enyimpini leyi nga exikarhi ka nyama ni moya?
20 Loko hi hambeta hi anakanya swa moya, hi hlayisa xiboho xa nkoka na Yehovha, xihlovo xa vutomi ni moya lowo kwetsima. (Pisalema 36:9; 51:11) Sathana Diyavulosi ni vatirhi va yena va endla leswi nga ematimbeni ya vona leswaku va herisa vuxaka bya hina na Yehovha Xikwembu. Va ringeta ku lawula mianakanyo ya hina, va ri karhi va swi tiva leswaku loko hi pfumela, swi ta hetelela swi endle leswaku hi va valala va Xikwembu naswona hi ta fa. Kambe hi nga hlula enyimpini leyi nga exikarhi ka nyama ni moya. Pawulo u hlurile, hikuva loko a tsala malunghana ni nyimpi ya yena, u rhange hi ku vutisa a ku: “I mani loyi a nga ta ndzi ponisa eka miri lowu weriwaka hi rifu leri?” Kutani loko a kombisa leswaku swa koteka ku ponisiwa, u te: “Ndzi nkhensa Xikwembu ha Yesu Kreste Hosi ya hina!” (Varhoma 7:21-25) Na hina hi nga nkhensa Xikwembu ha Kreste hi ku hi nyika ndlela yo langutana ni ku tsana ka hina ni ku hambeta hi anakanya swa moya hi ri ni ntshembo lowu hlamarisaka wa vutomi lebyi nga heriki.—Varhoma 6:23.
Wa Tsundzuka Xana?
• Swi vula yini ku anakanya swa moya?
• Hi nga wu pfumelela njhani moya wa Yehovha leswaku wu tirha eka hina?
• Hlamusela leswaku ha yini swi ri swa nkoka ku dyondza Bibele, ku yingisa nawu wa Yehovha ni ku khongela eka yena loko hi ri karhi hi lwisana ni xidyoho.
• Xana ku tivekela tipakani ta moya swi nga hi pfuna njhani leswaku hi tshama hi ri endleleni ya vutomi?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso eka tluka 16]
Ku dyondza Bibele swi hi pfuna ku lwisana ni minhlaselo yo hlasela vumoya bya hina
[Xifaniso eka tluka 17]
Swi fanerile ku khongela hi kombela leswaku Yehovha a hi pfuna hi hlula ku navela ka vudyoho
[Swifaniso eka tluka 18]
Tipakani ta moya ti nga hi pfuna ku tshama hi ri karhi hi anakanya swa moya