Ku Yingisa—Xana I Dyondzo Ya Nkoka eVutsongwanini?

“VATSWARI Va Lava Munhu Wo Karhi, Ku Nga Ri Vana Lava Yingisaka.” Xihloko xa phepha-hungu rin’wana a xi hlayekisa xisweswo. Hungunyana leri a ri sekeriwe eka mimbuyelo ya vulavisisi lebyi endliweke eNew Zealand, lebyi paluxeke leswaku i “vanhu lava endlaka 22 wa tiphesente [ntsena] lava anguleke leswaku vana va fanele va dyondzisiwa ku yingisa ekaya.” Nkambisiso lowu wu tlhele wu kuma leswaku namuntlha vatswari va kholwa leswaku i swa nkoka swinene ku dyondzisa vana timhaka leti fambisanaka ni mikhuva leyinene, ku kota ku tiyimela hi wexe ni ku byarha vutihlamuleri.

Enguveni leyi ya vumina ni ku tirhandza, a swi hlamarisi leswi vanhu vo tala va nga ni langutelo leri nga riki rinene hi ku yingisa ni ku dyondzisa vana. Kambe, xana ku yingisa evutsongwanini ku fanele ku honisiwa tanihi nchumu wa xikhale kumbe lowu hundzeriweke hi nkarhi? Kumbe i nchumu wun’wana wa tidyondzo ta nkoka leti vana va nga ti dyondzaka ni ku vuyeriwa eka tona? Xa nkoka ngopfu, xana Yehovha Xikwembu, Musunguri wa lunghiselelo ra ndyangu, u ku languta njhani ku yingisa vatswari, naswona hi yihi yin’wana ya mimbuyelo leyi vaka kona hikwalaho ka ku yingisa ko tano?—Mintirho 17:28; Vaefesa 3:14, 15.

“Leswi Swi Lulamile”

Muapostola Pawulo u tsalele vandlha ra Vukreste ra lembe-xidzana ro sungula ra le Efesa, a ku: “Vana, yingisani vatswari va n’wina evun’weni ni Hosi, hikuva leswi swi lulamile.” (Vaefesa 6:1) Hikwalaho, xivangelo xa nkoka xa ku yingisa koloko hi leswi xi fambisanaka ni mimpimanyeto ya Xikwembu ya leswi lulameke. Hilaha Pawulo a swi vekaka hakona, “leswi swi lulamile.”

Ku pfumelana ni leswi, hi xiya leswaku Rito ra Xikwembu ri hlamusela ndzayo ya rirhandzu ya vutswari tanihi nchumu wo saseka, “harhi leyi kokaka mahlo enhlokweni ya wena ni sindza ra risima enhan’wini ya wena,” ni nchumu lowu “tsakisa[ka] swinene eHosini.” (Swivuriso 1:8, 9; Vakolosa 3:20) Ku hambana ni sweswo, ku nga yingisi vatswari swi endla leswaku munhu a nga amukeleki eka Xikwembu.—Varhoma 1:30, 32.

“Leswaku Swi Ku Fambela Kahle”

Pawulo u kombetele eka ntikelo wun’wana wa ku yingisa loko a tsala: “‘Xixima tata wa wena ni mana wa wena’; ku nga xileriso xo sungula lexi nga ni xitshembiso: ‘Leswaku swi ku fambela kahle ni leswaku u tshama nkarhi wo leha emisaveni.’” (Vaefesa 6:2, 3; Eksoda 20:12) Xana ku yingisa vatswari swi nga byi khumba njhani vumunhu bya munhu?

Xo sungula, xana i ntiyiso leswaku xin’wana lexi pfunaka vatswari i malembe ni ntokoto? Hambileswi swi nga ha endlekaka va nga tivi swo tala hi tikhomphyuta kumbe hi timhaka tin’wana leti dyondzisiwaka exikolweni, kambe va tiva swo tala hi ku hanya ni ku langutana ni swiphiqo swa vutomi. Kasi vantshwa, a va na yona miehleketo leyi ringaniselaka leyi fambisanaka ni ku wupfa. Hikwalaho, va tala ku va ni matlotlo loko va endla swiboho, hakanyingi leswi fambisanaka ni ntshikilelo wa tintangha, swi nga leswi va petaka hi nhloko. Bibele yi ba ethavathaveni loko yi ku: “Vuphukuphuku byi tsimbiwe embilwini ya mufana.” I yini lexi nga pfunaka? “Nhonga ya ndzayo hi yona yi nga ta byi susa byi ya ekule na yena.”—Swivuriso 22:15.

 Vuyelo bya ku yingisa a byi katsi vuxaka bya mutswari ni n’wana ntsena. Leswaku vanhu va hanya kahle naswona mintirho ya vona yi vuyerisa, va fanele ku va ni ntirhisano, lowu hi ku famba ka nkarhi wu tswalaka ku yingisa. Hi xikombiso, evukatini, ku tiyimisela ku nyika, hi swona swi tisaka ku rhula, ntwanano ni ntsako, ematshan’weni ya ku sindzisa ni ku nga khathali hi timfanelo ni mintlhaveko ya van’wana. Entirhweni, ku tiveka ehansi ka muthori i xilaveko eka bindzu hambi ri ri rihi kumbe eka matshalatshala ya ku humelela. Malunghana ni milawu ya hulumendhe ni swilaveko swakwe, ku yingisa a swi sirheleli munhu ntsena leswaku a nga xanisiwi kambe swi tisa ni ku hlayiseka ni nsirhelelo hi mpimo wo karhi.—Varhoma 13:1-7; Vaefesa 5:21-25; 6:5-8.

Hakanyingi vantshwa lava nga yingisiki valawuri va va vanhu vo biha etikweni. Ku hambana ni sweswo, dyondzo ya ku yingisa leyi dyondziweke evutsongwanini yi nga vuyerisa evuton’wini bya munhu. Mawaku ndlela leyi swi vuyerisaka ha yona ku dyondza ku yingisa evutsongwanini!

Vuyelo Lebyikulu Bya Ku Yingisa

Ku yingisa a swo tisa ntsena vuxaka lebyi tsakisaka endyangwini ni mimbuyelo yin’wana leyi tshamaka nkarhi wo leha evuton’wini, kambe swi tlhela swi veka ni xisekelo lexi ku nga akiwaka ehenhla ka xona vuxaka bya nkoka ku tlula hinkwabyo—lebyi vaka kona exikarhi ka munhu ni Muvumbi wakwe. Leswi ‘Mutumbuluxi Lonkulu,’ Yehovha Xikwembu ku nga yena a nga ni “xihlovo xa vutomi,” u lulameriwa hi ku yingisa ka hina loku heleleke.—Eklesiasta 12:1; Pisalema 36:9.

Rito leri nge “yingisa” ri humelela hi swivumbeko swo hambana-hambana leswi tlulaka 160 eBibeleni. Tlhandlakambirhi, ri vulavula hi milawu ya Xikwembu, swileriso, swiboho swa vuavanyisi, swikongomiso hi minkarhi yo tala swinene, hinkwaswo ka swona swi lava ku tiveka ehansi. Swi le rivaleni leswaku Xikwembu xi languta ku yingisa tanihi xilaveko xa ku amukeriwa hi xona. Ina, ku yingisa i nchumu wa nkoka eku akeni ka vuxaka na Yehovha. (1 Samuwele 15:22) Lexi twisaka ku vava, hi ntumbuluko munhu u rhandza ku tiomisa nhloko, ku ri ni ku yingisa. Bibele yi ri: “Mboyamelo wa mbilu ya munhu wu bihile ku sukela evuntshweni byakwe.” (Genesa 8:21) Hikwalaho, munhu u fanele a dyondza ku yingisa, ku nga ri evutsongwanini ntsena, kambe evuton’wini byakwe hinkwabyo. Sweswo swi tisa hakelo leyikulu.

Tsundzuka, hilaha muapostola Pawulo a swi vekaka hakona, xileriso xa ku yingisa vatswari xi ni switshembiso swimbirhi, leswaku “swi ku fambela kahle ni leswaku u tshama nkarhi wo leha emisaveni.” Xitiyisekiso xa xitshembiso lexi xi kumeka eka Swivuriso 3:1, 2: “N’wananga, u nga wu rivali nawu wa mina, naswona onge mbilu ya wena yi nga hlayisa swileriso swa mina, hikuva u ta engeteriwa masiku yo leha, malembe ya vutomi ni ku rhula.” Hakelo leyikulu eka lava va yingisaka i vuxaka lebyikulu na Yehovha sweswi ni vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyintshwa leyi nga ni ku rhula.—Nhlavutelo 21:3, 4.

[Swifaniso eka tluka 30, 31]

Ku yingisa swi endla leswaku hi va ni vuxaka lebyi tsakisaka endyangwini, entirhweni, swin’we na Yehovha